က်စ္လ်စ္တဲ့ အစိုးရအဖြဲ႔နဲ႔ ကက္ဘိနက္ ၀န္ႀကီးအဖြဲ႔ ျမန္မာျပည္ကို ဘယ္လုိဦးေဆာင္သြားမလဲ – အယ္ဒီတာစကား၀ိုင္း

ဒီတပတ္ အယ္ဒီတာစကား၀ိုင္းမွာ ေဆြးေႏြးမယ့္ အေၾကာင္းအရာကေတာ့ အခု ေရြးေကာက္ပြဲၿပီးေတာ့ ပထမဆံုး က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာျပည္မွာ အရပ္သား ဦးေဆာင္တဲ့ သမၼတ ျဖစ္လာသလို အစိုးရ၀န္ႀကီးဌာနေတြလည္း ထြက္လာပါၿပီ။ အဲ့လိုပဲ ၀န္ႀကီးေတြလည္း ထြက္လာပါၿပီ။ အဲ့ဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ အန္အယ္လ္ဒီကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲတုန္းက ေျပာထားတယ္၊ သူက က်စ္လ်စ္ၿပီး ထိေရာက္တဲ့ အစိုးရတဖြဲ႔နဲ႔ ကက္ဘိနက္ (cabinet) ၀န္ႀကီးအဖြဲ႔နဲ႔ ျမန္မာျပည္ကို ဦးေဆာင္သြားမယ္ေပါ့ေနာ္။ အဂၤလိပ္လိုေတာ့ Lead and Efficient Government ေပါ့။ အဲ့ေတာ့ လက္ရိွ ထြက္လာတဲ့ ၀န္ႀကီးဌာနေတြလည္း အတည္ျဖစ္ၿပီ။ လူေတြလည္း ၾကားရၿပီ။ အဲ့ေတာ့ တကယ္တမ္း က်စ္လ်စ္ၿပီး ထိေရာက္တဲ့ အစိုးရတခုျဖစ္ဖို႔ ဘာေတြ လုပ္ေဆာင္သင့္တယ္။ ဘာေတြ ေမွ်ာ္လင့္သင့္လဲ။ ဆရာတင္ေမာင္သန္းက စၿပီးေတာ့ သံုးသပ္ေပးပါအံုးခင္ဗ်။

ဦးတင္ေမာင္သန္း (အယ္ဒီတာ၊ ယခင္သင့္ဘ၀မဂၢဇင္း)

“အမွန္ကေတာ့ ပထမဆံုး ေျခလွမ္းလို႔ ေျပာရမွာေပါ့။ အခုလို ၀န္ႀကီးဌာနေတြ ျပန္လည္ ေပါင္းစည္းလိုက္တယ္ ဆိုတာက၊ က်စ္လ်စ္ၿပီးေတာ့ ၀န္နဲ႔အား မွ်တယ္လို႔ ေျပာရမွာေပါ့။ Efficiency ဆိုတာကေတာ့။ အဲ့ဒါကို ေျပာဖို႔ဆိုရင္ေတာ့ ဘယ္လို၀န္ေဆာင္မႈေတြကို ျပည္သူလူထုကို ေပးမွာလဲဆိုတဲ့ ျပန္လည္စဥ္းစား သတ္မွတ္ဖို႔ လိုပါလိမ့္မယ္။ အဲ့ဒီေပၚမွာ မူတည္ၿပီးေတာ့ ဌာနေတြကို ဘယ္လို ျပန္ဖြဲ႔စည္းမလဲ၊ ၀န္ထမ္းေတြကို ဘယ္လို ျပန္ဖြဲ႔စည္းမလဲ၊ အဲ့ဒီ ၀န္ေဆာင္မႈကို ေပးဖို႔အတြက္ တဦးခ်င္းအဆင့္ေတြမွာ ဘယ္လိုအလုပ္ေတြကို လုပ္ရမလဲ ဆိုတာေတြက စၿပီး ျပန္လည္ေဖာ္ထုတ္ သတ္မွတ္ဖို႔ လိုတယ္ေပါ့ေနာ္။ ပထမဦးဆံုးကေတာ့ အဲ့ဒါေတြရဲ႕ ေရွ႕ဆံုးမွာ က်တာကေတာ့ ဘယ္ဟာက အစိုးရရဲ႕ အလုပ္လဲ၊ ဘယ္ဟာက အစိုးရရဲ႕ အလုပ္မဟုတ္ဘူးလဲ ဆိုတာ သတ္မွတ္ဖို႔လိုတယ္။ နားလည္ခ်က္မွာ ဥပမာအားျဖင့္ အဂၤလိပ္လို ေျပာရင္ေတာ့ Public Works ေပါ့ေနာ္။ ဒီ အမ်ားျပည္သူနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ အလုပ္ဆိုတာက ဘာလဲေပါ့။ ဥပမာအားျဖင့္ အရင္အစိုးရ လက္ထက္မွာဆိုရင္ ျပည္တြင္းေရေၾကာင္းဆိုၿပီးေတာ့ လုပ္ခဲ့တယ္။ သေဘၤာေတြသြင္းတယ္။ ေရေၾကာင္းမွာ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးေတြ လုပ္တယ္။ လက္မွတ္ေတြ ေရာင္းတယ္။ ခရီးသည္ေတြ ပို႔တယ္ေပါ့။ ဒါက အစိုးရရဲ႕အလုပ္လား။ ပုဂၢလိကေကာ မလုပ္ႏိုင္ဘူးလား။ ျမစ္ေၾကာင္းထိန္းသိမ္းေရးလို လုပ္ငန္းက်ေတာ့ ပုဂၢလိကက လုပ္ႏိုင္သလား။ ဒါက စဥ္းစားဖို႔ လိုတယ္ေပါ့ေနာ္။ တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ ပုဂၢလိက လုပ္ႏိုင္တဲ့၊ ျပည္သူလူထု တေယာက္ခ်င္းက လုပ္ႏိုင္တယ္ ဆိုတဲ့ အလုပ္ေတြက အစိုးရအလုပ္ မဟုတ္ဘူးလို႔ ေယဘုယ်အားျဖင့္ နားလည္လို႔ရတယ္။ တဦးခ်င္းကလည္း မလုပ္ႏိုင္ဘူး၊ ပုဂၢလိက ကလည္း မလုပ္ႏိုင္ဘူးဆိုတဲ့ အလုပ္ေတြကေတာ့ အစိုးရရဲ႕ အလုပ္ေပါ့ေနာ္။ ဒီေနရာမွာ ပုဂၢလိကလို႔ ေျပာတဲ့အခါမွာလည္း ကမၻာႀကီးကို ဖြင့္လိုက္ၿပီဆိုတဲ့ အခါက်ေတာ့ ပုဂၢလိကဆိုတာက ႏိုင္ငံျခားမွာက ေတာ္ေတာ္ႀကီးမားတဲ့ အလုပ္ႀကီးေတြကိုေတာင္ လုပ္ႏိုင္လာတာကို ေတြ႔ရတယ္ေပါ့ေနာ္။ ဒီေတာ့ ဘယ္စည္းကို ဘယ္လိုသတ္မွာလဲေပါ့ေနာ္ နံပါတ္ ၁ က။ ဒါက တခုလံုးအေနနဲ႔ စဥ္းစားရမယ္။ စဥ္းစားၿပီးတဲ့အခါမွာ ဘယ္၀န္ေဆာင္မႈကို ေပးမွာလဲ။ အဲ့ဒီ၀န္ေဆာင္မႈကို ေပးဖို႔အတြက္ ဘယ္လို ဖြဲ႔စည္းမွာလဲ ဆိုတာကို ျပန္လည္သံုးသပ္ရမယ္။ ဒါကေတာ့ ေယဘုယ် ၂ ခ်က္လို႔ ေျပာရမွာေပါ့ေနာ္။”

