
တိုင္းရင္းသားေဒသေတြမွာ လက္႐ွိတိုက္ပြဲေတြ ျပင္းထန္ေနတာကိုၾကည့္ရင္ ျမန္မာျပည္မွာ ပင္လံုလို ညီလာခံတရပ္ အေရးတၾကီးလိုအပ္ေနတာကို လက္ေတြ့ျပသေနတယ္လို့ ဇိုမီးအမ်ိုးသား ေခါင္းေဆာင္ ပူက်င့္႐ွင္းထန္က ေျပာပါတယ္။
၁၉၉၀ ေ႐ြးေကာက္ပြဲမွာ အနိုင္ရခဲ့တဲ့ ဇိုမီးအမ်ိုးသားကြန္ဂရက္ရဲ့ မနွစ္က နွစ္ပတ္လည္မွာ ထြက္ေပၚခဲ့တဲ့ "ကေလးျမို့ေၾကညာစာတမ္း" ကေန ဒုတိယ ညီလာခံ (သို့) ၂၁ ရာစုပင္လံု ညီလာခံ ေခၚယူေရးကိစၥ ေပၚေပါက္ခဲ့တာပါ။
တနွစ္ျပည့္တဲ့အခ်ိန္မွာ ညီလာခံေခၚယူေရး လက္ေတြ့ျဖစ္နိုင္၊ မျဖစ္နိုင္ အေျခအေနေတြအေပၚမွာ ပါတီရဲ့ ဥကၠ႒ ပူက်င့္႐ွင္းထန္ကို ေမးျမန္းထားပါတယ္။
အခုေလာေလာဆယ္ ဗမာျပည္နိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္းနဲ့ ျဖစ္ေနတဲ့ဟာက မနွစ္ကနဲ့ စာရင္ေတာ့ မတူေတာ့တဲ့ အေနအထားေလးေတြ ႐ွိေနတယ္ေပါ့။ အဲဒီအေပၚမွာ ဒုတိယပင္လံုကိစၥက အေျပာင္းအလဲ႐ွိနိုင္ပါသလား။
“အေျပာင္းအလဲကေတာ့ မ႐ွိနိုင္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒီအခ်ိန္မွာပဲ ဒီပင္လံုညီလာခံကေတာ့ လိုအပ္ေနတယ္။ ပိုျပီးေတာ့ လိုအပ္မယ္။ ပိုျပီးျမန္ဆန္မလားလို့ အဲ့လိုပဲေမ်ွာ္ေနတာ။
ဟုတ္ကဲ့။ ပိုျပီးျမန္ဆန္မယ္ဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္က ဘယ္လိုေျပာတာလဲ။
“ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အစိုးရကိုယ္တိုင္ကိုကလည္း ဒီမိုကေရစီ လိုခ်င္တယ္ဆိုေတာ့ ဒီမိုကေရစီနဲ့ အစိုးရက ပင္လံုညီလာခံတို့ ဘာတို့လုပ္မယ္ဆိုရင္ အတားအဆီးေတြ ခါတိုင္းလိုမဟုတ္ေတာ့ပဲနဲ့ ပိုျပီးေတာ့လြယ္ကူမလား။ ေနာက္ ဒီကိစၥမွာ တျပည္လံုးမဟုတ္ေပမယ့္ တိုင္းရင္းသားေဒသမ်ားမွာ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေသနတ္သံေတြ အခုထက္ထိ မစဲေသးဘူး။ ဒါေတြကို လုပ္ဖို့က ေတာ္ေတာ္ေလးကို အေရးၾကီးေနတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ဒီညီလာခံကို ပင္လံု(သို့မဟုတ္) ၂၁ ရာစု ပင္လံုညီလာခံဆိုတာ၊ တကယ္လို့ကိုယ္တိုင္မတက္နိုင္ရင္လည္း အခုလိုပဲ က်ေနာ္နဲ့ ခင္ဗ်ားနဲ့စကားေျပာသလို အယူအဆေတြ၊ လိုခ်င္တာေတြ၊ ေဆြးေနြးတိုင္ပင္လို့ရတဲ့ အခ်ိန္မ်ိုးျဖစ္သြားေအာင္ က်ေနာ္တို့က ၂၁ ရာစုပင္လံု ညီလာခံေတာ့ မလုပ္လို့မျဖစ္ဘူး။ အဲဒါမွပဲ အဆံုးသတ္မွျဖစ္မယ္ဆိုတာကို က်ေနာ္အဲဒီလို ယံုၾကည္တဲ့အတြက္ ပိုျပီးျမန္လာမယ္လို့ နီးစပ္တယ္လို့ေျပာတာ။”
