ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂိၢဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ အစိုးရကို ဦးေဆာင္ၿပီးတဲ့အခါမွာ ေဒသတြင္းေရာ ႏိုင္ငံတကာ ဆက္ဆံေရးေတြ တိုးျမႇင့္လုပ္ေဆာင္လာတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ မၾကာခင္က တ႐ုတ္ႏိုင္ငံခရီးစဥ္ သြားခဲ့သလို အေရွ႕အာရွဆန္းမစ္၊ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံနဲ႔ အခုဆုိ အေမရိကန္ႏိုင္ငံကို ေရာက္ရွိေနပါတယ္။ အဲဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ ခရီးစဥ္ေတြအေပၚမွာ ၿပီးခဲ့တဲ့ စက္တင္ဘာ ၁၅ ရက္ေန႔က သမၼတ ဘားရက္အိုဘားမားနဲ႔ ေတြ႔ဆံုခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအေပၚမွာ အေၾကာင္းအရာ ၅ ခု ေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလိုပဲ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံရဲ႕ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ထရီဇာေမနဲ႔လည္း ေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ေနာက္ဆက္တဲြ ျမန္မာျပည္အေပၚမွာ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးနဲ႔ ႏိုင္ငံျခားေရးရာေတြ ဘယ္လို သက္ေရာက္ႏိုင္တယ္ဆိုတာ ေဆြးေႏြးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီတပတ္္ေဆြးေႏြးမယ့္သူေတြကေတာ့ ႏုိင္ငံေရးေဆာင္းပါးရွင္ ကုိေအာင္သူၿငိမ္းနဲ႔ 7 Days သတင္းစာ အယ္ဒီတာ ကုိသီဟတုိ႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဦးတိုးေဇာ္လတ္ (ဒီဗီြဘီ) “ပထမဆံုး က်ေနာ္ ကိုေအာင္သူၿငိမ္းကို ေမးပါရေစ။ အခုေတာ့ အုိဘားမားနဲ႔ ေတြ႔တယ္။ အဓိက ၅ ခု ေျပာၾကတယ္ေပါ့ဗ်ာ။ ဆန္ရွင္ေလွ်ာ့ခ်ေရး အပါအ၀င္ GSP ဆိုတဲ့ အထူးကုန္သြယ္ခြင့္ကို ျပန္လည္ေပးမယ္လို႔ အိုဘားမားကလည္း ေျပာပါတယ္။ အဲဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ေနာက္ဆက္တဲြ ျမန္မာျပည္မွာ တကယ္လက္ေတြ႔က်က် ဘယ္လို အက်ဳိးေက်းဇူးေတြ၊ အက်ဳိးအျမတ္ေတြ ရလာႏိုင္လဲ စၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြးေပးပါဦး။” ကိုေအာင္သူၿငိမ္း (ႏိုင္ငံေရးေဆာင္းပါးရွင္) “ဟုတ္ကဲ့။ အခု ဒီခရီးစဥ္မွာေပါ့ေနာ္ ထူးျခားတဲ့အခ်က္ကေတာ့ အေမရိကန္ႏိုင္ငံက က်ေနာ္တို႔ကို ဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆို႔ထားတဲ့ အေရးယူမႈေတြေပါ့။ ဒါေတြကို အကုန္လံုး မဟုတ္ရင္ေတာင္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ေလွ်ာ့ခ်မယ္ဆိုတဲ့ကိစၥ ျဖစ္လာပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္ျမင္တာက ဒါ သံတမန္ေရးအရဆိုရင္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ ေအာင္ျမင္မႈလို႔ ေျပာလုိ႔ရပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီခရီးစဥ္တင္ မဟုတ္ဘူး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္လည္း သံတမန္ေရး ေအာင္ျမင္မႈပါ။ က်ေနာ္ေျပာခ်င္တာက ႏိုင္ငံတခုက က်န္တဲ့ႏိုင္ငံတခုရဲ႕ ဒီလို ျပစ္ဒဏ္ခတ္ထားတာ ခံရတယ္ဆိုတဲ့ အေနအထားကေနၿပီးေတာ့ အခုအခါမွာ Normalization ေပါ့၊ ပံုမွန္အေနအထားကို ျပန္ၿပီးေတာ့ ေရာက္တယ္ဆိုတာက