ရခိုင္ျပည္နယ္ဆိုင္ရာ အႀကံေပးေကာ္မရွင္အေပၚ ရခိုင္ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္အေနနဲ႔ အသိအမွတ္မျပဳဖို႔ အေရးႀကီးအဆိုကို ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္က ကန္႔ကြက္သူမရွိဘဲ အတည္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ စက္တင္ဘာ ၁၂ ရက္က စစ္ေတြၿမိဳ႕နယ္ မဲဆႏၵနယ္က ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ ဦးေက်ာ္ေဇာဦး တင္သြင္းခဲ့တဲ့ အဆိုကို စက္တင္ဘာလ ၁၄ ရက္ေန႔ လႊတ္ေတာ္ထဲ ကိုယ္စားလွယ္ ၁၄ ေယာက္က ေထာက္ခံေဆြးေႏြးခဲ့ၾကၿပီး အတည္ျပဳလိုက္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအဆုိကုိ တင္သြင္းရတာနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ အဆုိတင္သြင္းသူ ဦးေက်ာ္ေဇာဦးကုိ ဆက္သြယ္ ေမးျမန္းထားပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ဆိုင္ရာ အႀကံေပးေကာ္မရွင္ကို အသိအမွတ္မျပဳဖို႔အဆုိကုိ ဘာေၾကာင့္ တင္သြင္းရတာလဲ။ “က်ေနာ္တုိ႔ ရခုိင္ျပည္နယ္အတြင္းမွာ ေရာက္ေနတဲ့ စစ္တေကာင္းသား ဘဂါၤလီေတြကိစၥက  အဓိကကေတာ့ လူ၀င္မႈႀကီးၾကပ္ေရးျပႆနာလုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔က သတ္မွတ္ပါတယ္။ လူ၀င္မႈႀကီးၾကပ္ေရးျပသနာဟာ တနည္းတဖုံေျပာရမယ္ဆုိရင္ေတာ့ ႏုိင္ငံသားတေယာက္ကုိ  သူ႔ကုိ ႏုိင္ငံသားေပး ေပးမေပးဆုိတာ အဲဒီႏုိင္ငံရဲ့ အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာနဲ႔ ဆုိင္တဲ့ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါကုိ ႏုိင္ငံတကာ ျပႆနာမဟုတ္ဘဲနဲ႔ ျပည္တြင္းေရးျပႆနာျဖစ္တယ္။ ဒါကုိ ႏုိင္ငံတကာျပႆနာအဆင့္ ေရာက္ေအာင္ကုိ စြဲတင္ေနၾကတဲ့ အင္အားစုေတြရွိတယ္။ အခု မစၥတာ ကုိဖီအာနန္ ဦးေဆာင္တဲ့ ေကာ္မရွင္တခုက ဒီကိစၥကုိ ေလ့လာသုံးသတ္ၿပီး အႀကံေပးမယ္ဆုိတဲ့ အခါက်ေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ဒီကိစၥက ႏုိင္ငံတကာကုိ စြဲတင္လုိက္တဲ့ သေဘာျဖစ္ၿပီးေတာ့ အျပင္ကေနၿပီးေတာ့ ၀င္ေရာက္စြဲဖက္ေျပာဆုိႏုိင္တဲ့ အေျခအေန ပုိသာလာတာေပါ့ေနာ္။ အဲဒါအျပင္ တျခားအေၾကာင္းေတြလည္း အမ်ားႀကီးရွိတာေပါ့ေနာ္။ ေျပာရမယ္ဆုိရင္ က်ေနာ္တုိ႔ ရခုိင္လူထုရဲ့သေဘာထား၊ ရခုိင္လူထုရဲ့ သေဘာတူညီခ်က္ကုိ ႀကဳိတင္မယူဘဲနဲ႔၊ ဘာမွမေျပာဘဲနဲ ဒီအႀကံေပးေကာ္မရွင္ကုိ ဖြဲ႔တာ။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အႀကံေပးေကာ္မရွင္ကုိ ဖြဲ႔ဖုိ႔အတြက္ ႏုိင္ငံေတာ္၏အတုိင္ပင္ခံဆုိင္ရာ ဥပေဒရွိတယ္။ အဲဒီဥပေဒကလည္း အဲလုိမ်ဳိးႏုိင္ငံေတာ္ အဆင့္ဆုိင္ရာ ေက္ာမရွင္တခုကုိ ဖြဲ႔စည္းဖုိ႔ ခြင့္ျပဳျပ႒ာန္းေပးထားတာလည္းမရွိဘူး။ ႏုိင္ငံေတာ္ အတုိင္ပင္ခံ႐ုံး၀န္ႀကီးဌာနဆုိတာကလည္း ၀န္ႀကီးဌာနတခုပဲျဖစ္တယ္။ ႏုိင္ငံေတာ္သမၼတကမွ ဒီလုိမ်ဳိးေကာ္မရွင္ကို ဖြဲ႔စည္းခြင့္ရွိတာေပါ့ေနာ္။ ဒီလုိမ်ဳိး ဥပေဒကုိ ေက်ာ္ၿပီးလုပ္ထား တာျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီေကာ္မရွင္ကေတာ့  သူ႔တရား ဥပေဒအရ ဆုိရင္ေတာ့ ဖြဲ႔စည္းစဥ္ကတည္း က စလုိ႔ ပ်က္ျပယ္ၿပီးျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေကာ္မရွင္ဟာ တရား၀င္မႈမရွိဘူး။ “က်ေနာ္တုိ႔ေျပာမယ္ဆုိရင္ ဒီေကာ္မရွင္လည္ပတ္ဖုိ႔ ရန္ပုံေငြေတြကုိ ဘယ္က ရသလဲ။ ႏုိင္ငံေတာ္ ဘတ္ဂ်က္က ခ်ေပးတယ္ဆုိရင္လည္း ဘ႑ေငြရယူမႈ ဘ႑ေငြခ်ေပးမႈဟာ နည္းလမ္းတက် ရွိရဲ႕လား က်ေနာ္တုိ႔ ဘာမွမသိရဘူး။ ျပင္ပက အကူအညီေပးတယ္ဆုိရင္လည္း ေစတနာ႐ုိးနဲ႔ ေပးတဲ့အကူအညီ ဟုတ္မဟုတ္၊ သူတုိ႔လုိခ်င္တဲ့ ရလဒ္တခုကုိ ရေအာင္တြန္းတဲ့ အုပ္စုကေနၿပီးေတာ့ ေပးတာမ်ား ျဖစ္ေနမလား အဲဒါေတြကိုလည္း က်ေနာ္တုိ႔ သုံးသပ္ဖုိ႔လုိတယ္။ “ေနာက္တခု ေျပာရမယ္ဆုိရင္ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ့ ႏုိင္ငံေတာ္အဆင့္ အဖြဲ႔အစည္း တရပ္ရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္တဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံ အမ်ဳိးသားလူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ဥကၠ႒ ဦး၀င္းျမကုိ ႏုိင္ငံျခားသား ဦးေဆာင္တဲ့ ေကာ္မရွင္မွာ ႐ုိး႐ိုးအဖြဲ႔၀င္အေနနဲ႔ ထည့္ထားတာေပါ့ေနာ္။ ဒါက Protocol နဲ႔ ညီမညီဆုိတာ စဥ္းစားစရာရွိပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အဲဒီသုံးဦးထဲမွာ က်ေနာ္တုိ႔ ဒုတိယတဦးျဖစ္တဲ့ မစၥတာဂါဆန္ ဆလမ္ရဲ့အလုပ္အကုိင္မွာ က်ေနာ္တုိ႔ ရခုိင္ျပည္နယ္ထဲက ကိစၥေတြနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ ဘက္လုိက္မႈ ကင္းမကင္းဆုိတာကလည္း သံသယ ျဖစ္ဖြယ္ရွိပါတယ္။ သူက International crisis group ဘုတ္အဖြဲရဲ့ ဒုဥကၠ႒ျဖစ္တယ္ဆုိတာရယ္ ေနာက္သူက Open Society Institute မွာလည္း ဘုတ္အဖြဲ႔၀င္အေနနဲ႔ ပါတယ္လုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔ သိထားတာေပါ့ေနာ္။ ICG ဆုိတာ ရခုိင္ျပည္နယ္ကုိ ေရာက္ေနတဲ့ စစ္တေကာင္းသား ဘဂါၤလီေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ အစီရင္ခံစာေရးဖူးတယ္။ ဘက္လုိက္ၿပီးေတာ့ ေရးထားတဲ့ အစီရင္ခံစာလုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔ ျမင္ရတယ္။ Open Society Institute ကလည္း ရခုိင္ျပည္နယ္ေရာက္ ဘဂၤါလီေတြနဲ႔ပတ္သက္ရင္ အဲဒီဘက္က လုိက္တဲ့ေျပာဆုိေရးသားမႈေတြ ျမင္ရတဲ့အဖြဲ႔အစည္းျဖစ္တယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ရခုိင္ျပည္နယ္ကုိေရာက္ေနတဲ့ စစ္တေကာင္းသား ဘဂၤါလီေတြရဲ့ ျပႆနာမွာ ႏုိင္ငံျခားသားေတြရဲ့ ၾကားေနမႈကုိ က်ေနာ္တုိ႔ လုိတာမဟုတ္ဘူး။ ဒီမွာ မွန္ကန္တဲ့ဘက္က မွန္တဲ့အတုိင္း ရပ္တည္ဖုိ႔ကုိ လုိအပ္တာျဖစ္ပါတယ္။ အခုက အဲဒီေကာ္မရွင္ကုိ ႏုိင္ငံျခားသား