ဆိုလိုတာက ဒါဆိုရင္ ဒီလပိုင္း၊ ဒါမွမဟုတ္ နွစ္ပိုင္းအတြင္းမွာပဲ ျဖစ္ေအာင္ပဲ အန္ကယ္တို့ဘက္က စီစဥ္ဖို့ရည္႐ြယ္ခ်က္ ႐ွိတယ္ေပါ့။
“အဲဒီလိုလပိုင္းေလာက္ေတာ့ က်ေနာ္တို့လည္း မေျပာဘူး။ ဒါေပမယ့္လို့ လုပ္ရမွာက အခု အမ်ိုးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ့ခ်ဳပ္နဲ့ က်ေနာ္တို့ အစိုးရတို့က စကားေျပာေနတဲ့ သမၼတၾကီးနဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို့ ေဆြးေနြးတိုင္ပင္တယ္ဆိုေတာ့ ဒီထဲမွာလည္း ဒုတိယပင္လံုညီလာခံ (ဒါမွမဟုတ္) ၂၁ ရာစု ပင္လံုညီလာခံဆိုတာက က်ေနာ္တို့ မနွစ္က ကေလးျမို့မွာစတင္ျပီးေတာ့ အားလံုးသေဘာတူညီခ်က္ရျပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ဆက္လုပ္ဖို့ က်ေနာ္တို့ လြွႊဲအပ္ထားတယ္။ သူကိုယ္တိုင္ သမၼတၾကီးနဲ့ ေဆြးေနြးျပီးေတာ့ အားလံုးတိုင္းေရးျပည္ေရးကို ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ ေကာင္းေအာင္လုပ္ရေအာင္ဆိုတာကို အားလံုးမဟုတ္ေပမယ့္ သူတို့သေဘာတူညီတယ္ဆိုတာကို ေၾကညာခ်က္အရ သိတဲ့အတြက္ အဲဒါကို အမွီျပုျပီးေျပာတာပါ။”
က်ေနာ္တို့နားလည္တာက မနွစ္တုန္းက နိုဝင္ဘာလမွာထင္ပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ပူ႐ွင္က်င္းထန္တို့ဘက္က တာဝန္ေတြလြွႊဲေပးခဲ့တာေပါ့။ အဓိက ဒုတိယပင္လံုညီလာခံကိစၥေပါ့။ ေနာက္ဆံုးျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈ အေနအထားေတြ ေဆြးေနြးတာ ႐ွိလား။ ေဒၚစုဘက္က ဘယ္လိုမ်ိုး ေျပာတာမ်ိုး႐ွိခဲ့သလဲ။
“က်ေနာ္တို့ေဆြးေနြးတာ႐ွိပါတယ္။ အဖြဲ့ခ်ဳပ္ရံုးမွာတခါ က်ေနာ္ကစျပီးေတာ့ အစည္းအေဝးလုပ္တယ္။ အားလံုးအခုခ်ိန္မွာေတာ့ ပင္လံုညီလာခံလုပ္ဖို့အတြက္ က်မ္းျပု (thesis) တို့ဘာတို့ ေရးဖို့ ျပည္တြင္းကစျပီးေတာ့ နိုင္ငံတကာအပါအဝင္ ေခၚထားတဲ့အခ်ိန္ျဖစ္တယ္။ ဒီလိုေခၚထားတာ ၂လ၊ ၃လ႐ွိျပီဆိုေတာ့ တကယ္လို့မ်ား အခုလိုျဖစ္သြားတယ္။ နည္းနည္းပါးပါး ျပည္သူလူထုရဲ့ဆနၵကို သူတို့တတ္နိုင္သေ႐ြ့ လိုက္ေလ်ာတယ္ဆိုတာလည္း က်ေနာ္တို့ျမင္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ဒါေတြက လက္ခံဖို့ နည္းနည္းေလး အခ်ိန္က ပိုနီးစပ္မယ္လို့ အဲ့လိုေျပာတာပါ။”
ဒီစာတမ္းေတြဘာေတြ ေတာင္းထားတဲ့ဟာေတြေကာ အန္ကယ္တို့ အခု ျပင္ဆင္ထားတာေတြ၊ အၾကမ္းေဆြးေနြးထားတာေတြ ႐ွိပါျပီလား။
