တိုင္း​ရင္း​သား​ေဒသ​ေတြမွာ ျဖစ္ပြား​ေနတဲ့​ ျပည္တြင္း​စစ္ ပဋိပကၡ​ေတြ အျမန္ဆံုး​ အဆံုး​သတ္နိုင္ဖို့​နဲ့​ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​လုပ္ငန္း​စဥ္​ေတြမွာ ကိုယ္စြမ္း​႐ွိသမ်ွ ၾကား​ဝင္ၾကိုး​ပမ္း​ေဆာင္႐ြက္ဖို့​ အသင့္​႐ွိတယ္လို့​ ျမန္မာ့​ဒီမိုက​ေရစီ​ေခါင္း​ေဆာင္ ​ေဒၚ​ေအာင္ဆန္း​စုၾကည္က အစိုး​ရနဲ့​ တိုင္း​ရင္း​သား​လက္နက္ကိုင္အဖြဲ့​အစည္း​ေတြကို စာ​ေရး​သား​ေပး​ပို့​ျပီး​ ​ေျပာၾကား​လိုက္ပါတယ္။ ဒီက​ေန့​ရက္စြဲနဲ့​ ​ေပး​ပို့​တဲ့​စာဟာ နိုင္ငံ​ေတာ္သမၼတ ဦး​သိန္း​စိန္၊​ ကရင္အမ်ိုး​သား​အစည္း​အရံုး​၊​ ကခ်င္ျပည္လြတ္လပ္​ေရး​အဖြဲ့​၊​ မြန္ျပည္သစ္ပါတီနဲ့​ ႐ွမ္း​ျပည္တပ္မ​ေတာ္​ေတြထံကို လိပ္မူ​ေရး​သား​ထား​ပါတယ္။ ေဒၚ​ေအာင္ဆန္း​စုၾကည္က ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​လုပ္ငန္း​စဥ္​ေတြမွာ ၾကား​ဝင္ၾကိုး​ပမ္း​ေဆာင္႐ြက္ဖို့​ ​ေျပာၾကား​ခဲ့​တာနဲပတ္သက္ျပီး​ ဆရာၾကီး​ ဒဂုန္တာရာကို ​ေမး​ျမန္း​ထား​ပါတယ္။ ေဒၚ​ေအာင္ဆန္း​စုၾကည္ရဲ့​ ကမ္း​လွမ္း​မႈနဲ့​ ပတ္သက္ျပီး​ေတာ့​ ဆရာၾကီး​က ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​အ​ေၾကာင္း​ကို အျမဲတမ္း​ေတာက္​ေလ်ွာက္ ​ေျပာလာတယ္ ဆို​ေတာ့​ ဒီ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​နဲ့​ ပတ္သက္ျပီး​ေတာ့​ ​ေဒၚစုရဲ့​ ကမ္း​လွမ္း​ခ်က္အ​ေပၚမွာ ဆရာၾကီး​ရဲ့​ အျမင္ကို ​ေျပာျပ​ေပး​ပါခင္ဗ်။ “ဟုတ္ကဲ့​ ​ေကာင္း​တာ​ေပါ့​ဗ်၊​ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​လုပ္တယ္ဆိုတာ ​ေကာင္း​တဲ့​အလုပ္ပဲ။ အခုလူ​ေတြက ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​ထက္ စစ္​ေရး​နဲ့​ လက္နက္ကို အား​ကိုး​တတ္ၾကတယ္။ လက္နက္နဲ့​ ခ်ဥ္း​ကပ္ခ်င္တယ္၊​ အဲဒါ မမွန္ဘူး​ခင္ဗ်။ ကမၻာဦး​ကတည္း​က လက္နက္ သံုး​ခဲ့​တာမဟုတ္ဘူး​။ ကမၻာဦး​အစ​ေလ၊​ ​ေနာက္ပိုင္း​ေတာ့​ ဘုရင္​ေတြ ​ေပၚလာ​ေတာ့​ လက္ နက္အား​ကိုး​လာတာ။ က်​ေနာ္တို့​က​ေတာ့​ ငယ္ငယ္ကတည္း​က ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​ကို ၾကိုက္ တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္း​က သိပ္လႈပ္႐ွား​မႈ​ေတြ မ႐ွိ​ေသး​ဘူး​။ လုပ္႐ွား​မႈ မ႐ွိတဲ့​ အခ်ိန္က်​ေတာ့​ ဆရာၾကီး​ သခင္ကိုယ္​ေတာ္မွိုင္း​က ဂ်ဴဗလီ​ေဟာမွာ က်​ေနာ္တို့​ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ ​ေရး​ ညီလာခံလုပ္တယ္​ေလ။ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​ ကြန္ဂရက္လို့​ ​ေခၚတာ​ေပါ့​။ ကမၻာ့​ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​ ကြန္ဂရက္လုပ္တဲ့​အခါမွာ က်​ေနာ္တို့​ ပါတယ္။ ဥကၠဌက​ေတာ့​ ဆရာၾကီး​ခင္ကိုယ္ ​ေတာ္မွိုင္း​ေပါ့​။ ဒုတိယဥကၠ႒က သခင္​ေလး​ေမာင္တို့​၊​ ဦး​ထြန္း​ေအာင္​ေက်ာ္တို့​၊​ ဘုန္း​ၾကီး​ တပါး​က ဘြဲ့​ေတာ့​ ​ေမ့​ေနျပီဗ်။ ဘုန္း​ၾကီး​ဘြဲ့​ေတြ ပါလိလိုဆို​ေတာ့​ နည္း​နည္း​႐ႈပ္တယ္။ က်​ေနာ့္​ကိုလည္း​ ဒုတိယ ဥကၠ႒ဆိုျပီး​ ခန့္​တယ္။ ၁၉၅၂ ​ေနာက္က်​ေတာ့​ ဂ်ဴဗလီ ​ေဟာၾကီး​ကို ဖ်က္လိုက္တယ္ဗ်။ ဖ်က္ျပီး​ေတာ့​ အခု စစ္ျပတိုက္လုပ္ထား​တယ္။ စစ္ျပ တိုက္ကလည္း​ မမွန္ပါဘူး​ဗ်ာ၊​ သူတို့​က ပညာသိပ္တတ္တာမဟုတ္ဘူး​ခင္ဗ်။ အဲဒါ ​ေၾကာင့္​ က်​ေနာ္က ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​လုပ္တာကို ဘယ္သူပဲ လုပ္လုပ္ ၾကိုက္ပါတယ္။ ​ေကာင္း​ လည္း​ေကာင္း​တယ္။ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​မ႐ွိဘဲနဲ့​ ဘာမွ လုပ္လို့​ ရမွာမဟုတ္ဘူး​။ ဗမာျပည္က ဘယ္လိုျဖစ္သြား​လဲဆို​ေတာ့​ စစ္သမား​ေတြ လက္ထဲကို အုပ္ခ်ဳပ္​ေရး​ ​ေရာက္သြား​တဲ့​ အခါက်​ေတာ့​ သူတို့​က သူတို့​လုပ္ခ်င္သလို လုပ္တာ။ အဲဒီမွာ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​ကို သူတို့​က သိပ္မၾကိုက္ဘူး​။ သူတို့​က လက္နက္႐ွိမွ ရပ္တည္လို့​ ရမယ္ လို့​ထင္တယ္ မဟုတ္ပါဘူး​။ အဲဒီလို အ​ေျခအ​ေနမွာ ​ေဒၚ​ေအာင္ဆန္း​စုၾကည္က ဗိုလ္ ​ေအာင္ဆန္း​ရဲ့​သမီး​ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​ စကား​ေျပာတာ က်​ေနာ္တို့​ ၾကိုက္တာ​ေပါ့​ဗ်ာ။” အခု ​ေဒၚ​ေအာင္ဆန္း​စုၾကည္ရဲ့​ ကမ္း​လွမ္း​မႈနဲ့​ ပတ္သက္လို့​ေရာ ဆရာၾကီး​ရဲ့​ အျမင္သ​ေဘာထား​ေလး​ကို ​ေျပာျပပါ။ “ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​ကမ္း​လွမ္း​တာ ၾကိုက္တာ​ေပါ့​ဗ်ာ။ ​ေဒၚ​ေအာင္ဆန္း​စုၾကည္လို လူက ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​လုပ္တယ္ဆို​ေတာ့​ ပို​ေကာင္း​တာ​ေပါ့​။ သူက လူၾကည္ညိုတဲ့​လူ။ သူကိုယ္တိုင္ကလည္း​ ပညာတတ္တယ္။ ​ေနာက္ျပီး​ေတာ့​ သူ့​အ​ေဖကလည္း​ ဗမာျပည္ရဲ့​ေခါင္း​ေဆာင္ဆို​ေတာ့​ ​ေကာင္း​တာ​ေပါ့​ အဲဒါ။ သူ ကမ္း​လွမ္း​တာ ​ေကာင္း​တယ္ က်​ေနာ္ ၾကိုက္တယ္။” အဲဒီ​ေတာ့​ က်န္တဲ့​လူ​ေတြရဲ့​ ျပည္တြင္း​ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​ ​ေဆာင္႐ြက္ခ်က္ထက္စာရင္ ​ေဒၚ​ေအာင္ဆန္း​စုၾကည္ဆိုလို့​႐ွိရင္လည္း​ ဥပမာ ဗမာျပည္က တိုင္း​ရင္း​သား​ေတြ​ေရာ ျပည္တြင္း​မွာ ​ေျမျပန့္​ကလူ​ေတြက​ေရာက ​ေထာက္ခံတယ္ဆိုတဲ့​ အသံ​ေတြက က်ယ္က်ယ္ျပန့္​ျပန့္​ ​ေပၚထြက္​ေနတယ္ ဆို​ေတာ့​ ဒီ ​ေဒၚ​ေအာင္ဆန္း​စုၾကည္ ၾကား​ဝင္​ေဆာင္႐ြက္မယ္ဆိုလို့​႐ွိရင္ အစိုး​ရဘက္က​ေရာ၊​ ကာယကံ႐ွင္ တိုင္း​ရင္း​သား​ေတြက​ေရာ၊​ ျပည္​ေတြက​ေရာ ဘယ္လို အခန္း​က႑​ေတြက ပါသင့္​ပါသလဲ ဆရာၾကီး​။ “တိုင္း​ရင္း​သား​ေတြက​ေတာ့​ က်​ေနာ္တို့​ တျပည္တည္း​ တ​ေျမတည္း​သား​ လူ​ေတြ​ေလ။ အဲဒီလူ​ေတြက ​ေထာက္ခံတယ္ဆို​ေတာ့​ ပို​ေကာင္း​တာ​ေပါ့​။ က်​ေနာ္က​ေတာ့​ ၾကိုက္တယ္ဗ်ာ။ ​ေဒၚ​ေအာင္ဆန္း​စုၾကည္ တ​ေယာက္တည္း​လုပ္တာတင္ မဟုတ္ဘူး​၊​ တျပည္လံုး​ပါလာ​ေအာင္ တျပည္လံုး​လည္း​ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​စိတ္​ေတြ ႐ွိတယ္။ ဒီက လူ​ေတြက ဖမ္း​ခ်င္ ဆီး​ခ်င္၊​ တား​ခ်င္ ဆီး​ခ်င္​ေတာ့​ ခြက်တယ္ အဲဒါ​ေလး​ တခုပဲ။” ေဒၚ​ေအာင္ဆန္း​စုၾကည္က ဒီ​ေခါင္း​ေဆာင္ပိုင္း​က​ေန ကမ္း​လွမ္း​သလို ​ေအာက္​ေျခမွာ​ေရာ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​ကြန္ရက္​ေလး​ေတြ ဖြဲ့​ျပီး​ လုပ္ရင္​ေရာ အဆင္မ​ေျပနိ္ုင္ဘူး​လား​ ဆရာၾကီး​။ “အဲဒါလည္း​ ​ေျပနိုင္ပါတယ္ ​ေကာင္း​ပါတယ္။ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​ လုပ္နိုင္​ေလ ​ေကာင္း​ေလပဲ။ တကမၻာလံုး​ အခုက ဆူတဲ့​ သ​ေဘာ​ေပါ့​ဗ်ာ။ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​ သိပ္ၾကိုက္တဲ့​ လူနဲ့​ စစ္ဘက္ၾကိုက္တဲ့​လူက အခုက ျဖစ္​ေနၾကတာကိုး​ အ​ေ႐ွ့​အလယ္ပိ္ုင္း​မွာ။ ကရာဖီဆိုလို့​႐ွိရင္ သူ့​အ​ေျခအ​ေနက ထြက္​ေျပး​ရမလို ျဖစ္​ေနျပီ။ အား​လံုး​က ဝိုင္း​တြန္း​ၾကတာ​ေပါ့​။ အဲဒီ​ေတာ့​ ဥ​ေရာပသမဂၢကလည္း​ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​ပဲ။ က်​ေနာ္တို့​ အခု အ​ေ႐ွ့​ေတာင္အာ႐ွအသင္း​ေပါ့​ဗ်ာ အဲဒါကလည္း​ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​ေတြ အခုတ​ေလာ ​ေျပာၾကတယ္ဗ်။ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​အသံ​ေတြ ၾကား​ေနရတယ္။ အဲဒါ​ေတာ့​ ​ေကာင္း​တဲ့​လကၡဏာ က်​ေနာ္ တ​ေယာက္တည္း​အျမင္​ေလ။” တကယ္လို့​ အစိုး​ရဘက္က​ေရာ၊​ တိ္ုင္း​ရင္း​သား​ေတြဘက္က​ေရာ ​ေဒၚ​ေအာင္ဆန္း​စုၾကည္ရဲ့​ ကမ္း​လွမ္း​ခ်က္ကို ၾကိုဆိုတယ္ဆိုရင္ ဆရာၾကီး​က​ေရာ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​ေကာ္မတီထဲမွာ ဒီအသက္အ႐ြယ္နဲ့​ ပါနိုင္ဦး​မလား​။ ဆရာၾကီး​ စိတ္အား​ထက္သန္မႈ ႐ွိ​ေသး​လား​။ “က်​ေနာ္ စိတ္အား​ထက္သန္ပါ​ေသး​တယ္။ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​မွတပါး​ ကမၻာၾကီး​ကို ကယ္နိုင္တဲ့​ နည္း​လမ္း​ဆိုတာ မ႐ွိဘူး​ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​ အင္အား​စုပဲ ႐ွိမယ္။” ဆရာၾကီး​ ပါဖို့​ အဆင္သင့္​ပဲ​ေပါ့​ အဲဒီလိုလား​ ဆရာၾကီး​။ “ပါမွာပဲ က်​ေနာ္က​ေတာ့​ ပါရမွာ။ ပါဆို ငယ္ငယ္တုန္း​က​ေလာက္ ဖ်တ္လတ္မႈ မ႐ွိဘူး​ေပါ့​ဗ်ာ။ ဒါကလည္း​ အသက္အ႐ြယ္က အသက္ၾကီး​တဲ့​အထဲ ပါ​ေနျပီ။ ပိုျပီး​ေတာ့​ က်​ေနာ္ ခိုင္ခိုင္မာမာ ယံုၾကည္လာတယ္ဗ်။ မျငိမ္း​ခ်မ္း​ရင္ ဘာမွ လုပ္လို့​မရဘူး​။ ျငိမ္း​ခ်မ္း​မွသာလ်ွင္ လယ္ယာစိုက္ပ်ိုး​ေရး​လည္း​ ​ေကာင္း​မယ္။ စက္မႈလက္မႈကလည္း​ လူ​ေတြ နား​လည္လာမယ္။ လူ​ေတြက လုပ္ခ်င္တယ္ဗ်။ တခ်ို့​က တား​တဲ့​လူ​ေတြက ႐ွိ​ေနလို့​။ တား​တဲ့​ အင္အား​စုဆိုတာက အုပ္စိုး​တဲ့​လူ​ေတြက​ေပါ့​၊​ ဒိျပင္လူ​ေတြက​ေတာ့​ သိပ္မပါပါဘူး​။ ​ေနာက္ ​ေဒၚ​ေအာင္ဆန္း​စုၾကည္ကိုလည္း​ လူမ်ိုး​စု​ေတြ ႐ွိတယ္မဟုတ္လား​။ ႐ွမ္း​တို့​၊​ ကခ်င္တို့​၊​ ခ်င္း​တို့​၊​ မြန္တို့​၊​ ကရင္တို့​၊​ အဲဒီလူ​ေတြထဲက ရခိုင္တို့​ကလည္း​ ၾကိုက္ၾကတယ္၊​ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​ကို အခု ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​စကား​ ​ေတာ္​ေတာ္​ေျပာၾကတယ္။ က်​ေနာ္တို့​ လုပ္ၾကည့္​မွ သိမွာ။” တကယ္လို့​သာ ​ေဒၚစုလုပ္ခြင့္​ရလို့​႐ွိရင္ ဗမာျပည္မွာ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​လမ္း​က နွစ္​ေပါင္း​ ၆၀ ​ေလာက္ ပိတ္​ေနရာက​ေန ပြင့္​လာမယ့္​ သ​ေဘာ႐ွိတယ္​ေပါ့​ ဆရာၾကီး​၊​ အဲလိုသ​ေဘာလား။ “ခ်က္ခ်င္း​ေတာ့​လည္း​ ျဖစ္မယ္မျဖစ္ဘူး​ က်​ေနာ္လည္း​ မ​ေျပာတတ္ဘူး​။ ျဖစ္နိ္ုင္ရင္​ေတာ့​ ​ေကာင္း​တယ္။ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​မ႐ွိရင္ ဘာမွ လုပ္လို့​ မရဘူး​။”