၁၉၅၄ ခုႏွစ္ လူမႈဖူလံုေရးဥပေဒကို ေခတ္ႏွင့္ေလ်ာ္ညီေအာင္ ျပင္ဆင္ၿပီးေတာ့ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လမွာ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ကေန လူမႈဖူလံုေရး ဥပေဒသစ္ကို ျပ႒ာန္းခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီ လူမႈဖူလံုေရး ဥပေဒသစ္ဟာ အစုိးရရယ္၊ ႏိုင္ငံ့၀န္ထမ္းေတြ၊ အလုပ္သမားေတြနဲ႔ အလုပ္ရွင္ေတြအေပၚ ဘယ္လိုအက်ိဳးခံစားခြင့္ ရိွတယ္ဆိုတာကို ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ကုိယ္စားလွယ္ေဟာင္း ဦးခိုင္ေမာင္ရည္နဲ႔ ဒီဗီြဘီက ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းထားပါတယ္။ ေမး - ၁၉၅၄ ခုႏွစ္ လူမႈဖူလံုေရးဥပေဒကို ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ လႊတ္ေတာ္သက္တမ္းမွာ ဥပေဒသစ္အျဖစ္ ျပင္ဆင္ခဲ့တယ္။ အဲ့ေတာ့ ဆရာ ဒီ လူမႈဖူလံုေရး ဥပေဒဆိုတာ ဘာလဲေပ့ါ၊ ဘယ္သူေတြက အက်ိဳးခံစားခြင့္ရိွတယ္ဆိုတာ အရင္ဆံုး အက်ဥ္းေလာက္ ရွင္းျပေပးပါ။ ေျဖ - ဟုတ္ကဲ့။ တကယ္ေတာ့ လူမႈဖူလံုေရး ဥပေဒက Social Security Act သေဘာမ်ိဳးေပါ့ေနာ္။ တကယ္ေတာ့ Security ဆိုတဲ့ စကားလံုးနဲ႔ ျမင့္ျမင့္သံုးထားတာ ေတြ႔ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာေတာ့ အလုပ္သမားေတြက ဒီ လူမႈဖူလံုေရး ဥပေဒကို တင္းျပည့္က်ပ္ျပည့္ မခံစားရေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒီဥပေဒက အလုပ္သမားေတြအတြက္ မရိွမျဖစ္၊ ႏိုင္ငံ့၀န္ထမ္းေတြအတြက္ မရိွမျဖစ္၊ အလုပ္ရွင္ျဖစ္တဲ့ အလုပ္ရွင္ လူတန္းစားမွာ အစုိးရလည္း အပါအ၀င္ျဖစ္တယ္ေပါ့ေနာ္၊ ႏိုင္ငံ့၀န္ထမ္းေတြ ပါတဲ့အတြက္၊ အဲ့ေတာ့ ဒီအလုပ္ရွင္ေတြမွာလည္းပဲ ဒီဥပေဒရဲ႕ အက်ိဳးခံစားခြင့္ေတြ ရိွပါတယ္။ အဲ့ဒီအတြက္ ဒီဥပေဒဟာ ဒီႏိုင္ငံမွာ ဥပေဒျပ႒ာန္းၿပီးရင္ တကယ္လိုက္နာက်င့္သံုးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီဥပေဒရဲ႕ အက်ိဳးခံစားခြင့္ကို မျဖစ္မေန ရကိုရရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့ဒီအတြက္ ဒီဥပေဒဟာ အလုပ္သမားေတြအတြက္ အေရးႀကီးတဲ့ ဥပေဒျဖစ္သလို ႏိုင္ငံ့၀န္ထမ္းေတြနဲ႔ အစိုးရ၊ အလုပ္ရွင္ အပါအ၀င္ အားလံုးခံစားခြင့္ရိွတဲ့ ဥပေဒျဖစ္ပါတယ္။ ေမး - ဒါက အားလံုးအတြက္ အက်ိဳးခံစားခြင့္ရိွတယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲ့ေတာ့ ဒါဆိုရင္ ဒီ လူမႈဖူလံုေရးထဲကို ဘယ္သူေတြက ၀င္ရမလဲဆရာ။ ၿပီးေတာ့ မျဖစ္မေနေကာ ၀င္ရမွာလား။ အဲ့ဒါေလးလည္း နည္းနည္းေလာက္ ရွင္းျပေပးပါ။ ေျဖ - တကယ္ေတာ့ လူမႈဖူလံုေရးဥပေဒကို အက်ိဳးခံစားခြင့္ ရိွဖို႔ကို တကယ္ေတာ့ အလုပ္သမားတိုင္း ၀င္သင့္တာပါ။ ဒါေပမယ့္ ဥပေဒျပ႒ာန္းခ်က္အရ မ၀င္မေနရ ၀င္ရမယ့္ လူမႈဖူလံုေရး၀င္ဖို႔၊ အလုပ္သမားေတြကို ျပ႒ာန္းထားတာ အမ်ိဳးအစားအားလံုး ၁၅ မ်ိဳးရိွပါတယ္။ အဲ့ဒီ ၁၅ မ်ိဳးထဲမွာ အက်ံဳး၀င္တဲ့ အလုပ္သမားေတြသာ ၀င္ႏိုင္တာ ျဖစ္တယ္။ ၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ကေန အစိုးရအေနနဲ႔ အခါအားေလ်ာ္စြာ မိမိဌာနထဲကျဖစ္ေစ၊ ျပင္ပအလုပ္သမားကိုျဖစ္ေစ ဥပေဒျပ႒ာန္းတာျဖစ္ျဖစ္၊ အမိန္႔ညႊန္ၾကားခ်က္ ထုတ္ျပန္ၿပီးေတာ့ျဖစ္ေစ လူမႈဖူလံုေရး၀င္ဖို႔ သတ္မွတ္ေပးလို႔ရပါတယ္။ အဲ့ဒါဆိုရင္ အလုပ္သမားက မိမိဆႏၵနဲ႔အညီ လူမႈဖူလံုေရး ၀င္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ ၀င္ခြင့္ရေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ၀င္လို႔လည္းရႏိုင္ပါတယ္။ ေမး - လူမႈဖူလံုေရး အက်ိဳးခံစားခြင့္ရဖို႔အတြက္ မျဖစ္မေန ၀င္ရမယ့္ဟာေတြရိွတယ္။ ၀င္သင့္တဲ့လူေတြလည္း ရိွတယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲ့ေတာ့ ဘယ္အခ်ိန္ေလာက္က စၿပီးေတာ့ သူတို႔က အက်ိဳးခံစားခြင့္ရၿပီလဲ။ ဒီလူမႈဖူလံုေရးကတ္ကုိ လုပ္လိုက္ၿပီဆိုရင္။ ေျဖ - လူမႈဖူလံုေရးကို ၀င္ထားတာ ၆ လ ျပည့္ၿပီ၊ လူမႈဖူလံုေရးထည့္၀င္ေငြက ၄ လျပည့္တယ္ဆိုရင္ ခံစားခြင့္ရပါတယ္။ အဲ့လို ခံစားခြင့္ရတယ္ဆိုတာက လူမႈဖူလံုေရးဥပေဒ၊ ေနာက္ ထြက္လာတဲ့ နည္းဥပေဒအရ က်ေနာ္တို႔ဟာ ခံစားဖို႔လည္း ဘုတ္ထိုင္ၿပီးေတာ့မွ ဆံုးျဖတ္တာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ တကယ္ အလုပ္သမား ခံစားရဖို႔ကို တန္ရာတန္ဖိုးကို ထိုက္သင့္တဲ့အဖိုး ေပးတာျဖစ္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ဆိုရင္ သိန္းရာနဲ႔ခ်ီၿပီး ရတာေတြ ေတြ႔ခဲ့ပါတယ္။ ဥပမာ ေရခဲေတာင္မွာ ေလယာဥ္ပ်က္က်သြားတဲ့ ေလယာဥ္မႉးတဦးေပါ့။ သူ လူမႈဖူလံုေရး ထည့္၀င္ေၾကး ၄ လျပည့္သြားတယ္ဆိုတာနဲ႔တင္ သူ႔မွာ ခံစားခြင့္ရသြားတယ္။ သူ႔ကို သိန္းရာနဲ႔ခ်ီၿပီးမွ ေလ်ာ္ေၾကးေပးခဲ့တာ။ အဲ့ဒီ အခမ္းအနား က်ေနာ္တက္ခဲ့ရပါတယ္။ ဒါဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ကေန မျဖစ္မေန ေလ်ာ္ေၾကးေပးေနတာေတြကို