ဦးတိုးေဇာ္လတ္

ဆရာေဇယ်ာသူ အေနနဲ႔ သမၼတ ဦးထင္ေက်ာ္က ေျပာပါတယ္။ ၀န္ႀကီးေတြ က်စ္က်စ္လ်စ္လ်စ္ လုပ္လိုက္ေတာ့ ဘ႑ာေငြတခ်ိဳ႕ သက္သာတာေပါ့။ အဲ့လိုပဲ ၀န္ႀကီးစာရင္းထဲမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကုိယ္တုိင္ ပါလာတယ္။ အဲ့ေတာ့ ဒီအစိုးရက တကယ္ပဲ က်စ္လ်စ္ၿပီးေတာ့ ထိေရာက္မယ့္၊ ေစာေစာက ဆရာတင္ေမာင္သန္း ေျပာတဲ့ ဘယ္တာ၀န္ေတြကို၊ ဘာေတြ ေမွ်ာ္လင့္လို႔ရမလဲ၊ ဘယ္ေနရာေတြကို ေစာင့္ၾကည့္ရမလဲ ဆိုတာေလးကို ျဖည့္စြက္ၿပီးေတာ့ သံုးသပ္ေပးပါဦးခင္ဗ်။

ေဇယ်ာသူ (ဒု-အယ္ဒီတာခ်ဳပ္၊ The Voice ဂ်ာနယ္)