ဦးေဆာင္႐ုံမကဘူး ဦးေဆာင္ေနတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ မစၥတာကုိဖီအာနန္ကုိယ္တုိင္ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲေတြဘာေတြမွာ လူမ်ဳိးေတြ ေခၚေ၀ၚတဲ့နာမည္ကို ေျပာဆုိေခၚေ၀ၚသုံးစြဲတယ္ဆုိတာ ျပႆနာကုိ ပုိမုိႀကီးထြားလာေအာင္ လုပ္ေနရာ ေရာက္ပါတယ္။ ဒီေကာ္မရွင္ရဲ့ သုံးသပ္ခ်က္အႀကံေပးခ်က္ေတြ ဘယ္လုိထြက္လာမလဲဆုိတာ က်ေနာ္တုိ႔ မသိေသးဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေကာင္းက်ဳိးထက္ ဆုိးက်ဳိးမ်ားႏုိင္တယ္လုိ႔ သုံးသပ္ပါတယ္။ ဒါကုိ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္မွာေတာ့ ေဆြးေႏြးဆုံးျဖတ္ထားတာေတာ့ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီေကာ္မရွင္နဲ႔ တုိက္႐ုိက္ သက္ဆုိင္ေနတဲ့ ရခုိင္ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္အေနနဲ႔ ဘယ္လုိမ်ား လုပ္ႏုိင္မလဲ၊ ဆိုးက်ဳိးေတြကို အေကာင္းဆုံး တားဆီးႏုိင္တဲ့ နည္းလမ္းတခု၊ ဆုံးျဖတ္ခ်က္တခု ရွိမယ္ဆုိၿပီးေတာ့ ၀ုိင္း၀န္စဥ္းစားၿပီးေတာ့ ဒီဟာကုိ ဖြဲ႔စည္းတာက ဗဟုိအစုိးရရ့ဲ ၀န္ႀကီးဌာနက ဖြဲ႔စည္းတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔က ဖ်က္ပါဆုိလည္း ဖ်က္ခ်င္မွဖ်က္မယ့္သေဘာေတာ့ရွိတာေပါ့။ အဲေတာ့ က်ေနာ္တု႔ိ ရပ္တည္ေျပာဆုိရင္တာကေတာ့ ဒီဖြဲ႔စည္းမႈဟာ ေဒသခံရခုိင္လူမ်ဳိးေတြကို မတုိင္ဘဲ ဖြဲ႔တာ။ အဓိက အဲဒါ အရမ္းအေရးႀကီးတဲ့အခ်က္။ ဒုတိယအခ်က္က လက္ရွိတည္ဆဲဥပေဒကုိ ေက်ာ္လြန္ၿပီး ဖြဲ႔တာျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္မုိ႔ စဖြဲ႔ကတည္းက သူဟာ ဥပေဒအရ ပ်က္ျပယ္ၿပီးသားျဖစ္တယ္။ အဲေတာ့ အေကာင္းဆုံးက ဒီေကာ္မရွင္ရဲ့ ျဖစ္လာႏုိင္ေျခရွိတဲ့ ဆုိးက်ဳိးေတြကုိ ကာကြယ္တားဆီဖုိ႔ကေတာ့ အေကာင္းဆုံးကေတာ့ ဒီေကာ္မရွင္ကုိ ဖ်က္သိမ္းလိုက္တာ အေကာင္းဆုံးပါပဲ။ က်ေနာ္တုိ႔ ဖ်က္ဆုိ လည္း ဖ်က္ခ်င္မွဖ်က္မွာေပါ့။ က်ေနာ္တုိ႔ သေဘာထားကေတာ့ ဖ်က္သည္ျဖစ္ေစ၊ မဖ်က္ သည္ျဖစ္ေစ ဒီေကာ္မရွင္ရဲ့ ဖြဲ႔စည္းျဖစ္တည္မႈနဲ႔ သူရဲ့လုပ္ေဆာင္မႈေတြ၊လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြအားလုံးကုိ က်ေနာ္တုိ႔ အသိအမွတ္မျပဳဘူးဆုိတဲ့ ရပ္တည္ခ်က္ကေန ရပ္တည္မယ္။ ဒါဟာ က်ေနာ္တုိ႔မဲ့ဆႏၵရွင္ေတြအားလုံးရဲ့ ေျပာပုိင္ခြင့္ေပါေနာ္။ ႏုိင္ငံသားတုိင္းဟာ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆုိေရးသားေဖာ္ျပခြင့္ရွိတယ္။  ဒီရခုိင္ျပည္နယ္ထဲမွာရွိတဲ့ မဲဆႏၵနယ္မ်ားစြာထဲက မဲဆႏၵရွင္ေတြဟာ က်ေနာ္ တု႔ိနဲ႔ သတေဘာတည္းရွိပါတယ္။ ဒီသေဘာကိုပဲေျပာၾကပါတယ္။ ဒီေကာ္မရွင္ကုိ ဖ်က္သိမ္းေပးဖုိ႔၊ အသိ အမွတ္မျပဳဖုိ႔ဆုိတဲ့ဥစၥာကုိ တဦးခ်င္းေျပာတာေတြအမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ဆုိေတာ့ အဲလုိမ်ဳိး တဦးခ်င္း