ဧရာ၀တီျမစ္ဆုံ ေရအားလွ်ပ္စစ္စီမံကိန္းနဲ့ ပတ္သက္ျပီး ပညာ႐ွင္ေတြ ဒီေန့ေဆြးေနြးၾကရာမွာ ပညာ႐ွင္အမ်ားစုက စီမံကိန္းရပ္ဖို့  သေဘာထားေပးၾကျပီး ဒီစီမံကိန္းကို ျပန္လည္သုံးသပ္ဖို့ သမၼတထံ တင္ျပသြားမယ္လို့ ေျပာပါတယ္။ ရန္ကုန္ ဗဟန္းျမို့နယ္ ေတာ္၀င္နွင္းဆီျခံမွာ ဒီေန့လုပ္တဲ့ ေဆြးေနြးပြဲကို သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ပညာ႐ွင္ေတြ၊ စာနယ္ဇင္းသမားေတြ၊ နိုင္ငံေရးသမားေတြ စုစုေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္ တက္ေရာက္ျပီး အမ်ားစုက ေရကာတာ ေဆာက္လုပ္မႈ ရပ္တန့္ေရးကို လိုလားတယ္လို့ ေဆြးေနြးပြဲၾကီးၾကပ္သူေတြက ေျပာပါတယ္။ ေဆြးေနြးပြဲမွာ ပညာ႐ွင္ေတြနဲ့ ဆည္ေျမာင္းဦးစီးဌာနက ပုဂၢိုလ္ေတြပါ  ျမစ္ဆံုဆည္ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာမယ့္ အက်ဳိးအျပစ္ မွန္သမွ်ကို က်ယ္က်ယ္ျပန့္ျပန့္ ေဆြးေနြးၾကျပီး ေဆြးေနြးခ်က္ေတြကို သမၼတဦးသိန္းစိန္ဆီ တင္ျပမယ္လို့ သစ္ေတာသယံဇာတ ပတ္ဝန္းက်င္ ဖြံ့ျဖိုးတိုးတက္ေရးနဲ့ ထိန္းသိမ္းေရးအသင္း (Forest Resource Environment Development and Conservation Association, FREDA) ဒု-ဥကၠ႒ ဦးအုန္းက ေျပာပါတယ္။ ဒီေန့ေဆြးေနြးပြဲမွာ ဆည္ေျမာင္းအင္ဂ်င္နီယာတခ်ဳိ့က ဆည္ေၾကာင့္ ရ႐ွိမယ့္ အက်ဳိးေတြကို တင္ျပၾကသလို သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး ပညာ႐ွင္ေတြကလည္း သဘာ၀ဇီ၀မ်ဳိးေတြ ပ်က္သုဥ္းမယ့္အေရး၊ လူမႈ-စီးပြားအက်ဳိးဆက္၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိခိုက္ပ်က္စီးမယ့္အေရး စတာေတြကို တင္ျပၾကျပီး သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္အေျချပု ခရီးသြားလုပ္ငန္း လုပ္ရင္ ပိုအက်ဳိး႐ွိမယ္ စသည္ျဖင့္ တင္ျပ ေဆြးေနြးၾကတယ္လို့ ဆုိပါတယ္။ ေဆြးေနြးသူအမ်ားစုရဲ့ သေဘာထားကေတာ့ ဒီစီမံကိန္းကို မလုပ္ဖို့ဘက္ကျဖစ္တယ္၊ ဒါေၾကာင့္ အက်ဳိးနဲ့အျပစ္ကို မွ်မွ်တတ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း စဥ္းစားဆံုးျဖတ္ဖုိ့ သမၼတဆီကို စာေရးေပးပို့ၾကမယ္လုိ့ ဦးအုန္းက ေျပာပါတယ္။ “တုိင္းျပည္နဲ့လူမ်ဳိးအေပၚမွာ အထူးသျဖင့္ လူမ်ဳိးစုေတြအေပၚမွာ အျမင္မမွားရ ေအာင္ ေစတနာထားျပီးေတာ့ ဆုံးျဖတ္ေပးပါဆုိျပီးေတာ့ စာတင္ၾကဖုိ့ က်ေနာ္တို့ သေဘာတူပါတယ္။” ဒီေန့ေဆြးေနြးပြဲမွာပါတဲ့ ဒီမိုကေရစီနဲ့ျငိမ္းခ်မ္းေရးပါတီ ေျပာခြင့္ရသူ ဦးမ်ဳိးညြန့္က ျပည္ေထာင္စုအက်ဳိးစီးပြားအတြက္ဆိုေပမယ့္ ေဒသခံ ကခ်င္လူမ်ဳိးေတြ အက်ဳိး႐ွိေစေရး ေဆာင္႐ြက္ဖို့၊ အမ်ဳိးသားအဆင့္စီမံကိန္းမွာ လူထုပါ ပါ၀င္ေဆာင္႐ြက္နုိင္ဖို့၊ အမ်ားက ပါ၀င္ေဆာင္႐ြက္ခြင့္ မ႐ွိခဲ့လို့ ခုလုိ ျဖစ္လာေၾကာင္းနဲ့ အေရးအၾကီးဆုံးအျဖစ္ ဆည္ၾကီးကို ဆက္ေဆာက္လို့ ျပီးတဲ့တိုင္ ဆည္လုံျခံုေရးကို အေၾကာင္းျပုျပီး အခ်ဳပ္အျခာကို ထိပါးလာနိုင္ဖြယ္႐ွိတာကို တင္ျပသြားတယ္လို့ ေျပာပါတယ္။ “အဲဒါရဲ့လုံျခံုေရးကုိ ျမန္မာစစ္တပ္တုိ့ေလာက္နဲ့ေတာ့ ျပီးမွာမဟုတ္ဘူး၊ တ႐ုတ္စစ္တပ္တုိ့ တ႐ုတ္ပုလိပ္တပ္တုိ့ စတဲ့ လုံျခံုေရး ၏အစီအမံေတြ ရိွလာလုိ့ရိွရင္ ျမန္မာျပည္ရဲ့ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ တစုံတရာ ဆုံး႐ႈံးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါဟာ အေရး အၾကီးဆုံးျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီဆည္ကုိေတာ့ျဖင့္ရင္ ေဆာက္လုပ္တာ ျပန္ျပီးေတာ့ စဥ္း စားသင့္တယ္။” ပညာ႐ွင္ေတြရဲ့ အၾကံျပုခ်က္ကုိ စာေရးတင္ျပေပမယ့္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္မေဖာ္ဆုိတာကေတာ့ အာဏာပုိင္ေတြ ဆုံးျဖတ္ရမယ့္ကိစၥပဲလို့ ေဆြးေနြးပြဲ တက္ေရာက္တဲ့ ကာတြန္းဆရာ ေအာ္ပီက်ယ္က ေျပာပါတယ္။ “တင္တာကေတာ့ ကိစၥမရိွပါဘူး။ အဓိကက လုပ္ဖုိ့လုိတာ။ ေနာက္ျပီးေတာ့ က်ေနာ္ထင္တယ္ ေငြေရးေၾကးေရးပုိင္းေတြကလည္း ရိွဦးမွာကုိးဗ်။ ေငြေရးေၾကးေရး ပုိင္းရိွေတာ့ ကုိယ့္အိတ္ေထာင္ထဲ ေရာက္ျပီးသား ျပန္ေပးဖုိ့ဆုိတာကလည္း မလြယ္ ေလာက္ဘူးထင္တယ္။” ဧရာ၀တီျမစ္ဆံုစီမံကိန္းကို တ႐ုတ္နုိင္ငံဘက္က ရင္းနွီးျမႈပ္နွံမႈ အေမရိကန္ ေဒၚလာ သန္း ၃,၀၀၀ ေက်ာ္နဲ့ လုပ္ေဆာင္ေနတာျဖစ္ျပီး ျမန္မာနုိင္ငံဘက္က အက်ဳိး အျမတ္နည္းလြန္းျပီး ဆိုးက်ဳိးပိုမ်ားမယ္လုိ့ တတ္သိပညာ႐ွင္ေတြက အမ်ဳိးသားေရး ျပဿနာအျဖစ္ ေထာက္ျပကန့္ကြက္ေနၾကတာပါ။