“ျမန္မာျပည္မွာ Private Sector ေပါ့၊ ပုဂၢလိက က႑က ႀကီးထြားလာၿပီဆိုရင္ တကယ္တမ္းေတာ့ က်ေနာ္တို႔  အစိုးရယႏၱရားကို မွီခိုေနရတုန္းပဲ။ မွီခိုေနရတုန္းပဲ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အခု အန္အယ္လ္ဒီက တက္လာတဲ့ အစိုးရအသစ္က ျမန္မာႏိုင္ငံကို ေအာင္ျမင္ေအာင္လုပ္မယ္၊ တိုးတက္ေအာင္လုပ္မယ္ဆိုရင္ အစိုးရယႏၱရားက ေအာင္ျမင္မွပဲ သူက ေအာင္ျမင္မွာ။ စစခ်င္း သူက ခုနကလို ငါးၾကင္းေခါင္း စကိုင္တာေပါ့ေလ။ ဒီ Restructuring ဆိုၿပီးေတာ့ ၀န္ႀကီးဌာန စဖြဲ႔စည္းလိုက္တာ ဒါ သူ႔ရဲ႕ ပထမဦးဆံုး Reform Act ပဲေပါ့။ ဒါ သူ႔ရဲ႕ ပထမဦးဆံုး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး စလိုက္တာပဲေပါ့။ ဘာေတြ႔ရလဲဆိုေတာ့ ၀န္ထမ္းအေရအတြက္ကေတာ့ ေလ်ာ့သြားမွာ မဟုတ္ဘူးေပါ့။ ဘာပဲေလ်ာ့သြားလဲဆိုေတာ့ ၀န္ႀကီးအေရအတြက္ ေလ်ာ့သြားတယ္။ ၿပီးတာ့ ဌာနေတြက ေပါင္းလိုက္တယ္။ ေပါင္းလိုက္ေတာ့ အရင္ရိွေနတဲ့ ဌာနတခ်ိဳ႕ကို စုလိုက္တယ္။ စုလိုက္တဲ့ အခါက်ေတာ့ သူက ဘာေတာ့ ေသးသြားလဲဆိုေတာ့ လူကေတာ့ နည္းမသြားဘူး၊ ၀န္ႀကီးေတြေလာက္ပဲ ေလ်ာ့သြားတယ္။ ပမာဏ မေလ်ာ့သြားဘူး။ အစိုးရ Structure ႀကီး တကယ္ ေလ်ာ့မသြားဘူး။ ေပါင္းလိုက္တာပဲရိွတယ္။ တခ်ိဳ႕ ၀န္ႀကီးဌာနေတြက ၀န္ႀကီးဌာနတခုရဲ႕ေအာက္မွာ သူက ဦးစီးဌာနလိုဟာမ်ိဳး ျဖစ္သြားမယ္ဆိုတဲ့ သေဘာမ်ိဳး ျမင္ရတယ္။ ျမင္ရတဲ့အခါက်ေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ဘာသြားေတြ႔ရလဲဆိုေတာ့ အခု ၀န္ႀကီးအသစ္ေတြက စစလုပ္ရမယ့္ အလုပ္က သူ ၀န္ႀကီးဌာနအေၾကာင္းကို မသိခင္မွာပဲ ၀န္ႀကီးဌာနကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရမယ္ဆိုတဲ့ ၿပိဳင္တူ ၂ ခု လုပ္ေနရတယ္။ က်ေနာ္တို႔ နားလည္တာက ၀န္ႀကီးဌာနအေၾကာင္းကို သိၿပီးမွ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရမယ္။ အခုက်ေတာ့ သူက ၂ ခုလုပ္ရမယ္။ ၀န္ႀကီးဌာနအေၾကာင္းကို သိေအာင္လုပ္ရမွာ ျဖစ္သလိုမ်ိဳး တခါတည္း အဲ့ဒီဌာနကိုလည္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို သူက ၿပိဳင္တူလုပ္ေနရမွာျဖစ္တယ္။ အဲ့ဒါ တခ်က္ေပါ့ေနာ္။”

ဦးတင္ေမာင္သန္း (အယ္ဒီတာ၊ ယခင္သင့္ဘ၀မဂၢဇင္း)

“ေယဘုယ်အားျဖင့္ေတာ့ သိေအာင္ေတာ့ လုပ္လိမ့္မယ္လို႔ က်ေနာ္ထင္တယ္ဗ်။ အလုပ္တူေနတာေတြက ဘာေတြလဲဆိုတာကို ပထမဆံုး ရွာရမွာေပါ့ေနာ္။ ရွာၿပီးတဲ့အခါက်မွ အလုပ္တူေနတဲ့ အလုပ္ကို တခုတည္းပဲ လုပ္မွာျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔ အဲ့ဒီလူေတြကိုေတာ့ ေလွ်ာ့တဲ့သေဘာဆိုေတာ့ က်ေနာ္ထင္တယ္။ ရွာလိမ့္မယ္လို႔ေတာ့ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။”

ဦးတိုးေဇာ္လတ္

ေျပာင္းလဲခ်ိန္တန္ၿပီဆိုတာက အန္အယ္လ္ဒီရဲ႕ Slogan ပါ။ အဲ့ေတာ့ သူက အစိုးရေျပာင္းတယ္၊ ကက္ဘိနက္ ေျပာင္းတယ္။ အဲ့လိုပဲ အလုပ္ေတြလည္း ေျပာင္းရေတာ့မွာေပါ့ေနာ္။ အဲ့ေတာ့ တကယ္တမ္းက်ေတာ့ ဦးသိန္းစိန္ လက္ထက္ကလည္း သူ Administrative Reform တို႔၊ Third Wave တို႔ အမ်ိဳးစံုလုပ္ခဲ့တယ္။ တကယ္တမ္းက်ေတာ့ ဒီ Public Sector ႀကီးတခုလံုး Reform လုပ္ဖို႔၊ ဒီ၀န္ႀကီးေတြက ပိုၿပီးေတာ့လည္း စြမ္းရည္ေတာ့ ရိွရမယ္။ တကယ္တမ္း ထိေရာက္ၿပီးေတာ့ အလုပ္ျဖစ္မယ့္ Public Sector Reform မ်ိဳးဆိုရင္ ဘယ္လိုဟာေတြေတာ့ အဓိက ဦးစားေပးၿပီး Adjust လုပ္သင့္သလဲ။ ဆရာလည္း ဒီဟာေတြကို ေလ့လာခဲ့ဖူးေတာ့ အဲ့ဒါေလးကို ျဖည့္စြက္ၿပီးေတာ့၊ သံုးသပ္ေပးပါဦးခင္ဗ်။

ဦးတင္ေမာင္သန္း (အယ္ဒီတာ၊ ယခင္သင့္ဘ၀မဂၢဇင္း)

