ဥစားၾကက္ ၁ သိန္းေက်ာ္ ေမြးျမဴလုပ္ကိုင္ေနတဲ့ စစ္ကိုင္းတုိင္း မံုရြာၾကက္ေမြးျမဴေရးဇုန္ရွိ ၾကက္ၿခံတခ်ဳိ႕မွာ ခုရက္ပိုင္းအတြင္း ၾကက္ငွက္တုပ္ေကြးေရာဂါ မ်ဳိးသစ္ေတြ႔ရွိျဖစ္ပြားေနလို႔ ၾကက္အေကာင္ေရ ေသာင္းနဲ႔ခ်ီၿပီး အာဏာပိုင္ေတြက သုတ္သင္ရွင္းလင္းေနပါတယ္။ လတ္ေလာ ေရာဂါပ်ံံ႔နွံ႔မႈ မျဖစ္ပြားေအာင္ ထိန္းခ်ဳပ္လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ အေျခအေနနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ စစ္ကိုင္းတိုင္းေဒသႀကီး ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ေဒါက္တာျမင့္ႏိုင္ကို ဒီဗြီဘီက ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္။ လက္ရွိ မံုရြာမွာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ ၾကက္ငွက္တုပ္ေကြးေရာဂါ ေနာက္ဆံုးအေျခအေနနဲ႔ အစိုးရက ေရာဂါပ်ံ႔ႏွံ႔ မျဖစ္ပြားေအာင္ ဘယ္လို ထိန္းခ်ဳပ္ေဆာင္ရြက္ေနသလဲဆိုတာ ေျပာျပေပးပါလား။ “မေန႔က ထပ္ၿပီးေတာ့ ကိုယ္တုိင္ကိုယ္က်သြားၿပီးေတာ့ ထိန္းခ်ဳပ္ေနတယ္။ အကုန္လံုးနဲ႔လည္း ေဆြးေႏြးတယ္။ က်န္းမာေရးေကာ၊ တိေမြးကုေရာ အကုန္ပါတယ္။ ေျပာရရင္ေတာ့ ႏွစ္ဆန္း ၁ ႐က္ေန႔ မနက္ခင္းငါးလႊတ္ၿပီး ညေနခင္း ၾကက္သတ္ခုိင္းရတာ။ ၾကက္ၿခံက ေအဘီစီဒီ ရွိတာ အတန္းလိုက္အတန္းလိုက္ စီတန္းမွာ အျဖစ္မ်ားေတာ့ စီတန္းက ၿခံေတြ အကုန္စစ္လိုက္တယ္။ မေန႔က ထပ္စစ္တာ စစ္ေတာ့ ၆ ၿခံမွာ ၄ ၿခံေလာက္က ေရာဂါ Positive ေတြ႔ရတယ္။ Positive ေတြ႔တဲ့ ၿခံေတြအားလံုးကို သုတ္သင္ခိုင္းလိုက္ရတယ္၊ မေတြ႔တဲ့ၿခံေတြကိုေတာ့ ေသခ်ာေစာင့္ၾကည့္ခုိင္းထားတယ္။” အခုေတြ႔တဲ့ ေရာဂါက အရင္တုန္းကလို H5N1 မဟုတ္ဘဲ ေရာဂါပိုးသစ္ H9N2 လို႔ သိရတယ္။ ဒီေရာဂါသစ္က အရင္ေတြ႔တဲ့ေရာဂါနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ရင္ ဘယ္လိုကြာျခားမႈရွိလဲ၊ ကူးစက္မႈ အႏၱရာယ္ အတိုင္းအတာ ဘယ္ေလာက္ရွိပါသလဲ။ “က်ေတာ္တို႔သိထားတာက H5N1 တို႔၊ H5N2 တို႔က ျပင္းထန္တယ္၊ H9N2 က ဒီေလာက္မျပင္းထန္ဘူးလို႔ ဆိုတာ။ ၾကက္ကိုလည္း အရင္လို အမ်ားႀကီးမကူးဘူး။ လူကိုလည္း ကူးေတာ့ကူးတယ္၊ ဒါေပမယ့္ H5N1 ေလာက္ မျပင္းထန္ဘူးလို႔ ဆိုတယ္။” ေရာဂါျဖစ္ပြားၿပီး ၾကက္ေတြေသဆံုးမႈနဲ႔ သုတ္သင္ရွင္းလင္းေနမႈ အေျခအေနကိုလည္း ေျပာျပေပးပါလား။ “ေရာဂါျဖစ္တဲ့ ၾကက္က မတ္လ ၃၁ ရက္ေန႔ကေန ဧၿပီ ၁၄ ရက္အထိ အေကာင္ေရ ၄၂၀ ေသတာ။ မေန႔က ထပ္သြားစစ္တာ အေကာင္ ႏွစ္ဆယ္ အစိတ္ေလာက္ေသတာ ေတြ႔ရေတာ့ ၄၅၀ ေလာက္ပဲ ေသတာ။ အဲဒီအေကာင္ေသေတြကို ေသခ်ာျမဳႇပ္ခုိင္းတယ္။ ၾကက္ဥလည္း မထြက္ရေတာ့ဘူး။ ေဘးပတ္ျခာလည္ကိုလည္း အကုန္ေစာင့္ၾကပ္ခုိင္းတယ္။ ၾကက္ေတြကို သုတ္သင္ေနတယ္ဆိုေတာ့ အျပင္ထုတ္မွာ ဆိုးလို႔ေလ။ ၾကက္ေသေတြကို အျပင္ထုတ္ေရာင္းမွာစိုးလို႔။ မေန႔ကလည္း ထပ္ရွင္းတယ္ဆိုေတာ့ အားလံုး ၁ ေသာင္းခြဲေက်ာ္သြားၿပီ က်န္တဲ့ဟာေတြလည္း ထပ္ၿပီးေတာ့ရွင္းေနတယ္။ “မေန႔က ၾကက္ၿခံေတြကို ကတိခံ၀န္လက္မွတ္ထိုးခိုင္းတယ္။ ၾကက္ေသရင္ အေၾကာင္းၾကားရမယ္။ ဒီေန႔ မနက္လည္း ထပ္သြားစစ္ေနပါတယ္။ ၿခံေတြအကုန္လံုးစစ္ စစ္ၿပီးေတာ့ ေပါ့စတစ္ျဖစ္တဲ့ၿခံေတြ အကုန္ေျမျမဳႇပ္ခိုင္းထားပါတယ္။ ေျမျမဳႇပ္တဲ့အခါမွာ လြတ္လပ္တဲ့ေနရာမွာ နက္နက္ျမဳႇပ္ဖို႔ ေဆးေတြျဖန္းခိုင္းထားပါတယ္။ ကိုယ္တုိင္လည္း ဇုန္ထဲ၀င္ၿပီးေတာ့ အကုန္ လွည့္ပတ္ၾကည့္ခဲ့ၿပီးပါၿပီ။” မံုရြာၾကက္ေမြးျမဴေရးဇုန္မွာ ဘယ္ေလာက္အတိုင္းအတာထိ ၾကက္ေတြကို ရွင္းလင္းသုတ္သင္ပစ္မွာပါလဲ။ “အဲဒါေတာ့ မေျပာႏုိင္ေသးဘူး။ တကယ္ေရာဂါပိုး၀င္တဲ့ ၿခံကေတာ့ မတတ္ႏုိင္ဘူး။ က်ေနာ္သူတို႔ကို ေျပာထားၿပီးသား၊ တခ်ဳိ႔ၿခံေတြက ၾကက္က ၁၁ လ၊ ၁၂ လသားရွိၿပီ၊ ၾကက္ဥက ၇ လေလာက္ရၿပီ၊ အဲေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ေသခ်ာရွင္းျပပါတယ္ ဒီေရာဂါပိုး၀င္မွေတာ့ မရွင္းလည္း အကုန္ ဒီၾကက္ေတြ ေသမွာလို႔ ကာကြယ္ေဆးမရွိဘူးလို႔၊ အဲေတာ့ က်န္တဲ့ၿခံေတြ မကူးေအာင္လို႔ ျမဳႇပ္ၾကရမယ္လို႔။ ဥပမာ မီးေလာင္တယ္ေပါ့၊ အိမ္တအိမ္ရဲ႕ ေပါ့ဆမႈေၾကာင့္ တၿမိဳ႕လံုး က်ြမ္းသြားတယ္လို႔။ ဒီမွာလည္း မထိမ္မခ်န္ပဲ အကုန္ေျပာေပးၾကပါလို႔။ ေရာဂါျဖစ္တဲ့ တၿခံေၾကာင့္ က်န္တဲ့ ၿခံေတြအားလံုး ၾကက္ငွက္ေတြ သုတ္သင္ပစ္လုိက္ရတယ္ဆိုရင္ မေကာင္းဘူးလို႔ ၾကက္ေသရင္ အေၾကာင္းၾကားပါ လာစစ္ပါမယ္၊ စစ္တာကိုလည္း ခံယူၾကပါလို႔႔။ တခ်ိဳ႕ၿခံေတြက စစ္တာ မႀကဳိက္ဘူးဆိုလို႔ က်ေနာ္ကေတာ့ ေျပာခဲ့တယ္။ ဒီဟာ အေရးႀကီးတဲ့အတြက္ ၀င္စစ္ပါလို႔၊ ေတာင္းပန္ၿပီးေတာ့ တခါႏွစ္ခါေတာင္းပန္လို႔ မရရင္ ဥပေဒအရ လုပ္ရလိမ့္မယ္လို႔၊ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ အရမ္းပ်ံ႔ႏွံ႔ျဖစ္ပြားရင္ လူေတြကူးသြားရင္ ထိန္းရခက္မွာစိုးလို႔ပါ။ အကုန္လံုး ေသခ်ာၾကပ္ၾကပ္မတ္မတ္ေတာ့လုပ္ေနပါတယ္။” ၾကက္ေတြ သုတ္သင္ပစ္ရတယ္ဆိုေတာ့ ဆံုး႐ႈံးနစ္နာသြားတဲ့ ေမြးျမဴေရးသမားေတြအတြက္ေရာ အစိုးရက ဘာေတြကူညီ ေဆာင္ရြက္ေပးဖို႔ရွိပါသလဲ။ “အဲဒါကို က်ေနာ္တို႔ အကုန္လံုးစာရင္းျပဳစုၿပီးေတာ့ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရအဖြဲ႔ကို တင္ေပးမွာပါ။ အတတ္ႏုိင္ဆံုး ျပန္လည္လုပ္ကိုင္ႏိုင္ဖို႔ တတ္ႏုိင္သေလာက္ ကူညီပ့ံပိုးေပးပါ့မယ္လို႔ က်ေနာ္ေျပာထားခဲ့ပါတယ္။ ၾကက္ေမြးတဲ့သူေတြအားလံုးက ၀ိုင္း၀န္းပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၾကပါ။ အခုက ၾကက္ၿခံေပါင္း ၂၅၀ ရွိတယ္၊ ၾကက္ေမြးတဲ့သူ ၁၃၃ ေယာက္ရွိတယ္။ ၾကက္က ၁ သိန္း ၂ ေသာင္းေက်ာ္ရွိတာ၊ အခု ၁၆၀၀၀ -၁၇၀၀၀ ဆိုေတာ့ ၂ ေသာင္းနီးနီးေလာက္ သုတ္သင္ၿပီးၿပီ ဒီေန႔နဲ႔ဆို ၂ ေသာင္းေက်ာ္ ၃ ေသာင္းေလာက္ျဖစ္ရင္ျဖစ္သြားမွာ ဘယ္ေလာက္ထိျဖစ္သြားမယ္ဆိုတာေတာ့ မသိဘူး။ ဒီေန႔ မနက္ဆို ၄ ၿခံထပ္ရွင္းမယ္။ ေနာက္ထပ္လည္း ထပ္ၿပီးစစ္ေဆးမယ္။” သုတ္သင္လိုက္တဲ့ ၾကက္ေတြကို အမ်ားျပည္သူေတြ အျပင္မွာျဖစ္ျဖစ္၊ ေစ်းေတြမွာျဖစ္ျဖစ္ ၀ယ္ယူ မစားသံုးႏုိင္ေအာင္ အစိုးရက ဘာေတြေဆာင္ရြက္ေနပါသလဲ။ “ဒီရက္အတြင္းမွာ မည္သည့္ ၾကက္ငွက္ မည္သည့္ၾကက္ဥမွ မစားေစခ်င္ဘူးေပါ့ဗ်ာ။ ဒါေပမယ့္လည္း ခက္တာက တဖက္ကေန ၀င္ေနေသးတာ။ ဒီေန႔ ၾကက္သားမေရာင္းရဘူးဆိုၿပီးေတာ့ ပိတ္လိုက္တယ္၊ ပိတ္လိုက္ေတာ့ ၾကက္က ဒိျပင္တျခားက ၀င္ေနတယ္လို႔ ၾကားရတယ္။ အဲဒါနဲ႔ ေရာေယာင္ၿပီးေတာ့ ပါလာမွာ စိုးလို႔ ဘာလုပ္ရမလဲဆုိတာ ျပန္စဥ္းစားေနတယ္။ ဒီေကာင္က လူကိုလည္း နည္းနည္းအထိအခိုက္နည္းေတာ့ ဒီေန႔ေတာ့ ေစ်းေတြမွာေတာ့ ၾကက္ဥၾကက္သား မေရာင္းၾကဖုိ႔ ထုတ္လုိက္ပါၿပီ။” အနီးနားက တျခားၿမိဳ႕ေတြနယ္ေတြမွာေရာ ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈ ရွိပါသလား။ တျခားတုိင္းေဒသႀကီးေတြဘက္ကို ေရာဂါကူးစက္မႈမရွိရေလေအာင္ ဘာေတြ လုပ္ေဆာင္ေနပါသလဲ။ “တျခားေနရာေတြမွာေတာ့ မၾကားေသးဘူး။ က်ေနာ္တို႔ မံုရြာအတြင္းမွာေတာ့ က်ေနာ္မွာထားတာက ၾကက္ေသေတြ၊ ငွက္ေသေတြ ေတြ႔ရင္ ေျပာၾကပါလုိ႔မွာထားတယ္။ က်န္းမာေရးဌာနကလည္း ေဆးခန္းဖြင့္ၿပီးေတာ့ လူေတြဘယ္လိုျဖစ္လဲ၊ ကူးစက္လား မကူးစက္လား ေစာင့္ၾကည့္ေနတယ္။ လူေတြကို ကူးစက္တာ တေယာက္မွ မေတြ႔ရေသးပါဘူး။” ဒီေရာဂါျဖစ္ပြားမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျပည္သူလူထုကိုေရာ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္အေနနဲ႔ ဘာေတြ တိုက္တြန္းခ်င္ပါသလဲ။ “ဒီဗိုင္းရပ္စ္ပိုးဟာ ပံုသဏၭာန္အမ်ဳိးမ်ဳိး ေျပာင္းသြားႏုိင္တဲ့အတြက္ ဒီျပင္တမ်ဳိးမ်ား ေျပာင္းသြားရင္ ေၾကာက္စရာမ်ဳိးျဖစ္သြားမွာေလ။ ဒါေၾကာင့္မလိုိ႔ အျမန္ဆံုးရွင္းႏုိင္ေအာင္ အျမန္ဆံုး သုတ္သင္ေနပါတယ္။ ဒီရက္အတြင္းမွာေတာ့ ခဏေလး ၾကက္သားၾကက္ဥ စားတာ ခဏေရွာင္ေစခ်င္တာေပါ့။”