အေမရိကန္-အာဆီယံ ထိပ္သီးအစည္းအေ၀း တေစ့တေစာင္း
DVB
·
February 22, 2016
၂၀၁၆ ႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၅ ရက္ေန႔ကေန ၁၆ ရက္ေန႔အထိ အေမရိကန္ႏုိင္ငံ ကာလီဖိုးနီးယားျပည္နယ္ ဆန္နီလင္းစ္မွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ အာဆီယံႏုိင္ငံ ထိပ္သီးေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ အေမရိကန္ႏုိင္ငံတို႔ရဲ႕ အစည္းအေ၀းႀကီးကေတာ့ ၿပီးဆံုးသြားခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအစည္းအေ၀းဟာ အာဆီယံ အသိုက္အ၀န္း တည္ေဆာက္ၿပီးတဲ့ အခ်ိန္ကစၿပီး အာဆီယံႏုိင္ငံ ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ အေမရိကန္ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းတို႔ရဲ႕ ပထမဆံုး အေမရိကန္ႏုိင္ငံမွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ အစည္းအေ၀း ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီအစည္းအေ၀းဟာ အာဆီယံႏုိင္ငံေတြရဲ႕ အေရးပါတဲ့ အေျပာင္းအလဲကာလနဲ႔ တိုးမ်ားလာတဲ့ အေမရိကန္-အာဆီယံ မဟာဗ်ဴဟာ မိတ္ဘက္ဆက္ဆံေရးကို အထိမ္းအမွတ္ျပဳ က်င္းပခဲ့တယ္လို႔လည္း ေျပာလို႔ရပါတယ္။ ေနာက္တခုက အာရွ-ပစိဖိတ္ဆိုင္ရာ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံေရးမူ၀ါဒနဲ႔ ကုန္သြယ္ေရးမူ၀ါဒကို ေျပာင္းလဲၿပီးေနာက္ပိုင္း ဒီကေန႔ အေမရိကန္ အာဏာရ ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီ အစိုးရ က်င့္သုံးေနတဲ့ ႏုိင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒအရ “အေမရိကန္ရဲ႕ အနာဂတ္ဟာ အာရွ-ပစိဖိတ္ေဒသရဲ႕ အနာဂတ္နဲ႔ ဆက္စပ္ေနၿပီး အာရွ-ပစိဖိတ္ေဒသရဲ႕ အနာဂတ္ဟာလည္း အေမရိကန္ေပၚမွာ မူတည္တယ္” လို႔ ယူဆ ကိုင္တြယ္ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ ကာလအတြင္း အေမရိကန္ေျမေပၚမွာ ပထမဆံုး က်င္းပခဲ့တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ အေရးပါတဲ့ အရာတခုကေတာ့ ၂၀၁၅ မွာ စတင္လိုက္တဲ့ အာဆီယံ စီးပြားေရးအသိုက္အ၀န္း (AEC) တည္ေဆာက္မႈျဖစ္တဲ့ ေဒသတြင္း စီးပြားေရး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈကို စတင္ခဲ့တဲ့ အခ်ိန္နဲ႔လည္း တိုက္ဆိုင္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အခုက်င္းပၿပီးစီးခဲ့တဲ့ အာဆီယံ-အေမရိကန္ ထိပ္သီးအစည္းအေ၀းဟာ အေရးပါတဲ့ အစည္းအေ၀းတခုလို႔ ေျပာရမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အစည္းအေ၀းရဲ႕ အဖြင့္မိန္႔ခြန္းမွာ အေမရိကန္ႏုိင္ငံ သမၼတ ဘားရက္ အိုဘားမားက ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ က်င္းပၿပီးစီးခဲ့တဲ့ အေထြေထြ ေရြးေကာက္ပြဲႀကီးကို သမိုင္းတင္တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲတခုအျဖစ္ ေျပာဆိုသြားသလို ေဆာင္ရြက္ေနဆဲ အေျပာင္းအလဲေတြက ႏုိင္ငံကို ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ေပးႏုိင္လာမွာျဖစ္ၿပီး ညီညြတ္ ၿငိမ္းခ်မ္း ဒီမိုကေရစီ ရရွိလာေတာ့မွာ ျဖစ္တယ္လို႔ ထည့္သြင္း မွတ္ခ်က္ျပဳ ေျပာဆိုသြားခဲ့တာ ေတြ႔ရပါတယ္။ အဂၤါေန႔မွာေတာ့ သူက သူနဲ႔ အာဆီယံ ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အတြင္း ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ တင္းမာမႈေတြကို ေလ်ာ့ပါးေအာင္လုပ္ဖို႔ လိုအပ္တဲ့အေၾကာင္း ေဆြးေႏြးခဲ့ၿပီး နယ္နိမိတ္ ပိုင္ဆိုင္မႈဆိုင္ရာ အျငင္းပြားမႈအားလံုးကို ၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္း တရားဥပေဒနဲ႔ ညီညြတ္တဲ့ ေျဖရွင္းမႈမိ်ဳးနဲ႔ပဲ ေျဖရွင္းသြားသင့္တယ္ ဆုိတဲ့အေပၚ သေဘာတူညီမႈ ရရွိခဲ့တယ္လို႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ အာဆီယံအဖြဲ႔၀င္ႏုိင္ငံေတြ အားလံုးကေတာ့ အျငင္းပြားမႈေတြကို ဘယ္လို ကိုင္တြယ္မယ္ဆိုတာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ သေဘာတူညီမႈ မရခဲ့ေသးပါဘူး။ ဥပမာ အာဆီယံဥကၠ႒ ျဖစ္ေနတဲ့ လားအို႔စ္ႏုိင္ငံနဲ႔ သူ႔အိမ္နီးခ်င္း ကေမၻာဒီးယားႏုိင္ငံေတြက တ႐ုတ္ႏုိင္ငံနဲ႔ နီးနီးကပ္ကပ္ စီးပြားေရးအရ ထိစပ္ေဆာင္ရြက္ေနတာေၾကာင့္လည္း ပါပါတယ္။ အေမရိကန္သမၼတ ဘားရက္အိုဘားမားကေတာ့ “ေနာက္ထပ္ နယ္ေျမပိုင္နက္ ေတာင္းဆိုမႈေတြကို ရပ္ဆိုင္းထားဖို႔ အပါအ၀င္ တင္းမာမႈေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ဖို႔ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေရးမွာ ဆုပ္ဆုပ္ကိုင္ကိုင္ျပႏုိင္တဲ့ ေျခလွမ္းေတြ လိုအပ္ေနတဲ့အေၾကာင္း က်ေနာ္တိုု႔ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါတယ္။” လို႔ ေျပာၾကားခဲ့ၿပီး “အာဆီယံႏုိင္ငံေတြက ရွင္းလင္းတဲ့ သေဘာထားကို ညီညီညြတ္ညြတ္ ေျပာဆိုႏုိင္တဲ့အခ်ိန္မွာ အဲဒါက တိုးတက္ေကာင္းမြန္တဲ့ လံုၿခံဳေရး၊ အခြင့္အလမ္းနဲ႔ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာေတြအတြက္ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစႏုိင္ပါတယ္” လို႔လည္း သူက ဆက္ေျပာသြားခဲ့ပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေရးဟာ ပင္လယ္ေရပိုင္နက္ အားလံုးနီးပါးကို သူပိုင္တယ္လို႔ ေတာင္းဆိုေနတဲ့ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံနဲ႔ သူတို႔လည္း ပိုင္တယ္လို႔ အၿပိဳင္ေတာင္းဆိုေနခဲ့ၾကတဲ့ ဖိလစ္ပိုင္၊ မေလးရွား၊ ဘ႐ူႏုိင္းနဲ႔ ဗီယက္နမ္ႏုိင္ငံေတြ အၾကားမွာ တင္းမာမႈ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ျဖစ္ေနခဲ့တာ ကာလ အေတာ္ၾကာခဲ့ၾကတဲ့ အေၾကာင္းကို က်ေနာ္ အေစာပိုင္းမွာ ေဆာင္းပါးေရးသား တင္ျပခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ကမၻာ့အေရး မ်က္ျခည္မျပတ္တဲ့ စာဖတ္သူေတြအားလံုး သိၿပီးျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ေဆြးေႏြးပြဲ အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ဒီကိစၥဟာ အေတာ္ႀကီး အကဲဆတ္ခဲ့တဲ့ ကိစၥတခု ျဖစ္ခဲ့သလို ခု အာဆီယံ-အေမရိကန္ ထိပ္သီးအစည္းအေ၀းမွာလည္း အကဲဆတ္တဲ့၊ လက္ေရွာင္ခ်င္ၾကတဲ့ ကိစၥတခု ျဖစ္ေနဆဲပဲလို႔ေျပာရင္ မွားမယ္မဟုတ္ပါဘူး။ ၿပီးခဲ့တဲ့ အဂၤါေန႔ကပဲ ေဖာ့ခ္ဆ္သတင္းဌာနရဲ႕ အရပ္ဘက္ အာကာသ ၿဂိဳဟ္တုဓာတ္ပံု ကိုးကားေဖာ္ျပခ်က္အရ တ႐ုတ္စစ္တပ္က ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ျပင္ထဲက အျငင္းပြားေနတဲ့ ကၽြန္းတကၽြန္းေပၚမွာ အဆင့္ျမင့္ ေျမျပင္က ေ၀ဟင္ပစ္ ဒံုးက်ည္စနစ္တခုကို ခ်ထားခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီကိစၥဟာ ေဒသတြင္းသာမက ႏုိင္ငံတကာရဲ႕ အေလးထားမႈပါ ရွိလာတဲ့ အေရးတခု ျဖစ္လာခဲ့ၿပီး မၾကာခင္ကပဲ ေျမာက္အႏၱလႏၱိတ္ စစ္စာခ်ဳပ္အဖြဲ႔ ေနတိုးကလည္း အာဆီယံအဖြဲ႔ႀကီးရဲ႕ ေဒသတြင္း ဘံုအနာဂတ္ လံုၿခံဳေရးကိစၥမွာ သူတို႔ရဲ႕ ဘက္စံုကာကြယ္ေရး အစီအမံေတြနဲ႔ ၀င္ေရာက္ကူညီ ေဆာင္ရြက္ၿပီး တျခား သုေတသနနဲ႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္းေတြအတြက္ ကူညီဖို႔ အာဆီယံ အဖြဲ႔ႀကီးနဲ႔ ေဆြးေႏြးၿပီးခဲ့တာ မၾကာေသးတဲ့ကာလလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ဒီအစည္းအေ၀းမွာ တ႐ုတ္ကို အေလးေပး ေဆြးေႏြးတာမ်ိဳး မလုပ္ေတာ့ဘဲ အခ်က္ ၁၇ ခ်က္ပါ အေမရိကန္-အာဆီယံ ပူးတြဲေၾကညာခ်က္တခုကို သမၼတ အိမ္ျဖဴေတာ္ ျပန္ႀကားေရးဌာနက ထုတ္ျပန္ေၾကညာႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေၾကညာခ်က္ထဲမွာ ႏုိင္ငံအားလံုးရဲ႕ အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာပိုင္ဆိုင္မႈ၊ နယ္နိမိတ္ တည္တန္႔ခိုင္ၿမဲေရး၊ တန္းတူညီမွ်ေရးနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးလြတ္လပ္မႈေတြကို ကုလသမဂၢ ပဋိညာဥ္စာခ်ဳပ္၊ အာဆီယံစာခ်ဳပ္နဲ႔ ႏုိင္ငံတကာ ဥပေဒေတြရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြနဲ႔ အေျခခံမူ၀ါဒေတြကို အခိုင္အမာ ထိန္းသိမ္းၿပီး ေလးစားလိုက္နာေရးကစလိုု႔ ခ်မ္းသာႂကြယ္၀မႈေတြ၊ ေရရွည္ခံၿပီး အားလံုးပါ၀င္တဲ့ စီးပြားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈနဲ႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈေတြကို မွ်ေ၀ဖို႔၊ လူငယ္ေတြကို အျပန္အလွန္ အက်ိဳးရွိေစဖို႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး၊ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈနဲ႔ တည္ၿငိမ္မႈေတြ ေရရွည္ဆက္လက္ တည္ရွိဖို႔ ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ေပးေရး။
အားေကာင္း၊ အကန္႔အသတ္မထား၊ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈကို ဦးတည္တဲ့ စီးပြားေရးရဲ႕ အေရးပါမႈ၊ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ၊ အလုပ္အကိုင္ဖန္တည္းမႈနဲ႔ ဆန္းသစ္ေျပာင္းလဲမႈ၊ စီးပြားေရး စြန္႔စားေဆာင္ရြက္လိုမႈ၊ ဆက္စပ္ေဆာင္ရြက္မႈေတြကို အျပန္အလွန္ အသိအမွတ္ျပဳမႈေတြ ရွိဖို႔နဲ႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ ကြာဟမႈကို က်ဥ္းသြားေစတဲ့ အေသးစားနဲ႔ အလတ္စား စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကို ကူညီေထာက္ပံ့ေရး။
ဒီမိုကေရစီကို အားေကာင္းလာေစၿပီး ေကာင္းမြန္တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို ျမႇင့္တင္ေပးႏုိင္တဲ့ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးကို ထိန္းသိမ္းလိုက္နာမႈ၊ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ အေျခခံလြတ္လပ္ခြင့္ေတြကို ျမႇင့္တင္ေပးေရးေတြ လုပ္ေဆာင္ဖို႔ အဓိ႒ာန္ကို အေသအခ်ာ ကိုင္စြဲၿပီး ေဒသတြင္း ျပည္သူေတြကို အခြင့္အလမ္း ရရွိေစေရး။
ႏုိင္ငံအားလံုးရဲ႕ အထူးအခြင့္အေရးေတြနဲ႔ အခြင့္အေရးေတြကို အကာအကြယ္ေပးၿပီး စည္မ်ဥ္းအေျချပဳ ေဒသတြင္းနဲ႔ ႏုိင္ငံတကာ ဖြဲ႔စည္းပံုစနစ္ေတြကို အခိုင္အမာ လိုက္နာေစာင့္ထိန္းေရးေတြ….