“ေယဘုယ်အားျဖင့္ေတာ့ အေျပာင္းအလဲဆိုတာ အသစ္ကို သြားတာေပါ့ေနာ္။ က်ေနာ္တို႔ မရိွဘူးတဲ့၊ မသိေသးတဲ့ နယ္ပယ္တခုထဲကို ၀င္လိုက္တာေပါ့ေနာ္။ အဲ့လို ၀င္လိုက္တဲ့အခ်ိန္မွာ က်ေနာ္တို႔ အၿမဲတမ္း သင္ယူဖို႔ လိုအပ္တယ္။ အဂၤလိပ္လိုေတာ့ Learning လို႔ေျပာတယ္။ က်ေနာ္ကေတာ့ သင္ယူတယ္ဆိုတာထက္ Learning ကို အသံဖလွယ္ၿပီးေတာ့ လမ္းနင္းတယ္ ဆုိတာကို က်ေနာ္က ပိုၿပီး ႀကိဳက္တယ္။ အဲေတာ့ လမ္းနင္းသြားတာကပဲဗ် ေျပာင္းလဲတယ္ဆုိတာ။ အဲေတာ့ လမ္းနင္းဖုိ႔ လုိအပ္တယ္။ လမ္းနင္းဆိုတဲ့ သေဘာကိုက ေဖာ္ထုတ္တာေပါ့ေနာ္။ ဒါ အခု ေဖာ္ထုတ္ဖို႔အတြက္ဆိုရင္ ပထမဆံုး အေရးႀကီးဆံုးကေတာ့ ႀကိဳကာတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္ကို စီမံခန္႔ခြဲႏိုင္ဖို႔ လိုတယ္။ အခုအခ်ိန္မွာ လူေတြအားလံုးဟာ မိမိအလုပ္ကို မလုပ္ဘူး။ ေအာက္က တစံုတခုမ်ား ျဖစ္ႏိုင္ခဲ့ရင္ ငါ့အျပစ္လြတ္ေအာင္ဆိုၿပီး ႀကိဳကာေနတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္ႀကီး တခုလံုးက ဒီ အစိုးရယႏၱရားႀကီး တခုလံုးမွာ ရိွေနတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ေတြက အဲ့ဒီအခ်က္ကို သေဘာေပါက္ၿပီးေတာ့ အဲ့ဒီလို ႀကိဳကာတာမ်ိဳး မျဖစ္တဲ့ ေျခလွမ္းေတြကို လွမ္းဖို႔သည္ နံပါတ္ ၁ အေရးႀကီးဆံုးလို႔ က်ေနာ္ထင္တယ္။ မဟုတ္ရင္ ၀န္ထမ္းေတြက ကိုယ္ထူကိုယ္ထနဲ႔ လုပ္ခ်င္ကိုင္ခ်င္စိတ္ ေပၚလာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ဖို႔က အင္မတန္ခက္လိမ့္မယ္။ ဒါႀကီးက စနစ္ထဲမွာ အျမစ္တြယ္ေနတာ ေတာ္ေတာ္ႀကီးႀကီးမားမား ရိွေနတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔၊ ဒီဟာကို ဘယ္လိုနည္းနဲ႔ ငါကိုင္တြယ္မလဲ ဆိုတာကို ပထမဆံုး တက္လာတဲ့ ၀န္ႀကီးေတြအတြက္ အဓိက စိန္ေခၚခ်က္ ျဖစ္လိမ့္မယ္လို႔ က်ေနာ္ထင္တယ္။”

ဦးတိုးေဇာ္လတ္

ကိုေဇယ်ာသူကိုလည္း က်ေနာ္ေမးပါမယ္။ တကယ္တမ္းေတာ့ အခု လူေတာ့ နည္းသြားတယ္ဆိုတာ ၀န္ႀကီးေတြပဲ နည္းသြားတာ။ ဌာနေတြေတာ့ အမ်ားႀကီး က်န္ခဲ့တယ္။ ဥပမာ ၀န္ႀကီးဌာန မရိွေတာ့တဲ့ သမ၀ါယမ ၀န္ႀကီးဌာနဆိုရင္ ေခ်းထားတဲ့ ပိုက္ဆံေတြကလည္း ရိွတယ္။ လူေတြကလည္း ရိွဦးမယ္။ အဲ့ဒါကို ေနာက္တက္မယ့္ အစိုးရက Publilc Sector Reform ထိ သြားမယ္ဆိုရင္ ဘာေတြ လုပ္ဖို႔လိုမလဲ၊ အဓိက ဘယ္ေနရာေတြကို သြားရမလဲ။ အဲ့ဒါေလးကို ျဖည့္စြက္ ေဆြးေႏြးေပးပါဦးခင္ဗ်။

ေဇယ်ာသူ (ဒု-အယ္ဒီတာခ်ဳပ္၊ The Voice ဂ်ာနယ္)