ေျပာမယ့္အစား အဲဒီလူေတြကုိ စုေပါင္းကုိယ္စားျပဳ စကားေျပာခြင့္ရတဲ့ ျပည္နယ္လြတ္ေတာ္အမတ္ေတြ စုၿပီးေတာ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ ခ်ၿပီးေတာ့ ဒီေကာ္မရွင္ကုိ အသိအမွတ္မျပဳပါဘူး ဆုိတဲ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ မ်ဳိး ခ်သင့္တယ္လုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔ုတုိင္ပင္ၿပီးေတာ့ ဒီအဆုိကုိ တင္သြင္းရတာျဖစ္ပါတယ္။” ဒီအဆုိေအာင္လုိ႔အတည္ျပဳထားၿပီဆုိေတာ့ ဘာဆက္ျဖစ္မလဲ။ “က်ေနာ္တုိ႔က အသိအမွတ္မျပဳဘူးဆုိတဲ့ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကုိ ခ်လုိက္တဲ့အခါ အဲဒီအသိအမွတ္မျပဳဘူးဆုိတဲ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ဟာ ျပႆနာမွာ တုိက္ရုိက္ပတ္သက္ေနတဲ့လူေတြရဲ့ သေဘာထားျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလူေတြရဲ့သေဘာထားက ငါတုိ႔က မင္းတုိ႔ ေျပာတာကုိ ဘာမွမမွတ္ယူဘူး၊ အသိအမွတ္မျပဳဘူးလုိ႔ေျပာလုိက္တဲ့အခါ အဲဒီေျပာဆုိမႈ အၾကံေပးမႈေတြရဲ့ တရား၀င္ျဖစ္မႈေတြဟာ တန္ဖုိးမ်ားစြာ ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။ အဲေတာ့ ဒီဆုံးျဖတ္ခ်က္ဟာ ၀န္ႀကီးဌာန သုိ႔မဟုတ္ ႏုိင္ငံေတာ္ သမၼတဆီသြားၿပီး ပယ္ဖ်က္ဖုိ႔ လုပ္ေပးပါဆုိတဲအေနနဲ႔ သြားမွာမဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ဒီကိစၥနဲ႔ တုိက္ရုိက္ပတ္သက္ေနတဲ့ ျပည္သူ၊ ျပည္သူလူထုတရပ္လုံးကုိ ကုိယ္စားျပဳတဲ့ လႊတ္ေတာ္က ဒီလုိ သေဘာထားရွိတယ္ဆုိတာ Moral အရ က်ေနာ္တုိ႔ အင္မတန္မွ အားရွိပါတယ္။ ဟုိဘက္က ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြက က်ေနာ္တုိ႔ကုိ မည္မွ်ပင္အႏုိင္က်င့္ၿပီး လုပ္ေစကာမူ ဒါဟာ အႏုိင္က်င့္မႈျဖစ္တယ္ဆုိတာ ေပၚလြင္သြားပါလိမ့္မယ္။ ဒါဟာ ႏုိင္ငံေရးအရ အဓိပၸာယ္၊ သမုိင္းအရ အဓိပၸာယ္ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ဒါဟာ ေနာင္အခါမွာျဖစ္ေပၚလာမယ့္ ဆုိးက်ဳိးေတြကုိလည္း က်ေနာ္တုိ႔ ျပန္ၿပီး တြန္းလွန္တဲ့ေနရာမွာ အင္အားတခုအေနနဲ႔ သက္ေရာက္ပါလိမ့္မယ္။ ” ဒီေကာ္မရွင္မဖြဲ႔ခင္ကတည္းက ရခုိင္ျပည္နယ္က လူထုကုိ သြားၿပီးေတြ႔ဆုံေဆြးေႏြးခဲ့တယ္၊ ဖြဲ႔မယ္ဆုိတဲ့အေၾကာင္းလည္းအေၾကာင္းၾကားတာရွိလုိ႔ ေကာ္မရွင္အဖြဲ႔၀င္တေယာက္က ေျပာပါတယ္။ ေနာက္ဒီေကာ္မရွင္ကလည္း အၾကံေပးရုံသက္သက္ပါ။ ယူတာမယူတာက ျမန္မာျပည္သူေတြရဲ့ သေဘာထားလုိ႔ ေျပာပါတယ္။ ဆုိေတာ့ အန္ကယ္တုိ႔ မသိရဘူးလား ဒီကိစၥအေပၚ။ “ၿပီးခဲ့တဲ့လက စစ္ေတြကုိေရာက္တယ္ဗ်ာ။ အရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ဘာညာေတြဖိတ္တယ္။ စစ္ေတြၿမိဳ႕နယ္က ဦးဥတၱမ ခန္းမမွာ က်ေနာ့္ကုိလညး္ မဖိတ္ဘူး။ အဲဒီလူေတြကုိ ဖိတ္ၿပီးေတာ့ ဖြဲ႔ဖုိ႔လုပ္ထားၿပီဆုိတာ ေျပာတယ္။ အဲဒါကုိ က်ေနာ္က သတင္းမွာေတြ႔မွသိရတယ္။  ဖြဲ႔ဖုိ႔လုပ္ထား ၿပီဆုိေတာ့ အဲဒီမွာ ငုတ္တုတ္ထုိင္ၿပီး နားေထာင္တဲ့လူေတြက ဘာေျပာၾကမွာလဲ။ အဲဒါက ေဆြးေႏြးတာလည္းမဟုတ္ဘူး။ တုိင္ပင္တာလည္းမဟုတ္ဘူး။ အဲဒါက ငါတုိ႔လုပ္ထားၿပီဆုိတာ ေျပာတာျဖစ္တယ္။ အဲဒါကုိျပည္သူလူထုနဲ႔ တုိင္ပင္တယ္လုိ႔ ေျပာလုိ႔မရဘူး။ ျပည္သူလူထုက စနစ္တက် ေရြးခ်ယ္ထားတဲ့ သူ႔ကိုယ္စားလွယ္ေတြရွိတယ္။ သူ႔ကုိယ္စားလွယ္ေတြနဲ႔ တုိင္ပင္ရမယ္။ သူ႔ကုိယ္စားလွယ္ေတြနဲ႔ တုိင္ပင္တာမဟုတ္ဘဲ လူတစုကုိ လက္ဖက္ရည္ေသာက္ဖုိ႔လုိလုိ ဘာလုိလုပ္ၿပီးတေနရာရာမွာ စုၿပီး ငါတုိ႔ဖြဲ႔ဖုိ႔ လုပ္ထားၿပီလုိ႔ ေျပာတာဟာ လူထုကုိ တုိင္ပင္တာမဟုတ္ဘူး။ ” ဒီေကာ္မရွင္က ရခုိင္ျပည္နယ္မွာရွိတဲ့ ျပည္သူေတြရဲ့အသံကုိနားေထာင္ဖုိ႔၊ ရခုိင္ျပည္နယ္က ႏွစ္ဖက္ျပည္သူေတြရဲ့ အသံကုိနားေထာင္ၿပီး အၾကံေပးဖုိ႔ပဲ။ ဆုံးျဖတ္ပုိင္ခြင့္က ျမန္မာျပည္ သူျပည္သားေတြရဲ့ လက္ထဲမွာပဲရွိတယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။ လြတ္လပ္တဲ့ေကာ္မရွင္ျဖစ္တယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။ ဆုိေတာ့ ဒီေက္ာမရွင္က သူတုိ႔ လုပ္မယ့္အရာတခုအေပၚမွာ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ဆုံးျဖတ္ခြင့္ရွိတယ္ဆုိရင္ေကာ ေကာ္မရွင္လုံး၀မရွိသင့္ဘူးလား။ “က်ေနာ္ေျပာမယ္။ ႐ႈျမင္တဲ့႐ႈေထာင့္က စၿပီးေတာ့လြဲေနၿပီ။ သူတုိ႔က ေျပာတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ရခုိင္ျပည္သူေတြနဲ႔သြားေတြ႕ၿပီးေတာ ႏွစ္ဖက္လူေတြနဲ႔သြားေတြ႕ၿပီးေတာ သုံးသပ္ခ်က္ေလး ေပးမယ္ဆုိတာေပါ့ေနာ္။ အဲေတာ့ ႏွစ္ဖက္ျပည္သူ၊  ရခုိင္ျပည္သူေတြဆုိတာ ဘယ္သူေတြတုန္း။ အဲဒီကတည္းကစၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ရခုိင္ျပည္နယ္မွာေနလာတဲ့ တုိင္းရင္းသား၊ ႏုိင္ငံသား မဲဆႏၵရွင္၊ ဒီႏုိင္ငံမွာ ႏွစ္ေပါင္း ႏွစ္ေထာင္သုံးေထာင္ေလးေထာင္ေနလာခဲ့တဲ့ လူေတြတဖြဲ႔ရွိတယ္။ ေနာက္တအုပ္စုက ဘာရွိလဲဆုိေတာ့ ဟုိဘက္ကလာၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံသား ဟုတ္မွန္းမဟုတ္မွန္း မသိတဲ့တဖြဲ႔ရွိတယ္။ အဲဒီတဖြဲ႔က လ၀က ဥပေဒအရ၊ ႏုိင္ငံသားဥပေဒအရ စိစစ္ျခင္းကုိ ခံရၿပီးမွ ႏုိင္ငံသား ဟုတ္မဟုတ္ကုိ သိရမယ့္ဥစၥာ ဒါဟာ ဒီဘက္က အေသအခ်ာ ရပ္တည္ထားတဲ့ဥစၥာ။ အဲဒီရပ္တည္ထားတဲ့ဥစၥာကုိ အဲဒီအတုိင္းရပ္မေနဘဲ အဲဒီႏွစ္အုပ္စုကုိေရာၿပီးေတာ့ ျပည္သူလုိ႔စၿပီးေျပာတယ္။ အဲလုိေျပာကတည္းက စလုိ႔မွားေနၿပီ။ အဲလုိစေျပာကတည္းက ဟုိဘက္က လုိက္ေနရာက်တယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ လြန္ခဲ့တဲ့ ေလးငါးေျခာက္ ႏွစ္ကတည္းက စၿပီး ေျပာလာခဲ့တဲ့စကားပါ။ ဒီျပႆနာကုိ ဒီနယ္ေျမမွာႏွစ္ေပါင္း တေထာင္ႏွစ္ေထာင္ေနလာခဲ့တဲ့ ဒီေဒသခံ တုိင္းရင္းသား ႏုိင္ငံသား မဲဆႏၵရွင္ေတြရဲ့ အသုိင္းအ၀ုိင္းလူမ်ဳိးေတြရဲ့ သေဘာထားကုိ အေျခမခံဘဲနဲ႔ လုပ္လုိ႔ ဘယ္ေတာမွ ဒီျပႆနာဟာ ေျပလည္မွာမဟုတ္ဘူး။ ရခုိင္လူမ်ဳိးေတြ ေဒသခံလူမ်ဳိးေတြ လက္မခံႏုိင္တဲ့ အေျခအေနလာလုပ္ေနရင္ ျပႆနာကုိ ပုိႀကီးထြားေအာင္လာလုပ္ရာပဲက်ပါတယ္။ ” ရခုိင္ျပည္တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းမႈေတြကုိ အရင္ကတည္းက ႀကိဳးစားလာခဲ့တယ္။ဒါေပမယ့္  ျပႆနာေတြက ဆက္ၿပီးေတာ့ ျဖစ္ေနတယ္။ ဆုိေတာ့ အဲဒီေကာ္မရွင္ရဲ့ႀကံေပးခ်က္ေတြက ရခုိင္အသုိင္းအ၀ုိင္းနဲ႔ မြတ္စလင္အသုိင္းအ၀ုိင္းအၾကား တစုံတရာအေျဖေပးမသြားႏုိင္ဘူးလား။ “ျပႆနာရဲ့ အေျဖက ရွင္းရွင္းေလးပါ။ ဒီကျပည္သူလူထုတရပ္လုံးကလည္း အရင္ကတည္းက ရွင္းရွင္းေလးကုိ ေျပာထားၿပီးသားပါ။ ဒီမွာ အိမ္ရွင္ရွိတယ္။ ေနာက္တအုပ္စုက သူခုိးအုပ္စုရွိတယ္။ အိမ္ရွင္နဲ႔ သူခုိးျပႆနာျဖစ္တာကုိ က်ေနာ္တု႔ိက ၾကားကေန ေျပေျပလည္လည္ျဖစ္ေစခ်င္ပါတယ္လုိ႔ လာေျပာေနရင္ လာေျပာေနတဲ့ဟာက ဘယ္ေတာ့မွ ေျပလည္မွာမဟုတ္ဘူး။  ဒီျပႆနာကုိေျပလည္ဖုိ႔က အိမ္ရွင္ရဲ့အခြင့္အေရးကုိ အဲဒီအခြင့္အေရးအတုိင္း သတ္သတ္မွတ္မွတ္ လုပ္ေပးႏုိင္တဲ့အခ်ိန္က်မွ ေျပလည္မွာျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ေျပလည္ေစခ်င္ပါတယ္လုိ႔ သူခုိးနဲ႔နီးစပ္တဲ့လူနဲ႔ သူခုိးရဲ့ေဆြးမ်ဳိးသားခ်င္းေတြ တက္လာၿပီးေတာ့ အိမ္ရွင္နဲ႔ သူခုိးၾကားမွာလာၿပီးေတာ့ ညႇိႏႈိင္းေပးမယ္ဆုိတာ ဘယ္ေတာမွ ေျပလည္မွာမဟုတ္ဘူး။ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကေျပာခဲ့တဲ့ဥစၥာက ဒါဟာ လူ၀င္မႈၾကည့္ၾကပ္ေရး ျပႆနာျဖစ္တယ္။ လူ၀င္မႈၾကည့္ၾကပ္ေရး ျပႆနာကုိ လူ၀င္မႈၾကည့္ၾကပ္ေရး ျပႆနာအတုိင္း သတ္သတ္မွတ္မွတ္ အေသအခ်ာ ေျဖရွင္းပါ။ လူ၀င္မႈၾကည့္ၾကပ္ေရးနဲ႔ ေျဖရွင္းရတဲ့ အုပ္စုတအုပ္စုကုိ အိမ္ရွင္နဲ႔တန္းတူထားၿပီး ဒီႏွစ္အုပ္စုလုိ႔ မေျပာပါနဲ႔။ ဒီႏွစ္အုပ္စုက တန္းတူမဟုတ္ဘူး။ ဒီႏွစ္အုပ္စုရဲ့ ရပုိင္ခြင့္ေတြက တန္းတူမဟုတ္ဘူး။ ျပႆနာက ဘယ္ေတာ့မွ ေျပလည္မလဲဆုိေတာ့ အဲဒီခုိး၀င္လာတဲ့ အုပ္စုကုိ လ၀က ဥပေဒနဲ႔ အေသအခ်ာ စိစစ္ၿပီး ေဆာင္ရြက္ႏုိင္တဲ့ေန႔က်မွ ေျပလည္မွာျဖစ္ပါတယ္။   ” သူတုိ႔ေတြက ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းက ၀င္လာတယ္။ ေနာက္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာပဲ ေမြးဖြားလာတဲ့သူေတြျဖစ္တယ္။ ဆုိေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာေမြးဖြားတဲ့သူကုိ ျမန္မာႏုိင္ငံသား ေပးလုိ႔ရလား။ “ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ေမြးဖြားတုိင္း ျမန္မာႏုိင္ငံသား ေပးလုိ႔မရပါဘူး။ အဲဒါ ၁၉၈၂ ႏုိင္ငံသားဥပေဒကုိ အေသအခ်ာဖတ္ဖုိ႔လုိပါတယ္။ ၁၉၈၂ ဥပေဒဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ေမြးဖြာတဲ့လူတခ်ဳိ႕တ၀က္နဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံက ႏုိင္ငံသားအခြင့္အေရးရျပီးသားလူေတြနဲ႔ ေပါင္းဖက္လုိ႔ရရွိတယ္ဆုိရင္ေတာ့ တပုိင္းစဥ္းစားလုိ႔ရပါတယ္။ အစဥ္အဆက္ ဒီဘက္က ႏုိင္ငံသားဟုတ္တဲ့လူေတြနဲ႔ ေသြးမပါဘဲနဲ႔ ဒီအတုိင္းပဲ ေမြးလာလုိ႔ ႏုိင္ငံသားျဖစ္စရာမရွိပါဘူး။ ၈၂ ဥပေဒကုိ သုံးသပ္ၿပီးေျပာရမယ္ဆုိရင္ ကမၻာေပၚမွာ ႏုိင္ငံသား ျဖစ္မႈ ဥေပဒအမ်ားႀကီးရွိတာေပါ့။ ၈၂ ဥပေဒက ဘာကုိ အဓိက ထားလဲဆုိေတာ့ ေသြးမ်ဳိးဆက္ကုိ အဓိကထားပါတယ္။ ဆင္းသက္လာသူရဲ့ေသြးမ်ဳိးဆက္ကုိ အေျခခံၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံသား ေပးတာျဖစ္ပါတယ္။ အဲေတာ့ ေမြးတုိင္းရမယ္မဟုတ္ပါဘူး။ အေသအခ်ာ သူမွာ ပါတဲ့နည္းလမ္းအတုိင္း စိစစ္ၿပီးမွ ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕တ၀က္လည္း ရႏုိင္ေခ်ရွိပါတယ္။” သူ႔တုိ႔က ႏုိင္ငံသားလည္းမရဘူး။ က်မတုိ႔သိသေလာက္ဆုိရင္လည္း ေမြးဖြားႏႈန္းကလည္း အရမ္းျမင့္ေနတဲ့လူေတြေလ။ ဆုိေတာ့ သူတုိ႔က ဘယ္မွာသြားေနရမွာလဲ။ “အဲဒါ ႏုိင္ငံရဲ့အင္အားနဲ႔ ဆုိင္ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း တဆယ္ႏွစ္ဆယ္ေလာက္က ဆုိရင္ေတာ့ ေျပာၾကတယ္။ ဒါ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံရဲ့ ထမ္းေဆာင္ရမယ့္ တာ၀န္လည္း အမ်ားႀကီးပါ တယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ ၾကားမွာေတာက္ေလွ်ာက္ ႏုိင္ငံတကာနဲ႔ အဆက္အသြယ္ျပတ္ေနတဲ့အခ်ိန္၊ လူ႔အခြင့္အေရးကုိ ခ်ဳိးေဖာက္တယ္၊ ဒီမုိကေရစီမဆန္ဘူးဆုိၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံတကာမွာ မိတ္နည္းေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္က မိတ္ေတြအမ်ားႀကီးရွိတယ္။ လူေတာတုိးတယ္ဆုိေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ဒီျပႆနာဟာ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ႀကီးထြားလာရာကေန ဘဂၤလာေဒ့ရွ္ကုိယ္တုိင္ကလည္း အစၥလာမ္ႏုိင္ငံေတြရဲ့ ပံ့ပုိးကူညီမႈကုိရတယ္။ အဲေတာ့ ႀကီးထြားလာရာကေန ဘာျဖစ္လာလဲဆုိေတာ့ ဒီျပႆနာကုိ ျမန္မာႏုိင္ငံဘက္ျခမ္းကုိပဲ ပုံခ်ေနၾကတယ္။ အမွန္က ဒီျပႆနာဟာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံက တာ၀န္ယူရမယ့္ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။ ” ဆုိေတာ့ အန္ကယ့္အေနနဲ႔က အခု ဆက္ၿပီးျဖစ္ေနတဲ့ ဒီျပႆနာ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာပဲ ေမြးပြားလာတဲ့ အဲဒီလူမ်ဳိးေတြကလည္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကုိ ပုိ႔မယ္ဆုိတဲ့သေဘာလား။ “အဲဒါက က်ေနာ္သတ္မွတ္ထားတာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါဥပေဒအရပဲ သတ္မွတ္ရမွာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ၈၂ ဥပေဒက ဘယ္လုိသတ္မွတ္ထားသလဲ၊ အဲဒီအတုိင္းပဲ သတ္မွတ္ရမယ္။ တကယ္လုိ႔ ဒီလူေတြက ဘဂၤလားေဒ့ရွ္က