အီဂ်စ္နဲ့​ တူနီး​႐ွား​က လူထုဆနၵျပပြဲ​ေတြမွာ စစ္တပ္က ၾကား​ေနခဲ့​လို့​ အမွတ္​ေပး​ခဲ့​ၾက ​ေပမယ့္​၊​ အီဂ်စ္မွာ မူဘာရတ္ျပုတ္က်သြား​တဲ့​ ​ေဖ​ေဖာ္ဝါရီ ၁၁ ရက္​ေန့​က စလို့​၊​ ​ေန့​စဥ္ လႈပ္ ႐ွား​တက္ၾကြသူ ၇၀ နီး​ပါး​ ​ေထာင္ဒဏ္ခ်ခံ​ေနရတယ္ဆိုရင္ ယံုနိုင္စရာ​ေတာင္ မ႐ွိပါ ဘူး​။ “အီဂ်စ္ျပည္သူ​ေတြနဲ့​ စစ္တပ္နဲ့​ ဆက္ဆံ​ေရး​က​ေတာ့​ ကိုယ့္​ကို လိမ္​ေနညာ​ေနမွန္း​ သိ​ေပမယ့္​ သား​ေတြ၊​ သမီး​ေတြရဲ့​ မ်က္နွာကို ငဲ့​ျပီး​ ဘာမွ မ​ေျပာရဲတဲ့​ ဇနီး​သည္လို​ေပါ့​” လို့​ အီဂ်စ္လူမ်ိုး​ နာမည္​ေက်ာ္ လူ႐ြွႊင္​ေတာ္ အဒမ္ အက္ဘ္ဒဲလ္ ဆာလမ္ (Adham Abdel Salam) က ဥပမာ​ေပး​ပါတယ္။ ရင္နာစရာ​ေတြကို ဟာသလုပ္ပစ္တတ္တာ အီဂ်စ္လူမ်ိုး​ေတြရဲ့​ ဓ​ေလ့​လို့​ ဆိုပါတယ္။ ဥပမာ လြန္ခဲ့​တဲ့​ သံုး​ေလး​နွစ္ကတည္း​က မူဘာရတ္အုပ္ခ်ဳပ္​ေရး​ကို စိတ္ကုန္​ေနတဲ့​ လူငယ္​ေတြက အခ်င္း​ခ်င္း​ၾကား​မွာ ဒီလိုသတင္း​စကား​ေတြကို မ်ွ​ေဝခဲ့​ၾကပါတယ္။ “သြား​ပါ​ေတာ့​ဗ်ာ။ က်​ေနာ္တို့​ စာၾကည့္​ရဦး​မယ္” “မူဘာရတ္သြား​ကို သြား​နုတ္​ေပး​ဖို့​ သြား​ဆရာဝန္ ​ေရာက္​ေနပါျပီခင္ဗ်ာ” ဆိုတာမ်ိုး​။ ေနာက္သ​ေရာ္ခ်က္တခုက​ေတာ့​ ပံုျပင္ဆန္ပါတယ္။ “မူဘာရတ္နဲ့​ သူ့​အရင္ အီဂ်စ္အာဏာ႐ွင္​ေတြျဖစ္တဲ့​ ဆဒတ္၊​ နာဆာတို့​ တမလြန္ ဘံုမွာ သြား​ဆံုၾကသတဲ့​။ အဲဒီမွာ ​ေနာက္မွ​ေရာက္တဲ့​ မူဘာရတ္က အရင္​ေရာက္နွင့္​သူ ​ေတြကို အခုလို​ေမး​သတဲ့​။ မူဘာရတ္။ ။ “ကိုယ့္​ဆရာ​ေတြ ဒီကို ဘယ္လို​ေရာက္လာၾကတာလဲ။” ဆာဒတ္။ ။ “က်ဳပ္က​ေတာ့​ အဆိပ္မိျပီး​ ​ေရာက္လာတာပဲ။” နာဆာ။ ။ “က်ဳပ္က​ေတာ့​ ​ေသနတ္နဲ့​ လုပ္ၾကံခံလိုက္ရတယ္။ ​ေမာင္ရင္က်​ေတာ့​ ​ေရာ။” မူဘာရတ္။ ။ “က်​ေနာ္လား​၊​ ​ေဖ့​စ္ဘြတ္​ေကာင္း​မႈနဲ့​ ဒီ​ေရာက္လာတာပါ။” ဒါ​ေပမယ့္​ အီဂ်စ္​ေတြရဲ့​ ဒီဟာသက အရယ္တဝက္မွာပဲ ရပ္သြား​ပါတယ္။ အ​ေၾကာင္း​က​ေတာ့​ မူဘာရတ္အလြန္ စစ္တပ္ရဲ့​ ၾကား​ျဖတ္အစိုး​ရကာလမွာ အနည္း​ဆံုး​ ဆနၵျပသူ ၁၂,၀၀၀ ခံုရံုး​တင္ခံရပါတယ္၊​ အား​လံုး​နီး​ပါး​ ၆ လက​ေန နွစ္ခ်ီျပီး​ ​ေထာင္ဒဏ္ခ်မွတ္ခံရတာခ်ည္း​ပါပဲ။ ရာနဲ့​ခ်ီတဲ့​ သတင္း​ေထာက္​ေတြရဲ့​ ဘ​ေလာ့​ဂ္စာမ်က္နွာ​ေတြ အပိတ္ခံခဲ့​ရပါတယ္။ ​ေနာက္ဆံုး​ ဟိုး​ေလး​တ​ေက်ာ္ ကိစၥက​ေတာ့​ အသက္ ၂၆ နွစ္အ႐ြယ္ နာမည္​ေက်ာ္ ဘ​ေလာ့​ဂါ ​ေကာင္မ​ေလး​ အက္စ္မား​ မား​ဖုဇ္ (Asmaa Mahfouz ) ရဲ့​ အမႈပါ။ သူဟာ ၂၀၀၈ ခုနွစ္ ဧျပီ ၆ ရက္ လူငယ္လႈပ္႐ွား​မႈ ​ေခါင္း​ေဆာင္​ေတြထဲက တ​ေယာက္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီနွစ္ ဇန္နဝါရီတုန္း​ကလည္း​ ကင္မရာကို တည့္​တည့္​ၾကည့္​ျပီး​ ရိုက္ထား​တဲ့​ မူဘာရတ္ကို စိန္​ေခၚတဲ့​ ဗြီဒီယိုကလစ္ နွစ္ခုကို အြန္လိုင္း​ေပၚတင္ခဲ့​ပါတယ္။ ျပီး​ခဲ့​တဲ့​ ဇူလိုင္တုန္း​က​ေတာ့​ သူက သူ့​ရဲ့​တြစ္တာနဲ့​ ​ေဖ့​စ္ဘုတ္မွာ အခုလို ​ေရး​လိုက္ပါတယ္။ “တရား​ရံုး​ေတြက က်မတို့​ရဲ့​ အခြင့္​အ​ေရး​ကို မ​ေပး​ဘူး​ဆိုရင္၊​ ​ေနာင္မွာ လက္နက္ကိုင္ ဆန့္​က်င္တဲ့​အုပ္စု​ေတြ၊​ လုပ္ၾကံမႈ​ေတြ ​ေပၚလာရင္ အဆိုး​မဆိုၾကပါနဲ့​” လို့​ ​ေရး​လိုက္ပါတယ္။ ဒီအ​ေရး​အသား​ေၾကာင့္​ စစ္တပ္ကို ​ေစာ္ကား​မႈ၊​ လက္နက္ကိုင္အံုၾကြမႈျဖစ္​ေအာင္ လွံု့​ေဆာ္မႈတို့​နဲ့​ တရား​စြဲခံရပါတယ္။ ျပည္တြင္း​ျပည္ပက က်ယ္က်ယ္ျပန့္​ျပန့္​ ​ေဝဖန္တာရယ္၊​ ​ေနာက္ထပ္ မ​ေက်နပ္ခ်က္​ေတြကို ဆြ​ေပး​သလို ျဖစ္မွာစိုး​တာရယ္​ေၾကာင့္​ ဩဂုတ္ ၁၈ ရက္မွာ​ေတာ့​ တရား​ရံုး​က သူ့​ကို အာမခံနဲ့​ ျပန္လြွႊတ္​ေပး​လိုက္ပါတယ္။ နယူး​ေယာက္ အ​ေျခစိုက္ လူ့​အခြင့္​အ​ေရး​ ​ေစာင့္​ၾကည့္​ေရး​အဖြဲ့​က ဒီအမႈဟာ စစ္တပ္က သူ့​ကို အတိုက္အခံလုပ္သူ​ေတြ၊​ အရပ္သား​အစိုး​ရဆီကို အာဏာလြွႊဲ​ေပး​ဖို့​ ၾကန့္​ၾကာ​ေနတာနဲ့​ ပတ္သက္လို့​ ​ေဝဖန္သူ​ေတြကို အ႐ွိန္ျမွင့္​နွိမ္နင္း​တဲ့​ လုပ္ရပ္လို့​ ​ေဝဖန္ခဲ့​ပါတယ္။ စစ္တပ္က ဒီနွစ္မကုန္ခင္မွာ ​ေ႐ြး​ေကာက္ပြဲလုပ္ျပီး​၊​ အရပ္သား​အစိုး​ရဆီကို အာဏာလြွႊဲ​ေပး​မယ္လို့​ ကတိ​ေပး​ထား​ေပမယ့္​ မူဘာရတ္အလြန္ အီဂ်စ္နိုင္ငံရဲ့​ ဒီမိုက​ေရစီအသြင္ကူး​ေျပာင္း​ေရး​မွာ စစ္တပ္ဟာ အဓိက အဟန့္​အတား​တခု ျဖစ္​ေနဦး​မယ္လို့​ ​ေလ့​လာသူ​ေတြကဆိုၾကပါတယ္။ အ​ေၾကာင္း​ရင္း​တခုက​ေတာ့​ အီဂ်စ္ရဲ့​ စီး​ပြား​ေရး​ေလာကမွာ အနည္း​ဆံုး​ ၅ ရာခိုင္နႈန္း​က​ေန ၃၀ - ၄၀ ရာခိုင္နႈန္း​အထိ စစ္တပ္က လက္ဝါး​ၾကီး​အုပ္ထား​တာ ​ေၾကာင့္​ပါ။ ​ေလဆိပ္က​ေန ကိုင္ရိုျမို့​ထဲကို ကား​ေမာင္း​သြား​ရင္ တလမ္း​လံုး​က ျမင္ျမင္သမ်ွ မွန္အျပည့္​ကာထား​တဲ့​ အ​ေဆာက္အဦ​ေတြ၊​ ပန္း​ပင္အံု့​အံု့​၊​ ျခံဝင္း​က်ယ္က်ယ္အိမ္​ေတြ အား​လံုး​ကို စစ္တပ္အရာ႐ွိ​ေတြ ပိုင္ၾကပါတယ္။ စစ္တပ္ပိုင္ကုမၸဏီ​ေတြက ​ေရာင္း​ခ်တာ​ေတြက​ေတာ့​ မီး​သတ္ဘူး​၊​ ​ေဆး​ခန္း​သံုး​ကိရိယာ၊​ လက္​ေတာ့​ပ္ကြန္ပ်ဴတာ၊​ တယ္လီ​ေဗး​႐ွင္း​၊​ အဝတ္​ေလ်ွာ္စက္၊​ ​ေရခဲ​ေသတၱာ၊​ ဟင္း​ခ်က္အိုး​ခြက္၊​ ​ေရသန့္​ဘူး​၊​ ဂက္စ္အိုး​၊​ သံလြင္ဆီအထိ အကုန္ သူတို့​ခ်ည္း​ပါပဲ။ တကယ္​ေတာ့​ အီဂ်စ္မွာ ဒီမိုက​ေရစီစနစ္နဲ့​ ​ေဈး​ကြက္စီး​ပြား​ေရး​ကို အျပည့္​အဝ အ​ေကာင္အထည္​ေဖာ္မွ နိုင္ငံစီး​ပြား​ေရး​ ၅ ရာခိုင္နႈန္း​ တက္လာျပီး​၊​ အလုပ္လက္မဲ့​နႈန္း​ကို ကာမိမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒံုရင္း​အတိုင္း​သြား​ရင္​ေတာ့​ ၂၀၁၁-၂၀၃၀ ကာလမွာ အလုပ္လက္မဲ့​နႈန္း​ ၃ ဆ တိုး​လာဖြယ္႐ွိ​ေနပါတယ္။ လက္​ေတြ့​မွာ​ေတာ့​ ​ေလာ​ေလာဆယ္မျငိမ္သက္မႈ​ေတြ​ေၾကာင့္​ ကမၻာလွည့္​ ခရီး​သြား​ေတြ အီဂ်စ္ကို ​ေျခဦး​ျပန္လွည့္​ဖို့​ မ႐ွိ​ေသး​သလို၊​ လာမယ့္​နွစ္မွာ နိုင္ငံစီး​ပြား​ေရး​ဖြံ့​ျဖိုး​တိုး​တက္မႈ ၁ ရာခိုင္နႈန္း​ေတာင္ က်သြား​နိုင္​ေသး​တယ္လို့​ IMF နိုင္ငံတကာ​ေငြ​ေၾကး​ရန္ပံု​ေငြအဖြဲ့​ က ခန့္​မွန္း​ထား​ပါတယ္။ တဘက္မွာ နိုင္ငံဘ႑ာ​ေငြထဲက စစ္တပ္အတြက္ အသံုး​စရိတ္ကို ​ေဒၚလာဘီလီယံခ်ီ (​ေဒၚလာသန္း​ေထာင္ခ်ီ) (အတိအက်ဘယ္သူမွ မသိ)၊​ အသံုး​ျပု​ေနရသလို၊​ စစ္တပ္ပိုင္ကုမၸဏီ​ေတြက အခြန္မ​ေဆာင္ၾကပါဘူး​။ အလုပ္အကိုင္မ႐ွိတဲ့​ အရပ္သား​ေတြကိုလည္း​ စစ္တပ္ကုမၸဏီက အလုပ္မခန့္​ပါဘူး​။ ဒါ​ေၾကာင့္​ စစ္တပ္ကုမၸဏီ​ေတြဟာ အလုပ္အကိုင္ဖန္တီး​ေပး​ဖို့​ အဓိက ​ေမာင္း​နွင္အား​ျဖစ္တဲ့​ ပုဂၢလိကက႑ ဖြံ့​ျဖိုး​ဖို့​လမ္း​မွာ အဟန့္​အတား​ျဖစ္​ေနပါ​ေတာ့​တယ္။ တဘက္မွာလည္း​ စစ္တပ္က စီး​ပြား​ေရး​က႑မွာ ျခယ္လွယ္ခဲ့​တာၾကာခဲ့​ျပီျဖစ္တဲ့​ အတိုင္း​ သူတို့​ရဲ့​ စီး​ပြား​ေရး​လက္​ေဝခံ​ေတြ၊​ လက္႐ွိ ဒီမိုက​ေရစီမဟုတ္တဲ့​စနစ္မွာ အဆင္​ေျပ​ေနတဲ့​ စီး​ပြား​ေရး​သမား​ေထာင္ဂဏန္း​ ကလည္း​႐ွိ​ေနပါတယ္။ ဒီလူအုပ္ၾကီး​ကလည္း​ ​ေျခကုပ္ရထား​ျပီး​သား​ ဒီစနစ္ကို ပိုျပီး​ခိုင္ျမဲ​ေအာင္၊​ သူတို့​လုပ္ပိုင္ခြင့္​ေတြ ပိုပိုက်ယ္လာ​ေအာင္ စစ္တပ္အား​ကိုး​နဲ့​ ခ်ဲ့​ယူၾကပါဦး​မယ္။ ဒါ​ေၾကာင့္​ မူဘာရတ္ျဖုတ္ခ်​ေရး​ဆနၵျပပြဲက ၁၈ ရက္ပဲ ၾကာခဲ့​ေပမယ့္​ မူဘာရတ္အလြန္ ဒီမိုက​ေရစီ အသြင္ကူး​ေျပာင္း​ေရး​ ဘယ္​ေလာက္ၾကာမလဲ၊​ ဘယ္​ေလာက္ခက္ခဲမလဲဆိုတာကိုလည္း​ ဘယ္သူမွ မခန့္​မွန္း​နိုင္ပါဘူး​။ ဒါ​ေပမယ့္​ စစ္တပ္ျပုျပင္​ေျပာင္း​လဲ​ေရး​ဆိုတာ မျဖစ္နိုင္တဲ့​ကိစၥမဟုတ္ပါဘူး​။ အီဂ်စ္ရဲ့​ေ႐ွ့​မွာ ​ေအာင္ျမင္ခဲ့​တဲ့​ စပိန္၊​ အင္ဒိုနီး​႐ွား​၊​ ဂါနာ၊​ ​ေတာင္အာဖရိကတို့​ဆီက​ေန နမူနာယူရံုပါပဲ။ ေသခ်ာတာတခုက​ေတာ့​ စစ္တပ္ကို အရင္မ​ေျပာင္း​လဲဘဲ ဒီမိုက​ေရစီအသြင္ ကူး​ေျပာင္း​ေရး​ဆိုတာ မျဖစ္နိုင္ဘူး​ဆိုတဲ့​ အခ်က္ပါပဲ။ ၀ မ႐ွိဘဲ ဝိ လုပ္လို့​မရတဲ့​ သ​ေဘာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို အက်ပ္အတည္း​ အ​ေျခအ​ေနမွာ အီဂ်စ္လူမ်ိုး​ေတြရဲ့​ ဗီဇအတိုင္း​ပဲ ​ေနာက္ထပ္ ​ေ႐ွး​ရိုး​စကား​ပံုတခု ​ေပၚထြက္လာျပန္ပါတယ္။ “​ေျမြကို မဲလြန္း​ျပီး​၊​ ကင္း​ျမီး​ေကာက္ လြတ္သြား​တာမ်ိုး​ မျဖစ္​ေစနဲ့​ ...။” အီဂ်စ္စကား​ပံုအရ ဒီမိုက​ေရစီအသြင္ကူး​ေျပာင္း​ေရး​ဆိုတာ ​ေျမြနဲ့​ ကင္း​ျမီး​ေကာက္ (အဆိပ္႐ွိတဲ့​ အ​ေကာင္နွစ္​ေကာင္) ကို တျပိုင္တည္း​ ရင္ဆိုင္ရလို့​ အနၱရာယ္မ်ား​လြန္း​လွ ပါတယ္။ Ref: The Economist & Foreign Policy