“အဲဒါေတြက ကိုယ့္ဟာကိုယ္ ျပင္ဆင္ထားတာေတာ့ ႐ွိၾကပါတယ္။”
ဒီဒုတိယ ပင္လံုညီလာခံစျပီးေျပာတဲ့အခ်ိန္က ဒီကိစၥမွာ စစ္တပ္ကပါမွျဖစ္မယ္ဆိုျပီး ေျပာၾကတာ႐ွိပါတယ္။ အခုအေနအထားနဲ့ေရာ စစ္တပ္ပါမပါ ကိစၥေတြမွာ ဘယ္ေလာက္မ်ား ေမ်ွာ္လင့္ခ်က္႐ွိပါသလဲ။
“စစ္တပ္ဆိုတာ အစိုးရကို ဆိုလိုတာပါ။ စစ္အစိုးရဆိုေတာ့ စစ္တပ္ဆိုျပီး ေျပာေနတာပါ။ အခုက ျပည္သူ့အစိုးရဆိုေတာ့ ဒီအစိုးရထဲမွာ စစ္တပ္ရဲ့ အ႐ွိန္အဝါ မကုန္ေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ျပည္သူ့အစိုးရလို့ေခၚလို့ နည္းနည္းေလး အားမရေသးဘူးလို့ဆိုတဲ့သူေတြ ေျပာတာေတာ့ ႐ွိရင္ေတာ့ ႐ွိမယ္။ ဒါေပမယ့္ အခုဟာက ျပည္သူ့အစိုးရ၊ ျပည္သူလူထုက ဟုတ္သည္ျဖစ္ေစ၊ မဟုတ္သည္ျဖစ္ေစ၊ ေ႐ြးေကာက္ပြဲမွာ ေ႐ြးေကာက္တင္ေျမွာက္ျပီးေတာ့ တက္လာတဲ့သူေတြက လုပ္ျပီးေတာ့ သမၼတ၊ အဲလိုျဖစ္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ သမၼတက လုပ္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ စစ္တပ္ကလည္း သပ္သပ္သူ့အေနနဲ့သူ လုပ္္မွာမဟုတ္ဘူးလို့ အဲလိုပဲထင္ထားတယ္။ ေနာက္ျပီး စစ္တပ္ကို ကိုယ္စားျပုမယ့္သူ ဖိတ္မယ္ဆိုရင္လည္း ထားလို့ရပါတယ္။ ဖိတ္လို့ရပါတယ္ဆိုတာ တေယာက္တည္းအျမင္နဲ့ ျမင္ပါတယ္။”
ဒီလိုေဆြးေနြးပြဲေတြမ်ိုးမွာ ျပည္ပကအင္အားစုေတြ ပါနိုင္လား။ ဥပမာ အခုစစ္တိုက္ေနတဲ့ ကခ်င္ေတြ၊ ႐ွမ္းေတြ၊ ကရင္ေတြ။ ဒီအင္အားစုေတြ အကုန္လံုးပါလာေအာင္ ဘယ္လိုနည္းနဲ့ေဆြးေနြးရင္ သင့္ေတာ္မယ္လို့ တြက္လဲ၊ ဘယ္သူေတြပါသင့္လဲ ဒီေဆြးေနြးပြဲမွာ။
“က်ေနာ့္တေယာက္တည္း အျမင္ေျပာမယ္ဆိုရင္ သူတို့အစိုးရ အာဏာပိ္ုင္ေတြက လုပ္မယ္ဆိုရင္ အလြယ္ေလးပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီဟာေတြကို ခင္ဗ်ားေျပာသလို စစ္တပ္တို့ဘာတို့ အမ်ိုးမ်ိုးစြဲၾကမယ္ဆိုရင္ နည္းနည္းခက္မယ္နဲ့တူတယ္။ ဒါေပမယ့္လို့ တိုင္းေရးျပည္ေရး ျပည္ေထာင္စုကို တကယ္လို့ ျငိမ္းခ်မ္းဖို့လိုၾကမယ္ဆိုရင္ ေသနတ္သံေတြၾကားေနရတာ မျငိမ္းခ်မ္းေသးဘူးဆိုတဲ့ သေဘာသက္ေရာက္ေနတဲ့အတြက္ အဲဒီလူေတြပါ ကိုယ္တိုင္မလာနိုင္ဘူးဆိုရင္ေတာင္ က်ေနာ္တို့အန္အယ္ဒီရဲ့ အင္တာနက္မွာ အစီအစဥ္ေတြလုပ္ထားတာ ႐ွိတယ္။ အဲဒီအတိုင္း ၾကည့္ျပီးေတာ့ သူတို့က စာတမ္းေတြလည္းပို့လို့ရတယ္။ ထင္ျမင္ယူဆခ်က္ေတြလည္း ပို့လို့ရတယ္။ အဲဒါေတြအားလံုးစံုလာျပီ ဟိုဘက္ဒီဘက္က ရပါျပီဆိုတဲ့အခါက်ေတာ့ အစည္းအေဝး သေဘာမ်ိုးလုပ္လို့ ရမယ္လို့ထင္ပါတယ္။”