၁၉၈၂ ခုႏွစ္ ကုလသမဂၢ ပင္လယ္ျပင္ဆိုင္ရာ သေဘာတူညီခ်က္ (UNCLOS) နဲ႔ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ဥပေဒမူ၀ါဒနဲ႔အညီ ၿခိမ္းေျခာက္တာ၊ အင္အားသံုးတာမ်ိဳး မလုပ္ဘဲ ဥပေဒနဲ႔ သံတမန္ေရးရာ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကို အျပည့္အ၀ ေလးစားေရး အပါအ၀င္ အျငင္းပြားမႈေတြကို ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်မွတ္ေရး ေဆာင္ရြက္မႈေတြကို မွ်ေ၀ေရး….။
အၾကမ္းဖက္၀ါဒနဲ႔ အစြန္းေရာက္ အၾကမ္းဖက္၀ါဒ၊ လူကုန္ကူးမႈ၊ မူးယစ္ေဆး၀ါး ေမွာင္ခိုကုန္ကူးမႈ၊ တရားမ၀င္ မသိရဘဲ စည္းမ်ဥ္းစဥ္းကမ္း မညီညြတ္တဲ့ ငါးဖမ္းမႈေတြ၊ သား႐ုိင္းတိရစာၦန္နဲ႔ သစ္ေမွာင္ခိုကုန္ကူးမႈမ်ိဳးေတြလို ကမၻာတ၀ွမ္းေရးရာ ကိစၥေတြအတြက္ အားေကာင္းတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ရရွိေရး စတာေတြနဲ႔ အထူးသျဖင့္ တည္ဆဲ အာဆီယံ ဦးေဆာင္တဲ့ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြအေပၚ ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ ေဒသဆိုင္ရာ ေဆြးေႏြးပြဲေတြမွာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြကို ျမႇင့္တင္ေပးေရး ကတိက၀တ္ေတြကို မွ်ေ၀ ေဆာင္ရြက္ေရးေတြ အပါအ၀င္ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလို အခ်က္အလက္ေတြပါတဲ့ ပူးတြဲေၾကညာခ်က္မ်ိဳး ခ်မွတ္တာဟာ ေကာင္းတဲ့ကိစၥတခုလို႔ ဆိုရမွာျဖစ္ေပမယ့္ တကယ္တန္း အာဆီယံအဖြဲ႔၀င္ ႏုိင္ငံေတြက စိတ္ရင္းမွန္နဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ႏုိင္ၾကပါ့မလား။
ကိုယ့္ႏုိင္ငံ၊ ကိုယ့္လူမ်ိဳး အက်ိိဳးစီးပြား ဒါမွမဟုတ္ အုပ္စိုးသူ လူနည္းစု ကြက္ကြက္ကေလးအတြက္ တကြက္ခ်န္တာမ်ိဳး၊ လွ်ိဳထားတာမ်ိဳး စတာေတြ လုပ္လာခဲ့ရင္ေရာ။ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြား ကာကြယ္ေရးေတြကို ေဇာင္းေပးလုပ္လာၾကရင္ေရာဆိုတဲ့ သံသယအျမင္နဲ႔ ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ၾကည့္ႏုိင္ေသးသလုိ ပူးတြဲေၾကညာခ်က္ပါ ကတိက၀တ္ေတြအတိုင္း စိတ္ရင္းေစတနာ၊ ႏုိင္ငံတကာ စိတ္ဓာတ္နဲ႔ လူသားဆန္တဲ့ စိတ္ဓာတ္နဲ႔ ႏုိင္ငံအားလံုးက ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ႏုိင္ၾကရင္ ဆိုၿပီး အေကာင္းျမင္ ႐ႈေထာင့္ကေန ၾကည့္မယ္ဆိုရင္လည္း ၾကည့္ႏုိင္ၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
က်ေနာ္တို႔ႏုိင္ငံမွာ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ ေက်ာ္ အာဏာရွင္စနစ္နဲ႔ ကိုယ့္ျပည္သူလူထုအေပၚ၊ ကိုယ့္လူမ်ိဳးေတြအေပၚ ထင္သလို အႏုိင္က်င့္ဗိုလ္က် ဖိစီးႏွိပ္စက္ထားရင္း အာဏာနဲ႔ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြား ကြက္ကြက္ကေလးကိုပဲဲ ၾကည့္ၿပီး အုပ္ခ်ဳပ္သြားတဲ့ ခုထိ က်ားကုတ္က်ားခဲ အာဏာကို ဖက္တြယ္ထားဖို႔ ႀကိဳးစားေနၾကတဲ့ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြလို လူမ်ိဳးေတြလည္း ရွိႏုိင္ေသးေတာ့ လံုး၀ အေကာင္းဘက္ကခ်ည္းပဲ ၾကည့္ျမင္ဖို႔ေတာ့ ေစာေသးတယ္လို႔ ထင္မိပါတယ္။ ။
စိုးေနလင္း