က်ေနာ္တို႔အတြက္ ေကာင္းတဲ့ကိစၥလို႔ ထင္ပါတယ္။ ဆိုေတာ့ တဘက္မွာလည္း ခုနကေျပာတဲ့ GSP လို႔ေခၚတဲ့ အထူးကုန္သြယ္ခြင့္ အခြင့္အေရးရ ရႏိုင္တာေပါ့ေနာ္။ အဲဒီမွာဆိုရင္ တခ်ဳိ႕ကုန္ပစၥည္းေတြကို အခြန္ေလွ်ာ့ေပါ့ကင္းလြတ္ခြင့္ ေပးတာေတြ ရွိလာပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီအေနအထားမွာ ဘာေတြျဖစ္လာႏိုင္သလဲဆိုရင္ ေယဘုယ် ေျပာရင္ေတာ့ စီးပြားေရးအတြက္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ ပိုၿပီးေမွ်ာ္လင့္ႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္တခုက ျမန္မာျပည္က တကယ့္တကယ္ေတာ့ ပို႔ကုန္သိပ္မမ်ားေသးပါဘူး။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုနဲ႔လည္း ကုန္သြယ္မႈ သိပ္မမ်ားေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တုိ႔ဘက္က ပို႔ကုန္ရွိလာရင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုနဲ႔ ပိုၿပီးေတာ့ ကုန္သြယ္မႈေတြ ပိုၿပီး တိုးတက္လာႏိုင္တဲ့ အလားအလာ ေမွ်ာ္လင့္ႏိုင္ပါတယ္။” ဦးတိုးေဇာ္လတ္(ဒီဗီြဘီ) “ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်။ ေစာေစာက ကိုေအာင္သူၿငိမ္း ေျပာသလိုပဲ က်ေနာ္တုိ႔ သံတမန္ေရးရာ ေအာင္ျမင္မႈျဖစ္သလို တခ်ဳိ႕ စီးပြားေရးရာ အခြင့္အလမ္းသစ္ေတြ ေပၚလာႏိုင္တယ္။ ေနာက္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကလည္း အေမရိကန္ကုန္သည္ႀကီးမ်ားနဲ႔ ေတြ႔တဲ့အခါမွာ ျမန္မာျပည္မွာ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္းေတြ ရႏိုင္မယ့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ဳိး ထည့္သြင္းေျပာဆိုသြားတာ ေတြ႔ပါတယ္။ တကယ္တမ္း လက္ေတြ႔က်က် ျမန္မာျပည္နဲ႔ အထူးသျဖင့္ အေမရိကန္နဲ႔ စီးပြားေရး ဆက္ဆံေရးမွာ ဘာေတြ ေမွ်ာ္လင့္လို႔ရတယ္၊ တကယ္လက္ေတြ႔က်က် ဘယ္ sector ေတြမွာ အက်ဳိးရွိႏိုင္သလဲ ကိုသီဟ ျဖည့္စြက္ေျပာေပးပါဦးခင္ဗ်။” ကိုသီဟ(အယ္ဒီတာ၊ 7Days သတင္းစာ) “မေန႔ကတင္ပဲေပါ့။ ဦးေအာင္ႏိုင္ဦးနဲ႔ အင္တာဗ်ဴးေလးတခု ၾကည့္လိုက္ရတယ္။ အဲဒီမွာ သူေျပာသြားတဲ့ဟာေလးတခုက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အေမရိကန္က တိုက္႐ိုက္နဲ႔ တဆင့္ခံ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈက ၂ ဘီလီယံေက်ာ္ပဲရွိတယ္။ ဒါ ေတာ္ေတာ္ေလးနည္းတဲ့ ပမာဏတခုပါပဲ။ သူေျပာသြားတဲ့အထဲမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက Bank Group နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ Sanction ေၾကာင့္ေပါ့။ Banking လုပ္ငန္းစဥ္ေတြမွာ တိုက္႐ိုက္လုပ္လို႔မရတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈလုပ္မယ္ဆိုရင္ တျခားႏိုင္ငံကေနတဆင့္ လာရတယ္။ လာၿပီးေတာ့မွ အလုပ္လုပ္ၿပီးေတာ့မွ ျပန္ၿပီးေတာ့ တဆင့္ခံ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ ျဖစ္ေနတယ္ေပါ့။ အခု ဆန္ရွင္ ႐ုပ္လိုက္တဲ့အခ်ိန္မွာ၊ Banking နဲ႔ ပတ္သက္တာေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ပြင့္လင္းသြားတဲ့အခ်ိန္မွာ အေမရိကန္ကေနၿပီးေတာ့ တိုက္႐ိုက္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ ေရာက္လာႏိုင္တယ္။ အဲဒီဟာ ေမွ်ာ္လင့္ရတာတခုေပါ့။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ GSP ကိစၥေပါ့။ GSP က ကုန္သြယ္မႈ အထူးအခြင့္အေရး ေပးလိုက္တယ္ဆိုရင္ ဒါ က်ေနာ္တို႔ ဒီဘက္ကလည္း စက္႐ံု၊ အလုပ္႐ံုေတြကေန ကုန္သြယ္ခြင့္ေတြ ရလာႏိုင္တယ္။ သူတုိ႔လိုအပ္ခ်က္ေတြနဲ႔ ျပည့္မီေအာင္ လုပ္ေပးႏိုင္တယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ ကုန္သြယ္ခြင့္ရလာမယ္။ ရတဲ့အခါက်ေတာ့ ဒီဘက္ကလည္း က်ေနာ္တို႔ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္းေတြ အေျခခံလူတန္းစားေတြရဲ႕ ဘ၀ေတြလည္း နည္းနည္းေလး ပိုၿပီးေတာ့ အဆင္ေျပ ေအာင္ျမင္လာႏိုင္တယ္လို႔ ထင္ရပါတယ္။ ေနာက္တခုက ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဆိုရင္ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ နည္းနည္းစိုးရိမ္တာက အေမရိကန္ကေတာ့ ဒါ ဒီလိုမ်ဳိးလုပ္မလား၊ မလုပ္ေလာက္ဘူးလို႔ ထင္ရတာေပါ့ေလ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အရင္တုန္းက လာၿပီးရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏွံတဲ့ တ႐ုတ္တို႔လို၊ တျခားႏိုင္ငံမ်ဳိးေတြလုိမ်ဳိး ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဘာရွိလဲ၊ ရွိတာကို သူတို႔ ဆဲြထုတ္မွာ။ ဆိုေတာ့ မုဆိုးမအိမ္မွာ တက္ၿပီးေတာ့ ဓားျပတိုက္ေနသလိုမ်ဳိး ျဖစ္ေနတာ။ ကိုယ့္ဆီက ရွိတဲ့ဟာကို လာယူၿပီးေတာ့ သူတုိ႔ဆီကို ျပန္သယ္သြားတဲ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ဳိး မဟုတ္ဘဲနဲ႔ ကိုယ့္ဆီက ရွိတဲ့လူေတြကို နည္းပညာ၊ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္းေပးႏိုင္တဲ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ဳိး လာရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔အတြက္ေတာ့ ပိုၿပီး Welcome ျဖစ္ရပါမယ္။” ဦးတိုးေဇာ္လတ္(ဒီဗီြဘီ) “ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်။ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔လည္း က်ေနာ္ နည္းနည္းေမးခ်င္ပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ အေျခခံဥပေဒမွာ စစ္တပ္ကို ေနရာေပးရလြန္းတယ္။ ဒီမိုကေရစီ အျပည့္အ၀ကို သိပ္မသြားႏိုင္ေသးဘူးဆိုတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးလည္း ေျပာပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ ၂၀၀၈ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ဒီမိုကေရစီ ေဖာ္ေဆာင္ေရးမွာ စစ္တပ္အခန္းက႑ကို ထည့္သြင္းေျပာဆိုသြားတယ္။ အဲဒါကလည္း ေစာေစာတုန္းက က်ေနာ္တို႔ ေနာက္ဆံုး က်န္ေနေသးတဲ့ JADE လို႔ ေခၚတဲ့၊ SDN လို႔ ေခၚတဲ့ လူပုဂိၢဳလ္၊ Targeted Sanction ေပါ့။ ေသေသခ်ာခ်ာ ပစ္မွတ္ထားၿပီးေတာ့ အေရးယူမႈေတြနဲ႔လည္း သက္ဆိုင္ေနပါတယ္။ အဲဒါေတြပါ ေျပေလွ်ာ့သြားၿပီးေတာ့ ေနာက္ထပ္တဆင့္ ပိုၿပီးေတာ့ အဆင့္ျမႇင့္ လံုး၀ တိုးတက္ဆက္ဆံဖို႔က်ေတာ့ ျမန္မာဘက္က ဘာေတြဆက္လုပ္ေဆာင္ဖု႔ိ လိုပါေသးလဲ။ ကိုေအာင္သူၿငိမ္း ထပ္ၿပီးေတာ့ သံုးသပ္ေပးပါဦးခင္ဗ်။” ကိုေအာင္သူၿငိမ္း(ႏိုင္ငံေရးေဆာင္းပါးရွင္) “ဟုတ္ကဲ့။ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံတကာမွာကေတာ့ ႏိုင္ငံတခုကိုၾကည့္ရင္ ညႊန္းကိန္းေတြ ရွိပါတယ္။ ဆိုပါစို႔။ ခု Transparency International ေပါ့ေနာ္။ ဆိုတာက ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ ႏိုင္ငံတကာအဖဲြ႔။ သူတို႔ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ဆီမွာ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ ဘယ္ေလာက္ရွိလဲ၊ ေစာင့္ၾကည့္မယ္။ ေနာက္တခါက်ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ တျခား အဲလိုညႊန္းကိန္းေတြ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔က အဲဒီညႊန္းကိန္းေတြမွာ မတက္လာဘူးဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံက ျပႆနာရွိပါတယ္။ သံတမန္ေရး ဘယ္ေလာက္ေကာင္းေကာင္းေပါ့ေနာ္။ အဲဒီညႊန္းကိန္းေတြကိုလည္း တက္ဖုိ႔လိုပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံက အခုလက္ရွိ TIP လို႔ ေခၚတဲ့ အစီရင္ခံစာ ရွိပါတယ္။ လူကုန္ကူးမႈ အစီရင္ခံစာေပါ့။ အဲဒါဆုိရင္ လတ္တေလာပဲ က်ေနာ္တို႔က အရင္ အဆင့္ ၂ ရွိေနရာကေန ဒီႏွစ္မွာ အဆင့္ ၃ က်သြားပါတယ္။ အဆင့္ ၃ က်သြားတဲ့အခါက်ေတာ့ ဒါ ေျပာမယ္ဆိုရင္ ျပႆနာရွိပါတယ္။ ဆိုေတာ့ အဲလိုညႊန္းကိန္းေတြကိုလည္း တဘက္က က်ေနာ္တို႔က ျမင့္လာေအာင္ေပါ့ေနာ္။ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရး စံခ်ိန္စံညႊန္း၊ အစိုးရရဲ႕ လုပ္ကိုင္မႈ စံခ်ိန္စံညႊန္း ျမင့္လာဖို႔လည္း လိုပါတယ္။ ဒါမွလည္း တဘက္က ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ ဖိတ္ေခၚႏိုင္မယ္။ တဘက္မွာလည္း က်ေနာ္တို႔က Good Governance ေပါ့ဗ်ာ။ ပိုေကာင္းမြန္တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္မႈစနစ္နဲ႔ လုပ္သြားႏိုင္မယ္ဆိုမွပဲ တိုင္းျပည္က တိုးတက္လိမ့္မယ္ ထင္ပါတယ္။” ဦးတိုးေဇာ္လတ္(ဒီဗီြဘီ) “ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်။ ကိုေအာင္သူၿငိမ္းကေတာ့ ေကာင္းမြန္တဲ့ အစိုးရတရပ္အေနနဲ႔ တခ်ဳိ႕ကိစၥေတြက ေစာေစာက လူကုန္ကူးမႈကိစၥကို အဆင့္ေလ်ာ့သြားတဲ့ကိစၥ။ အေမရိကန္လည္း ဆက္ေစာင့္ၾကည့္မယ္ ေျပာတယ္။ အဲလိုပဲ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ရခိုင္ကိစၥလည္း ထည့္ေျပာသြားပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ ရခိုင္ေဒသမွာ လူမ်ဳိးစုႏွစ္ခုၾကားထဲမွာ ဆင္းရဲမႈေၾကာင့္ ခုလို ပဋိပကၡေတြ ပိုျဖစ္တယ္။ အဲဒါကိုလည္း ပေပ်ာက္ေအာင္ လုပ္မယ္ေပါ့။ ခုလိုမ်ဳိး တံခါးဖြင့္ ဆက္ဆံတယ္။ ပိုၿပီးေတာ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ ဖိတ္ေခၚလာတယ္။ အဲဒါနဲ႔တၿပိဳင္တည္း တခ်ဳိ႕ကိစၥေတြပါ ေျဖရွင္းမယ္ဆုိတဲ့ဟာမ်ဳိး ရွိပါတယ္ေပါ့။ ဒါေပမယ့္ တကယ္တမ္း က်ေနာ္တုိ႔ အေစာကေျပာသလို တင္းျပည့္က်ပ္ျပည့္ လံုး၀ ဆန္ရွင္ျပဳတ္တဲ့အထိ လုပ္ေအာင္ေတာ့ ျမန္မာျပည္ အခုလက္ရွိ ဒီခ်ဳပ္ဦးေဆာင္တဲ့ အစိုးရ ဘာေတြဆက္လုပ္ဖုိ႔လိုလဲ။ အထူးသျဖင့္ အေျခခံဥပေဒထဲမွာပါတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ ဘာဆက္လုပ္သင့္လဲ။ ကိုသီဟ နည္းနည္းျဖည့္စြက္ၿပီးေတာ့ ေျပာပါဦးခင္ဗ်။” ကိုသီဟ(အယ္ဒီတာ၊ 7Days သတင္းစာ) “အဲဒါကေတာ့ အစိုးရ တာ၀န္ရွိတဲ့လူေတြႀကီးအေပၚမွာပဲ ပိုၿပီးေတာ့ တာ၀န္ရွိသြားပါၿပီ။ ကိုေအာင္သူၿငိမ္း ေဆြးေႏြးခဲ့ၿပီးသလို အစိုးရ ဘာေတြလုပ္ေနလဲဆိုတာ သူတို႔က ေစာင့္ၾကည့္မွာ။ ေစာင့္ၾကည့္ၿပီးေတာ့ သူတို႔ ဘယ္ေလာက္အထိ ဒီမိုကေရစီ ေဖာ္ေဆာင္မႈမွာ ယံုၾကည္သြားရၿပီလဲ၊ စိတ္ခ်သြားရၿပီလဲ။ ဒီအစိုးရထဲမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနတဲ့ လူေတြက ဒီမိုကေရစီေဖာ္ေဆာင္ေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဘယ္ေလာက္အထိ အင္တိုက္အားတိုက္ လုပ္လာၿပီလဲဆိုတဲ့အေပၚမွာ မူတည္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ SDN ကိုလည္း ဒီထက္ပိုၿပီးေတာ့ ေျဖေလွ်ာ့မယ္။ JADE ကုိလည္း ေျဖေလွ်ာ့မယ္။ ဒါေပမယ့္ JADE ကက်ေတာ့ စစ္တပ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့လူေတြ ပါေနေသးတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ အဲဒီလူေတြကေတာ့ သူတို႔သက္တမ္းေတာက္ေလွ်ာက္ ဆန္ရွင္နဲ႔ မိခ်င္လည္း မိသြားႏိုင္တယ္။ လြတ္ခ်င္လည္း လြတ္သြားႏိုင္တယ္ေပါ့။ ဒါေပမယ့္ တင္းျပည့္က်ပ္ျပည့္ ဆန္ရွင္ လုပ္ဖုိ႔ဆိုရင္ေတာ့ လက္ရွိအစိုးရရဲ႕ ဒီမုိကေရစီ ေဖာ္ေဆာင္မႈနဲ႔ ႏိုင္ငံျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈအေပၚမွာ မူတည္ၿပီးေတာ့ အေမရိကန္က တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ထပ္ၿပီးေျဖေလွ်ာ့ရင္းနဲ႔မွ တင္းျပည့္က်ပ္ျပည့္ ျဖစ္သြားလိမ့္မယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။” ဦးတိုးေဇာ္လတ္(ဒီဗီြဘီ) “ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်။ ေဆြးေႏြးခဲ့တဲ့ ျမန္မာ-အေမရိကန္ ေဆြးေႏြးပဲြမွာ အခ်က္ ၅ ခ်က္။ တခုထဲမွာေတာ့ ျမန္မာရဲ႕ အရပ္ဘက္အဖဲြ႔အစည္းေတြကို စီးပြားေရးအကူအညီ ေထာက္ပံ့ေပးဖို႔နဲ႔ ျမန္မာ-အေမရိကန္ ဖံြ႔ၿဖိဳးေရးရန္ပံုေငြတရပ္ ထားရွိဖို႔လည္း ပါပါတယ္။ အဲဒါနဲ႔ပတ္သက္ရင္ေတာ့ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ Civil Society ေတြေပါ့ဗ်ာ။ လူမႈအရပ္ဘက္ အဖဲြ႔အစည္းေတြ ဖံြ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ဖို႔ ဘာေတြလုပ္ဖုိ႔လိုတယ္။ ဘာေတြရႏိုင္တဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ရွိလဲ။ အဲဒါေလးလည္း ျဖည့္စြက္ေျပာပါဦး။” ကိုေအာင္သူၿငိမ္း(ႏိုင္ငံေရးေဆာင္းပါးရွင္) “အဲဒီေတာ့ တခုေတာ့ရွိတယ္ေပါ့ေနာ္။ က်ေနာ္တို႔ဆီမွာ အခုက တခ်ဳိ႕ကိစၥေတြ မဖံြ႔ၿဖိဳးေသးဘူး။ အထူးသျဖင့္ ဘဏ္လုပ္ငန္းနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ က႑ေတြ၊ ေနာက္ အေသးစားနဲ႔ အလတ္စား က်ေနာ္တို႔ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈလုပ္ငန္း ကိစၥမ်ဳိးေတြေပါ့ေနာ္။ အရင္ကတည္းက က်ေနာ္တို႔ ဒီမွာရွိတဲ့ USAID ေပါ့။ အေမရိကန္က အကူအညီေပးေရးအဖြဲ႔ေပါ့။ သူတို႔က လာၿပီးေတာ့ ကူညီေနတဲ့ကိစၥေတြ ရွိပါတယ္။ ဆိုတာက အေသးစား၊ အလတ္စား လုပ္ငန္းေတြ တက္လာဖို႔။ ေနာက္တခါက်ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အရပ္ဘက္အဖဲြ႔အစည္းေတြ ပိုၿပီး ဒီ့ထက္ ထိထိေရာက္ေရာက္ လုပ္ႏိုင္ကိုင္ႏိုင္ဖို႔၊ အားေကာင္းလာဖို႔ ဒီလိုကူညီတဲ့ကိစၥေတြ ရွိပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္ျမင္တာက အခု ဆက္ဆံေရးေကာင္းလာတဲ့ေနာက္ပိုင္းမွာ ပိုၿပီးေတာ့ ကူညီဖို႔ ျဖစ္လာလိမ့္မယ္လုိ႔ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။ ေနာက္ အေရးႀကီးတဲ့တခ်က္က US-Myanmar Partnership လို႔ေခၚတဲ့ အေမရိကန္-ျမန္မာ မိတ္ဘက္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရး ကိစၥေတြေပါ့ေနာ္။ အဲဒီမွာ ဘာေတြပါလာမလဲဆိုေတာ့ သူတုိ႔ဆီကေနၿပီးေတာ့ ကၽြမ္းက်င္မႈ၊ သူတို႔ဆီကေနၿပီး အကူအညီေတြ က်ေနာ္တို႔ဘက္ကို ေရာက္လာပါလိမ့္မယ္။ တဘက္ကလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံက လူေတြကို အေမရိကန္မွာ သြားၿပီးေတာ့ ဖက္ဒရယ္စနစ္၊ ဒီမိုကေရစီစနစ္ဆုိတာ ဘာလဲဆိုတဲ့ ေလ့လာေရးခရီးစဥ္မ်ဳိးေတြေပါ့။ ေနာက္တခါ ပညာေတာ္သင္ကိစၥမ်ဳိးေတြ။ ေနာက္တခါ အထူးသျဖင့္ လူငယ္ေတြကို ဦးစားေပး လုပ္သြားမယ္ဆိုတဲ့ ကိစၥေတြ ၾကားပါတယ္။ အဲဒါ က်ေနာ္ထင္တယ္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရင္းနဲ႔ တဘက္ကလည္း ပိုတိုးတက္လာမယ့္ အလားအလာေတာ့ ရွိတယ္။” ဦးတိုးေဇာ္လတ္(ဒီဗီြဘီ) “ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်။ ဒါကေတာ့ လူမႈအဖဲြ႔အစည္းေတြ၊ Civil Society ေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေပါ့။ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာျပည္မွာ အမ်ားစုကေတာ့ အေသးစားနဲ႔ အလတ္စား စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ေတြ မ်ားပါတယ္။ SME လို႔ ေခၚတာေပါ့ေနာ္။ အဲဒီလိုမ်ဳိး က႑မွာေရာ အခုလိုမ်ဳိး ဆက္ဆံေရး တိုးျမႇင့္မႈကေန ဘာေတြမ်ား ရစရာရွိလဲ၊ ဘာေတြမ်ား ေမွ်ာ္လင့္လို႔ရလဲ။ ကိုသီဟ ျဖည့္စြက္ၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြးေပးပါဦးခင္ဗ်။” ကိုသီဟ(အယ္ဒီတာ၊ 7Days သတင္းစာ) “ရစရာရွိတာ၊ တိုးတက္မႈရွိတာ အရင္ထက္ က်ေနာ္တို႔ တကယ္လို႔ ဆန္ရွင္ပြင့္လို႔ သူတို႔ဆီက ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြလာရင္ က်ေနာ္တို႔ဘက္က ဘာေတြ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားဖို႔လိုမလဲ ဆိုတာကို နည္းနည္းျပန္ၾကည့္မယ္ဆုိ က်ေနာ္တို႔မွာ Infrastructure ေတြ အမ်ားႀကီး လိုပါေသးတယ္။ လွ်ပ္စစ္မီး၊ အလုပ္သမား ကၽြမ္းက်င္မႈ၊ ဆိုေတာ့ အဲဒါေတြက အမ်ားႀကီးလိုေသးတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အဓိကအေရးႀကီးတာက ႏိုင္ငံျခား Investment ကို ဖိတ္ေခၚႏိုင္ဖို႔ ကိုယ့္မွာ ဘယ္ေလာက္ထိ ခိုင္မာတဲ့ဥပေဒေတြ ရွိၿပီလဲ။ ဟိုရက္ကတင္ က်ေနာ္ ကေနဒါသံအမတ္ႀကီးနဲ႔ အင္တာဗ်ဴးလုပ္တဲ့အခ်ိန္မွာ သူကေျပာတာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ခိုင္မာတဲ့ Law ေတြ မရွိေသးတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ သူ႔ႏိုင္ငံကလူေတြလည္း ေစာင့္ေနတာပဲ ၀င္ခ်င္တာ။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဒီမုိကေရစီလမ္းေၾကာင္း စပြင့္ၿပီဆိုကတည္းက ႏိုင္ငံျခား Investment ေတြက လာခ်င္ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ခိုင္မာတဲ့ Law ေတြ မရွိဘူး။ Infrastructure ေတြက၊ ေျမငွားခေတြဆို အရမ္းေစ်းႀကီးေနတယ္။ ကၽြမ္းက်င္အလုပ္သမားေတြ မရွိဘူး။ ဆိုေတာ့ အဲဒီဟာေတြနဲ႔က်ေတာ့ သူတို႔၀င္လာလည္းပဲ သူတုိ႔အတြက္ သိပ္မထူးျခားတဲ့ အေျခအေနမွာ ျဖစ္ေနတဲ့အခါက်ေတာ့ သူတို႔ မ၀င္လာၾကတာ။ အဲဒီေတာ့ SME လုပ္ငန္းေတြအေနနဲ႔ သူတုိ႔ရဲ႕ Capacity ကို အမ်ားႀကီး ထပ္ျမႇင့္ထားဖို႔လိုတယ္။ သူတို႔ထုတ္ကုန္ေတြ၊ ပိုၿပီးေတာ့ Quality ျဖစ္ေအာင္ေပါ့။ ျမန္မာလူထုနဲ႔ပဲ ရသလိုထုတ္မယ္။ ျဖစ္သလို ေရာင္းမယ္ဆိုတဲ့ အေျခအေနထက္ အမ်ားႀကီး ျမႇင့္တင္ထားဖို႔ လိုတယ္။ တဘက္ကလည္း Infrastructure ကို ခိုင္မာသထက္ ခိုင္မာေအာင္ အစိုးရကေနၿပီးေတာ့ ျပင္ဆင္ျပဳျပင္ေပးထားဖို႔လည္း လိုတယ္။ လွ်ပ္စစ္မီးကအစ၊ ေနာက္ဆံုး ေျမယာငွားတာ၊ စက္႐ံုငွားတာ ဒါမ်ဳိးေတြကအစ သင့္တင့္မွ်တတဲ့ ေစ်းႏႈန္းေတြေပါ့။ အခု ရန္ကုန္မွာဆိုရင္ ေျမေစ်းေတြ အရမ္းႀကီးေနတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးမွာ သူတို႔၀င္လာမယ္။ အလုပ္သမားႏႈန္းကေတာ့ သက္သာတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေျမေနရာငွားခေတြ အရမ္းေစ်းႀကီးမယ္ဆိုရင္လည္း သူတုိ႔ လာမွာမဟုတ္ဘူး။ ဆိုေတာ့ အဲဒါမ်ဳိးေတြ အကုန္လံုးကို ကိုယ့္ဘက္က ျပင္ဆင္ထားရင္ေတာ့ သူတုိ႔၀င္လာတယ္၊ ကိုယ့္ဘက္ကလည္း အဆင္သင့္ျဖစ္ေနၿပီဆိုရင္ေတာ့ ဒါ အမ်ားႀကီး အက်ဳိးအျမတ္ ရႏိုင္ပါတယ္။” ဦးတိုးေဇာ္လတ္(ဒီဗီြဘီ) “ဟုတ္ကဲ့။ ေနာက္တခု က်ေနာ္ေမးခ်င္တာေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ မၾကာခင္က သံတမန္ေရး လႈပ္ရွားမႈေတြထဲမွာ တ႐ုတ္၊ ေနာက္တခု ဂ်ပန္ႏိုင္ငံဆိုရင္ ၁ ဘီလီယံေဒၚလာ ေခ်းေငြေပးမယ္။ အဲဒီလိုပဲ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံကလည္း  ေပါင္သန္းေပါင္း ၁၂၈ ေပါင္ ေပးမယ္။ ေနာက္တခုက အေမရိကန္ကလည္း တခ်ဳိ႕ေပးမယ္ေပါ့။ တကယ္တမ္း က်ေနာ္တို႔ ကိန္းဂဏန္းေတြအရ ဘာေတြရမွာလဲ။ အဲဒီအတြက္ ဘယ္လို ေနာက္ဆက္တဲြ ကၽြဲကူးေရပါ ျမန္မာျပည္အတြက္ ဘာေတြပါလာမလဲ။ အဲဒါေလးလည္း နည္းနည္းျဖည့္စြက္ၿပီး ေျပာပါဦးခင္ဗ်။” ကိုေအာင္သူၿငိမ္း(ႏိုင္ငံေရးေဆာင္းပါးရွင္) “ဟုတ္ကဲ့။ အခုအခ်ိန္မွာေတာ့ သူတုိ႔ေပးတဲ့ အကူအညီ ပမာဏေပါ့ေနာ္။ ဒါကိုၾကည့္ၿပီး က်ေနာ္တုိ႔ နည္းတယ္၊ မ်ားတယ္ ေျပာလို႔ေတာ့ ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ့္အထင္က လက္ေတြ႔ လုပ္ရင္းကိုင္ရင္းနဲ႔မွ ေရွ႕ဘယ္ေလာက္ ခရီးေရာက္မလဲဆိုတဲ့အပိုင္းကို က်ေနာ္က ပိုၿပီးေတာ့ စဥ္းစားခ်င္တယ္ေပါ့ေနာ္။ တဘက္ကလည္း က်ေနာ္တုိ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံက အလားအလာ ေကာင္းပါတယ္။ ေကာင္းတယ္ဆိုတာက အခုလို ဒီမုိကေရစီ အေျပာင္းအလဲမွာ အားလံုးက မ်က္စိက်တဲ့ႏိုင္ငံမ်ဳိး ျဖစ္လာတာေပါ့ေနာ္။ ေနာက္တခုက ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကလည္း ေျပာမယ္ဆိုရင္ ဒီမုိကေရစီ ေခါင္းေဆာင္ေပါ့။ အဲဒီေတာ့ ဒီမုိကေရစီကမာၻရဲ႕ Icon လို ျဖစ္ေနပါတယ္။ ျဖစ္ေနတဲ့အခါမွာ ႏိုင္ငံတကာကလည္း သူနဲ႔အတူတူ ခ်ိတ္ၿပီးေတာ့ ဂုဏ္ယူခ်င္တာတို႔၊ ဘာေခၚမလဲ ဒီလိုတက္ခ်င္တာတို႔ ကိစၥမ်ဳိးေတြ ရွိပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒါက အလားအလာေကာင္းေတြပါ။ တဘက္မွာလည္း က်ေနာ္တို႔ စဥ္းစားသင့္တယ္ေပါ့ေနာ္။ က်ေနာ္တုိ႔ႏိုင္ငံက အဲလိုမ်ဳိးအေျခအေနမွာ ေဒသတြင္း အင္အားအာဏာ ၿပိဳင္ဆိုင္မႈအတြက္ Game လိုလည္း ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ အေနအထားရွိတယ္လို႔ က်ေနာ္ထင္တယ္။ ဆိုလိုတာက အထူးသျဖင့္ တ႐ုတ္ကလည္း က်ေနာ္တို႔ကို စိတ္၀င္စားေနတယ္ေပါ့ေနာ္။ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြကလည္း စိတ္၀င္စားတယ္။ ဒီအေပၚမွာ အစိုးရက ဘယ္လိုမ်ဳိး လိမ္လိမ္မာမာနဲ႔ ကိုင္တြယ္မလဲ။ ဒါကို ကိုယ့္ႏိုင္ငံရဲ႕ အက်ဳိးျဖစ္ေအာင္ ဘယ္ေလာက္ထိ လုပ္ႏုိင္မလဲ။ ဆုိေတာ့ ဒါကလည္း စဥ္းစားထားသင့္တဲ့ အခ်က္လို႔ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။” ဦးတိုးေဇာ္လတ္(ဒီဗီြဘီ) “ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်။ ကိုေအာင္သူၿငိမ္းကေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ႏိုင္ငံတကာ ၾသဇာရွိတဲ့လူ။ အခုဆို ျမန္မာျပည္မွာ အာဏာပါ ရွိလာတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ျမန္မာျပည္ဟာ အေရးပါတဲ့အတြက္ ျဖစ္လာတယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲဒီေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အခုရက္ပိုင္းအတြင္း သံတမန္ေရးရာ ဆက္ဆံမႈေတြက ေစာေစာကေျပာတဲ့ တ႐ုတ္၊ ဂ်ပန္၊ အဂၤလန္၊ အေမရိကန္ အဲဒါေတြကေနၿပီးေတာ့ တကယ္လက္ေတြ႔က်က် ဘာေတြမ်ား က်ေနာ္တို႔ မၾကာခင္ကာလမွာ ေမွ်ာ္လင့္လို႔ရလဲဆိုတာ ေနာက္ဆံုး သံုးသပ္ေပးပါဦး ကိုသီဟ။” ကိုသီဟ(အယ္ဒီတာ၊ 7Days သတင္းစာ) “အခု ေျပာရရင္ေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ သူ႔ရဲ႕ၾသဇာကို အသံုးခ်ၿပီးေတာ့မွ က်ေနာ္တုိ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီမိုကေရစီ အေျပာင္းအလဲနဲ႔ ဖံြ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ဖို႔ကို လိုက္ၿပီးေတာ့ လႈပ္ရွားေနတယ္လို႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္။ ကိုေအာင္သူၿငိမ္း ေျပာသလို World Democracy Icon ပံုစံမ်ဳိး ျဖစ္လာတဲ့အခါက်ေတာ့ သူ သြားလိုက္လုိ႔၊ သူ ေျပာလိုက္ရင္ ရတယ္။ အခုလည္း ဆန္ရွင္ ႐ုပ္သိမ္းဖို႔ကိစၥကလည္း အုိဘားမားနဲ႔ သူနဲ႔ စကားေျပာၾကရင္းနဲ႔ပဲ ႐ုပ္ေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုတယ္။ ေတာင္းဆိုေတာ့ ဟိုဘက္ကလည္း အလြယ္တကူပဲ။ ဒါ သူ႔ေနရာမွာ တျခားသူတေယာက္ဆုိရင္ ျဖစ္ခ်င္မွျဖစ္မယ္။ က်ေနာ္တို႔ ေစာင့္ၾကည့္ရပါဦးမယ္တို႔၊ ဘာတုိ႔ ေျပာရင္ေျပာမယ္။ ဒါေပမယ့္ ခ်က္ခ်င္းႀကီး ဒီလို ႏႈတ္ကတိရဖို႔ ဆိုတာကေတာ့ ဒါ သူမို႔လို႔ရတာပါ။ ေနာက္ပိုင္းမွာလည္း သူ႔တေယာက္တည္း လုပ္သြားလို႔ေတာ့ မရဘူးေပါ့။ သူ႔ေနာက္ကေန ပံ့ပိုးေနတဲ့လူေတြကပါ ႏိုင္ငံတကာ ယံုၾကည္မႈေတြ ရေအာင္လို႔ ၀ိုင္း၀န္းၿပီးေတာ့ သူ႔ကို ပံ့ပိုးၿပီးေတာ့ လုပ္ေပးလိုက္မယ္ဆုိရင္ သူ႔ရဲ႕ၾသဇာနဲ႔ ေနာက္ခံ Background အားနဲ႔ဆိုရင္ ဒီထက္ပိုၿပီးေတာ့ ေကာင္းမြန္တဲ့ အက်ဳိးအျမတ္ေတြ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေရာ၊ ေဒသတြင္းမွာ တိုးတက္မႈေတြေရာ အမ်ားႀကီးရလာမယ္လို႔ ယူဆရပါတယ္ခင္ဗ်။”