လာတာျဖစ္ေနလား။ လာတာျဖစ္ေနတယ္ဆုိရင္ အဲဒီဘက္ကုိျပန္ရမွာျဖစ္တယ္။” လူသားခ်င္းစာနာမႈအရ ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ေကာ ဘယ္လုိမ်ဳိး လုပ္ေဆာင္လုိ႔ရမယ့္ အေနအထားမ်ဳိးရွိလဲ။ “က်ေနာ္တုိ႔ အဲဒီ ႏုိင္ငံမဲ့ျဖစ္သြားတဲ့လူေတြ နည္းႏုိင္သမွ်နည္းေအာင္ ႏုိင္ငံတကာက စာခ်ဳပ္စာတန္း ေတြ ေရးဆြဲၿပီးေတာ့ သေဘာတူညီခ်က္ေတြ ေရးဆြဲၿပီးေတာ့ လက္မွတ္ထုိးၾကတာေတြရွိပါတယ္။ အဲဒီထဲမွာ က်ေနာ္အေသအခ်ာ သိသေလာက္ ျမန္မာႏုိင္ငံေတာ့ မပါဘူးထင္ပါတယ္။ ေသခ်ာတာကေတာ့ အေမရိကန္လုိ ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံႀကီးေတြေတာင္မပါေသးပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္မပါရလဲဆုိေတာ့ ကံမေကာင္းအေၾကာင္းမလွလုိ႔ ႏုိင္ငံမဲ့ျဖစ္သြားရတဲ့သူေတြကုိ ႏုိင္ငံေတြက မွ်ေ၀ၿပီးေတာ့ တာ၀န္ထမ္းရမယ့္ သေဘာရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ အင္အားႀကီးတဲ့ႏုိင္ငံႀကီေတြေတာင္မွ ဒါကုိမခံခ်င္လုိ႔ လက္မွတ္မထုိးတာ က်ေနာ္တုိ႔လုိ အင္အားနည္းတဲ့ႏုိင္ငံက ပုိလုိ႔တာ၀န္မခံခ်င္တာေပါ့။ ဒါဟာ တကယ္ေတာ့ ႏုိင္ငံတကာက မွ်ေ၀ၿပီးေတာ့ ဒီျပႆနာကုိ နည္းလမ္းမွ်တစြာ က်နစြာ တႏုိင္ငံတည္းကုိ အျပစ္ပုန္မခ်ဘဲနဲ႔ ေျဖရွင္းရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီနည္းလမ္းကုိပဲ ရွာရမွာျဖစ္ပါတယ္။”  ႏုိင္ငံတကာက မွ်ေ၀ရမယ္ဆုိရင္ေတာ့အခုနက ေျပာတဲ့ ကုိဖီအာနန္ပါ၀င္တဲ့ ေကာ္မရွင္ ႏုိင္ငံတကာကအသုိင္းအ၀ုိင္းကေန ပါ၀င္တာက မေကာင္းဘူးလား။ “အဲဒီဥစၥာကေတာ့ ေနာက္တဆင့္မွ လာရမွာေပါ့။ ဒီကိစၥက်ေနာ္တုိ႔ ပထမကိစၥက ဘာလဲဆုိေတာ့ ဒီကိစၥဟာ က်ေနာ္တုိ႔ ဘယ္မွာ ခုိင္ခုိင္ျမဲျမဲ ေျခေထာက္ကုိနင္းထားရမလဲဆုိေတာ့ ငါတုိ႔ ဥပေဒအတုိင္း သတ္မွတ္တဲ့လူဟာ ႏုိင္ငံသားျဖစ္တယ္။ က်န္တဲ့သူအျပင္ဘက္ဟာ ႏုိင္ငံျခားသားျဖစ္တယ္ဆုိတဲ့ ေဘာင္ကေန ခ်ထားရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီဟာကုိ အေျခခံၿပီးခါမွ ႏုိင္ငံအဆင့္၊ ႏုိင္ငံ အႀကီးအကဲေတြ ကေန ပုိၿပီးေတာ့ ကုိင္စြဲထားရမယ့္ လမ္းဆက္ၿပီးေဆြးေႏြးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါကုိ မကုိင္စြဲဘဲနဲ႔ ဟုိပထမ အစကတည္းက ေျပာလာကတည္းက ႏွစ္ဖက္ျပည္သူေတြလုိ႔ ေျပာကတည္းက က်ေနာ္တုိ႔ စ႐ႈံးေနၿပီ။ အဲလုိမ်ဳိးမေျပာရဘူး။ အဲလုိမ်ဳိးမေျပာဘဲနဲ႔ ခုိင္ခုိင္မာမာ ငါတုိ႔ရဲ့ ႏုိင္ငံသားျဖစ္သင့္တဲ့လူျဖစ္မယ္။ မျဖစ္သင့္တဲ့လူမျဖစ္ဘူး။ အဲဒီအခ်က္ကုိ ခုိင္ခုိင္မာမာကုိင္ၿပီးမွ ဟုိးအထက္ဆုံးအဆင့္ကေန ႏုိင္ငံေတာ္အႀကီးအကဲအဆင့္ကေန ႏုိင္ငံတကာကုိ ဆက္ဆံတဲ့အဆင့္ကုိသြားရမယ္။ ဟုိေအာက္ေျခ ျပႆနာရဲ့အေသးစိတ္ကုိ စၿပီးကုိင္တဲ့ အဆင့္ကေန ႏွစ္ဖက္ျပည္သူေတြ၊ အဲလုိမ်ဳိး အသုံးအနႈန္းနဲ႔စရင္ က်ေနာ္တုိ႔တုိင္းျပည္ ငါးေပါင္းေမွာက္သြားမွာျဖစ္ပါတယ္။ ”