ျမန္မာျပည္သား အေတာ္မ်ားမ်ားနဲ႔ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးခဲ့အၿပီးမွာေတာ့ တုိင္းျပည္ရဲ႕ ပညာေရးဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားမွာ ဘယ္ပံုဘယ္နည္း ေျပာင္းလဲသြားခဲ့ရၿပီ ဆိုတာကို သိျမင္လိုက္ရပါတယ္။ အသက္ ၅၀ ေက်ာ္ ျမန္မာျပည္သား လူႀကီးေတြဟာ အဂၤလိပ္စာ အေတာ္ကေလး ေကာင္းမြန္စြာ တတ္ေျမာက္ၾကၿပီး ျမန္မာျပည္တြင္းနဲ႔ ကမၻာႀကီးရဲ႕ ျဖစ္ပ်က္ေျပာင္းလဲေနမႈေတြကိုလည္း ေကာင္းေကာင္းသိျမင္ထားၾကတဲ့ သူေတြပါ။ ျမန္မာတကၠသုိလ္ေတြ တက္ေရာက္ခဲ့ၾကတဲ့ အသက္ ၃၀ ေအာက္ေတြကေတာ့ အဂၤလိပ္စာ အသင့္အတင့္ တတ္ေျမာက္ၾကေသာ္ျငားလည္းပဲ အေတြးအျမင္ အသစ္ေတြ၊ အက်င့္အႀကံ အသစ္ေတြကို ရင္ဆုိင္ရတဲ့ အခါမယ္ အခန္းက်ဥ္းေလးထဲမွာ ေဘာင္ခတ္ ပိတ္ဆုိ႔ခံထားေနၾကရ သလိုပါပဲ။ တကယ္တမ္းေတာ့လည္း သိပ္ၿပီး ထူးေထြ အံ့ၾသစရာတခု မဟုတ္ပါ။ တင္းက်ပ္လွတဲ့ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေအာက္မွာ သူတုိ႔ေလးေတြဟာ ႀကီးျပင္းရွင္သန္ လူလားေျမာက္ခဲ့ရသူေတြေလ။ လိုအပ္ေနတဲ့ အလုပ္အကိုင္ေတြအတြက္ လူမွန္ေတြရရွိဖို႔ရာ အခက္အခဲေတြ အမ်ားႀကီးပဲ ရွိေနတယ္လို႔ ႏုိင္ငံျခားကုမၸဏီမ်ားဟာ ညည္းတြားေနၾကတယ္။ တခ်ဳိ႕ကေတာ့ အဂၤလိပ္စာ ေကာင္းပါရဲ႕။ ဒါေပသိ ျပင္ပလက္ေတြ႔ ကမၻာႀကီးအေၾကာင္း နကန္းတလုံးမွ် မသိရွာဘူး။ ေအာက္စ္ဖို႔စီးပြားေရးအဖြဲ႔ႀကီး OBG ရဲ႕ အစီရင္ခံစာမွာ တုိင္းျပည္ရဲ႕ ျဖစ္ပ်က္ေနမႈကို အခုလို အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေဖာ္ျပထားတာကို ဖတ္႐ႈရေတာ့ ခံစားရပါတယ္။ “ျမန္မာ့ပညာေရးစနစ္ဟာ တေခတ္တခါတုန္းဆီကေတာ့ ေဒသအတြင္းမွာ အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီေန႔ေခတ္မွာေတာ့ ေဒသတြင္းႏုိင္ငံေတြရဲ႕ စံတန္ဖိုးေတြထက္ကို အမ်ားႀကီး နိမ့္ပါးေနာက္က်သြားခဲ့ရၿပီ။” ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွာ စီးတီးေကာလိပ္ေက်ာင္း တည္ေထာင္သူ ဒီပါ႔က္နီယိုပိန္းက ေျပာျပတာကို အစီရင္ခံထဲမွာ ဖတ္႐ႈရမယ္။ “စာသင္သား တပည့္မ်ားမွာ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ စဥ္းစားေတြးေခၚမႈ Analytical thinking နဲ႔ ျပႆနာ ေျဖရွင္းတတ္မႈ စြမ္းရည္ problem solving skills ေတြ မရွိၾကပါဘူး။ တုိင္းျပည္ရဲ႕ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈအေပၚမွာ အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းႏုိင္ဖို႔ရာ ႐ုန္းကန္ေနၾကတယ္။” ပညာေရးစနစ္ကို ေျပာင္းလဲ ျပင္ဆင္ဖို႔ရာအတြက္ အႀကီးအက်ယ္ကို လုုပ္ေဆာင္မွ ျဖစ္ႏုိင္မယ္ဆိုတာ လူတိုင္းဟာ သိျမင္လာၾကၿပီ။ စီးပြားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈနဲ႔ အျခားနယ္ပယ္ေတြမွာလည္း တိုးတက္လာေစဖို႔အတြက္ ဆိုရင္ပါ။ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ အေရအတြက္ ႀကီးမားလွတဲ့ လုပ္သားထုအင္အားနဲ႔ စီးပြားဖြ႔ံၿဖိဳးတိုးတက္မႈႏႈန္းထား အျမန္ဆံုး ျဖစ္ေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ စြမ္းေဆာင္ရည္ ေလ်ာ့နည္းနိမ့္က်ေနရျခင္းကေတာ့ အဂတိတရား လိုက္စားမႈၿပီးရင္ တုိင္းျပည္တိုးတက္မႈကို အဟန္႔အတားျဖစ္ေစတဲ့ ဒုတိယေျမာက္ တရားခံပါပဲလို႔ ယူေကကုန္သြယ္ေရးႏွင့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ႐ုံးခ်ဳပ္ UKTI ရဲ႕ အစီရင္ခံစာမွာ ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ မ်ားမၾကာမီက ေနာက္ဆံုးထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ OBG ရဲ႕ အစီရင္ခံစာမွာ အေကာင္းျမင္ထားတဲ့ အပိုင္းေတာ့ ပါရွိပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ အမ်ဳိးသားပညာေရးက႑ အစီအစဥ္ National Education Sector Plan NESP ကို စတင္လုပ္ေဆာင္ေတာ့မယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္အေပၚမွာပါ။ ပညာေရးစနစ္အတြက္ စီမံကိန္းအသစ္ေတြကို ထည့္သြင္းထားရွိမႈ၊ ေခတ္မီေသာ သင္ယူျခင္း နည္းလမ္းမ်ား၊ ျပႆနာ ေျဖရွင္းတတ္မႈနဲ႔ ပို္င္းျခားေ၀ဖန္ ဆန္းစစ္ေတြးေခၚတတ္မႈေတြကို ထည့္သြင္းထားရွိလာျခင္းျဖစ္တယ္။ ဒီလုပ္ငန္းစဥ္ရဲ႕ တစိတ္တေဒသကေတာ့ သင္႐ုိးညႊန္းတမ္း ၁၃ ႏွစ္ စီမံကိန္းပါ။ အေျခခံပညာေရး စာသင္ႏွစ္ကို ေနာက္ထပ္ ၂ ႏွစ္ ထပ္ေပါင္းထည့္လိုက္ၿပီး ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ပညာသင္ႏွစ္မွာ ပထမတန္းအဆင့္ကေန စတင္ပါေတာ့မယ္။ စနစ္ႀကီးတခုလံုးရဲ႕ ပင္မေထာက္တုိင္ကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈနဲ႔အတူ ဆရာ၊ ဆရာမမ်ားကိုလည္း ေခတ္မီသင္ၾကားနည္းသစ္ေတြအတြက္ သင္တန္းေတြေပး၊ ေက်ာင္းသားမ်ားဟာလည္းပဲ ေလ့လာမႈမွာ သံုးသပ္ေ၀ဖန္ ပိုင္းျခားတတ္မႈေတြနဲ႔ သင္ယူႏုိင္ေတာ့မယ္။ အခုထက္ထိ အသံုးတြင္က်ယ္ေနဆဲ တပြဲထိုး