ဒီမုိကေရစီရဲ႕ အစြန္းတပါး တခုကေတာ့ “ႏိုင္သူ အကုန္ယူ (winner takes all)”  ျဖစ္သြားတဲ့ အခါမ်ဳိးပါ။ ဒါေၾကာင့္ “အမ်ားစု ဆႏၵ၊ အနည္းစု အခြင့္အေရး” လို႔ ဆုိၾကတာပါ။ အဓိပၸါယ္ကေတာ့ အမ်ားစု ဆႏၵအတိုင္း အုပ္ခ်ဳပ္ေပမယ့္ အနည္းစု အခြင့္အေရးကို ေလးစားရပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဒီမုိကေရစီနဲ႔ အသားမက်ေသးတဲ့ အသြင္ကူးေျပာင္းစ ႏိုင္ငံေတြမွာ “အမ်ားစု ဆႏၵ” ဆုိတာ “အမ်ားစု ဗိုလ္က်”အထိ အစြန္းေရာက္သြားတတ္ပါတယ္။ ဒီမုိကရစီနည္းက် ေရြးေကာက္ပြဲ မွာ အႏုိင္ရတဲ့ပါတီေတြက ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ အာဏာေလာဘတက္ၿပီး တဖက္သတ္ ဥပေဒေတြကို ေရးဆြဲခဲ့တဲ့အတြက္ ႏုိင္ငံေရးမတည္ၿငိမ္မႈေတြ ေပၚေပါက္ေလ့ရွိပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေတြက ထုိင္း၊ အီဂ်စ္၊ ယူကရိန္းတို႔မွာ အၾကမ္းဖက္မႈ၊ စစ္တပ္ အာဏာသိမ္းမႈေတြ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဇစ္ျမစ္က ဒါပါပဲ။ တဖက္မွာ ဒီမုိကေရစီနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ လူအမ်ား ေမ့ေနတတ္တဲ့ တျခားကိစၥတခုကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အႏိုင္ရတဲ့ပါတီ ဒါမွမဟုတ္ ညြန္႔ေပါင္းက အုပ္ခ်ဳပ္တာကို လက္ခံရတာပါပဲ။ ငါ့ပါတီ ႐ႈံးသြားလို႔၊ ငါမဲေပးတဲ့ ပါတီ မဲမႏိုင္လို႔ ဆုိၿပီး စိတ္ကြက္ေနလို႔ မရပါဘူး။ မဲကြာျခားခ်က္က မတိမ္းမယိမ္းျဖစ္ေနလို႔ဆုိၿပီး ဆင္ေျခေပးေနလို႔ မသင့္ေတာ္ပါဘူး။ ေရြးေကာက္ပြဲ စည္းမ်ဥ္း စည္းကမ္းအတုိင္းပဲ “ႏိုင္သူ” “႐ႈံးသူ” ကြဲျပားသြားရင္ အသာတၾကည္ လက္ခံရတာ ထံုးစံ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီစနစ္ အလုပ္ျဖစ္ဖို႔ဆုိရင္ ဆုိခဲ့တဲ့ အစြန္းႏွစ္ပါးကို ခ်ိန္ဆဖို႔ လိုပါတယ္။ ညိႇႏိႈင္းမရေအာင္ ေသြးကြဲေနတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ ဒီမုိကေရစီဟာ အလုပ္ မျဖစ္ပါဘူး။ ဒီအခါမ်ဳိးမွာ ၀႐ုန္းသုန္းကား၊ ဒါမွမဟုတ္ အာဏာရွင္စနစ္ဆီကို ေနာက္တပတ္ ျပန္လည္သြားတတ္ပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အမ်ဳိးသားဒီမုိကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္(အန္အယ္လ္ဒီ)က တခဲနက္ အႏိုင္ရခဲ့ တယ္။ အန္အယ္လ္ဒီက ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ၊ ဒုတိယသမၼတတေယာက္တို႔ကို စိတ္တုိင္းက် တင္ႏိုင္ရံုမက၊ လႊတ္ေတာ္ ႏွစ္ရပ္ရဲ႕ အႀကီးအကဲေတြကိုလည္း စိတ္တုိင္းက် တင္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အန္အယ္လ္ဒီက ဒီလို မလုပ္ပါဘူး။ လႊတ္ေတာ္ အႀကီးအကဲေတြကို ေရြးခ်ယ္ပံုကို ၾကည့္ရင္ ျပည္သူ႔ လႊတ္ေတာ္မွာေရာ၊ အမ်ဳိးသား လႊတ္ေတာ္မွာပါ ဒုတိယ ေနရာအမ်ားဆံုး ရၾကတဲ့ ပါတီေတြကို