ေက်ာက္မဲခ႐ုိင္အတြင္းမွာ ျဖစ္ပြားေနတ့ဲ တိုက္ပြဲေတြေၾကာင့္ ေက်းရြာေတြမွာရွိတဲဲ့ ေက်ာင္းသားေတြအေနနဲ႔ မိမိေနထုိင္ရာ ေက်းရြာေတြမွာ ပညာသင္ၾကားႏုိင္ျခင္း မရွိေတာ့ဘဲ ေက်ာက္မဲၿမိဳ႕ေပၚတက္ၿပီး ပညာသင္ယူေနရလုိ႔ အခက္ခဲ ႀကံဳေတြ႔ေနၾကရပါတယ္။ ေဒသစြန္႔ခြာၿပီး ၿမိဳ႕ေပၚတက္ ပညာသင္ၾကားေနရတဲ့ ကေလးေတြအေနနဲ႔ အခက္အခဲမ်ိဳးစံုနဲ႔ ရင္ဆုိင္ ပညာဆည္းပူးေနရၿပီး ေနရပ္ ေက်ာင္းေတြမွာ ပညာသင္ၾကားခြင့္ျပန္ရဖုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကတယ္လို႔ တိုက္ပြဲျဖစ္ပြားတဲ့ ေဒသက န၀မတန္းနဲ႔ ဒသမတန္း ကေလးေတြကို ေက်ာင္းအိပ္ေက်ာင္းစား ေနႏိုင္ေအာင္ စီစဥ္ပညာသင္ၾကားေပးေနတဲ့ ေမတၱာအုိးေ၀ ပညာဒါနေက်ာင္းဆရာ မုိင္းအုိက္ထြန္းက ေျပာပါတယ္။ “အဲဒီေဒသမွာ ေက်ာင္းမရွိလုိ႔ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ အေျခအေနအရေပါ့။ စစ္လည္း ျဖစ္ေနတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ေက်ာင္းကို ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ မဖြင့္ႏုိင္ေသးဘူး။ ဖြင့္ေတာ့ဖြင့္ထားတယ္။ ဖြင့္ထားတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ကလည္း အားလံုးတက္ေရာက္ဖုိ႔ေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ဒီၿမိဳ႕ေပၚ ပညာလာမသင္ႏုိင္တဲ့ ကေလးေတြအတြက္ ဖြင့္ထားတယ္။ ကေလးေတြအေနနဲ႔ သူတုိ႔ကို စံုစမ္းရသေလာက္ ကိုယ့္ရပ္ရြာ ကိုယ့္ေဒသမွာပဲ ပညာသင္ၾကားခ်င္ၾကတယ္။” တိုက္ပြဲေတြေၾကာင့္ ပညာသင္ႏုိင္မႈ အခက္အခဲဆံုးေဒသကေတာ့ ေက်ာက္မဲၿမိဳ႕နဲ႔ မုိင္ေလးဆယ္ေက်ာ္ေ၀းတဲ့ ေတာ့ဆန္ဆုိတဲ့ ေက်းရြာျဖစ္ၿပီး အနီးတ၀ုိက္ ကေလာ္၀ုိင္းရြာ၊ ေညာင္ေမာင္းရြာ၊ စာပို႔ရြာနဲ႔ ပန္စန္းရြာတ၀ုိက္ ေက်းရြာေပါင္း ၃၀ ေလာက္က ေက်ာင္းသားေတြဟာ ေနရပ္စြန္႔ခြာၿပီး ေက်ာက္မဲၿမိဳ႕ေပၚမွာ ပညာသင္ယူေနပါတယ္။ အဲလို ပညာသင္ယူေနရတဲ့အတြက္ ေနထုိင္စားေသာက္ေရး အခက္အခဲေတြလည္း ရွိပါတယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ ေနရပ္စြန္႔ခြာ ပညာသင္ၾကားေနရတဲ့ ေက်ာင္းသားကေလးငယ္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဆန္ေက်းရြာမွ ေက်ာက္မဲၿမိဳ႕ေပၚမွာ လာေရာက္ပညာသင္ၾကားေပးေနတဲ့ အလယ္တန္းျပဆရာမတဦးကလည္း အခုလိုေျပာပါတယ္။ “ကိုယ္လည္း ကေလးေတြကို ဒီလုိမျဖစ္ေစခ်င္ဘူး။ ဒီမွာ ေက်ာင္းဖြင့္လုိ႔ မိဘေတြက တတ္ႏုိင္လုိ႔သာ သူတုိ႔ ေက်ာင္းတက္ရတာ။ တခ်ိဳ႕က်လည္း မႏွစ္က ေက်ာင္းဖြင့္ခ်ိန္ႀကီး တုိက္ပြဲျဖစ္တာဆုိေတာ့ သူတုိ႔မွာ ေၾကာက္စိတ္ေတြ ရွိေနတာေပါ့ေလ။ ဒီႏွစ္ဆုိရင္ သူတုိ႔ အေပၚတက္ရမယ္ဆုိ (ေနရပ္ျပန္ရမယ္) ဆုိရင္ သူတုိ႔ မတက္ခ်င္ၾကဘူး။ က်မကိုယ္တုိင္ မႏွစ္ကေတာ့ စစ္ျဖစ္တာနဲ႔ ပထမဆံုး ႀကံဳဖူးတာ။ အဲ့ဒီတုန္းက မိဘေတြ ကိုယ့္မိသားစုေတြနဲ႔ေတာင္ မေတြ႔ရေတာ့ဘူးလုိ႔ တခါတည္း သတ္မွတ္ထားတာ။” ေငြေၾကးတတ္ႏုိင္တဲ့ မိဘေတြအေနနဲ႔ ကေလးငယ္ေတြကို ေက်ာက္မဲၿမိဳ႕ေပၚ အေဆာင္ေတြမွာ ပညာသင္ၾကားေစၿပီး အခ်ိဳ႕ ေက်ာင္းသားေတြကေတာ့ ေမတၱာအုိးေ၀ ပရဟိတေက်ာင္း၊ ေအာင္ဆုပန္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းနဲ႔ က်ားငါးေကာင္ ေဆးတုိက္တုိ႔က ပညာသင္ၾကားႏုိင္ေရး ကူညီေပးထားပါတယ္။ တုိက္ပြဲေတြေၾကာင့္  မူလတန္းမွ အထက္တန္းအထိ ေနရပ္စြန္႔ ပညာသင္ၾကားေနတဲ့ ကေလးငယ္ေပါင္း ၃၀၀ ေလာက္ ေက်ာက္မဲၿမိဳ႕မွာ ရွိေနပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ဇြန္၊ စက္တင္ဘာနဲ႔ အခုႏွစ္ ဇြန္၊ ဇူလုိင္နဲ႔ စက္တင္ဘာလေတြမွာ အစုိးရတပ္နဲ႔ တုိင္းရင္းသား လက္နက္ကုိင္တပ္ဖြဲ႔ေတြျဖစ္တဲ့ တီအန္အယ္လ္ေအ (တအာင္းလြတ္ေျမာက္ေရးတပ္မေတာ္)၊ ရွမ္းျပည္ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးေကာင္စီ၊ ရွမ္းျပည္တပ္မေတာ္ေတာင္ပိုင္း (အာစီအက္စ္အက္စ္/အက္စ္အက္စ္ေအ) တုိ႔နဲ႔ တုိက္ပြဲေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ၾကတာပါ။ တုိက္ပြဲေတြေၾကာင့္ အခုႏွစ္ ေက်ာင္းဖြင့္ရာသီမွာ ေက်ာင္းျပန္ဖြင့္ႏိုင္ေအာင္ ေက်ာင္းေဆာင္ေတြကို ျပင္ဆင္မႈေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ေပမယ့္ အခုစက္တင္ဘာလဆန္းမွာ တုိက္ပြဲေတြ ျပန္ျဖစ္လာတာေၾကာင့္ ေက်ာင္းသားအမ်ားအျပားဟာ ေက်ာက္မဲၿမိဳ႕ေပၚကိုပဲ ျပန္ေျပာင္းလာရၿပီး အ႒မတန္း၊ န၀မတန္းနဲ႔ ဒသမတန္းေက်ာင္းသားေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တုိက္ပြဲအျဖစ္မ်ားတဲ့ ေတာ့ဆန္ရြာမွာ တြဲဘက္ အထကရွိၿပီး အခုႏွစ္ ေက်ာင္းဖြင့္ခ်ိန္မွာ ေက်ာင္းသားရာဂဏန္းေလာက္ ရွိေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ျပန္လည္ျဖစ္ပြားလာတဲ့ တုိက္ပြဲေတြေၾကာင့္ ေက်ာင္းသားအခ်ိဳ႕ဟာ ၿမိဳ႕ေပၚကိုတက္ စာသင္ေနရပါတယ္။ ေတာ့ဆန္ေက်ာင္းမွာ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္က ေက်ာင္းသားေပါင္း ၅၀၀ ေက်ာ္ ရွိတယ္လုိ႔လည္း သိရပါတယ္။ ေက်ာင္းျပန္ဖြင့္ဖုိ႔ ျပင္ဆင္ေနတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေက်ာက္မဲ မဲဆႏၵနယ္ အမွတ္ ၂ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ စိုင္းထြန္းဉာဏ္က “ပထမဆံုး ေက်ာင္းဖြင့္ႏုိင္ဖုိ႔ ဘာလုပ္ရလဲဆုိရင္ ေက်ာင္းကို က်ည္ဆန္က်ထားတဲ့ သြပ္မုိးေတြ သြားဖာရတယ္။ ေက်ာင္းေတြကို သြားျပဳျပင္ရတယ္။ ေရပိုက္ဆင္ရတယ္။ မီးဆင္ေပးရတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ လမ္းေပါ့။ လမ္းက လူမရွိေတာ့ ေလေရတုိက္စားၿပီးေတာ့ ဆုိင္ကယ္သြားရခက္တယ္။ အဲ့ဒါကို ေက်ာက္ဖုိ႔ေပးတယ္။ သိန္းေလးဆယ္ေက်ာ္ဖုိးေလာက္ေပါ့” လုိ႔ ေျပာပါတယ္။ လက္ရွိမွာ ေတာ့ဆန္ တြဲဘက္ အထက္တန္းေက်ာင္းမွာ ရွိေနတာက သူငယ္တန္းကေန သတၱမတန္းအထိ ေက်ာင္းသူ/ေက်ာင္းသား ၉၀ ေက်ာ္ေလာက္ပဲ ရွိေနပါတယ္။ သတင္း - မင္းရဲစစ္ႏုိင္