“အဓိကကေတာ့ သူက ၀န္ႀကီးေတြက ဌာနကလည္း ႀကီးသြားတယ္။ ၀န္ႀကီးအေရအတြက္ကလည္း ေလ်ာ့သြားတယ္ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီ၀န္ႀကီးေတြက အရင္ ၀န္ႀကီးေတြရဲ႕ စြမ္းေဆာင္ခ်က္ကို မီေအာင္ လုပ္ဖို႔ဆိုရင္ အရင္၀န္ႀကီးေတြထက္ ၂ ဆ၊ ၃ ဆ သူက အလုပ္ပိုလုပ္ရလိမ့္မယ္။ အဲ့ဒီအခါက်ေတာ့ ဘာျဖစ္ဖို႔လိုလဲဆိုေတာ့ အရည္အခ်င္းလည္း ရိွဖို႔လိုတယ္။ ၿပီးေတာ့ ကိုယ့္ရဲ႕အခ်ိန္ကို သူက စီမံခန္႔ခြဲတတ္ဖို႔လည္း လိုတယ္။ အဲဒါေလး တခုကေတာ့ ဒါ ပထမဆံုး က်ေနာ္တို႔ သြားေတြ႔တယ္။ ေနာက္တခုကေတာ့ ဘာလဲဆိုေတာ့ ဒီဌာနထဲမွာ ဌာနအေၾကာင္းကို သိတဲ့လူေတြရိွတယ္။ အဲ့လိုလူေတြက တခ်ိဳ႕က အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ အရင္တုန္းက မေျပာရဲ မဆိုရဲနဲ႔ ျဖစ္ခဲ့တာလည္းရိွတယ္။ အဲ့ဒါေတြကို က်ေနာ္တို႔က ေျပာရဲ ဆိုရဲလာေအာင္ လုပ္ရမယ္။ အဲ့ဒါဆိုရင္ Information အသစ္ေတြ တက္လာရင္ ဒါက Reform လုပ္လို႔ရတယ္။ ေနာက္တခုကေတာ့ အရည္အခ်င္းရိွတဲ့လူ ေရွ႕တက္လာေအာင္ Incentive ေပါ့ေနာ္၊ မက္လံုးေပးႏိုင္ရမယ္။ အဲ့ဒီ ၃ ခုေလာက္ လုပ္ႏိုင္ရင္ ဒါက ပထမ ၃ လ၊ ၄ လ၊ ၅ လေလာက္ လည္သြားမယ္။ လည္သြားရင္းနဲ႔မွ က်ေနာ္တို႔က အေျဖေတြ႔သြားၿပီးတဲ့ အခါက်ေတာ့မွ ဆက္ၿပီးေတာ့ ေျပာင္းရမွာ ျဖစ္တယ္ေပါ့ေနာ္။”

ဦးတိုးေဇာ္လတ္

ေနာက္တပတ္ေလာက္ဆိုရင္ ဘာပဲေျပာေျပာ အစိုးရသစ္ဆိုရင္ေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဦးေဆာင္တဲ့အစိုးရ ျဖစ္လာတာေပါ့ေနာ္။ အဲ့ေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ေလာေလာဆယ္ ေလးေနရာေလာက္ပဲ ယူမယ္ဆိုတဲ့ ပံုစံမ်ိဳးေတြလည္း ထြက္ေနတယ္။ တကယ္ေကာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုယ္တိုင္ ဦးေဆာင္ၿပီး တကယ့္ ေစာေစာက ေျပာတဲ့ က်စ္လ်စ္ၿပီး ထိေရာက္တဲ့ဟာမ်ိဳး လုပ္ႏိုင္ပါ့မလား။ သူကိုယ္တိုင္ေကာ ဒီၾကားထဲမွာ အစိုးရအဖြဲ႔ကို တကယ္ဦးေဆာင္ၿပီး ေရွ႕ကို ဆက္လွမ္းႏိုင္ပါ့မလား ဆိုတာလည္း ဆရာ ျဖည့္စြက္ၿပီးေတာ့ ေျပာျပေပးပါဦးခင္ဗ်။

ဦးတင္ေမာင္သန္း (အယ္ဒီတာ၊ ယခင္သင့္ဘ၀မဂၢဇင္း)

“ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အေနနဲ႔ေတာ့ လုပ္ႏိုင္လိမ့္မယ္လို႔ ထင္တယ္။ ေခါင္းေဆာင္ဆိုတဲ့အေပၚ နားလည္ခ်က္အရ ေျပာမယ္ဆိုရင္ေပါ့ေနာ္။ ဒါေပမယ့္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ၾကမယ့္ လူေတြက ေခါင္းေဆာင္ကို အဲ့ဒီလို နားလည္တာ ဟုတ္ရဲ႕လားဆိုတဲ့ ျပႆနာ တခုေတာ့ရိွတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ စနစ္ႀကီးတခုလံုးက ညႊန္ၾကားေရးမႉးခ်ဳပ္ အဆင့္က စၿပီးေတာ့ မိမိကိုယ္တိုင္ စဦးလုပ္ေဆာင္မယ္ ဆိုတာထက္ သူ ဘယ္လို အမိန္႔ေပးမလဲဆိုတဲ့ အေပၚမွာ မူတည္တဲ့ စနစ္မွာ အသားက်ခဲ့တာ ေတာ္ေတာ္မ်ားေနၿပီေပါ့ေနာ္။ တကယ္လို႔ ဒီ ၄ ဌာနလံုးကို ကိုင္တယ္။ ဒါမွမဟုတ္ ၄ ဌာန မဟုတ္ဘဲနဲ႔ေပါ့၊ ၃ ဌာန၊ ၂ ဌာနပဲ ျဖစ္ျဖစ္ေပါ့ေနာ္၊ ေခါင္းေဆာင္မႈအေနနဲ႔ ေပးရတာကေတာ့ က်ေနာ္ထင္တယ္ ျပႆ နာမရိွဘူးလို႔ ထင္တယ္။ ေခါင္းေဆာင္မႈေပးေနတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ ေျပာလိုက္တဲ့ စကားကို အဓိပၸာယ္ေကာက္ၿပီးေတာ့ ကိုယ့္နည္းကိုယ့္ဟန္နဲ႔ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ဖို႔ကေတာ့ အစိုးရရဲ႕ ယႏၱရားက လံုေလာက္တဲ့ အေျခအေန ရိွသလား။ အဲ့ဒီလို ရိွလာဖို႔အတြက္ ဘယ္လိုဖန္တီးမလဲ ဆိုတာကိုက က်ေနာ္ထင္တယ္၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အတြက္ စိန္ေခၚခ်က္ႀကီးတခု ျဖစ္လိမ့္မယ္လို႔ ထင္တယ္။”