အလြတ္က်က္မွတ္ အာဂံုေဆာင္ရျခင္းစနစ္ကို အစားထိုးပါလိမ့္မယ္။ တကယ္တမ္းေတာ့လည္း ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ မူ၀ါဒခ်မွတ္သူမ်ားဟာ တခုခုလုပ္မွ ျဖစ္ေတာ့မယ္ဆိုတာကို သေဘာေပါက္လာၾကပါၿပီ။ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေတြမွာ ၂၀၁၆-၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ပညာေရးဘတ္ဂ်က္ဟာ အစိုးရအသံုးစရိတ္ရဲ႕ ၇ ရာခုိင္ႏႈန္းထိ ရွိလာခဲ့ၿပီ။ အရင္တုန္းက သံုးစြဲခဲ့တဲ့ ၆ ဒသမ ၇၈ ရာခိုင္ႏႈန္းကေန တုိးတက္လာမႈပါ။ ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ဘ႑ာေရးႏွစ္မွာ ဂ်ီဒီပီရဲ႕ သုည ဒသမ ၇ (၀.၇) ရာခုိင္ႏႈန္းကေန ၂၀၁၃-၂၀၁၄ ခုႏွစ္မွာ ၂ ဒသမ ၁ (၂.၁) ရာခုိင္ႏႈန္းထိ တိုးတက္လာခဲ့ တာပါ။ ဒါေပမယ့္ အာစီယံ ပွ်မ္းမွ်ျဖစ္တဲ့ ၃ ဒသမ ၆ ရာခုိင္ႏႈန္းရဲ႕ ေအာက္မွာပဲ ရွိေနဆဲပါ။ မဟာဗ်ဴဟာနည္းလမ္းေတြဟာ မမွန္မကန္ဘဲနဲ႔ေတာ့ ဘ႑ာေငြေၾကး တစ္ခုတည္းနဲ႔ေတာ့လည္း ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈဟာ အလုပ္ျဖစ္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီအခ်က္ကေတာ့ျဖင့္ရင္ ျမန္မာေတြဟာ ထုိင္းႏုိင္ငံရဲ႕  ပညာေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ အေတြ႔အႀကံဳေတြကေန ေလ့လာ သင္ယူသင့္ပါတယ္။ ၁၉၉၉  ခုႏွစ္တုန္းက ထုိင္းႏုိင္ငံရဲ႕ ပညာေရးဘတ္ဂ်က္ေငြဟာ ၁၉  ရာခုိင္ႏႈန္း ရွိခဲ့ရာကေန ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ၂၂ ဒသမ ၆ ရာခုိင္ႏႈန္းအထိ တုိးျမႇင့္သံုးစြဲခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္မွာေတာ့ အခ်ဳိးက် ၂၀ ရာခုိင္ႏႈန္း ရွိခဲ့တယ္။ အစိုးရရဲ႕ ႏွစ္စဥ္ဘ႑ာေငြေၾကး သံုးစြဲမႈ တုိးတက္လာခဲ့တဲ့ ကိန္းဂဏာန္းေတြ အရဆိုရင္ ဒီပမာဏဟာ သိပ္ကို မ်ားျပားလြန္းလွပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ရလဒ္မ်ားကေတာ့ အားရ ေက်နပ္ေလာက္ဖြယ္ရာ မရွိခဲ့ပါဘူး။ ႏုိင္ငံတကာ ေက်ာင္းသားမ်ား အရည္အခ်င္းစစ္ စာေမးပဲြစစ္ေဆးေရး အဖြဲ႔ႀကီး PISA ရဲ႕ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ စာေမးပြဲေတြမွာ အာစီယံ ၅ ႏုိင္ငံဟာ ပါ၀င္ေျဖဆိုခဲ့ၾကတယ္။ အင္ဒိုနီးရွား၊ မေလးရွား၊ စကၤာပူ၊ ထုိင္းနဲ႔ ဗီယက္နမ္ႏုိင္ငံ တို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။  ပဲရစ္ၿမိဳ႕ အေျခစိုက္ အိုအီးစီဒီ  OECD အဖြဲ႔ႀကီးရဲ႕  PISA စစ္ေဆးမႈဟာ အသက္ ၁၅ ႏွစ္အရြယ္ ေက်ာင္းသူ ေက်ာင္းသားမ်ားကို သံုးႏွစ္တစ္ႀကိမ္ အရည္အခ်င္း အကဲျဖတ္ စစ္ေဆးျခင္းျဖစ္တယ္။ စာဖတ္ျခင္းစြမ္းရည္၊ သခ်ၤာဘာသာနဲ႔ သိပၸံပညာ စြမ္းရည္တို႔ကို စစ္ေဆးပါတယ္။ ႏုိင္ငံ ၆၅ ႏုိင္ငံက ပါ၀င္ ယွဥ္ၿပိဳင္ခဲ့ရာမွာ စင္ကာပူက သခ်ၤာမွာ ဒုတိယရရွိခဲ့ၿပီး စာဖတ္ျခင္းနဲ႔ သိပၸံပညာ စြမ္းရည္ေတြမွာေတာ့ တတိယ ေနရာ ရရွိခဲ့တယ္။ ဗီယက္နမ္ႏုိင္ငံက သိပၸံပညာမွာ နံပါတ္ ၈၊ သခ်ၤာမွာ ၁၇ နဲ႔ စာဖတ္ျခင္းစြမ္းရည္မွာ ၁၉ ရရွိတယ္။ ထုိင္းႏုိင္ငံက သခ်ၤာမွာ နံပါတ္စဥ္ ၅၀၊ စာဖတ္ျခင္းနဲ႔ သိပၸံစြမ္းရည္ေတြမွွာ ၄၈ ရရွိတယ္။ မေလးရွားက သခ်ၤာမွာ ၅၂၊ စာဖတ္ျခင္းမွာ ၅၉  နဲ႔ သိပၸံဘာသာရပ္မွာ ၅၃ ရရွိတယ္။ အင္ဒိုနီးရွားက သခ်ၤာနဲ႔ သိပၸံမွာ ၆၄၊ စာဖတ္ျခင္းဘာသာမွာ ၆၂ အသီးသီး ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၉  ခုႏွစ္တုန္းက ထုိင္းႏုိင္ငံဟာ စာဖတ္ျခင္းနဲ႔ သခ်ၤာစြမ္းရည္ေတြမွာ အမွတ္စဥ္ ၅၀ ရရွိခဲ့ၿပီး သိပၸံမွာ ၄၉ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆန္႔က်င္ဖက္ကေတာ့ စကၤာပူရဲ႕  အဲဒီႏွစ္အဆင့္ဟာ စာဖတ္ျခင္းမွာ နံပါတ္ ၅၊ သခ်ၤာမွာ ဒုတိယနဲ႔ သိပၸဘာသာမွာ နံပါတ္ ၄ ေနရာတို႔ ရရွိခဲ့ျခင္းပါ။ ဒီရလဒ္ေတြက အဓိပၸါယ္ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။ စင္ကာပူဟာ ႏုိင္ငံ ၁၄၀ မွာ စီးပြား ယွဥ္ၿပိဳင္ျခင္း ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ ဒုတိယအေအာင္ျမင္ဆံုး တုိင္းျပည္အေနနဲ႔ ရွိေနဆဲျဖစ္တယ္။ ကမၻာ့စီးပြားေရး ဖိုရမ္ရဲ႕ တကမၻာလံုးယွဥ္ၿပိဳင္မႈ အစီရင္ခံစာ အရပါ။ ထုိင္းႏုိင္ငံကေတာ့ အဆင့္ ၃၂ ေနရာမွာ ရွိပါတယ္။ အားလံုးက လက္ညိဳး ၀ို္င္းထုိးၾကတာကေတာ့ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္သူမ်ားရဲ႕ က်ရံႈးမႈကိုပါပဲ။ တုိင္းျပည္က အမွန္တကယ္ လုိအပ္တဲ့ လုပ္အား အမ်ဳိးအစားနဲ႔ လိုက္ေလ်ာညီေထြျဖစ္မယ့္ ပညာေရး မဟာဗ်ဴဟာ နည္းလမ္းေတြကို မခ်မွတ္တတ္ခဲ့၊ မက်င့္သံုးႏုိင္ခဲ့တဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲ က်ဆံုးမႈပါပဲ။ လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္ သံုးခုမွာ ျပဌာန္း ဖတ္စာအုပ္ေတြကို မၾကာခဏဆိုသလို ေျပာင္းလဲခဲ့ၾကတယ္။ မူအသစ္၊ နည္းလမ္းအသစ္ေတြလည္း မိတ္ဆက္ခဲ့တယ္။ စာသင္ခန္းအတြင္းမွာ ႏုိင္ငံျခားသား ဆရာမ်ားကို ခန္႔အပ္ျခင္းမ်ဳိးေတြလည္း အပါအ၀င္ပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီေက်ာင္းသားမ်ားဟာ တကၠသိုလ္ပညာေရး အတန္းေတြ ၿပီးဆံုးလာခဲ့တဲ့ ေနာက္မွာေတာ့ အဂၤလိပ္စာကို ကၽြမ္းကၽြမ္းက်င္က်င္ တတ္ေျမာက္သူဟာ အေရအတြက္ အနည္းအက်ဥ္းမွ်သာ ရွိေနတယ္။ သခ်ၤာနဲ႔ သိပၸံပညာ အသိပညာလည္း ဘြဲ႔ရေတြမွာ ပါမလာခဲ့ပါဘူး။ လုပ္ဖို႔ကိုင္ဖို႔ရာ ေလ့က်င့္ သင္ၾကားထားျခင္း မရွိတဲ့ အလုပ္အကိုင္ေတြမွာ ဘြဲ႔ရေတြဟာ ၀င္ေရာက္လာၾကေတာ့တယ္။ လြန္ေလၿပီးေသာ ႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာတုန္းကေတာ့ ပညာေရး လက္လွမ္း မမီျဖစ္ျခင္းနဲ႔ တန္းတူမႈ မရွိျခင္းကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ အျပစ္ပံုခ် ခဲ့ဖူးတယ္။ ထုိင္းၿမိဳ႕ေပၚက ေက်ာင္းေတြမွာပဲ ဓါတ္ခြဲခန္းနဲ႔ ကိရိယာေတြ ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ ျပည့္စံုခဲ့တာပါ။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါတဲ့ ကေလးမ်ားအတြက္ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းေတြက တံခါး မဖြင့္ထားခဲ့ဘူး။ ေက်ာင္းသား ေခ်းေငြလည္း မရရွိခဲ့ၾကပါဘူး။ ေက်ာင္းသားေခ်းေငြ စီမံကိန္းကို စတင္ခဲ့ျပန္ေတာ့လည္း တကၠသိုလ္၀င္ခြင့္ စာေမးပြဲ ပံုစံသစ္ရယ္၊ တကၠသိုလ္မ်ား ကိုယ္ပိုင္ လြတ္လပ္စီမံခြင့္ မူ၀ါဒေတြ ခ်မွတ္ၾကျပန္တယ္။ ရလဒ္ကေတာ့ ေငြေၾကး တတ္ႏုိင္တဲ့ ခ်မ္းသာႂကြယ္၀ေသာ ေက်ာင္းသားေတြသာလွ်င္ တုိင္းျပည္ အႏွံ႔အျပားမွာ ရွိတဲ့ တကၠသိုလ္ေတြက စီစဥ္တဲ့ တကၠသိုလ္၀င္ခြင့္ စာေမးပြဲေတြကို ေျဖဆိုဖို႔ ခရီး သြားလာႏုိင္ၾက တာပါပဲ။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးတဲ့ ေက်ာင္းသားမ်ားဟာ အမ်ဳိးသား ၀င္ေရာက္ေျဖဆုိခြင့္ အစီအစဥ္ National Admission scheme ေလာက္ကိုပဲ အားကိုးရေတာ့တယ္။ ေသခ်ာတာကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ဒီအေျခအေနေတြ ထက္ကို ပိုလို႔ ဆိုးရြားလြန္းေနတာပါ။ ခန္႔မွန္းေျခအရ ျမန္မာကေလးငယ္ တစ္သန္းေက်ာ္ဟာ ေက်ာင္းရဲ႕ အျပင္ဖက္မွာပဲ ရွိေနဆဲ။ မူလတန္းအဆင့္ ၿပီးစီးေအာင္ တက္ေရာက္ႏုိင္ခြင့္ ရရွိသူကေလးမ်ားဟာ ၇၀ ရာခုိင္ႏႈန္းေအာက္မွာ ရွိေနတယ္။ အတန္းနဲ႔ အသက္လည္း လြဲေနၾကတုန္းပါပဲ။ မူလတန္း စတင္တက္ေရာက္ခဲ့တဲ့ ကေလးငယ္ ၁၀၀ မွာ အလယ္တန္း ၈ တန္းအဆင့္ ေအာင္ျမင္သူဟာ ၂၀ ဦးပဲရွိ က်န္ရွိေတာ့တယ္။ ေနာက္ဆံုးပိတ္ ေဒတာေတြအရလည္း အစိုးရက ပညာေရးဘတ္ဂ်က္ကို တုိးျမႇင့္ သံုးစြဲလာခဲ့ေပမယ့္လို႔ ရလဒ္မ်ားကေတာ့ ေက်နပ္ အားရဖြယ္ရာ မရွိေသးဘူးလို႔ ယူဆရပါတယ္။ ပညာေရး၀န္ႀကီးဌာနရဲ႕  ေနာက္ဆံုး ေဒတာေတြအရ တကၠသိုလ္၀င္တန္း စာေမးပြဲ ေအာင္ခ်က္ဟာ ရွစ္ႏွစ္အတြင္းမွာ အနိမ့္က်ဆံုးပါပဲ။ ၀င္ေရာက္ေျဖဆိုသူ ေက်ာင္းသားဦးေရ ၆၃၆ ၂၃၇ ေယာက္ထဲက ၁၉၀ ၄၀၀ ဦးေရသာလွ်င္ တကၠသုိလ္၀င္တန္း ေအာင္ျမင္ခဲ့တယ္။ ၂၉ ဒသမ ၉ (၂၉.၉) ရာခုိင္ႏႉန္းမွ်သာ ရွိပါတယ္။ ေအာင္ျမင္သူေတြ ကသာလွ်င္ ဘ၀မွာ တကၠသိုလ္ပညာေရးကို တက္ေရာက္ခြင့္ ရရွိႏုိင္ၾကပါလိမ့္မယ္။ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္တုန္းက ေအာင္ခ်က္က ၃၀.၄၊ ၂၀၁၀ မွာ ၃၄.၉၊  ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွာ ၃၅.၁၊ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ ၃၄.၄၊ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္မွာ ၃၄.၉၊ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္မွာ ၃၁.၇၊ နဲ႔ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ ၃၇.၆ ရာခိုင္ႏႉန္း အသီးသီး ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေခတ္ မတုိင္မီတုန္းကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ ဗဟိုအခ်က္အခ်ာ ႏုိင္ငံတစ္ႏုိင္ငံ ျဖစ္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ပညာေရး ဗဟို ႏုိင္ငံတစ္ခုလည္း ျဖစ္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒါေပသိ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာတုိင္ တုိင္းျပည္ရဲ႕ ပညာေရးစနစ္ကို လ်စ္လ်ဴရႉခဲ့တဲ့ ဆိုးက်ဳိးရလဒ္ဟာ အင္မတန္မွပဲ ရက္စက္ခါးသည္း လြန္းလွပါတယ္။ အလ်င္အျမန္ ကုစား ကယ္တင္ႏုိင္ျခင္း မရွိဘူးဆုိရင္ေတာ့ အေျခအေနေတြဟာ ပိုၿပီးေတာ့ကို ဆိုးရြားလာဖြယ္ရာ ရွိေနတယ္။ လူသား အရင္းအျမစ္ကို ဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္ေရးအတြက္ အသံုးခ်ႏုိင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အိမ္နီးနားခ်င္း ႏုိင္ငံမ်ားကိုလည္း အမီလိုက္ႏုိင္ဖို႔ရာ မလြယ္လွပါဘူး။ သိန္းႏုိင္ (ေမာကၡပညာေရး) Ref: The Nation 12 July 2016, Myanmar can learn from Thailand’s education-related mistakes