မနွစ္ကနဲ့ ျပန္ေျပာမယ္ဆိုရင္ လြွႊတ္ေတာ္ေတြ ေနျပည္ေတာ္မွာ ေပၚလာတာ႐ွိတယ္။ အဲဒီအင္အားစုေတြကေကာ တခ်ို့ကလည္း ဒီလြွႊတ္ေတာ္နည္းနဲ့ သြားၾကပါလို့ေျပာေနတယ္။ အျပင္မွာ ညီလာခံလုပ္မယ္ဆိုတဲ့ဟာမ်ိုးက လက္ေတြ့မက်ဘူး၊ မျဖစ္နိ္ုင္ေတာ့ဘူးဆိုတာမ်ိုးလည္း ေျပာေနၾကတယ္။ အဲဒါ ဘယ္လိုေျပာခ်င္ပါသလဲ။
“ဒါေတာ့ အဓိက ျပည္သူ့အသဲစြဲ ျပည္သူ့ပါတီအဖြဲ့ခ်ဳပ္သည္ အဲဒါေတြကေတာ့ လြွႊတ္ေတာ္ထဲမွာမေရာက္ဘူး။ ဒါတင္မကဘူး။ က်ေနာ္တို့ ဇိုမီးအမ်ိုးသားကြန္ဂရက္ပါတီလည္းပဲ လြွႊတ္ေတာ္ထဲမွာ မေရာက္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္လို့ ဒီအာဏာကို လုတာမဟုတ္ဘဲနဲ့ အထဲကပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အျပင္ကပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီလိုညီလာခံမ်ိုး ေပၚေပါက္လာရင္ အားလံုးက ဆနၵကို အတူတကြေပးနိုင္ၾကမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒါလုပ္လို့ရတယ္လို့ အဲလိုပဲယူဆတယ္။”
ဒုတိယပင္လံုညီလာခံရဲ့ ရည္႐ြယ္ခ်က္က အာဏာကိစၥမဟုတ္ရင္ ဘာကိစၥျဖစ္နိုင္မယ္လို့ ေျပာလို့ရမလဲ။
“အမွန္မွာ က်ေနာ္တို့တိုင္းျပည္ဟာ အခုလိုျဖစ္ေနတာ ဘာေၾကာင့္လဲ။ က်ေနာ္တို့အျမင္မွာေတာ့ တိုင္းရင္းသားအေရး။ ၁၉၄၈ ခုက စျပီးေတာ့ အခုထက္ထိ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာနိုင္ငံမွာ အဆင္မေျပ ေတာခိုတာေတြ၊ သူပုန္ေတြ အဆက္မျပတ္ ျဖစ္ေနတဲ့ဟာေတြက တိုင္းရင္းသားအုပ္စုေတြရဲ့ ျပဿနာပဲ။ အားလံုးျငိမ္းခ်မ္းဖို့ သူတို့က ပင္လံုမွာလိုပဲ အားလံုးဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း လုပ္တဲ့ပံုမ်ိုးနဲ့ လုပ္ျပီးေတာ့ အားလံုးေဆြးေနြးျပီးေတာ့မွ ရင္ဖြင့္သြားရင္ေကာင္းမယ္။ အဲဒီမွာက်ေတာ့ အားလံုးသေဘာတူျပီးတဲ့အခါမွ လက္နက္ေတြလည္း ခ်ခ်င္ခ်မယ္။ အခု ျပည္ေထာင္စုျမန္မာနိုင္ငံ ဆိုေပမယ့္ စစ္အစိုးရတုန္းက အမ်ိုးသားညီလာခံလုပ္တယ္။ အမ်ိုးသားညီလာခံမွာ လာၾကပါ။ လက္နက္ကိုင္တဲ့ အုပ္စုေတြလည္း တကယ္လို့ နိုင္ငံေရးအရ မေက်နပ္ဘူး၊ ဒါမွမဟုတ္ တိုင္းျပည္ကို ဒီလိုအုပ္ခ်ဳပ္မယ္၊ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာနိုင္ငံကို