သက္ဆိုင္ရာ အလုပ္သမားေတြ၊ အလုပ္ရွင္ေတြနဲ႔ ႏိုင္ငံ့၀န္ထမ္းေတြ သိေစခ်င္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က မသိၾကဘူး။ အဲ့ေတာ့ ဒါ လူမႈဖူလံုေရး အဖြဲ႔အစည္းႀကီးဟာ ႏိုင္ငံမွာ ရိွေနၿပီးေတာ့ ဥပေဒအရ ေဆာင္ရြက္ေနတယ္ ဆိုတာကို ႏိုင္ငံ၀န္ထမ္းေတြ၊ အလုပ္သမားေတြက ပါ၀င္ၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေမး - ဆရာေျပာသလိုဆို ဒီဥပေဒအေၾကာင္းကို ေသခ်ာသိတဲ့သူကေတာ့ ခံစားခြင့္ရိွမယ္။ မသိတဲ့သူေတြက သူတို႔ရဲ႕ မသိမႈေၾကာင့္ ခံစားခြင့္ မရခဲ့ဘူးေပါ့ဆရာ။ ေျဖ - ဟုတ္ပါတယ္။ ဒါလည္း အဲ့လို ေျပာရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဘာလို႔ဆိုရင္ အလုပ္သမားေတြဟာ ကိုယ့္လုပ္ငန္းခြင္ ထိခိုက္သြားတယ္၊ လက္တေခ်ာင္း ဆံုး႐ံႈးသြားတယ္၊ အသက္ခႏၶာကိုယ္ ဆံုး႐ံႈးသြားတယ္ဆိုရင္ ဒါေတြကို ဘယ္မွာ ေတာင္းဆိုရမလဲဆိုတဲ့ ဟာေတြ၊ ဒါ သူတို႔မွာ အသိပညာေတြ သိဖို႔လိုသလို ႏိုင္ငံေတာ္ကလည္း လူမႈဖူလံုေရး၀န္ႀကီး၊ လူမႈဖူလံုေရး အဖြဲ႔အစည္းရိွတယ္၊ အလုပ္သမား၀န္ႀကီးဌာန လက္ေအာက္မွာ ရိွတယ္။ ဒီ လူမႈဖူလံုေရး အဖြဲ႔အစည္းႀကီးရဲ႕ ဥကၠ႒ဟာ ဥပေဒအရ ျပ႒ာန္းထားတာဆိုရင္ အလုပ္သမား၀န္ႀကီးဌာနက ဒု-၀န္ႀကီးက ဥကၠ႒အျဖစ္ တာ၀န္ယူရတာျဖစ္တယ္။ ဒါကို အလုပ္သမားေတြကို အဲ့လိုမ်ိဳး ပညာေတြ၊ အသိပညာေတြေပးဖို႔၊ မျဖစ္မေန အလုပ္သမားက မသိရင္လည္းပဲ၊ အသက္ဆံုး႐ံႈးသြားတယ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံေတာ္ကေန လိုက္ ေလ်ာ္ေၾကးေပးႏိုင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးဖို႔ တာ၀န္ရိွပါတယ္။ ေမး - အဲ့ဒါဆိုရင္ အလုပ္သမားက မသိရင္ေတာင္မွ လူမႈဖူလံုေရးဌာနက တာ၀န္သိသိနဲ႔ သူတို႔ လိုက္လုပ္ေပးရမယ့္တာ၀န္ ရွိတယ္ေပါ့ေနာ္။ ေျဖ - ဟုတ္ပါတယ္။ ဒါ လူမႈဖူလံုေရးမွာ သူတို႔ဆီကို ၀င္ထားတဲ့စာရင္းေတြ၊ ဒီ ၀င္ထားတဲ့စာရင္းထဲမွာ ဒီအလုပ္သမားတေယာက္ကေတာ့ လုပ္ငန္းခြင္မွာ ထိခိုက္ဒဏ္ရာနဲ႔ အသက္ဆံုး႐ံႈးသြားတယ္၊ တေယာက္ကေတာ့ ခႏၶာကိုယ္ အစိတ္အပိုင္း ခ်ိဳ႕ယြင္းသြားတယ္။ အဲ့ဒီအတြက္ ခ်က္ခ်င္းပဲ၊ သူတို႔ ေအာက္ေျခကေန အဆင့္ဆင့္ လုပ္ၿပီးေတာ့ ေဆာင္ရြက္ေပးရမယ္။ အခ်ိန္နဲ႔တေျပးညီ ေလ်ာ္ေၾကး၊ နစ္နာေၾကး ေပးရမယ္။ ေမး - တကယ္အျပင္မွာေရာ၊ အဲ့လိုမ်ိဳး အလုပ္သမားေတြက သူတို႔နစ္နာတဲ့အတြက္၊ နစ္နာသြားတယ္၊ ဒါေပမယ့္ လူမႈဖူလံုေရးေၾကာင့္ရမယ့္ အက်ိဳးခံစားခြင့္ကို