ဦးတိုးေဇာ္လတ္

ေနာက္တခုကလည္း က်ေနာ္တို႔ အရင္တုန္းကေတာ့ စစ္တပ္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ စီးပြားေရးတခ်ိဳ႕ ရိွပါတယ္။ အက်ိဳးအျမတ္ေတြေပါ့ေနာ္။ အထူးသျဖင့္ သတၱဳတြင္းတို႔၊ သစ္ေတာက႑တို႔၊ အဲ့ဒါေတြက အခုထဲမွာေတာ့ မပါေတာ့ဘူး။ အကုန္ေရာလိုက္ၾကတယ္။ အဲ့အေပၚမွာေကာ ေနာက္တက္မယ့္ အစိုးရနဲ႔ အရပ္ဘက္၊ စစ္ဘက္ ဆက္ဆံေရးမွာေကာ ဘယ္လိုမ်ိဳး ဆက္ၿပီးေတာ့ စစ္တပ္က တကယ့္ကို တက္တက္ႂကြႂကြ ပါလာႏိုင္ေအာင္၊ ဒီ အသစ္တက္မယ့္ ကက္ဘိနက္နဲ႔ ပါလာႏိုင္ေအာင္ ဘာေတြမ်ား ညိႇႏိႈင္းမႈေတြ၊ အေပးအယူမႈေတြ လုပ္သင့္လဲဆိုတာကို ဆရာ ေဇယ်ာသူ နည္းနည္းေလာက္ ေျပာပါဦးခင္ဗ်။

ေဇယ်ာသူ (ဒု-အယ္ဒီတာခ်ဳပ္၊ The Voice ဂ်ာနယ္)

“တပ္ကေတာ့ ႀကိဳျပင္ထားပံုရတယ္။ သူ႔မွာ ႀကိဳျပင္ႏိုင္ေလာက္တဲ့ အဖြဲ႔အစည္းကလည္း ရိွတာကိုး။ အဲ့ဒီအခါက်ေတာ့ ဘာသြားေတြ႔လဲဆိုေတာ့ ၀င္ေငြခြန္ေကာက္တဲ့ အခါက်ေတာ့ ၀င္ေငြခြန္ အမ်ားဆံုးေပးေဆာင္တဲ့ စာရင္းမွာ ၁ ကေန ၅ အတြင္းမွာက တပ္က ၃ ခု ပါလာတယ္။ ျမ၀တီ ထေရးဒင္းရယ္၊ ျမ၀တီဘဏ္ရယ္၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ UMEHL ေပါ့ေနာ္၊ ဒီ ဦးပိုင္ပါလာတယ္။ ဆိုလိုတာက ဘာလဲဆိုေတာ့ သူတို႔ကလည္း ခုနကလို တျခားလူေတြလို လိုက္နာဖို႔၊ ႀကိဳးစားေနၿပီ ဆိုတဲ့ဟာေပါ့ေနာ္။ အဲ့ဒါ တခုသြားေတြ႔တယ္။ ေနာက္တခုကေတာ့ ဘာျဖစ္ျပန္လဲဆိုေတာ့ တပ္အေနနဲ႔က သူ႔ရဲ႕ အရင္တုန္းက ရခဲ့တဲ့ ျပည္သူလူထု ေထာက္ခံမႈ ျပန္ရဖို႔ဆိုရင္  ဒီမိုကေရစီစနစ္မွာ လိုက္ေလ်ာညီေထြျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားေနတယ္ဆိုတာရယ္။ ေနာက္တခုက  The Standard Army ေပါ့ေနာ္။ ဒါ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး မင္းေအာင္လိႈင္ရဲ႕ စကားလည္းျဖစ္တယ္။ Standard Army ဆိုတာကေတာ့ဗ်ာ ခုနကလို ပံုမွန္ တပ္မေတာ္ေပါ့။ ဒီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးတို႔၊ ဘာတို႔မွာ ၀င္စြက္တာ မဟုတ္ဘဲနဲ႔ ပံုမွန္တပ္မေတာ္၊ အဆင့္အတန္းျမင့္တဲ့ တပ္မေတာ္ ျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားေနတယ္ဆိုတာ။ အဲ့ဒါေတြက ဘာနဲ႔ သြားကိုက္ေနလဲဆိုေတာ့ အခု ဒီ အစိုးရနဲ႔ က်ေနာ္တို႔က ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၿပီးေတာ့ သူက ႏိုင္ငံကို တိုးတက္ေအာင္လုပ္မယ္ဆိုရင္ ခ်မွတ္ထားတဲ့ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြကို အမ်ားနည္းတူေပါ့ေနာ္။ ဥပမာ ပုဂၢလိက ကုမၸဏီေတြနည္းတူ လိုက္နာႏိုင္တယ္ဆိုရင္ ဒါက သူ႔အတြက္ကလည္း ေကာင္းတယ္။ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ ဒါက က်ေနာ္တို႔ Win, Win ေပါ့။ အဲ့အခါက်ေတာ့ အန္အယ္လ္ဒီက တင္ေျမႇာက္တဲ့ အစိုးရေပါ့ေလ။ အန္အယ္လ္ဒီက တင္ေျမႇာက္တဲ့ အစိုးရထဲမွာလည္း တပ္က ဗိုလ္ခ်ဳပ္အေဟာင္းေတြ ပါေနတယ္။ ၿပီးေတာ့ အခုလက္ရိွေပါ့ေနာ္၊ တပ္မေတာ္ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္က နာမည္တင္တဲ့ လက္ရိွဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြကလည္း ပါေနတယ္။ ပါေနတဲ့ အခါက်ေတာ့ ဒါက အရမ္းႀကီးေတာ့ ခုနကလို စိမ္းသြားတဲ့ဟာမ်ိဳးေတာ့ မဟုတ္ဘဲနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႔ အခြင့္အေရးက ကက္ဘိနက္ထဲမွာတင္ က်ေနာ္တို႔က ရေနတာ သြားၿပီးေတာ့ ေတြ႔ရတယ္။ အဲ့အခါက်ေတာ့ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ကေတာ့ ေနာက္ ၁ ႏွစ္ေလာက္ေနရင္ ဒီ့ထက္ပိုၿပီးေတာ့ Trust ေပါ့ေနာ္၊ တပ္နဲ႔ အရပ္နဲ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ တပ္နဲ႔ အစိုးရၾကားထဲပဲ ျဖစ္ျဖစ္ေပါ့၊ ဒါက သူတို႔ကိုယ္တိုင္လည္း အစိုးရတပိုင္း ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ယံုၾကည္မႈတက္လာရင္ တခ်ိဳ႕ ခက္ခဲတဲ့အလုပ္ေတြ လုပ္ရတာ ပိုၿပီးလြယ္လာမယ္ေပါ့ေနာ္။ က်ေနာ္ေတာ့ အဲ့ဒီလိုျမင္တယ္။”