ဒုတိယအႀကီးအကဲေတြ အျဖစ္ ခန္႔အပ္ပါတယ္။ ျပည္ေထာင္စု ၾကံ႔ခုိင္ေရးႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး ပါတီ၊ ရခိုုင္အမ်ဳိးသားပါတီတို႔က ေခါင္းေဆာင္ေတြ ေနရာရၾကပါတယ္။ အမ်ဳိးသား ရင္ၾကားေစ့ေရး အတြက္ ရည္ရြယ္ၿပီး ဒီလိုေရြးခ်ယ္ခဲ့တာလို႔ အန္အယ္လ္ဒီ ဥကၠ႒ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ရွင္းျပပါတယ္။ ဒီပံုစံအတုိင္းဆုိရင္ သမၼတကို အန္အယ္လ္ဒီက စိတ္ႀကိဳက္တင္ၿပီး၊ ဒုတိယ သမၼတကို တျခား ပါတီေတြနဲ႔ ညိႇႏိႈင္းမယ့္ သေဘာမ်ဳိးလားလို႔ တခ်ဳိ႔က ထင္ေၾကးေပးလာၾကပါတယ္။ အကယ္၍ ဒီလို ျဖစ္လာခဲ့ရင္ အန္အယ္လ္ဒီအတြက္ အႀကီးအက်ယ္ စြန္႔စားမႈတခုလို ဆုိရပါမယ္။ အေၾကာင္း ကေတာ့ ဒုတိယသမၼတဟာ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ အေရးႀကီးတဲ့ ေနရာမွာရွိတဲ့ ႏုိင္ငံေတာ္ ကာကြယ္ေရးႏွင့္ လံုျခံဳေရးေကာင္စီ(ကာ/လံု)ထဲက ေနရာတခုကို အန္အယ္လ္ဒီက လက္လႊတ္ခံ လုိက္တဲ့သေဘာ ျဖစ္သြားနုိင္လုိ႔ပါပဲ။ တကယ္ေတာ့ နဂိုတကည္းက ကာ/လံု မွာ ၁၁ ေယာက္ထဲက ၆ ေယာက္ကို တပ္မေတာ္ ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္က ခန္႔တာ ျဖစ္လို႔ အန္အယ္လ္ဒီက အနည္းစု ျဖစ္ေနၿပီးသားပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဒုတိယသမၼတကိုပါ လက္လႊတ္လိုက္မယ္ဆုိရင္ ကာ/လံု မွာ ျပည္သူေတြက တခဲနက္ မဲေပးလိုက္ တဲ့ ပါတီဟာ (၄) ေနရာပဲ ရပါလိမ့္မယ္။ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ အန္အယ္လ္ဒီက အခုေလာက္ အျပတ္အသတ္ မနုိင္ခဲ့ရင္ ႏိုင္လ်က္နဲ႔ ႐ႈံး ရတဲ့ အျဖစ္မ်ဳိးေတာင္ ၾကံဳႏုိင္ပါေသးတယ္။ ျပည္ေထာင္စု ၾကံံ့ခုိင္ေရးႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖဳိးေရးပါတီက လႊတ္ေတာ္ ေနရာ ၂၅ ရာခုိင္ႏႈန္း အႏုိင္ရခဲ့ရင္ တပ္မေတာ္သား ကိုယ္စားလွယ္ ၂၅ ရာခုိင္ႏႈန္းနဲ႔ ေပါင္းၿပီး အလြယ္တကူပဲ အစိုးရ ဖြဲ႔ႏုိင္လိမ့္မယ္ဆုိၿပီး အာဏာရပါတီဘက္က အသံထြက္ခဲ့တာ မမွားပါဘူး။ ျပည္ခုိင္ၿဖဳိးပါတီဟာ စစ္အစိုးရက ဖြဲ႔ေပးခဲ့တဲ့ လူမႈေရးအသင္းကေန ေျပာင္းလဲလာတာ ျဖစ္ၿပီး ဦးသိန္းစိန္၊ ဦးေရႊမန္း အပါအ၀င္ ပါတီေခါင္းေဆာင္ေတြကလည္း စစ္ေခါင္းေဆာင္ေဟာင္း ေတြပါပဲ။ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အန္အယ္လ္ဒီက ၈၀ ရာခုိင္ႏႈန္းနီးပါး အႏုိင္ရတဲ့အတြက္ေၾကာင့္သာ အေျခအေနေတြ ေျပာင္းျပန္ ျဖစ္ကုန္တာပါ။ ေရြးေကာက္ပြဲ ရလဒ္အတုိင္းဆုိရင္ အန္အယ္လ္ဒီက လႊတ္ေတာ္ အႀကီးအကဲေရြးခ်ယ္တာက အစ ေျပာင္းျပန္လွန္လို႔ ရတဲ့ တျခားကိစၥေတြအမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။ ေရွ႕မွာ ဥပေဒျပဳတဲ့ ကိစၥေတြ မွာလည္း လႊတ္ေတာ္တြင္း အမ်ားစုျဖစ္ေနတဲ့ အန္အယ္လ္ဒီအေနနဲ႔ တျခား မဟာမိတ္ေတြနဲ႔ ေပါင္းလိုက္ရင္ ျပတ္ျပတ္သားသား အမ်ားစု ျဖစ္လို႔ အနည္းစု ျဖစ္တဲ့ ျပည္ခုိင္ၿဖဳိးနဲ႔ တပ္မေတာ္သား အမတ္ေတြ ဘာမွ တတ္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အန္အယ္လ္ဒီက တင္မယ့္ သမၼတ၊ အန္အယ္လ္ဒီက လႊမ္းမုိးထားတဲ့ လႊတ္ေတာ္ဟာ တပ္မေတာ္သား အမတ္ေတြရဲ႕ သေဘာတူညီခ်က္ မရဘဲ ဖြဲ႔စည္းပံုျပင္ဆင္ေရးကို မလုပ္ႏိုင္ေပမယ့္၊ တျခား ဥပေဒေတြ၊ ဥပေဒကဲ့သို႔ အာဏာတည္တဲ့ အမိန္႔ေတြကို ထုတ္ျပန္ႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုး ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရးကို အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္က လႊတ္ေတာ္တြင္း က မႀကိဳးစားဘဲ လူထုဆႏၵခံယူပြဲကို အရင္ လုပ္မယ္ဆုိရင္  စစ္တပ္က ကန္႔ကြက္ခြင့္ မရပါဘူး။ အတုိက္အခံဘ၀မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ဒီလို စိန္ေခၚခဲ့တဲ့ အခါေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ အန္အယ္လ္ဒီက အစိုးရ ျဖစ္လာတဲ့အခါ လက္ေတြ႔လုပ္မယ္ဆုိရင္ လုပ္ႏိုင္တဲ့ အေနအထားလည္း ရွိပါတယ္။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုကို ဘယ္လိုနည္းလမ္းနဲ႔ ေရးဆြဲအတည္ျပဳခဲ့သလဲ ဆုိတာကို အသာထားဦး။ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒအရပ္ဟာ အေျခအေန အခ်ိန္အခါအရ ေျပာင္းလဲသင့္ရင္ ေျပာင္းလဲရပါမယ္။ နိဂံုးခ်ဳပ္ရရင္ေတာ့ လူထုဆႏၵအတုိင္းဆုိရင္ စနစ္ေဟာင္းကို ကာကြယ္ခ်င္သူေတြ ဘက္က အဘက္ဘက္က ႐ႈံးေနပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒအရ ဖန္တီးထားတဲ့ အစိုးရနဲ႔ စစ္တပ္တို႔ရဲ႕ အားၿပိဳင္မႈ ေပၚထြက္လာႏုိိင္ပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္မွာ ေရြးေကာက္ပြဲအႏုိင္ရမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ အန္အယ္လ္ဒီက ႏုိင္သေလာက္ အကုန္မယူဘဲ အမ်ဳိးသားရင္ၾကားေစ့ေရးကို ေရွ႕႐ႈၿပီး ႐ႈံးသူေတြကို မွ်ေ၀ေပးေနပါ တယ္။ ဒါကို ႐ႈံးသူေတြဘက္ကလည္း နားလည္ၿပီး တုိင္းျပည္အက်ဳိးကို ေရွ႕႐ႈၿပီး “ၾကားအေျဖ”  ရွာဖို႔ စဥ္းစားဖို႔ လိုပါတယ္။ ဥပမာအေနနဲ႔ ေလာေလာဆယ္မွာ လူထုက တခဲနက္ ေထာက္ခံထားတဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ကို သမၼတျဖစ္ခြင့္ ပိတ္ပင္ထားတဲ့ ၅၉ (စ) ကိစၥ ျပင္ဆင္ဖုိ႔ ကိစၥနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းပံုထဲက တပ္မေတာ္ရဲ႕ မူမွန္မဟုတ္တဲ့ အခန္းက႑၊ လႊတ္ေတာ္တြင္းက တပ္မေတာ္သားေတြ ၀င္ေရာက္ေနရာယူတဲ့ ကိစၥေတြကို ျပင္ဆင္ဖို႔ ႀကိဳးစားတာကို ဘယ္အခ်ိန္အထိ ဆုိင္းငံ့ထားေပးရမလဲ စသျဖင့္ (sunset clauses ေန၀င္ခ်ိန္ ျပဌာန္းခ်က္ေတြ) ကိစၥေတြမွာ အေပးအယူ ညိႇႏိႈင္းႏိုင္ဖုိ႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ေနသြင္