ညီအစ္မႏွစ္ေယာက္ဟာ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔အတူတူ ေဆာ့ကစားေနရာကေန အစ္မျဖစ္သူရဲ႕ ကစားစရာ အ႐ုပ္ေလးကို မိညိဳဟာ အတင္းဆြဲယူ လႊင့္ပစ္လိုက္ပါတယ္။ ဒါကိုျမင္လိုက္တဲ့ မိခင္ျဖစ္သူက ခပ္တင္းတင္းနဲ႔ ခ်က္ခ်င္းပဲ လွမ္းဆူလိုက္ပါတယ္။ “မမကို ျပန္ေတာင္းပန္လိုက္.. သမီး၊ ေဆာရီးလို႔ ေျပာလိုက္ပါ”၊ “သမီးကို အဲဒီလို မတရား မလုပ္ရဘူးလို႔ ေျပာထားတယ္ေလ။” ဒါေပမယ့္ မိညိဳဟာ မေတာင္းပန္တဲ့အျပင္ တြန္႔ဆုတ္ဆုတ္ ေပကပ္ကပ္နဲ႔ပဲ အတန္ၾကာ ရွိေနေသးတဲ့အတြက္ မိခင္က သူမကို ဆြဲယူၿပီး အိပ္ခန္းထဲမွာ တေယာက္တည္း ထည့္ထားလိုက္ပါတယ္။ “မမကို ေဆာရီးလို႔ေျပာၿပီး မေတာင္းပန္မခ်င္း အဲဒီအခန္းထဲက မထြက္ရဘူး။ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔လည္း ေပးမေဆာ့ဘူး။ ၾကားလား မိညိဳ”။ အခန္းထဲက သူမရဲ႕ ကုတင္ေပၚမွာ မ်က္ေမွာင္ကုတ္ၿပီး ထုိင္ရင္း ၿငိမ္သက္လို႔ေနပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ နာရီ၀က္ေက်ာ္ေက်ာ္ေလာက္ ရွိတဲ့အခါမွာေတာ့ အခန္း၀မွာ ျပဴတစ္ျပဴတစ္နဲ႔ ထြက္လာၿပီး အစ္မျဖစ္သူကို ေတာင္းပန္စကား ဆိုလိုက္ပါတယ္။ “ေဆာရီးပါ”။ ခ်က္ခ်င္းဆိုသလိုပဲ ကေလးတသိုက္ဟာ နာက်င္ခံစားမႈ အဖုအထစ္ မရွိၾကေတာ့ဘဲ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္နဲ႔ အတူတူ ဆက္လက္ ေဆာ့ကစား ေနၾကပါေတာ့တယ္။ အင္မတန္မွကိုပဲ လြယ္ကူ႐ုိးစင္းလွတဲ့ ဒီ ေန႔စဥ္ႀကံဳေတြ႔ရတတ္တဲ့ မိသားစုတြင္း အျဖစ္အပ်က္ငယ္ေလးထဲမွာ ျပန္လည္သင့္ျမတ္ျခင္းနဲ႔ ရင္ၾကားေစ့ေရးအတြက္ စိတ္ပညာဆုိင္ရာ ေလ့လာစရာေတြ ပါရွိေနပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ လူႀကီးေတြနဲ႔ ေက်ာင္းဆရာ၊ ဆရာမေတြက ဒါဟာျဖင့္ ေတာင္းပန္သင့္တဲ့ကိစၥလို႔ ထင္ျမင္ယူဆၾကေပမယ့္ ငယ္ရြယ္ေသးတဲ့ ကေလးငယ္မ်ားကေတာ့ အဲဒီလုိမ်ဳိး သိနားလည္ျခင္း ရွိခ်င္မွရွိမွာပါ။ သူတို႔အမွားကိုလည္း အမွားရယ္လို႔ အၿမဲတမ္းေတာ့ မျမင္တတ္ၾကပါဘူး။ သူတို႔ရဲ႕ လုပ္ရပ္တခုခုဟာ မွားသြားၿပီလို႔ သိတဲ့အခါမွာလည္း ေတာင္းပန္စကား ဆိုဖို႔ကိုလည္း တြန္႔ဆုတ္ ၀န္ေလးေနတတ္ျပန္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ ကေလးေတြၾကျပန္ေတာ့ ေဆာရီးလို႔ ၿပီးစလြယ္ ေျပာလိုက္တာဟာ လူႀကီးမိဘနဲ႔ ဆရာ ဆရာမေတြကို စိတ္ေက်နပ္ေအာင္ လုပ္ၿပီးေတာ့ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔အတူ ျပန္ေဆာ့ကစားခ်င္တဲ့ စိတ္ေၾကာင့္ အဓိက ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ဘယ္လိုအေျခအေနမ်ဳိးမွာ ေတာင္းပန္စကား ဆိုရမလဲ ဆိုတာရယ္၊ သူငယ္ခ်င္းရဲ႕ နာက်င္ခံစားမႈကို ဘယ္လိုသက္သာေစမလဲ ဆိုတာမ်ဳိးေတြကို ကေလးေတြ သိရွိနားလည္လာေအာင္ သင္ၾကားေပးသင့္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ အခ်ိန္ေတာ့ ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ယူရပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမယ့္ ကေလးငယ္ဟာ ေဆာရီးပါလို႔ ေတာင္းပန္စကား ဆိုတတ္လာၿပီဆိုရင္ ဒါဟာ လူမႈဆက္ဆံေရး စြမ္းရည္ထက္ မ်ားစြာ ေက်ာ္လြန္တဲ့ အသိဉာဏ္ကို ရရွိလာတာျဖစ္တယ္။ သူတို႔ေလးေတြဟာ အမွားကို ျပင္ဆင္ဖို႔ရာ ေလ့လာခြင့္ ရရွိၾကတယ္။ မိမိရဲ႕ လုပ္ရပ္အေပၚမွာ တာ၀န္ယူမႈရွိတဲ့သူေတြလည္း ျဖစ္လာၾကၿပီ။ သူတပါးရဲ႕ နာက်င္ခံစားရမႈ အေပၚမွာ စာနာ ေထာက္ထားတတ္တဲ့ က႐ုဏာတရားကိုလည္း ရင္ဘတ္ထဲမွာ ထည့္ထားႏုိင္ၾကတဲ့ ျမန္မာငယ္ေလးေတြပါပဲ။ ေတာင္းပန္ျခင္းသင္ခန္းစာ မစတင္မီ ကေလးငယ္ဟာ ေတာင္းပန္စကား ဆိုတတ္ဖို႔ရာအတြက္ သူမဟာ အရင္ဦးဆံုး အမွားတစုံတရာကို က်ဴးလြန္လိုက္ၿပီရယ္လို႔ ခံစားသိျမင္ႏုိင္ရပါမယ္။ အထူးသျဖင့္ မူႀကိဳအရြယ္ ကေလးငယ္မ်ားဟာ ငါဆိုတဲ့ “အတၱ” ကို အလြန္အမင္း ဗဟုိျပဳ ေတြးေခၚ ျပဳမူလုပ္ကိုင္ တတ္ၾကသူေတြပါ။ အိမ္ကလည္း ေျမႇာက္စားထားေလေတာ့ သူမရဲ႕ “ငါ” ဟာ ႀကီးထြားခ်င္တုိင္းကို ႀကီးထြားေနေတာ့တယ္။ ထစ္ကနဲဆို ေအာ္ငိုလိုက္မယ္၊ ပစၥည္းေတြကို ဆြဲယူ လႊင့္ပစ္လိုက္မယ္၊ မ်က္ႏွာေပးကလည္း လုပ္တတ္ၾကေသး။ ကုိယ့္အမွားကို ျမင္ဖို႔ေနေနသာသာ၊ အတၱစိတ္ရဲ႕ လြန္ကဲ လႊမ္းမိုးမႈေအာက္မွာ သူတုိ႔ဟာျဖင့္ ထာ၀စဥ္ မွန္ကန္ေနသူေတြလို႔လည္း တလြဲ (သူတို႔ဘက္က အမွန္) သိထားၾကျပန္တယ္။ ဒီေနရာမွာ မိဘမ်ားနဲ႔ ဆရာ ဆရာမတို႔က ၀င္ေရာက္ၿပီး သူတို႔ရဲ႕အမွားကို သိျမင္နားလည္ဖို႔ရာ ညင္သာစြာ ကိုင္တြယ္ဆံုးမတတ္ဖို႔ လိုအပ္လွတယ္။ ၂ ႏွစ္အရြယ္ေလာက္က စလို႔ မူႀကိဳအရြယ္မွာကတည္းက စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းဆိုတာနဲ႔ ယဥ္ပါးေနတတ္ေအာင္ ေလ့က်င့္ေပးရမွာပါ။ “ငါ” ဗဟိုျပဳေနတဲ့ သူတို႔ေလးေတြကို နည္းမွန္လမ္းမွန္နဲ႔ ထိန္းေက်ာင္းျခင္းဟာ ေပ်ာ္စရာလည္းေကာင္းၿပီး သိမ္ေမြ႔နက္႐ႈိင္းလွတဲ့ သင္ၾကားျခင္း အႏုပညာတရပ္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ အမွားလုပ္တာ နည္းလာၾကပါလိမ့္မယ္။ ခဏခဏ ေတာင္းပန္စရာလည္း မလိုေတာ့သလို လိုအပ္ခဲ့ရင္လည္း တြန္႔ဆုတ္ ၀န္ေလး ပင္ပန္းေနမွာ မဟုတ္ပါ။ သို႔ေပတဲ့ အသက္ ၃ ႏွစ္ကေန ၅ ႏွစ္အရြယ္ ကေလးငယ္မ်ားကိုေတာ့ ေတာင္းပန္စကား ဆိုတတ္ဖို႔ကို မျဖစ္မေန ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးသင့္တယ္လို႔ ကေလးဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ သုေတသနက ေထာက္ျပထားပါတယ္။ ဆံုးမတဲ့အခါမွာလည္း ကေလးနားလည္ႏုိင္ေလာက္ေအာင္ လြယ္ကူ႐ုိးစင္းစြာ ရွင္းျပႏုိင္ဖို႔ လိုအပ္တယ္။ “အျခားသူ တေယာက္ေယာက္ကို၊ သူငယ္ခ်င္းေတြကို စိတ္မေကာင္းျဖစ္ေအာင္၊ နာက်င္ေအာင္ လုပ္မိခဲ့ရင္ ခ်က္ခ်င္း ေတာင္းပန္တတ္ရတယ္ သမီးေလး။” အျခား သူတပါးေနရာကေန ၀င္ေရာက္ခံစားေပးဖို႔ ဆိုတာက အသက္ ၄ - ၅ ႏွစ္အရြယ္ ကေလးေတြအတြက္ သိပ္မလြယ္ကူလွပါဘူး။ သူတို႔ရဲ႕သူငယ္ခ်င္း ၀မ္းနည္းေနတဲ့ အခါမ်ဳိးမွာ၊ နာက်င္ခံစားေနတဲ့ အခါမ်ဳိးမွာ နမူနာျပၿပီးေတာ့ “စာနာစိတ္” ကို ရွင္းျပေပးႏုိင္ပါတယ္။ “သားသားရဲ႕ ကားကို ယူၿပီး လႊင့္ပစ္လိုက္ရင္ေရာ သားသား ႀကိဳက္မလား”။ “သမီးဆြဲထားတဲ့ ပံုလွလွေလးကို ဆြဲဲဲၿဖဲလိုက္ရင္ သမီးလည္း ငိုမွာပဲ မဟုတ္လား”။ ၀န္ခံေတာင္းပန္တတ္ဖို႔ကို သင္ၾကားေပးဖို႔ထက္ အမွားကို သိျမင္လာေအာင္ ရွင္းျပေပးဖု႔ိက ဒီအရြယ္ေလးေတြမွာ ပိုလို႔ အေရးႀကီးတာပါ။ အျပဳအမူအမွား၊ လုပ္ရပ္အမွားကို ခ်က္ခ်င္းပဲ ေဆြးေႏြးေပးႏုိင္ဖို႔ပါ။ မွားယြင္းတဲ့ အျပဳအမူကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖို႔ရာ ရည္ရြယ္ခ်က္ မပါရွိဘဲနဲ႔ေတာ့ ေတာင္းပန္ခုိင္းျခင္းဟာလည္း သိပ္ေတာ့ အဓိပၸာယ္ရွိမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ စည္းကမ္း၊ နည္းလမ္းေတြကို စတင္ရွင္းျပသင့္တဲ့အရြယ္ ေရာက္လာၿပီ။ အက်ဳိးဆက္ေတြကိုလည္း သိျမင္လာေအာင္ စိတ္ရွည္လက္ရွည္နဲ႔ ရွင္းျပရေတာ့မယ္။ “ဒီ မိသားစုထဲမွာ ဆဲဆိုတာမ်ဳိးကို လံုး၀ မလုပ္ရဘူးေနာ္ သားသား၊ ဆဲဆိုတဲ့ကေလးဟာ တခြန္းဆဲရင္ ေရခ်ဳိးခန္းထဲမွာ ၁၀ မိနစ္ မတ္တပ္ရပ္ေနရမယ္။ ၿပီးေတာ့ ေပးမကစားဘူး။” ႀကီးေလ ဉာဏ္ပိုရွိေလ အသက္ ၆ ႏွစ္အရြယ္ေလာက္ မူလတန္းေက်ာင္း စတင္တက္ေရာက္တဲ့ အရြယ္မွာေတာ့ အမွားနဲ႔အမွန္ကို သူတို႔ေလးေတြ နည္းနည္းေလာက္ သေဘာေပါက္ နားလည္စျပဳၿပီ။ မူႀကိဳအရြယ္ေတြမွာ ရွင္းျပရတာ သိပ္ကိုခက္ခဲတဲ့ သေဘာတရားကို စဥ္းစားတတ္စ ျပဳလာၿပီ။ သို႔ေပတဲ့ မိမိရဲ႕ လုပ္ရပ္အမွားကို ၀န္ခံ ေတာင္းပန္တတ္ဖို႔ ဆိုတာကေတာ့ ခက္ခဲ ပင္ပန္းေနတုန္းပါပဲ။ သူတို႔ေလးေတြအတြက္ သိပ္ေတာ့ မလြယ္ကူေသးဘူး။ သူငယ္ခ်င္းအေပၚမွာ၊ မမအေပၚမွာ မတရား လုပ္မိလိုက္ၿပီရယ္လို႔ေတာ့ သေဘာေပါက္စ ျပဳလာသလို လူႀကီးေတြက ဘယ္လိုထင္သြားမလဲ ဆိုတာကိုလည္း စိုးရိမ္တတ္လာၿပီ။ ဒါေပမယ့္ မိမိရဲ႕ လုပ္ရပ္အမွားကို ၀န္ခံလုိက္ျခင္းေၾကာင့္ အားလံုးက ကဲ့ရဲ႕ျပစ္တင္ၿပီး ၀ိုင္းၾကည့္ခံရမွာကိုေတာ့ စိုးရြံ႕ေနတတ္တယ္။ အသက္နည္းနည္း ႀကီးလာတဲ့ ကေလးႀကီးေတြကေတာ့ အျပစ္ႀကီးႀကီးေတြကို က်ဳးလြန္တတ္လာတာဟာ သဘာ၀ပါပဲ။ ဒီအတြက္ ေတာင္းပန္ျခင္းေတြကို ပိုလို႔ လုပ္တတ္လာရေတာ့မယ္။ မိမိရဲ႕အမွားေတြကို သိျမင္ခံစားၿပီး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲႏုိင္ဖို႔ နည္းလမ္းေတြကိုလည္း မိမိဘာသာပဲ သိျမင္လာၾကၿပီ။ ေဘာလီေဘာပုတ္ ကစားရင္း ျပတင္းေပါက္က မွန္ခ်ပ္ကို ထိမွန္လို႔ ကြဲသြားတဲ့အခါ တအုပ္စုလံုး မုန္႔ဖိုးထဲက ဖဲ့စုရင္း ျပန္ေလ်ာ္ေပးတာမ်ဳိး။ ေနရာေျပာင္း ကစားၾကဖို႔ သေဘာတူတာမ်ဳိး။ ရြယ္တူသူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔ ဆက္ဆံေရးေတြဟာလည္း ပိုလို႔ အေရးႀကီးလာၿပီ။ အျမင္မတူတာမ်ဳိး၊ ဆက္ဆံေရး တင္းမာတာမ်ဳိး၊ အေခ်အတင္ ျဖစ္တာမ်ဳိးေတြကို ညိႇႏိႈင္း ကုစားတတ္လာၿပီ။ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေရး အဖုအထစ္ေတြကိုလည္း ဘယ္လို ေရွာင္က်ဥ္ႏုိင္သလဲဆိုတာ ေလ့လာေနပါၿပီ။ တဆက္တည္းမွာပဲ ဉာဏ္နီ၊ ဉာဏ္နက္ေတြကိုလည္း ထုတ္သံုးလာေနပါ။ မိမိရဲ႕လုပ္ရပ္၊ အဖြဲ႔ရဲ႕ လုပ္ရပ္အမွား၊ အျပဳအမူ အလြဲေတြကို ဘယ္လို ဖံုးကြယ္ႏုိင္မလဲ ဆိုတာကိုလည္း သိေနတာ မဟုတ္လား။ စံလြဲေနတဲ့ အျပဳအမူေတြကို ကိုင္တြယ္ရေတာ့မယ့္ မိဘေတြ၊ ေက်ာင္းဆရာ ဆရာမေတြဟာ တည္ၿငိမ္မႈရွိဖို႔ အေရးႀကီးလွတယ္။ အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ ေဆြးေႏြးေပးတတ္ျခင္းဟာ ကေလးမ်ားရဲ႕ လုပ္ရပ္ကို ျပန္လွန္စဥ္းစားတတ္လာေအာင္ ကူညီေပးရာ ေရာက္ပါလိမ့္မယ္။ ကေလးေတြဘက္ကလည္း ျဖစ္ရပ္အမွန္ကို ႐ုိး႐ုိးသားသား ၀န္ခံတတ္လာၾကမွာပါ။ “ေဖ့ေဖ့အိတ္ကပ္ထဲက ပိုက္ဆံႏိႈက္တာကိုေတာ့ ေဖေဖ မႀကိဳက္ဘူးသား။ ဒါေပမယ့္ သားက အခုလို ၀န္ခံေျပာဆိုရဲတဲ့ သတိၱကိုေတာ့ ခ်ီးက်ဴးပါတယ္ကြယ္။” ေတာင္းပန္တတ္တဲ့လူမ်ဳိး၊ ၀န္ခံရဲတဲ့ႏုိင္ငံျဖစ္လာဖို႔ ေလ့က်င့္ေပးၾကပါစို႔ ဘယ္အသက္အရြယ္မွာမဆို က်ေနာ္တုိ႔ ျမန္မာလူမ်ဳိးမ်ားအတြက္ ၀န္ခံေတာင္းပန္ရတာဟာ သိပ္ေတာ့ မလြယ္ကူလွပါဘူး။ ကေလးတခ်ဳိ႕ဆို အျပစ္ေပၚတင္ႀကီး လုပ္လိုက္ၿပီးေတာ့ မသိသလိုမ်ဳိးေတာင္ လုပ္ေနတတ္ေသး။ “ဘာလို႔ေတာင္းပန္ရမွာလဲ၊ မျဖစ္စေလာက္ေလးနဲ႔ဟာကို၊ သိပ္ႀကီးက်ယ္လြန္းတယ္။” ဒါမွမဟုတ္ရင္လည္း ၀န္ခံေျပာဆုိလုိက္လို႔ လူႀကီးေတြက အျပစ္ဒဏ္ခတ္မွာကို ေၾကာက္လန္႔ၿပီး အစိုးရိမ္လြန္ကဲတာမ်ဳိးလည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါေသးတယ္။ ရြယ္တူသူငယ္ခ်င္းေတြအၾကား၊ အိမ္နီးနားခ်င္းေတြ အၾကားမွာ အရွက္ရသြားေစတာမ်ဳိးလည္း မျဖစ္သင့္ပါဘူး။ အင္း၀ေခတ္ ျမန္မာ့ပညာေက်ာ္ ရွင္မဟာရ႒သာရရဲ႕ အဆံုးအမဟာလည္း ပညာေရးစိတ္ပညာအတြက္ တန္ဖိုးရွိလွပါတယ္။ “တစ္ရံတစ္ဆစ္၊ အျပစ္နာဆာ ရွိေသာခါမူ၊ ကြယ္ရာေခၚ၍ ဆံုးမေလ့၏။ သူ႔ေရွ႕သူ႔ေမွာက္၊ ပြဲျပင္ေရာက္မူ ေျမႇာက္ေျမႇာက္စားစား၊ သားအားပိုက္ျဖဴး၊ မိဘက်ဴးသို႔ ေက်းဇူးကိုသာ၊ ရွာ၍ ခ်ီးဆို ထဲၾကည္ညိဳလ်က္…။ (ကိုခန္းပ်ဳိ႕ ၁၅၈) အျပစ္ကင္းမဲ့စြာ ေမြးဖြားလာၾကေသာ္ျငားလည္းပဲ တစတစ အျပစ္ေတြ တေလွႀကီးကို နိစၥဓူ၀ က်ဳးလြန္လာၾကေတာ့မယ့္ ျမန္မာကေလးငယ္ေတြအတြက္ ၀န္ခံေတာင္းပန္တတ္ဖို႔ရာ လူႀကီးမိဘမ်ားနဲ႔ ေက်ာင္းဆရာ ဆရာမမ်ား အသံုးျပဳႏုိင္တဲ့ နည္းလမ္းအခ်ဳိ႕ကို မွ်ေ၀လိုက္ပါတယ္။ ဘက္မလိုက္ပါနဲ႔ ... ကေလးေတြအခ်င္းခ်င္း ရန္ျဖစ္၊ ပဋိပကၡျဖစ္၊ ျငင္းခုန္ၾကတဲ့အခါ လူႀကီးမ်ားက ဘက္မလိုက္သင့္ပါဘူး။ ဘယ္သူမွားတာလဲဆိုတာကို ခ်က္ခ်င္းသိဖို႔ကလည္း တခါတခါမွာ ခက္ခဲေနတတ္တယ္။ အဲဒီအတြက္ ေတာင္းပန္ရမယ့္ကေလးကို သိဖို႔ ႀကိဳးစားရမွာပါ။ “သူအရင္လုပ္တာ” ဆိုၿပီး ကေလးေတြက တေယာက္ကိုတေယာက္ အျပန္အလွန္ စြပ္စြဲေျပာဆိုတာကို နားေထာင္ရင္းနဲ႔ ၀န္ခံေတာင္းပန္တတ္တဲ့ ကေလးဟာ အျပစ္ရွိမွ မဟုတ္ဘူးဆုိတာကို ရွင္းျပေပးပါ။ ကေလး ၂ ေယာက္စလံုးက ေဆာရီးလို႔ အျပန္အလွန္ ေျပာႏုိင္ေသးတာပါပဲ။ တင္းမာေနတဲ့ အေျခအေန နည္းနည္းၿငိမ္သြားဖို႔က စတင္ရမွာပါ။ နာက်င္ခံစားမႈနဲ႔ မတရားလုပ္ခံရေနရသူေတြဘက္ကို ကုစားေပးျခင္းနဲ႔ စတင္ႏုိင္ပါၿပီ။ အတူတူ ၀န္ခံေတာင္းပန္ပါ ... ၀န္ခံေတာင္းပန္တတ္ဖို႔ဟာ သိပ္မလြယ္ကူဘူးဆိုတာ ကေလးေတြကို ရွင္းျပေပးပါ။ ကေလးနဲ႔အတူတူ လိုက္ပါ ေျပာဆို ေတာင္းပန္လုိက္ပါ။ “လာလာ… သမီးေလး၊ ေမေမတို႔ အတူတူ သူငယ္ခ်င္းကို ေတာင္းပန္လုိက္ၾကရေအာင္… ကဲ ေဆာရီး ေျပာမယ္..”။ ကေလးအခ်ဳိ႕အတြက္ ခ်က္ခ်င္းဆုိသလို ေတာင္းပန္စကားကို ေျပာထြက္ဖို႔ အခက္အခဲ ရွိေနႏုိင္ပါတယ္။ နည္းနည္း ၿငိမ္သက္တဲ့အထိ၊ ျပန္လွန္စဥ္းစားခ်ိန္ ခဏေလာက္ျဖစ္ျဖစ္ အခ်ိန္ေပးပါ။ “သား မနက္ျဖန္ ေက်ာင္းသြားတဲ့အခါမွာ သူငယ္ခ်င္း ေက်ာ္ေက်ာ္ကို ေဆာရီးလို႔ေျပာလိုက္ေနာ္။ ေဖေဖလည္း လို္က္ခဲ့မယ္။ လုိက္ေျပာကူမယ္”။ ကေလးတခ်ဳိ႕အတြက္ ပုံေလးတပုံဆြဲျပ၊ မွတ္စုတုိကေလးတေၾကာင္း၊ ႏွစ္ေၾကာင္းေလာက္ ေရးျခစ္ၿပီး ေက်ေအး ေတာင္းပန္ ရင္ၾကားေစ့ျခင္းကိစၥ ၿပီးစီးႏုိင္ပါတယ္။ ပန္းေလးတပြင့္ ယူလာေပးလို္က္တာမ်ဳိး၊ နာသြားတဲ့ သူငယ္ခ်င္းကို ဖက္လွဲတကင္းလုပ္ၿပီး “သူငယ္ခ်င္း… ေဆာရီးပါကြာ၊ က်ေနာ္ မွားသြားတယ္” လို႔ ေျပာလိုက္တာမ်ဳိးနဲ႔လည္း အၾကင္နာတရားနဲ႔ စာနာမႈကို ျပသႏုိင္ပါတယ္။ အတင္းမခိုင္းပါနဲ႔ ... ၀န္ခံေတာင္းပန္စကား ဆိုတတ္ဖို႔ကို ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးရမွာ ျဖစ္ေပမယ့္ အတင္းအက်ပ္ေတာ့လည္း မလုပ္ခိုင္းသင့္ပါဘူး။ အေျခအေန ပိုဆိုးသြားေစႏုိင္ပါတယ္။ အရွက္တရားနဲ႔ စိတ္ဒဏ္ရာ ရသြားေစတတ္တယ္။ အတင္းအက်ပ္ လုပ္ခိုင္းတာေၾကာင့္ ကေလးအားလံုးအတြက္ ထိတ္လန္႔ဖြယ္ရာ ျဖစ္သြားေစႏုိင္ပါတယ္။ ၿပီးစလြယ္ေျပာတာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ မေျပာခ်င္ ေျပာခ်င္၊ မပြင့္တပြင့္၊ မ်က္ႏွာထိ မ်က္ႏွာထားနဲ႔၊ အပိုးမက်ဳိးပဲ “ေဆာရီး” လုိ႔ ေျပာလိုက္တာဟာလည္း ၀န္ခံေတာင္းပန္ျခင္းရဲ႕ အဓိပၸာယ္ သိပ္ေတာ့ ထိေရာက္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ လုပ္ရပ္အမွားအေပၚမွာ ခံစားသိျမင္ဖို႔ရာ လိုအပ္ပါတယ္။ လူႀကီးေဒါသကို ထိန္းထားပါ ... လူႀကီးေတြမွာက