ဦးတိုးေဇာ္လတ္

ေနာက္ထပ္ ဒီ ၀န္ႀကီး၊ အစိုးရ ကက္ဘိနက္အသစ္မွာ ထူးျခားတာ တခုကေတာ့ တိုင္းရင္းသားေရးရာ ၀န္ႀကီးဌာန ထားတယ္။ အရင္တုန္းက လႊတ္ေတာ္မွာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ပဲရိွတယ္။ ေသခ်ာမလုပ္ဘူး။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ကိုယ္တိုင္ကလည္း အမ်ိဳးသားရင္ၾကားေစ့ေရး အစိုးရ ထူေထာင္မယ္လို႔ ေျပာထားတယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲ့ဒီေတာ့ ဒီတိုင္းရင္းသား၀န္ႀကီးကို မြန္တေယာက္ကို ေပးတယ္။ အဲ့ေပၚမွာေကာ တိုင္းရင္းသားေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့၊ တကယ့္ကို ဘယ္လိုကိစၥေတြ ရလာႏိုင္မလဲ။ ေနာက္တခုကေတာ့ ဘယ္လို စစ္မွန္တဲ့ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုေပါ့။ အဲ့ဒါနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဒီ ၀န္ႀကီးဌာနအေနနဲ႔ ထားတဲ့အတြက္ ဘာေတြမ်ား ထပ္ၿပီးေတာ့ ရရိွလာႏိုင္လဲ ဆိုတာကို ဆရာ နည္းနည္းေလာက္ ျဖည့္စြက္ ေျပာျပေပးပါဦးခင္ဗ်။

ဦးတင္ေမာင္သန္း (အယ္ဒီတာ၊ ယခင္သင့္ဘ၀မဂၢဇင္း)

“တိုင္းရင္းသားေရးရာ ၀န္ႀကီးဌာနကေတာ့ တိုင္းရင္းသားေတြ အကုန္လံုးရဲ႕ အေရးကိစၥအတြက္ သူက ေဆာင္ရြက္ေပးရမယ့္ တာ၀န္ရိွတယ္လို႔ က်ေနာ္ေတာ့ ဒီလိုမ်ဳိး နားလည္တယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲ့ေတာ့ ဘာေတြကို ေဆာင္ရြက္မလဲ၊ ဘယ္လိုခ်ဥ္းကပ္မလဲ ဆိုတာကေတာ့ ၀န္ႀကီးဌာန အသစ္ျဖစ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္မို႔ တက္ေရာက္လာတဲ့ ၀န္ႀကီးက တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ ညိႇႏိႈင္းတိုင္ပင္ၿပီးေတာ့ သတ္မွတ္ရမယ္လို႔ ထင္တယ္။ ဘယ္ေနရာေတြကို အာ႐ုံစိုက္မလဲ။ ဒါကေတာ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြ အားလံုးရဲ႕ လိုလားခ်က္ေပၚမွာ မူတည္ၿပီး လုပ္ရလိမ့္မယ္လို႔ က်ေနာ္ထင္တယ္။ အခုခ်ိန္မွာေတာ့ နည္းနည္းေျပာဖို႔ ေစာလိမ့္မယ္လို႔ ထင္တယ္။ ဘာလို႔ဆိုေတာ့ ခန္႔လိုက္တဲ့ ၀န္ႀကီးနဲ႔ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးတဲ့ဟာကို က်ေနာ္တို႔ မေတြ႔ရေသးဘူးေပါ့ေလ။ ဒါေၾကာင့္မို႔ နည္းနည္း ေစာလိမ့္မယ္ထင္တယ္။”

ဦးတိုးေဇာ္လတ္

ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်။ ကိုေဇယ်ာသူကိုလည္း ဒါပဲေမးပါမယ္။ အန္အယ္လ္ဒီမွာ သူတို႔ အမ်ိဳးသားရင္ၾကားေစ့ေရး National Unity Government နဲ႔၊ Unitinal Reconcilation Government ဆိုတဲ့ အာဂ်င္ဒါရိွတယ္။ အခုလို တိုင္းရင္းသားဌာန ထားလာတယ္။ အဲ့ေပၚမွာေကာ တကယ္တမ္း က်ေနာ္တို႔ ေစာေစာက အမ်ိဳးသားရင္ၾကားေစ့ေရး၊ အထူးသျဖင့္ တိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဘယ္ေလာက္ထိ နီးစပ္သြားႏိုင္တယ္၊ ဘာေတြပိုၿပီးေတာ့ ေမွ်ာ္လင့္လို႔ရသလဲ ဆိုတာကို ေနာက္ဆံုးအေနနဲ႔ သံုးသပ္ေပးပါဦးခင္ဗ်။

