ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏိုဘယ္လ္ဆုရွင္နဲ႔ ကမာၻ႔အေက်ာ္ၾကားဆုံး ႏုိင္ငံေရး သုခမိန္ဟာ အာဆီယံ ႏွစ္ပတ္လည္ အစည္းအေ၀းေတြထဲက တခုျဖစ္တဲ့ အာဆီယံ၀န္ႀကီးမ်ား အစည္းအေ၀း (ေအအမ္အမ္) ထဲကို သမုိင္းမွာ ပထမဆုံးအႀကိမ္ ေရာက္လာပါေတာ့မယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးသစ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေနနဲ႔ အတိတ္က ဆက္ဆံေရးမွာ အဖုအထစ္ အနည္းငယ္ရွိတဲ့ ဒီအဖြဲ႔အစည္းအေၾကာင္းကို အနည္းငယ္ေတာ့ သိထားသင့္ပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ေသာၾကာေန႔ အာဆီယံ သံတမန္ေတြနဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေတြ႔ဆုံမႈဟာ လာမယ့္ ၄ ႏွစ္တာ ကာလအတြင္း ေျမာက္ျမားလွစြာေသာ အာဆီယံနဲ႔ ဆက္စပ္အစည္းအေ၀းေတြမွာ အာဆီယံ-ျမန္မာ ဆက္ဆံေရး အေရးပါမႈကို ပိုမိုခုိင္မာေသခ်ာေစမယ့္ ေရွ႕ေျပးနိမိတ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္စဥ္ အင္ဒိုနီးရွားႏုိင္ငံ ဂ်ကာတာက အာဆီယံဌာနခ်ဳပ္နဲ႔ အဖြဲ႔၀င္ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္ေတြမွာ အာဆီယံ အစည္းအေ၀းပြဲေပါင္း ၁၀၀၀ ေက်ာ္ေလာက္ က်င္းပေလ့ ရွိပါတယ္။ ပထမဆုံးအေနနဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ႏွိမ့္ခ်ဖို႔လိုပါတယ္။ ၁၉၉၀ ကတည္းကေနစၿပီး သူ႔ဘ၀ တေလွ်ာက္လုံးဟာ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီ တိုးတက္ေျပာင္းလဲမႈနဲ႔ လ႔ႈံေဆာ္အားေပးမႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ကမာၻရဲ႕ အာ႐ုံစူးစိုက္မႈနဲ႔ မီဒီယာေတြမွာ ေခါင္းႀကီးပိုင္းမွာ ေနရာယူခဲ့ပါတယ္။ အာဆီယံ၀န္ႀကီးေတြ တခါမွ မရခဲ့ဘူးတဲ့ ကမာၻတ၀န္းလုံးက အသိအမွတ္ျပဳမႈကို ႏိုဘယ္လ္ဆုရွင္ တဦးအေနနဲ႔ ရရွိထားပါတယ္။ ဒုတိယအေနနဲ႔ ေျပာရရင္ေတာ့ အာဆီယံ ႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးေတြဟာ တရား၀င္မေတြ႔ဆုံမီ တညႀကိဳၿပီးေတာ့ သာမန္ ေတြ႔ဆုံေလ့ ရွိၾကပါတယ္။ တရားမ၀င္မဟုတ္တဲ့ သာမန္ေတြ႔ဆုံခ်ိန္မွာေတာ့ မ်က္ႏွာစုံညီ အစည္းအေ၀းျပင္ပမွာ တင္ျပလုိတဲ့ စိုးရိမ္ပူပန္မႈေတြကို ေခါင္းေဆာင္ေတြက ေဆြးေႏြးလို႔ရပါတယ္။ ဒီအထဲက တခ်ိဳ႕ အရမ္းေလးနက္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို အာဆီယံ အစည္းအေ၀းမတိုင္မီ ေတြ႔ဆုံၾကတဲ့ အာဆီယံ အရာရွိေတြက ေဆြးေႏြးေျပာဆိုၿပီးသားလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ တရား၀င္မဟုတ္တဲ့ သေဘာတူညီမႈနဲ႔ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြ ရွိမယ္ဆိုရင္ ေနာက္တေန႔မွာ တရား၀င္ ျဖစ္လာႏုိင္ပါတယ္။ တတိယအေနနဲ႔ အာဆီယံက အမ်ားဆႏၵနဲ႔ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြ ခ်ရတယ္ဆိုတာကို ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ နားလည္ရပါမယ္။ ဒီလုပ္ထုံးလုပ္နည္းေအာက္မွာ ဘယ္ေလာက္ပဲၾကာၾကာ မူ၀ါဒေတြအားလုံးဟာ အားလုံးရဲ႕ဆႏၵနဲ႔ သေဘာတူညီရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ လြတ္လပ္တဲ့သဘာ၀ ရွိတဲ့သူ႔အတြက္ေတာ့ ဒါဟာ အနည္းငယ္ စိတ္အေႏွာင့္အယွက္ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စိတ္ရွည္ရပါမယ္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ျမန္မာက အာဆီယံဥကၠ႒အျဖစ္ တာ၀န္ယူစဥ္ ေဒသတြင္းမွာ ေကာင္းမြန္တဲ့ ပုံရိပ္လိုအပ္ေနတဲ့ အစိုးရက အာဆီယံ စိတ္ဓာတ္အတုိင္း လုိက္နာၿပီး အာဆီယံအဖြဲ႔ကို ကိုယ္စားျပဳဖို႔ ေနျပည္ေတာ္က အေကာင္းဆုံး လုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။ သူ႔ရဲ႕ အစိုးရအဖြဲ႔အတြက္ေတာ့ အလားတူ ျပႆနာ မရွိႏုိင္ေတာ့ပါဘူး။ စတုတၳတခုကေတာ့ ဒီႏွစ္ဟာ လာအိုရဲ႕ ဥကၠ႒တာ၀န္ယူမႈေအာက္မွာ အျမင့္ဆုံးအေနနဲ႔ အဓိက အင္အားႀကီး ၃ ႏုိင္ငံျဖစ္တဲ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ ႐ုရွား၊ တ႐ုတ္တို႔နဲ႔ ေဆြးေႏြးရမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အာဆီယံအတြက္ ထူးျခားတဲ့ ႏွစ္တခုလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ ကမာ႔ၻေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ အေတာ္မ်ားမ်ား ေတြ႔ဆံုလာခဲ့လုိ႔  ႏုိင္ငံတကာ အေျခအေနအေပၚ သူ႔ရဲ႕အျမင္က အာဆီယံအတြက္ အသုံး၀င္လာႏုိင္ပါတယ္။ အဖြဲ႔အစည္းတခုလုံးကို တခုတည္းအေနနဲ႔ ကိုယ္စားျပဳႏုိင္ဖို႔ အာဆီယံအျမင္နဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႔က သူနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ အေရးႀကီးပါတယ္။ ၅ ခုေျမာက္အခ်က္အေနနဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က အာဆီယံအဖြဲ႔ထဲကို အသစ္ေရာက္လာတဲ့သူ ျဖစ္တဲ့အတြက္ တျခား အာဆီယံ ကိုယ္စားလွယ္ေတြကို အာ႐ုံစိုက္ရပါမယ္။ ဆယ္စုႏွစ္ ၂ ခုနီးပါး ကမာၻ႔အဆင့္နဲ႔ခ်ီၿပီး အာ႐ုံစူးစိုက္ ဆြဲေဆာင္မႈကို သူတို႔ေတြ ဘယ္တုန္းကမွ မရခဲ့ဘူးဆိုတာ သိထားဖို႔လိုပါတယ္။ ႀကီးက်ယ္ခမ္းနား ေလးစားဖြယ္ျဖစ္တဲ့ သူ႔ရဲ႕ တည္ရွိေနမႈဟာ သူတုိ႔အတြက္ ၿခိမ္းေျခာက္မႈတခုလို ခံစားရႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႔ရဲ႕ ပ်င္းရိၿငီးေငြ႔စရာ မိန္႔ခြန္းေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာ နားေထာင္ၿပီး အထူးသျဖင့္ အဖြဲ႔၀င္အသစ္ေတြျဖစ္တဲ့ လာအို၊ ဗီယက္နမ္၊ ကေမာၻဒီးယားႏိုင္ငံေတြနဲ႔ စကားစျမည္ ေျပာရပါမယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ သေဘာထားႀကီးႀကီးနဲ႔ လြတ္လပ္စြာ ေတြးေခၚခြင့္ျပဳတဲ့ ႏိုင္ငံေရးဝါဒနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးေက်ာ္ၾကားမႈက တဦးတေယာက္ရဲ႕ အထင္ႀကီးေလးစားမႈကိို မလိုအပ္ေတာ့ပါဘူး။ ဆ႒မေျမာက္အေနနဲ႔ အာဆီယံနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ စာရြက္စာတမ္းအားလုံး အထူးသျဖင့္ အရင္က အာဆီယံဥကၠ႒ရဲ႕ ထုတ္ျပန္ခ်က္နဲ႔ တျခားထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြကို အာဆီယံရဲ႕ ရပ္တည္မႈ၊ ေရြးခ်ယ္မႈ၊ အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ အႏွစ္သာရေတြကို နားလည္ဖို႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ သူ႔ရဲ႕အကူေတြက ဖတ္ထားရပါမယ္။ အာဆီယံရဲ႕ သံတမန္ေရး ယဥ္ေက်းမႈမွာေတာ့ ေျပာဆို ေရးသားျခင္းဟာ အေရးပါတဲ့ အရာ ၂ ခုအျဖစ္ ရွိေနပါတယ္။ အာဆီယံရဲ႕ ေတြးေခၚမႈပုံစံကို ကိုယ္စားျပဳႏုိင္တဲ့ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ျမန္မာအာဆီယံဥကၠ႒ တာ၀န္ကို ယူခဲ့တာဟာ စံထားအတုယူဖြယ္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ သတၱမအခ်က္ကေတာ့ ဇူလိုင္ ဗီယန္က်င္းမွာ အာဆီယံ၀န္ႀကီးမ်ား အစည္းအေ၀း တက္ရင္ ျမန္မာျပည္မွာ သမၼတအထက္က ရွိေနေပမယ့္ အာဆီယံ၀န္ႀကီးေတြအားလံုးရဲ႕ အထက္မွာေတာ့ ရွိေနမွာ မဟုတ္သလို လိုက္နာေစာင့္ထိန္းသင့္တဲ့ သံခင္းတမန္ခင္းနဲ႔ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းေတြ ရွိေနပါတယ္။ ေဆြးေႏြးဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြ ခ်မွတ္တဲ့ေနရာမွာ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးနဲ႔ ႏုိင္ငံေတာ္အတုိင္ပင္ခံ အခန္းက႑ေတြကို ခြဲျခားထားဖုိ႔ သူ႔အတြက္ တာ၀န္ရွိေနပါတယ္။ အခ်က္ ၈ အေနနဲ႔ကေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ႀကိဳက္သည္ျဖစ္ေစ၊ မႀကိဳက္သည္ျဖစ္ေစ တရားမ၀င္ ေရႊ႕ေျပာင္းေနထုိင္သူမ်ား အေရးကိစၥကိုလည္း ေဆြးေႏြးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ အေကာင္းဆုံးျပင္ဆင္ထားဖို႔ လိုသလို ျဖစ္ႏုိင္ရင္ တရားမ၀င္ မဟုတ္တဲ့ သာမန္ အလြတ္သေဘာ ေတြ႔ဆုံမႈေတြမွာ ဆႏၵအေလ်ာက္ ေဆြးေႏြးႏုိင္ပါတယ္။ ေဒသတြင္းႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ႀကိဳးပမ္းခ်က္တရပ္အေနနဲ႔ ထိခိုက္ အတိမ္းအေစာင္းမခံတဲ့ ဒီကိစၥေတြကို အင္ဒိုနီးရွား၊ မေလးရွားနဲ႔ ထုိင္းေတြက ေဆြးေႏြးခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ အရင္သမၼတေဟာင္း ဦးသိန္းစိန္ကေတာ့ ဒီကိစၥကို ႏုိင္ငံတကာ ညီလာခံေတြမွာ ေဆြးေႏြးတင္ျပဖို႔အတြက္ မီးစိမ္းျပခဲ့ပါတယ္။ ဒီကိစၥကို ေဆြးေႏြးဖို႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အတြက္ သက္ေတာင့္သက္သာမရွိရင္ ေဆြးေႏြးပြဲမတုိင္မီ သူ႔ရဲ႕အေျခအေနကို အဆင့္ျမင့္ အရာရွိေတြ ႀကိဳတင္သိထားဖို႔ လိုပါတယ္။ ဒီလိုမဟုတ္ရင္ေတာ့ နားလည္မႈေတြ လြဲမွားႏုိင္ပါတယ္။ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္တုန္းက ေခါင္းမာၿပီး ဆက္ဆံေရးညံ့တဲ့ ထုိင္း၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း သက္ဆင္ရွင္နာ၀ပ္ဟာ သူ႔ကို ျပစ္တင္ထားတဲ့ တပ္ခ္ဘုိင္း လူအစုလိုက္အၿပဳံလုိက္ သတ္ျဖတ္မႈကိစၥ မေလးရွားက ေဆြးေႏြးလာရင္ ဗီယန္က်င္း ထိပ္သီးေဆြးေႏြးပြဲကေန ထြက္သြားမယ္လို႔ ၿခိမ္းေျခာက္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ န၀မေျမာက္ကေတာ့ ဂုဏ္သေရရွိတဲ့သူေတြနဲ႔ ဧည့္သည္ေတြနဲ႔ အုပ္စုလုိက္ ဓာတ္ပုံ႐ုိက္ရင္ေတာ့ အတုိက္အခံေခါင္းေဆာင္နဲ႔ေရာ ႏုိင္ငံေရးမွာ အထင္ကရ ပုဂၢိဳလ္တဦး အေနနဲ႔ အလယ္ဗဟိုမွာ အၿမဲရပ္ရပါမယ္။ အာဆီယံရဲ႕ ဓာတ္ပုံ႐ုိက္ကူးတဲ့ အေလ့အထအရေတာ့ အာဆီယံဥကၠ႒က အၿမဲ အလယ္မွာ ရပ္ေလ့ရွိပါတယ္။ တန္းစီတာက ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ဥကၠ႒နဲ႔ တျခား၀န္ႀကီးေတြရဲ႕ အေျခအေနကို သိၿပီး လိုက္နာဖို႔ အေရးႀကီးသလို ဒါမွလည္း ေၾကာင္ေတာင္ေတာင္ အေျခအေနေတြကုိ ေရွာင္ရွားႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အာဆီယံမိသားစုထဲ ၀င္လာတဲ့အတြက္ က်ားမ တန္းတူညီမွ်မႈကလည္း အစီအစဥ္မွာ အေရးပါလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒသမအခ်က္ အေနနဲ႔ကေတာ့ တခုတည္းေသာ အာဆီယံရဲ႕ လက္ဆြဲႏႈတ္ဆက္ပုံစံကလည္း အေရးပါပါတယ္။ အာဆီယံေခါင္းေဆာင္သစ္ေတြက ဒီလက္ဆြဲႏႈတ္ဆက္တဲ့ ပုံစံကို မေလ့က်င့္ထားတဲ့အတြက္ တခါတရံ လူမႈေရး မီဒီယာနဲ႔ ကမာၻ႔တ၀န္း ႐ုပ္သံေတြမွာ အရွက္တကြဲ အက်ိဳးနည္းေတြ ျဖစ္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ အင္ဒုိနီးရွားသမၼတ ဂိ်ဳကို ၀ီဒိုဒိုရဲ႕ ေၾကာင္ေတာင္ေတာင္ ပုံစံကိုလည္း အရင္က မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အာဆီယံရဲ႕ လက္ဆြဲႏႈတ္ဆက္တဲ့ ပုံစံကို ေလ့က်င့္ထားဖုိ႔ လိုပါတယ္။ တန္းစီတဲ့ေနရာ အစြန္ဆုံးမွာ ေနရာယူထားရင္ေတာ့ လက္ဆြဲႏႈတ္ဆက္ရာမွာ ေနာက္လက္တဘက္ကို ထုတ္စရာ မလိုေတာ့ဘူးေပါ့။ (ထိုင္းႏိုင္ငံထုတ္ သည္ေနရွင္း သတင္းစာပါ ၀ါရင့္ သတင္းစာဆရာ က၀ီေခ်ာင္ကစ္တ၀မ္ရဲ႕ ေဆာင္းပါးကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆုိထားပါတယ္။)