သူတို႔မသိဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဌာနကေကာ လိုက္ေပးတာ ရိွလားဆရာ။ အလုပ္သမားမသိဘဲနဲ႔ ေလ်ာ္ေၾကးလိုက္ေပးတာတို႔။ ေျဖ - တခ်ိဳ႕ကုမၸဏီေတြမွာ လုပ္ေနတဲ့သူေတြတခ်ိဳ႕ဟာ အဲ့ဒီ ကုမၸဏီေတြက ဒီလို ေလ်ာ္ေၾကးေပးတာေတြကို သိတဲ့သူေတြ၊ တခ်ိဳ႕ဌာနေတြက သိၾကတယ္။ သိတဲ့အတြက္ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့မွ မိမိဌာနက လူတေယာက္ဟာ ႏိုင္ငံျခားကို ေက်ာက္ကပ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးမွ ကုစားရမယ္။ အဲ့ေတာ့ ဒါဆိုရင္ ကုန္က်စရိတ္ တအားမ်ားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲ့ဒါေတြကို လူမႈဖူလံုေရး လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ တခ်ိဳ႕က နားလည္တဲ့သူေတြက လူမႈဖူလံုေရးဌာနကို တင္ျပတယ္။ တင္ျပၿပီးေတာ့ သူတို႔အလုပ္သမားေတြ အက်ိဳးခံစားခြင့္ရေအာင္ ေဆာင္ရြက္ၾကတဲ့ အဖြဲ႔ေတြ ရိွပါတယ္။ အဲ့ဒီအတြက္ က်ေနာ္တို႔ ဒီလူမႈဖူလံုေရးကေန ေလ်ာ္ေၾကး၊ နစ္နာေၾကး ေပးတာေတြကို သိန္း ေထာင္နဲ႔ခ်ီ ေပးေနတာေတြကို အႀကိမ္ႀကိမ္ ေတြ႔ခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မသိတဲ့ဌာနေတြ၊ မသိတဲ့ အလုပ္႐ံုေတြ၊ စက္႐ံုေတြအျပင္ တခ်ိဳ႕ကုမၸဏီေတြက မသိၾကတဲ့အတြက္ ေလ်ာ္ေၾကး၊ နစ္နာေၾကး မေျပာနဲ႔၊ ဒီ လူမႈဖူလံုေရး အလုပ္သမားဟာ ေဆးကုသခြင့္ေတာင္မွ ေကာင္းေကာင္း မသိၾကပါဘူး။ ေမး - အဲ့ေတာ့ဆရာ သိတဲ့သူေတြက သိတယ္။ မသိတဲ့သူေတြက မသိဘူး။ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကေတာ့ က်မတို႔ သိသေလာက္ဆိုရင္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကကို မသိၾကဘူးေပါ့ေနာ္၊ လူမႈဖူလံုေရး အက်ိဳးခံစားခြင့္ေတြကို။ အဲ့ေတာ့ ဒီအလုပ္သမားေတြအားလံုး သူတို႔ခံစားခြင့္ကို သိဖို႔အတြက္ ဘယ္လိုပညာေပးဖို႔၊ ဘယ္လိုလုပ္ဖို႔ လိုအပ္လဲဆရာ။ ေျဖ - တကယ္ေတာ့ အလုပ္သမားဆိုတဲ့အထဲမွာ အစုိးရဌာန အလုပ္သမားေတြက သူ႔ဌာနအလုိက္ မ၀င္မေနရ ျပ႒ာန္းထားတဲ့ ဥပေဒအတိုင္း အားလံုး ၀င္ၾကရမွာျဖစ္တယ္။ အဲလုိ အားလံုး၀င္ၿပီဆိုရင္ ဒီအလုပ္သမားေတြ၊ ႏိုင္ငံ့၀န္ထမ္း အလုပ္သမားေတြက သူတို႔ တစံုတရာ နစ္နာခ်က္ျဖစ္ၿပီ။ တစံုတရာ ေဆး၀ါးကုသဖို႔ လိုအပ္ၿပီဆိုရင္ အလိုလို မိမိဌာနနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၿပီးေတာ့မွ လူမႈဖူလံုေရးဌာနကို ေရာက္လာမွာျဖစ္တယ္။ အဲ့ဒါဆိုရင္ ေလ်ာ္ေပးႏိုင္တယ္။ အဲ့လိုပဲ အဲ့ဒါက ဌာနေတြအားလံုးက တာ၀န္ယူၾကရမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒါ ဌာနေတြမွာ တာ၀န္ရိွပါတယ္။ အဲ့လိုပဲ စက္႐ံု၊ အလုပ္႐ံုေတြ၊ ကုမၸဏီေတြ၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြ၊ ဒီလုပ္ငန္းေတြမွာ လုပ္ေနတဲ့ ဌာနေတြ အားလံုးကလည္း ဒီ စက္႐ံု၊ အလုပ္႐ံုေတြမွာရိွတဲ့ လုပ္ငန္းရွင္ေတြအားလံုးကို သက္ဆိုင္ရာ အလုပ္သမား၀န္ႀကီးဌာန၊ လူမႈဖူလံုေရးဌာနေတြက ႀကီးၾကပ္ၿပီးေတာ့မွ အလုပ္သမားေတြ ရသင့္တဲ့ အခြင့္အေရးေတြ မဆုံး႐ႈံးေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးရမွာ ျဖစ္တယ္ေပ့ါ။ အဲ့လိုဆိုရင္ အလုပ္သမားေတြကလည္း သိၾကမယ္။ ၿပီးေတာ့ ထည့္၀င္ေၾကးဆိုတာက အလုပ္သမား ထည့္ရတာ ဆိုတာထက္ အလုပ္ရွင္က ထည့္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့ေတာ့ ဒါေတြကို အလုပ္ရွင္၊ အလုပ္သမားမွာ အလုပ္ရွင္က အမ်ားဆံုး ထည့္ရတာျဖစ္ၿပီးေတာ့ အလုပ္သမားေတြအတြက္ အလုပ္ရွင္ရဲ႕ တာ၀န္ရိွတဲ့ ကိစၥတခု ျဖစ္ပါတယ္။ အလုပ္သမားေတြက မိမိ လူမႈဖူလံုေရး မ၀င္ရေသးဘူးဆိုရင္ အလုပ္ရွင္ကို တိုက္တြန္းရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေမး - အဲ့ေတာ့ဆရာ ခုနကေျပာသလိုဆိုရင္ အလုပ္ရွင္က ပိုၿပီး မ်ားမ်ားထည့္သြင္းရတယ္ဆိုရင္ ဘယ္ေလာက္ ရာခိုင္ႏႈန္းစီေလာက္ ထည့္သြင္းရလဲဆရာ။ ေျဖ - တကယ္ေတာ့ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ပုံစံမ်ဳိး ရိွပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တခ်ိဳ႕ေနရာ အသီးသီးေပါ့၊ ကြာျခားမႈ ရိွႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္ အလုပ္သမားေတြအေနနဲ႔ ရသင့္ရထိုက္တဲ့ အခြင့္အေရးေတြမွာ လူမႈဖူလံုေရး အိမ္ရာပိုင္ဆိုင္ခြင့္ ရိွပါတယ္။ အဲ့ေတာ့ လူမႈဖူလံုေရး အိမ္ရာပိုင္ဆိုင္ခြင့္ဆိုတာ အလုပ္သမားေတြ ႏိုင္ငံ့၀န္ထမ္းေတြက ပင္စင္သာရသြားတယ္၊ ေနစရာ အိမ္မရိွဘူး။ အဲ့ေတာ့ ဒါကို လူမႈဖူလံုေရးမွာ လေပါင္း ၁၈၀၊ ဆိုလိုတာက ၁၅ ႏွစ္ပါ။ ၁၅ ႏွစ္ကို လူမႈဖူလံုေရး ၀င္ခဲ့ၿပီဆိုရင္ တလံုးတခဲတည္း အိမ္ရာပိုင္ဆိုင္ခြင့္၊ ၀ယ္ယူခြင့္။ ဒီ လူမႈဖူလံုေရး ထည့္၀င္ေၾကးဟာ အိမ္ရာရဲ႕ ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္းထိ သြင္းၿပီးၿပီဆိုရင္ သူက တလံုးတခဲတည္း ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ရိွပါတယ္။ က်န္တာကို ဘဏ္ေခ်းေငြစနစ္နဲ႔ ေဆာင္ရြက္ေပးသြားလို႔ ရပါတယ္။ ဒါကိုလည္း လူမႈဖူလံုေရး ဌာနႀကီးကေန ေဆာင္ရြက္ေပးသြားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေမး - လူမႈဖူလံုေရး အက်ိဳးခံစားခြင့္ေတြက အလုပ္သမားေတြက အမ်ားႀကီးရတယ္။ သူတို႔မွာလည္း ခံစားခြင့္ရိွတယ္ေပ့ါ။ အဲ့ေတာ့ အလုပ္ရွင္ေတြဘက္က ဆရာခုနက ေျပာသြားသလိုဆို ရာခိုင္ႏႈန္း ထည့္ေပးရမယ္၊ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းတို႔၊ ဒါေတြက ဌာနအလိုက္ေတာ့ ကြဲျပားမႈ ရိွတာေပါ့။ အဲ့ေတာ့ အလုပ္ရွင္ေတြဘက္က ဒီလုိ ထည့္၀င္ေၾကးအတြက္ ပ်က္ကြက္တာမ်ဳိး ရိွတယ္ေပါ့ေနာ္။ ဥပမာ အလုပ္သမားေတြ လူမႈဖူလံုေရး အက်ဳိးခံစားခြင့္ေတြ၊ တျခားခံစားခြင့္ေတြကိုလည္း အလုပ္ရွင္ေတြဘက္က ပ်က္ကြက္တာမ်ဳိး ရိွတယ္ဆိုရင္ေကာ၊ အလုပ္သမားေတြအေနနဲ႔ အလုပ္ရွင္ေတြကို ဘယ္လိုမ်ိဳး တိုင္ၾကားလို႔ရလဲေပါ့။ ေျဖ - ဒီဥပေဒအရ ၿမိဳ႕နယ္လူမႈဖူလံုေရး႐ံုးေတြ ဖြဲ႔ထားပါတယ္၊ ၿမိဳ႕နယ္အလိုက္ေပါ့။ အဲ့မွာ အလုပ္သမားေတြက မိမိရဲ႕ အလုပ္ရွင္က မိမိရဲ႕ ခံစားရမယ့္ လူမႈဖူလံုေရး အက်ိဳးခံစားခြင့္ေတြကို သူက မပ်က္မကြက္ ထည့္ေပးရဲ႕လား။ လစဥ္ထည့္ေပးရဲ႕လား။ အကယ္၍ မထည့္ေပးဘူးဆိုတာ သံသယရိွရင္၊ သုိ႔မဟုတ္ မထည့္ေပးဘူးဆိုတာ လံုး၀သိေနတယ္ဆိုရင္ေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ ၿမိဳ႕နယ္လူမႈဖူလံုေရး႐ံုးကို တိုင္ၾကားရပါမယ္။ တိုင္ၾကားတဲ့အခါမွာ ၿမိဳ႕နယ္လူမႈဖူလံုေရး႐ံုးက ေခၚယူစစ္ေဆးရမယ္။ မွန္ေနတယ္ဆိုရင္ ဒါ အေရးယူရမယ္။ အေရးယူမယ့္အပိုင္းမွာ တရား႐ံုးကို တင္ပို႔ၿပီးေတာ့ တရားစြဲဆိုတာလည္း ရိွပါတယ္။ အဲ့ဒီအတြက္ လူမႈဖူလံုေရး႐ံုးက လုပ္ေပးရမယ့္ တာ၀န္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အဓိကေတာ့ အလုပ္သမားက မိမိၿမိဳ႕နယ္မွာရိွတဲ့ လူမႈဖူလံုေရး႐ံုးကို မျဖစ္မေန သြားၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့ေတာ့ ကိုယ့္ရဲ႕အလုပ္ရွင္က မင္းတို႔အတြက္ လူမႈဖူလံုေရးေၾကးေတြ ငါတို႔ထည့္ေပးထားတယ္လို႔ ေျပာရင္ေတာင္မွ မေသခ်ာရင္ သြားေမးလို႔ရပါတယ္။ ေမး - ဒီလိုပဲ တျခား လူမႈဖူလံုေရး ခံစားခြင့္ေတြကိုလည္း အလုပ္ရွင္ဘက္က ပ်က္ကြက္ရင္ လူမႈဖူလံုေရး႐ံုးကို သြားၿပီးေတာ့ တိုင္ၾကားလို႔ ရတယ္ေပါ့ေနာ္။ ေျဖ - မွန္ပါတယ္။ အဲ့ဒီအတြက္ အလုပ္သမားေတြအတြက္ လူမႈဖူလံုေရး႐ံုးက တကယ္ အလုပ္လုပ္ေပးရမယ့္႐ံုးတ႐ုံး ျဖစ္တယ္လို႔  အလုပ္သမားေတြက သိထားဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ေမး - ဒီအလုပ္သမားေတြအေနနဲ႔ လူမႈဖူလံုေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဘာေတြ ေလ့လာထားဖို႔ လိုအပ္တယ္လို႔ ဆရာ့အေနနဲ႔ ေနာက္ဆံုး တိုက္တြန္းေျပာခ်င္ပါလဲ။ ေျဖ - အလုပ္သမားေတြက မိမိႏိုင္ငံကို ေပးဆပ္ရတဲ့ မိမိလုပ္အားေတြ၊ ကိုယ္ကာယစြမ္းအား၊ ဉာဏစြမ္းအားေတြ ေပးဆပ္ခဲ့ၾကပါၿပီ။ မိမိတို႔ကလည္း မိမိတို႔ရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္မွာ ဆံုး႐ံႈးပ်က္စီးသြားမႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္က ကိုယ့္ကို ျပန္လည္ၿပီးေတာ့မွ ကုစားေပးေနတယ္ဆိုတာကို အလုပ္သမားေတြက သိရမွာျဖစ္တယ္။ အဲ့ဒီအတြက္ ဥပေဒေတြ ျပ႒ာန္းၿပီးၿပီျဖစ္တဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံ့၀န္ထမ္းနဲ႔၊ ႏိုင္ငံ့အတြက္ စြမ္းေဆာင္ေပးၾကတဲ့ အလုပ္ဌာန အသီးသီးမွာရိွတဲ့ အလုပ္သမားမ်ားဟာ လူမႈဖူလံုေရး ဥပေဒနဲ႔အညီ ခံစားခြင့္ေတြ ရိွပါတယ္လို႔ အလုပ္သမားေတြကို ေျပာလိုပါတယ္။ အဓိကေတာ့ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ လူမႈဖူလံုေရးဥပေဒက ဒါက ဥပေဒအခ်ဳပ္ပါပဲ။ ဥပေဒကေတာ့ ျပည္ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္က ျပဳစုတာပါ။ လူမႈဖူလံုေရး နည္းဥပေဒမ်ား ဆိုတာကေတာ့ ၂၀၁၄ မွ ထြက္တာျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၁၄ မွာ ထြက္တဲ့အတြက္ လူေတြက မသိၾကေသးပါဘူး။ ၂၀၁၄၊ ဧၿပီလ ၂ ရက္၊ မၾကာေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒီနည္းဥပေဒ မထြက္ခင္မွာကတည္းက ဥပေဒက ထြက္ေနၿပီးသားျဖစ္တယ္။ ဥပေဒထြက္ေနတဲ့အတြက္ ၂၀၁၂ ကတည္းက ထြက္ေနတဲ့အတြက္၊ ဥပေဒအရကို ေလ်ာ္ေၾကး၊ နစ္နာေၾကး ေပးေနတယ္။ အဲ့ဒီအတြက္ ဒီ ဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒစာအုပ္မ်ားကို ရွာယူ၊ ၀ယ္ဖတ္ဖို႔ေတာ့ လိုပါမယ္။ ဒီဟာလည္း အစိုးရဌာနမွာပဲ ရိွတဲ့အတြက္၊ အဲ့ဒီအစိုးရဌာနကလည္း ဒါ ျပည္သူေတြသိဖို႔အတြက္ သက္္ဆိုင္ရာ စာအုပ္ဆိုင္၊ စာေပဗိမာန္လို ေနရာမ်ိဳးေတြမွာ၊ လူထုအမ်ားဆံုး ရိွမယ့္ေနရာ၊ စာၾကည့္တိုက္ေတြကို ျဖန္႔ေ၀ေပးဖို႔ လိုအပ္ပါမယ္။ အလုပ္သမားေတြအေနနဲ႔ လူမႈဖူလံုေရး ဥပေဒေတြ ေလ့လာၾကပါလို႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္။