ေဇယ်ာသူ (ဒု-အယ္ဒီတာခ်ဳပ္၊ The Voice ဂ်ာနယ္)

“အန္အယ္လ္ဒီ လႊတ္ေတာ္ စခန္႔ကတည္းက လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒၊ ဒု-ဥကၠ႒ ႏွစ္ေယာက္။ ၿပီးေတာ့ အထက္လႊတ္ေတာ္၊ ေအာက္လႊတ္ေတာ္။ အဲ့ဒါမ်ိဳး ေပါင္းလိုက္တဲ့အခါက်ေတာ့ ေလးေယာက္။ အဲ့ဒီေလးေယာက္က တိုင္းရင္းသားေလးမ်ိဳးက စျဖစ္ေနၿပီ။ ကက္ဘိနက္ထဲမွာလည္း ဦးထင္ေက်ာ္ကစလို႔ က်ေနာ္တို႔က တိုင္းရင္းသားေပါင္းစံုပါေနတာ ေတြ႔ရတယ္။ အဲ့ဒီအခါက်ေတာ့ ခုနကလို တိုင္းရင္းသား စည္းလံုးညီညြတ္ေရး ဆိုတာကေတာ့ နဂိုတည္းက ပါၿပီးသားေပါ့ေနာ္။ အဲ့ေတာ့ တိုင္းရင္းသားေရးရာ ၀န္ႀကီးဌာန ေပၚလာတယ္။ ဒါက ရိွသင့္သလား၊ မရိွသင့္ဘူးလား တခ်ိဳ႕ကေျပာၾကတယ္။ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ကေတာ့ နာမည္အေနနဲ႔ကကို ရိွသင့္တယ္။ ဒါက Sample အေနနဲ႔ေပါ့ေနာ္။ အနည္းဆံုး Sample အေနနဲ႔ကေတာ့ ပါေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေနာက္တခု စိတ္၀င္စားစရာက ဘယ္သူကိုင္မွာလဲေပါ့ေနာ္။ ခုနက ဆရာတင္ေမာင္သန္းလည္း ေျပာတယ္၊ ဘယ္သူကိုင္မွာလဲ။ အဲ့ဒါက အေရးႀကီးတယ္။ ေနာက္တခုကေတာ့ သူ႔ရဲ႕ JD ေပါ့ေနာ္ Job Description၊ ဒီ တိုင္းရင္းသားေရးရာ ၀န္ႀကီးဌာနက ၀န္ႀကီးက ဘာေတြလုပ္ရမွာလဲ။ တခ်ိဳ႕ဟာေတြက Overlap ျဖစ္ရင္ျဖစ္ေနမယ္။ ဥပမာ နယ္စပ္ေရးရာ ၀န္ႀကီးဌာနဆိုတာလည္း ရိွေနတယ္။ သူကေကာ ဘာေတြလုပ္ေနတာလဲ။ ေနာက္ၿပီး ခုနကလို သမၼတ႐ံုးဆိုတာကလည္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတို႔ ဘာတို႔က ဒါ Priority လို႔ ဦးစားေပးလို႔ ေျပာထားတဲ့ အခါက်ေတာ့၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးထဲမွာလည္း တိုင္းရင္းသားေရးေတြက ပါေနျပန္ေရာ။ ၿပီးရင္ အခု ဒီ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဖာ္ေဆာင္မႈက ရိွေနတယ္။ အန္စီေအတို႔ ဘာတို႔။ အဲ့ဒါေတြကလည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္လည္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံ ဖြင့္ထားေတာ့ သူက ေျပာထားခဲ့တဲ့ ဟာေတြကလည္း ရိွေနေတာ့၊ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ ဒီတိုင္းရင္းသားေရးရာ ၀န္ႀကီးဌာန တခုတည္းကလည္း တိုင္းရင္းသားေရးရာကို လုပ္မွာမဟုတ္ဘူး ဆိုတာကို သြားေတြ႔ေနရတယ္။ အဲ့ခါက်ေတာ့ သူ႔ရဲ႕ JD (Job Description) ေပါ့၊ ဒီ တိုင္းရင္းသားေရးရာ ၀န္ႀကီးဌာနက ဘာလုပ္မွာလဲ။ ၀န္ႀကီးအေနနဲ႔ ဘာအာဏာေတြ ရိွမွာလဲ။ အဲ့ဒါေတြက ပိုစိတ္၀င္စားစရာ ေကာင္းလာတယ္။ က်ေနာ့္ အျမင္ေတာ့ေလ။”

ဦးတိုးေဇာ္လတ္

ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်။ အဲ့ေတာ့ က်စ္လ်စ္ၿပီးေတာ့ စြမ္းေဆာင္ရည္ရိွတဲ့ အစိုးရတခု ဘာေတြ ဆက္လုပ္မလဲ ဆိုတာကေတာ့ ေစာင့္ၾကည့္သြားမယ္လို႔ ေျပာရင္းနဲ႔ ဒီေန႔စကား၀ိုင္းကို အဆံုးသတ္လိုက္ပါတယ္ခင္ဗ်။