ေဒါသထြက္စရာ တခုမဟုတ္တခု ရွိေနတတ္တာ မဟုတ္လား။ အလုပ္ကလည္း မ်ားရတဲ့အထဲ။ “နင္ အခုခ်က္ခ်င္း ေတာင္းပန္လိုက္စမ္း။ ဒါမွမဟုတ္ရင္ေတာ့ နင္ေတာ့… နာၿပီသာမွတ္။” ဆိုၿပီး ေဒါသတႀကီး ေျပာမိတတ္ၾကပါတယ္။ ဒီလို မိမိရဲ႕ ေဒါသစိတ္ကို ေရွ႕တန္းတင္ၿပီး ေျပာမယ့္အစား “သားရဲ႕ သူငယ္ခ်င္း ဘာေၾကာင့္ ငိုသြားရသလဲဆိုတာကို သားက ျပန္ေျပာၿပီးမွ သူနဲ႔အတူတူ ဆက္ကစားလို႔ရမယ္။” လူႀကီး… စိတ္ထိန္းပါ။ ဆရာမ.. မေပါက္ကြဲလိုက္ပါနဲ႔။ စံျပ လုပ္ျပပါ ... ကေလးက သိပ္ကို စိတ္ပ်က္ေနတဲ့ ပံုစံမ်ဳိး၊ ၀န္ခံ ေတာင္းပန္စကားဆိုဖို႔ အင္မတန္ တြန္႔ဆုတ္ေနတာမ်ဳိး ျဖစ္ေနရင္ေတာ့ ကေလးအစား မိဘမ်ားက နမူနာ ေတာင္းပန္ျပသင့္တယ္။ အတုယူလာပါလိမ့္မယ္။ “ေဆာရီးေနာ္ သားသား။ သားသူငယ္ခ်င္းကို အန္တီ အိမ္ေရာက္ရင္ ဆံုးမ ေျပာျပေပးမယ္။ ေရာ့ ဒီမွာ သားရဲ႕အ႐ုပ္ကေလး။” ကေလးကို ေနာက္မွ တျဖည္းျဖည္း ဆံုးမေျပာဆိုႏုိင္ပါတယ္။ ၿပီးစလြယ္ မေျပာပါေစႏွင့္ ... ရင္ၾကားေစ့ေရးဆိုတာမ်ဳိးက ၿပီးစလြယ္လုုပ္ရမယ့္ကိစၥမ်ဳိး မဟုတ္ပါ။ နာက်င္ခံစားခဲ့ရသူဘက္က စဥ္းစားေပးဖို႔က ပထမဦးစားေပးအဆင့္။ ကေလးအခ်ဳိ႕ဟာ အက်ဥ္းအက်ပ္ထဲက ထြက္ေပါက္ရလိုရျငား ျဖစ္ျဖစ္၊ အဆူမခံရဖို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဆက္ကစားႏုိင္ဖို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ “ေဆာရီး… ေဆာရီး.. ေဆာရီး..” ဆိုၿပီး ၿပီးစလြယ္ ေျပာတတ္ၾကပါတယ္။ တခုခု မွားသြားၿပီဆိုတာနဲ႔ ခ်က္ခ်င္းပဲ ေတာင္းပန္စကားကို အလြယ္ေျပာလိုက္တာမ်ဳိး။ ေျပာၿပီးစလစ္၊ ျပႆနာ ေျပလည္သြားၿပီလို႔လည္း စိတ္ထဲ မွတ္ထားတတ္ၾကျပန္တယ္။ ေမြးထားတဲ့ အေမတို႔၊ ေက်းဇူးရွင္ ဆရာမတို႔ကိုမ်ား ဘာမွတ္သလဲ မသိဘူးေနာ္။ သူတို႔ေလးေတြက အမွားလုပ္ရင္ ေဆာရီးေျပာရမယ္လို႔ လူႀကီးေတြ ခုိင္းထားတဲ့အတုိင္း ေျပာလိုက္ေပမယ့္ လူႀကီးေတြက စိတ္ဆိုးေနတုန္းပဲ။ ၿပီးေတာ့ သိပ္မၾကာမတင္ေလးမွာပဲ ေစာေစာက လုပ္ရပ္အမွား၊ အျပဳအမူအမွားကို ထပ္လုပ္ျပန္ၿပီ။ အမွတ္ကို မရွိတဲ့ ကေလးလို႔လည္း အျပစ္တင္ ေျပာခံရေပါင္း မ်ားလွၿပီ။ ေဆာရီးလို႔ လွ်ာဖ်ားက ေျပာတတ္တာပဲ ရွိေသးတယ္။ လုပ္ရပ္အမွားကို နားမလည္ေသးဘူး။ အဲဒီအတြက္ ၿပီးစလြယ္ ေျပာတာမ်ဳိး မဟုတ္ဘဲ မိမိရဲ႕လုပ္ရပ္ေၾကာင့္ သူတပါး ထိခုိက္နစ္နာသြားတာ၊ နာက်င္ခံစားသြားတာကို သိျမင္လာေအာင္ ဦးစြာ ေျပာဆိုဆံုးမရမွာပါ။ ေမတၲာစိတ္ကို ေလ့က်င့္ေပးတာလို႔လည္း ေျပာႏုိင္ပါတယ္။ ကေလးကိုလည္း ေတာင္းပန္ပါ လူႀကီးေတြအေနနဲ႔ကလည္း ကေလးမ်ားအေပၚ ေတာင္းပန္စကားကို လိုအပ္တဲ့ အခါတုိင္းမွာ ဆိုၾကရပါလိမ့္မယ္။ သူတု႔ိကခ်ည္းပဲ ေတာင္းပန္ရမွာ မဟုတ္သလို လူႀကီးေတြကလည္း ေတာင္းပန္သင့္တဲ့အခါ ေတာင္းပန္ရတယ္ဆိုတာကို သိျမင္ခြင့္ရၾကမယ္။ မျပည့္စံုတဲ့ လူသားေတြခ်ည္းပါပဲ။ အဲဒီအတြက္ မိဘမ်ား၊ ဆရာ ဆရာမမ်ား ကိုယ္တုိင္လည္း ခၽြတ္ေခ်ာ္မႈတခုခုအတြက္ျဖစ္ျဖစ္၊ ကတိက၀တ္ မတည္ေသးတာကိုပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ေဒါသစိတ္နဲ႔ ေျပာမွားဆိုမွား လုပ္မိတဲ့အခါျဖစ္ျဖစ္ ကေလးေတြအေပၚ ေတာင္းပန္စကားကို ဆိုရမွာပါ။ ပိုမို ပြင့္လင္းျမင္သာတဲ့ ဆက္ဆံေရးကို ရရွိႏုိင္မွာ ျဖစ္သလို ယံုၾကည္မႈေတြလည္း တိုးပြားေစပါတယ္။ ကေလးေတြအေပၚ ေတာင္းပန္စကားဆိုရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကို ရွင္းျပေပးပါ။ ဋီကာခ်ဲ႕ေနစရာေတာ့လည္း မလိုပါဘူး။ ဆင္ေျခဆင္လက္ အမ်ားႀကီးလည္း ေပးမေနပါနဲ႔။ အေၾကာင္းရင္းကို နည္းနည္းေလာက္ ရွင္းျပၿပီး ႐ုိး႐ုိးရွင္းရွင္းသာ ေတာင္းပန္စကား ဆိုႏုိင္ပါတယ္။ လူႀကီးမ်ားအေနနဲ႔ ခဏခဏ ေဆာရီးလို႔ ကေလးေတြကို ေျပာေနရၿပီ ဆုိရင္ေတာ့လည္း ျပန္လွန္စဥ္းစားခ်ိန္ ေရာက္ေနၿပီ။ ကေလးမ်ားနည္းတူ ကုိယ့္ဘက္ကလည္း အျပဳအမူကို ေျပာင္းလဲခ်ိန္ တန္ေနၿပီေလ။ တကယ္ေတာ့လည္း ခ်စ္စရာေကာင္းတဲ့ ျမန္မာကေလးငယ္မ်ားအတြက္ စာနာစိတ္ကို ပ်ဳိးေထာင္ေပးလိုက္ျခင္းဟာ အနာဂတ္ဘ၀အတြက္ လံုၿခံဳမႈအရွိဆံုး ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ၀န္ခံေတာင္းပန္တတ္တဲ့ အေလ့အက်င့္ေတြကို ကေလးမ်ား ရရွိသြားမွသာ ေနာင္တခ်ိန္ လူႀကီးေတြ ျဖစ္လာတဲ့အခါမယ္ အမ်ဳိးသား ျပန္လည္ ရင္ၾကားေစ့ေရးနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး တည္ေဆာက္မႈ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြဟာ ပိုလို႔ အႏွစ္သာရ ျပည့္၀မွာျဖစ္ပါတယ္။ ၀န္ခံတတ္တဲ့ လူမ်ဳိး၊ ေတာင္းပန္တတ္တဲ့ ႏုိင္ငံအတြက္ ရင္ၾကားေစ့ေရးနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဟာ အလွမ္းမေ၀းပါ။ သိန္းႏုိင္ (ေမာကၡပညာေရး)