ျပန္လည္တည္ေဆာက္မယ္ဆိုရင္ ဘယ္လို လိုခ်င္လဲဆိုတာ ညီလာခံမွာပဲေျပာပါဆိုျပီး ေခၚတယ္။ သူတို့ကလည္း ယံုၾကည္ျပီးေတာ့ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲျပီးေတာ့ လာၾကတယ္။ ဒါသူတို့အဆိုအရ လိုအင္ဆနၵေတြကို ေျပာဖို့ဆိုဖို့ေတာင္မွ အခြင့္အလမ္းမရခဲ့ဘူးဆိုျပီး ႐ွိတယ္။ အဲဒါမ်ိုးမဟုတ္ဘဲနဲ့ အားလံုး က်ေနာ္တို့လိုခ်င္တာက ျပည္ေထာင္စုျမန္မာနိုင္ငံဆိုျပီးေတာ့ ျဖစ္တာက ဘယ္လို။ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာနိုင္ငံမွာလုပ္ေနတဲ့ အေျခခံဥပေဒဟာ တကယ့္ျပည္ေထာင္စုျဖစ္နိုင္ေအာင္ ဒါမွမဟုတ္ရင္ တိုင္းရင္းသားေတြလိုအပ္ေနတဲ့ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုျဖစ္ေအာင္ ေဆြးေနြးဖို့ဆိုတာမ်ိုး အခြင့္အေရးရရင္ ဒါေတြက သူတို့လက္နက္လည္းခ်လို့ရမယ္ဆိုတာမ်ိုး က်ေနာ္တို့ အယူအဆ႐ွိပါတယ္။”
ဆိုလိုတာက ၂၀၀၈ ဖြဲ့စည္းပံု အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ဖို့ လိုအပ္တာေတြျဖည့္ဖို့ဆိုတာမ်ိုးျဖစ္လာနိုင္တယ္ေပါ့။
“တကယ္လို့ ျဖစ္လာရင္ေတာ့ ဒီလိုပဲျဖစ္လာနိုင္တယ္လို့ ထင္တယ္။”
တခ်ို့သံုးသပ္ခ်က္ေတြ႐ွိတယ္။ လြွႊတ္ေတာ္ထဲမွာ ပါလီမန္ကို စစ္တပ္က ၂၅ရာခိုင္နႈန္း ယူထားတယ္။ ဒီကိစၥဟာ စစ္တပ္က ႐ုတ္တရက္နဲ့လက္ေလ်ွာ့မွာ မဟုတ္ဘူး။ ဖြဲ့စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ျပင္တဲ့ကိစၥေတြမွာ ဒါမ်ိုးေတြကို လက္ခံနိုင္မွာ မဟုတ္ဘူးဆိုျပီးေတာ့ ေျပာတာမ်ိုး႐ွိပါတယ္။ ဒီလိုကိစၥမ်ိုးေတြေပၚမွာ ဘယ္လိုမ်ိုး စဥ္းစားခ်က္ေတြ ႐ွိၾကပါသလဲ။
“အက်ိုးအေၾကာင္းေတြ၊ ဒီလိုလုပ္မယ္ဆိုရင္ ေကာင္းတယ္ဆိုျပီးေတာ့ က်ေနာ္တို့ ရင္ဖြင့္ျပီးေတာ့မွ ရိုးရိုးသားသား ေဆြးေနြးနိုင္ရင္ေတာ့ အေကာင္းဆံုးပါ။ အေကာင္းဆံုးျဖစ္မယ့္ဟာကို လက္မခံနိုင္တဲ့ဟာေတြကေတာ့ တမ်ိုးပဲျဖစ္သြားမွာေပါ့။ ဒါလည္းပဲ ေဖာ္ျပပိုင္ခြင့္မ႐ွိဘူး။ ၾကိုျပီးေတာ့ ဒီလိုျဖစ္မွာပဲဆိုျပီးေတာ့ ေျပာေရးဆိုခြင့္ေတာင္မွ ပိတ္ထားတယ္ဆိုတာက ေဆြးေနြးတယ္လို့ မေခၚနိ္ုင္ဘူး။ အဲလိုဟာမ်ိုး မဟုတ္ဘဲနဲ့ ပင္လံုမွာလိုပဲ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေဆြးေနြး၊ အဲဒါမ်ိုးကို ျဖစ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ က်ေနာ္က သူတို့ကလည္း စိတ္ေျပာင္းခ်င္ေျပာင္းမယ္လို့ က်ေနာ္ကယူဆတယ္။”