ပထမဆံုး အယ္လ္နီညိဳဆိုတာ ဘာလဲဆိုတာကစၿပီး ေျပာခ်င္ပါတယ္။ တိုတိုနဲ႔လိုရင္းကို ေျပာရရင္ အယ္လ္နီညိဳဆိုတာ ေတာင္အေမရိကတိုက္ရဲ႕ အေနာက္ဘက္ ကမ္း႐ုိးတန္းႏိုင္ငံမ်ား ျဖစ္ၾကတဲ့ အီေကြေဒါနဲ႔ ပီ႐ူးႏိုင္ငံမ်ားဆီကို ငါးႏွစ္မွ ခုႏွစ္ႏွစ္တႀကိမ္ ခရစၥမတ္ကာလေလာက္မွာ တိုး၀င္လာတတ္ၾကတ့ဲ ပင္လယ္ေရပူစီးေၾကာင္းမ်ားကို ေဒသခံ တံငါသည္မ်ားက ေခၚေ၀ၚထားတဲ့အမည္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ ေရပူစီးေၾကာင္းေတြအေၾကာင္းကို လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀၀ ေက်ာ္ေလာက္ကတည္းက ပီ႐ူးနဲ႔ အီေကြေဒါႏိုင္ငံ ေရလုပ္သား တံငါသည္ႀကီးမ်ားက စတင္သိရွိခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒီ ေရပူစီးေၾကာင္းေတြ ၀င္လာၾကတဲ့ႏွစ္ေတြဆိုရင္ ငါးေတြ ဖမ္းမရၾကေတာ့ဘူးတဲ့။ ဒါ့အျပင္ ဒီလိုႏွစ္ေတြဆိုရင္ သူတို႔ႏိုင္ငံတ၀ွမ္းမွာ ထူးထူးျခားျခား မိုးေတြမ်ား ေရေတြႀကီးနဲ႔ ရာသီဥတုေတြ ေဖာက္ျပန္သြားတတၾကတာကိုလည္း သတိထားခဲ့မိၾကပါတယ္တဲ့။ အီေကြေဒါနဲ႔ ပီ႐ူးႏိုင္ငံေတြဟာ ငါးေသတၱာလုပ္တဲ့ ဆာဒင္းဆိုတဲ့ ငါးေတြ အေျမာက္အျမား ဖမ္းယူရရွိၾကတဲ့ ႏိုင္ငံေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ငါးဖမ္းလုပ္ငန္းကလည္း ႏိုင္ငံရဲ႕ ဂ်ီဒီပီ၀င္ေငြရဲ႕ ၂၆ ရာခိုင္ႏႈန္း ရွိေနလို႔ ငါးဖမ္းလုပ္ငန္း က်ဆင္းသြားတာနဲ႔  ႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးနဲ႔ လူမႈေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ ျပႆနာေတြ ရွိလာေတာ့တာပါပဲ။ ဒီိေနရာမွာ ဒီေရပူစီးေၾကာင္းေတြကို အယ္လ္နီညိဳလို႔ အမည္ေပးေခၚရတဲ့ ေနာက္ခံသမိုင္းေၾကာင္းကလည္း စိတ္၀င္စားဖို႔ ေကာင္းေနပါတယ္။ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာ အေနာက္ဘက္ကမ္းမွာ ရွိေနၾကတဲ့ အေပၚလႊာေရပူေတြဟာ အယ္လ္နီညိဳျဖစ္မယ့္ႏွစ္ဆိုရင္ ဧၿပီလ၊ ေမလေလာက္ကစၿပီး အီေကြတာရပ္၀န္းအတိုင္း ပစိဖိတ္သမုဒၵရာ အေနာက္ဘက္ကေန အေရွ႕ဘက္ကို တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ေရြ႕လာၾကရာမွာ ဒီဇင္ဘာ ခရစၥမတ္ကာလေလာက္မွာ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာရဲ႕ အေရွ႕ဘက္ကမ္းေျခမွာ ရွိၾကတဲ့ ေတာင္အေမရိကရဲ႕ အေနာက္ဘက္ကမ္းေျခ ႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ၾကတဲ့ အီေကြေဒါနဲ႔ ပီ႐ူးႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ ကမ္းေျခေတြကို ၀င္ေရာက္လာၾကပါတယ္။ ေရာက္လာတဲ့အခ်ိန္ဟာ ခရစ္ေတာ္ေမြးဖြားတဲ့ ခရစၥမတ္ကာလ ျဖစ္ေနေလေတာ့ ဒီေရပူစီးေၾကာင္း ေတြကိုပဲ ခရစ္သားေတာ္ (Christ Child) လို႔ အဓိပၸာယ္ရတဲ့ အယ္လ္နီညိဳ (El Nino) လို႔ တင္စား ေခၚေ၀ၚခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အယ္လ္နီညိဳျဖစ္စဥ္တခုရဲ႕ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈဂယက္ကို အယ္လ္နီညိဳမျဖစ္တဲ့ ႐ုိး႐ုိးႏွစ္တႏွစ္နဲ႔ အယ္လ္နီညိဳျဖစ္တဲ့ ႏွစ္တႏွစ္တို႔ရဲ႕ ေဒသတြင္း ေရထု၊ ေလထုနဲ႔ ငါးဖမ္းရရွိမႈ အေျခအေနမ်ားကို ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္ရင္ မတူကြဲျပားမႈေတြကို ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ ပံုမွန္ႏွစ္တႏွစ္ရဲ႕ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာ ေလထုအေျခအေနကို စၾကည့္မယ္ဆိုရင္ အီေကြတာရဲ႕ေျမာက္ဘက္နဲ႔ ေတာင္ဘက္ေတြမွာ အားေကာင္းတဲ့ အေရွ႕ေျမာက္ကုန္သည္ေလေတြနဲ႔ အေရွ႕ေတာင္ ကုန္သည္ေလေတြ တိုက္ခတ္ေနၾကပါတယ္။ ဒီကုန္သည္ေလေတြရဲ႕ ထူးျခားမႈက ဦးတည္ဘက္ ေလေၾကာင္းမွန္မွန္ ေလတိုက္ႏႈန္းမွန္မွန္နဲ႔ အဆက္မျပတ္ တုိက္ခတ္ေနၾကတဲ့အတြက္ ေလရဲ႕ ပြတ္တိုက္ဆြဲယူမႈေၾကာင့္ ေအာက္ခံေရျပင္လႊာေပၚမွာ အေရွ႕က အေနာက္ကို စီးဆင္းေနတဲ့ Drift Current ေတြျဖစ္တဲ့ ေျမာက္အီေကြတာ ေရပူစီးေၾကာင္းနဲ႔ ေတာင္အီေကြတာ ေရပူစီးေၾကာင္းေတြကို အီေကြတာရဲ႕ တဘက္တခ်က္စီမွာ ျဖစ္ေပၚစီးဆင္းေစပါတယ္။ အေရွ႕မွ အေနာက္ကုိ ဦးတည္ၿပီး အဆက္မျပတ္ စီးဆင္းေနတဲ့ ဒီ ေရပူစီးေၾကာင္းေတြဟာ အေပၚယံအလႊာက ေရေႏြးေတြကုိ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာရဲ႕ အေနာက္ဘက္မွာ သြားေရာက္စုပံုလာေစတဲ့အတြက္ အေနာက္ဘက္က ေရမ်က္ႏွာျပင္ဟာ အေရွ႕ဘက္မွာထက္ ၂ ေပေလာက္ ပုိျမင့္လာေစပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာ အေနာက္ဘက္မွာ ေရေႏြးေတြဟာ ေရေအာက္အေတာ္နက္တဲ့အထိ ရွိေနေစၿပီး အေပၚယံေရေႏြးလႊာရဲ႕ အနက္ဟာ အေရွ႕အေနာက္ မတူေတာ့ဘဲ အေနာက္ဘက္က ပိုနက္ေနေစပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အေနာက္ဘက္က ေရေငြ႔ပ်ံႏႈန္း ပိုမ်ားေနေစပါတယ္။ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာအတြင္းမွာ ရွိေနတဲ့ ေထာင္လိုက္ ေရစီးေၾကာင္းေတြအေနနဲ႔ ၾကည့္ရင္ အေရွ႕-အေနာက္ ေထာင္လိုက္ေလလည္ပတ္တိုက္ခတ္မႈ (East-west vertical circulation) ရွိေနၿပီး ဒါကို ေ၀ၚလ္ကာဆဲလ္ (Walker Cell) လို႔ ေခၚပါတယ္။ ပံုမွန္ႏွစ္မွာဆိုရင္ ဒီေ၀ၚလ္ကာဆဲလ္ရဲ႕ အထက္ကိုတက္တဲ့ ေလစီးေၾကာင္းက ပစိဖိတ္ သမုဒၵရာရဲ႕ အေနာက္ဘက္မွာ ရွိေနတဲ့အတြက္ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာ အေနာက္ဘက္ပို္င္းမွာ မိုးတိမ္ေတြနဲ႔ မုန္တိုင္းေတြကို ပိုျဖစ္ေစတဲ့အတြက္ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာရဲ႕ အေနာက္ဘက္ပိုင္းဟာ စြတ္စိုတဲ့ ရာသီဥတုကို ရရွိေစပါတယ္။ အေရွ႕ဘက္အပိုင္းကေတာ့ အေပၚယံ ေရပူလႊာကလည္း တိမ္ေတာ့ ေရေငြ႔ပ်ံႏႈန္းကလည္း နည္းေနတဲ့အျပင္ ေ၀ၚလ္ကာဆဲလ္ရဲ႕ ေအာက္ကိုဆင္းေနတဲ့ ေလစီးေၾကာင္းေတြက အေရွ႕ဘက္မွာ ဆင္းေနေလေတာ့ တိမ္ျဖစ္ေပၚမႈကုိ ဟန္႔တားထားျပန္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေရွ႕ဘက္မွာ ေျခာက္ေသြ႔တဲ့ ရာသီဥတုကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ အထူးျခားဆံုးကေတာ့ ဒီလို သာမန္ႏွစ္ေတြမွာဆိုရင္ အေရွ႕ဘက္မွာ အေပၚယံေရပူအလႊာရဲ႕ တိမ္မႈေၾကာင့္ သမုဒၵရာေအာက္ကေန အထက္ကို ထိုးတက္ေနတဲ့ ေရေအးစီးေၾကာင္းကို ျဖစ္ေပၚလာေစပါတယ္။ ေရေအာက္ကတက္လာတဲ့ ဒီသမုဒၵရာ ေရေအးစီးေၾကာင္းေတြထဲမွာ ငါးစာကိုျဖစ္ေစတဲ့ ဓာတုပစၥည္းေတြ ပါလာတဲ့အတြက္ အထက္ကိုတက္လာတာနဲ႔အမွ် ေနေရာင္ျခည္နဲ႔ ထိေတြ႔တဲ့အခါ ဓာတ္ျပဳၾကၿပီး ငါးစာအေျမာက္အျမားကို ျဖစ္ေစေတာ့တာပါပဲ။ ဒီအခါ အီေကြေဒါနဲ႔ ပီ႐ူးႏိုင္ငံေတြမွာ ငါးဖမ္းလုပ္ငန္းဟာ အဓိက စီးပြားေရးလုပ္ငန္း ျဖစ္လာေစေတာ့တာပါပဲ။ ငါးႏွစ္မွ ခုႏွစ္ႏွစ္တခါဆိုသလို အယ္လ္နီညိဳျဖစ္ၿပီဆိုတာနဲ႔ အဲဒီအေျခအေနေတြဟာ လံုး၀ ေျပာင္းသြားေစေတာ့တာပါပဲ။ ပထမဆံုးကေတာ့ အေရွ႕ေျမာက္နဲ႔ အေရွ႕ေတာင္ ကုန္သည္ေလေတြ အားေပ်ာ့သြားတယ္။ အဲဒီအခါ အေရွ႕ဘက္က အေနာက္ဘက္ကို စီးေနတဲ့ ေတာင္-ေျမာက္ အီေကြတာေရစီးေၾကာင္းေတြပါ အားေလ်ာ့သြားေစၿပီး အေရွ႕ဘက္ကို တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ဆုတ္သြားေစပါတယ္။ ဒီအခါ ပစိဖိတ္အေနာက္ဘက္ေဒသမွာ စုပံုၿပီး ပိုျမင့္ေနတဲ့ ေရပူစီးေၾကာင္းေတြဟာ ေနာက္ဆုတ္သြားတဲ့ အီေကြတာ ေရစီးေၾကာင္းေတြရဲ႕ေနရာကို တစစနဲ႔ တိုးခ်ဲ႕ေနရာယူလာၾကၿပီး အေရွ႕ဘက္ကို စတင္တိုးခ်ဲ႕လာၾကပါတယ္။ ဧၿပီလနဲ႔ ေမလေလာက္စၿပီး အေရွ႕ဘက္ကို ေရြ႕လာၾကတဲ့ ေရပူစီးေၾကာင္းေတြဟာ အေရွ႕ဘက္ကိုေရာက္လာေလ အယ္လ္နီညိဳျဖစ္ဖို႔ ပီျပင္လာေလပါပဲ။ ဇြန္လမွ ၾသဂုတ္လေလာက္အတြင္း Nino 3, Nino 2 ဧရိယာမ်ား (၁၈၀ ဒီဂရီေလာင္ဂ်ီတြဒ္မ်ဥ္းရဲ႕အေရွ႕ဘက္) အထိ တိုး၀င္လာခဲ့ၿပီး ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ အပူခ်ိန္ကိုလည္း ပံုမွန္ရဲ႕အထက္ ၀ ဒသမ ၅ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ေလာက္အထိ ေက်ာ္လာရင္ေတာ့ အယ္လ္နီညိဳျဖစ္ေတာ့မယ့္ႏွစ္လို႔ စတင္သတ္မွတ္ႏိုင္ပါတယ္။ အေနာက္ဘက္မွ အေရွ႕ဘက္ကို တစစနဲ႔ ေရြ႕လာခဲ့တဲ့ ေရပူစီးေၾကာင္းေတြဟာ ဒီဇင္ဘာလေလာက္ ေရာက္တဲ့အခါ ေတာင္အေမရိကတိုက္ရဲ႕ အေနာက္ဘက္ကမ္းေျခရွိ အီေကြေဒါနဲ႔ ပီ႐ူးႏိုင္ငံေတြဆီ ေရာက္လာၿပီဆိုတာနဲ႔ ေဒသခံ တံငါသည္မ်ားက ဒီ ေရပူစီးေၾကာင္းေတြကိုပဲ အယ္လ္နီညိဳလို႔ ေခၚခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အယ္လ္နီညိဳျဖစ္ၿပီဆိုတာနဲ႔ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာ အေရွ႕အေနာက္ေဒသတြင္းမွာ အေျပာင္းအလဲမ်ိဳးစံုကို ျဖစ္ေစေတာ့တာပါပဲ။ ပထမဆံုးအေနနဲ႔ကေတာ့ အေနာက္ဘက္မွာရွိေနတဲ့ အေပၚယံေရပူေတြ အေရွ႕ဘက္ကို ေျပာင္းေရႊ႕သြားေစတဲ့အတြက္ အေပၚယံေရပူလႊာဟာ အေရွ႕အေနာက္ အနက္တူသြားေစပါတယ္။ ေရေငြ႔ပ်ံတဲ့ေဒသနဲ႔အတူ ေ၀ၚလ္ကာဆဲလ္ရဲ႕ ေလေတြ အထက္ကိုတက္တဲ့ အပိုင္းကလည္း အေနာက္ဘက္ကေန အေရွ႕ဘက္ကို ေရြ႕သြားလို႔ တိမ္ျဖစ္တဲ့ေဒသဟာလည္း အေနာက္ဘက္ကေန အေရွ႕ဘက္ကို ေရြ႕သြားေစေတာ့ မိုးရြာၿပီး စြတ္စိုတဲ့ေဒသနဲ႔ မုန္တိုင္းျဖစ္တဲ့ ေဒသေတြဟာ သမုဒၵရာ အေနာက္ဘက္ကေန အေရွ႕ဘက္ကို ေရြ႕သြားေတာ့တာပါပဲ။ ဒီေတာ့ အေရွ႕ဘက္မွာရွိၾကတဲ့ အီေကြေဒါနဲ႔ ပီ႐ူးႏိုင္ငံေတြအျပင္ အျခား အေရွ႕ဘက္ျခမ္းႏိုင္ငံေတြဟာ မိုးေတြရြာ၊ ေရေတြႀကီးနဲ႔ ရာသီဥတုေတြ ေဖာက္ျပန္ၾကေတာ့တာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ပစိဖိတ္ အေနာက္ဘက္ေဒသႏိုင္ငံေတြ ျဖစ္ၾကတဲ့ ၾသစေၾတးလ်၊ အင္ဒိုနီးရွားနဲ႔ အာရွေတာင္ပိုင္းေဒသ ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ အပူခ်ိန္ေတြျမင့္မားၿပီး မိုးေခါင္ေစေတာ့တာပါပဲ။ ဒီလို အယ္လ္နီညိဳျဖစ္တဲ့ ႏွစ္ေတြမွာဆိုရင္ အင္ဒိုနီးရွားတို႔၊ ၾသစေၾတးလ်တို႔မွာ ေတာမီး အႀကီးအက်ယ္ ေလာင္ေစေတာ့တာပါပဲ။ အဆိုးဆံုးကေတာ့ အေရွ႕ဘက္ရွိကမ္းေျခမွာ ပံုမွန္အားျဖင့္ ရွိေနတဲ့ အထက္တက္ ေရေအးထြက္ေပါက္ (cold water upwelling) ဟာ ေပ်ာက္ကြယ္သြားတဲ့အတြက္ ငါးစာမ်ား မခ်က္ႏိုင္ေတာ့ဘဲ ငါးစာမ်ား ရွားသြားလို႔ ငါးေတြပါ အသိုက္ေျပာင္းသြားၾကတဲ့အတြက္ ငါးမ်ား လံုး၀ဖမ္းမရေတာ့ေလာက္ေအာင္ ျဖစ္သြားေစေတာ့တာပါပဲ။ သကၠရာဇ္ ၁၅၅၀ ေလာက္ကစၿပီး ေရလုပ္သားႀကီးမ်ားက စတင္သတိထားလာမိခဲ့ၾကတဲ့ အယ္လ္နီညိဳကို အစကေတာ့ ေရျပင္ဆိုင္ရာ ေဖာက္ျပန္မႈတခုအေနနဲ႔သာ သေဘာထားခဲ့ၾကတာ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္အထိပါပဲ။ ၁၉၈၂-၈၃ မွာ ျဖစ္ေပၚခဲ့တဲ့ အယ္လ္နီညိဳဟာ အင္အားျပင္းထန္ခဲ့ၿပီး ေရျပင္သာမက အထက္ေလထုအတြင္း ျဖစ္စဥ္မ်ားအေပၚမွာပါ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေတြ ျဖစ္သြားေစခဲ့တဲ့အတြက္ ေလထုအတြင္း ေထာင္လိုက္ေလစီးေၾကာင္းေတြ၊ အဲဒီမွတဆင့္ လြန္ကဲျပင္းထန္တဲ့ ရာသီဥတု ေဖာက္ျပန္မႈေတြကို ကမၻာအႏွံ႔ ထိတ္လန္႔ဖြယ္ရာေတြ ေတြ႔ႀကံဳခံစားခဲ့ၾကရပါတယ္။ အဲဒီမွာမွ ေလထုနဲ႔ ေရထုတို႔ရဲ႕ အျပန္အလွန္ တုံ႔ျပန္အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ (Air and Sea Interaction) ကို ပညာရွင္မ်ား ပထမဆံုးအႀကိမ္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ စတင္သတိျပဳလာေစခဲ့ပါတယ္။ ဒီေနာက္မွာေတာ့ အယ္လ္နီညိဳဟာ ရာသီဥတု ခန္႔မွန္းေရးေလာကမွာ လူတိုင္းပါးစပ္ဖ်ား ေရပန္းစားလာေတာ့တာပါပဲ။ ဒီေနရာမွာ ျဖစ္ခ်င္ေတာ့ ၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္မ်ားနဲ႔ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္မ်ားမတိုင္မီ အရင္က ၅ ႏွစ္မွ ၇ ႏွစ္တခါေလာက္သာ ျဖစ္တတ္တဲ့ အယ္လ္နီညိဳဟာ ၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္ေနာက္ပိုင္း ၂ ႏွစ္မွ ၃ ႏွစ္တခါ ဆိုသလို မၾကာမၾကာ အျဖစ္မ်ားလာတဲ့အျပင္ ၁၉၇၈ မွ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္အထိ ကာလအတြင္းမွာလည္း ပူျပင္းေျခာက္ေသြ႔တဲ့ ကာလတခုအျဖစ္ မွတ္တမ္းတင္လာခဲ့ပါတယ္။ ပိုဆိုးသြားေစတာကေတာ့ ၁၉၉၇-၉၈ ခုႏွစ္မွာ ထပ္မံျဖစ္ေပၚခဲ့တဲ့ အယ္လ္နီညိဳဟာ အဆိုး၀ါးအျပင္းထန္ဆံုး ျဖစ္လာခဲ့တာေၾကာင့္ တကမၻာလံုး အလူးအလဲ ခံစားခဲ့ၾကရေတာ့တာပါပဲ။ ကိရိယာနဲ႔ တိုင္းလာခဲ့တဲ့ ကမၻာ့မွတ္တမ္းသမိုင္းမွာ အပူျပင္းဆံုးႏွစ္ ၁၂ ႏွစ္ရွိခဲ့ရာမွာ ၁၁ ႏွစ္ဟာ ၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္မ်ားမွ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္မ်ား ကာလအတြင္းမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အယ္လ္နီညိဳျဖစ္စဥ္တခုေၾကာင့္ ထိခိုက္ပ်က္စီးရမႈကို ၁၉၉၇-၉၈ အယ္လ္နီညိဳ ျဖစ္တုန္းက ရခဲ့တဲ့ စာရင္းကိုၾကည့္ရင္ သိႏိုင္ပါတယ္။ (ဇယား)။ တကမၻာလံုး အတိုင္းအတာနဲ႔ၾကည့္ရင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားနဲ႔ လူမႈေရးလုပ္ငန္းမ်ားရဲ႕ ဆံုး႐ႈံးမႈတန္ဖိုးဟာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၉၇ ဘီလီယံ ေက်ာ္ပါတယ္။ လူသူအေသအေပ်ာက္ကပဲ ၂ ေသာင္းေက်ာ္ပါတယ္။ ထိခိုက္ခံစားရသူ ၁၁၁ သန္းေက်ာ္နဲ႔ အိုးပစ္၊ အိမ္ပစ္ ေရႊ႕ေျပာင္းရသူ ၆ သန္းေက်ာ္ရွိပါတယ္။ စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑ကေတာ့ အဆိုးဆံုးပါပဲ။ ထိခိုက္ခံရတဲ့ စိုက္ပ်ိဳးေျမဧကဟာ ဧက ၅၆ သန္း ေက်ာ္ခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ထိခိုက္မႈကလည္း စံခ်ိန္သစ္ပါပဲ။ ၉၇-၉၈ ခုႏွစ္ဟာ အပူျပင္းဆံုးနဲ႔ အေျခာက္ေသြ႔ဆံုးႏွစ္အျဖစ္ စံခ်ိန္တင္ခဲ့ပါတယ္။ ၿမိဳ႕တိုင္းလိုလိုဟာ အပူခ်ိန္အျမင့္ဆံုးစံခ်ိန္၊ ဒုတိယအျမင့္ဆံုးစံခ်ိန္ေတြနဲ႔ အပူခ်ိန္ေတြေခါင္ခိုက္ၿပီး အပူလိႈင္းေတြ က်က်ေနခဲ့လို႔ အပူဒဏ္ကို အလူးအလဲ ခံစားခဲ့ၾကရတယ္။ စခန္းေပါင္း ၃၀ ေက်ာ္ဟာ အပူခ်ိန္စံခ်ိန္သစ္ေတြ တင္ခဲ့ၾကတယ္။ မိုးရြာသြန္းမႈဟာလည္း ေလ်ာ့နည္းလြန္းၿပီး မိုးေခါင္တဲ့ႏွစ္တႏွစ္ ျဖစ္ခဲ့ရတယ္။ ၿမိဳ႕စခန္းေပါင္း ၃၅ ၿမိဳ႕မွာ မိုးအနည္းဆံုးစံခ်ိန္ေတြ တင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ပူျပင္းေျခာက္ေသြ႔ဆိုတဲ့ ရာသီဥတုကို လူတိုင္း နားလည္သေဘာေပါက္ေစခဲ့တဲ့ ႏွစ္တႏွစ္လို႔ ေျပာရမွာပါပဲ။ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး၊ က်န္းမာေရး၊ စိုက္ပ်ိဳးေရး၊ တည္ေဆာက္ျပဳျပင္ေရး စတဲ့ က႑ေပါင္းစံုမွာ ထိခိုက္မႈေတြ အမ်ားအျပား ျဖစ္ေစခဲ့တဲ့ သမိုင္းကို တြင္ေစခဲ့ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ အထူးစိတ္၀င္စားစရာေကာင္းၿပီး အမ်ားျပည္သူေတြအေနနဲ႔ နားမလည္ ျဖစ္ေစႏိုင္တာကေတာ့ ဘာေၾကာင့္ ေတာင္အေမရိက အေနာက္ဘက္ကမ္းေျခမွာ ျဖစ္ေပၚခဲ့တဲ့ ရာသီဥတု ေဖာက္ျပန္မႈတခုဟာ ေ၀းလံတဲ့ ကမၻာအရပ္ရပ္ဆီကို ပ်ံ႕ႏွံ႔ကူးစက္သြားေစရတာလဲ ဆိုတာပါပဲ။ ဒီအေၾကာင္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ၁၉၈၂ ခုႏွစ္တုန္းက ဌာနမွာက်င္းပတဲ့ ရက္ရွည္ခန္႔မွန္းေရး အစည္းအေ၀းတခုမွာ က်ေနာ္တင္ျပခဲ့စဥ္က လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဘက္တဦးက “မင္းဟာက ေညာင္ဦးက ကမ္းပါးၿပိဳတာနဲ႔ စမၸါနဂိုရ္က ႏြားမေပါင္က်ိဳးဆိုတာမ်ိဳး ျဖစ္ေနပါၿပီ” လို႔ ေျပာဖူးပါတယ္။ အဲဒီေလာက္ကို အလွမ္းကြာေ၀းလွပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ သုေတသနျပဳ ေလ့လာမႈေတြ လုပ္လာတဲ့အခါမွာေတာ့ ဒါေတြဟာ သိပၸံနည္းက်တဲ့ ေထာင္လိုက္ ေလလွည့္ပတ္စီးေၾကာင္းေတြေၾကာင့္ ျဖစ္လာရတာကုိ ရွာေဖြေတြ႔ရွိလာၾကပါတယ္။ ဥပမာ ေတာင္အေမရိကတိုက္ အေရွ႕ဘက္မွာရွိတဲ့ ေတာင္အေမရိကတိုက္ အေနာက္ဘက္ကမ္းေျခ (အီေကြေဒါနဲ႔ ပီ႐ူးႏိုင္ငံ) ေတြနဲ႔ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာ အေနာက္ဘက္မွာရွိတဲ့ ၾသစေၾတးလ်တိုက္၊ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံတို႔ဟာ အေရွ႕-အေနာက္ ေထာင္လိုက္ ေလလွည့္ပတ္စီးေၾကာင္း ေ၀ၚလ္ကာဆဲလ္မွတဆင့္ ရာသီဥတုေတြဟာ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံ အေရွ႕ဘက္မွာျဖစ္တဲ့ ရာသီဥတု ေဖာက္ျပန္မႈဟာ ေ၀ၚလ္ကာဆဲလ္မွတဆင့္ အေနာက္ဘက္ကို ကူးစက္သြားေစပါတယ္။ တခါ ၾသစေၾတးလ်နဲ႔ အင္ဒိုနီးရွားမွာ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ရာသီဥတု ေဖာက္ျပန္မႈဟာလည္း ေတာင္ေျမာက္ေလစီးေၾကာင္း မုတ္သံုဆဲလ္မွတဆင့္ အာရွေတာင္ပိုင္း (မေလးရွား၊ ထိုင္း၊ ျမန္မာ၊ အိႏၵိယ) ကို ကူးစက္လာေစျပန္ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ ေတာင္အေမရိကတိုက္ အေနာက္ဘက္ကမ္းေျခမွာ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ရာသီဥတု ေဖာက္ျပန္မႈတခုဟာ အဆံုးမွာ ျမန္မာနိုင္ငံကို ကူးစက္ေရာက္ရွိလာေစေတာ့တာပါပဲ။ တခုေတာ့ ေျပာစရာရွိပါတယ္။ ဒီလို အေ၀းတေနရာအထိ ကူးစက္ဖို႔ ဆိုတာကေတာ့ မူလျဖစ္တဲ့ အယ္လ္နီညိဳျဖစ္စဥ္ဟာ အားေကာင္းတဲ့ျဖစ္စဥ္ေတာ့ ျဖစ္ရပါမယ္။ ဒါမွလည္း အဲဒီ အယ္လ္နီညိဳျဖစ္စဥ္ (El Nino) ဟာ ေ၀ၚလ္ကာဆဲလ္လို႔ေခၚတဲ့ (Southern Oscillation) နဲ႔ ပူးေပါင္းသြားေစၿပီး အင္ဆို (ENSO_El Nino Southern Oscillation) ျဖစ္စဥ္ ျဖစ္သြားေစဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အဲဒါဆိုရင္ေတာ့ အယ္လ္နီညိဳရဲ႕ဂယက္ဟာ တကမၻာလုံး ကူးစက္သြားေစေတာ့တာပါပဲ။ အယ္လ္နီညိဳျဖစ္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေတြမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႀကံဳေတြ႔ခဲ့ၾကရတဲ့ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈေတြကို ေလ့လာဆန္းစစ္ၾကည့္တဲ့အခါ ထူးျခားမႈေတြ ရွိခဲ့တာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါေလးကိုေတာ့ ဇယားနဲ႔ပဲ ေဖာ္ျပပါရေစ။ ဒီေတာ့ အားေကာင္းတဲ့ အယ္လ္နီညိဳသာျဖစ္ခဲ့ရင္ မုတ္သံုေလ ရာသီဥတုမွာ ေတာ္ေတာ္ သိသိသာသာ အေျပာင္းအလဲေတြ ရွိခဲ့တာကို ေတြ႔ၾကရပါတယ္။ မုတ္သံုအ၀င္မွာ ေနာက္က်တာတို႔၊ အထြက္မွာ ေစာတာတို႔၊ မုတ္သံုအင္အားနည္းတာတို႔၊ မုတ္သံုမိုးေလ်ာ့တာတို႔၊ အပူခ်ိန္တိုးတာတို႔ စတာေတြဟာ တကယ္ေတာ့ ရာသီဥတုခန္႔မွန္းေရးမွာ အေရးပါလွပါတယ္။ ေနာက္တခ်က္က အယ္လ္နီညိဳျဖစ္စဥ္တခုရဲ႕ သက္တမ္းကာလဟာ ၁၈ လ ေလာက္ သက္တမ္းရွိပါတယ္။ ဒီဇင္ဘာလေလာက္မွာ အားအေကာင္းဆံုးကို ေရာက္လာတတ္တဲ့ အယ္လ္္နီညိဳျဖစ္စဥ္ရဲ႕ အမွာင့္ပေယာဂဟာ ေရွ႕ ၉ လ ေနာက္  ၉ လေလာက္ ၾကာေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီဇင္ဘာလကို ဗဟိုျပဳၿပီး ေရွ႕ႏွစ္ရဲ႕ ၉ လဟာ မတ္လေလာက္ကစေလ့ရွိၿပီး ေနာက္ ၉ လကေတာ့ ေနာက္ႏွစ္ရဲ႕ စက္တင္ဘာလေလာက္အထိ အယ္လ္နီညိဳရဲ႕ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈဂယက္က ရွိတတ္ပါတယ္။ အနည္းဆံုး ၁၂ လနဲ႔ တြက္ရင္ေတာင္ အားေကာင္းတဲ့ အယ္လ္နီညိဳျဖစ္ၿပီဆိုရင္ ေရွ႕ႏွစ္ရဲ႕ မိုးေႏွာင္းနဲ႔ မိုးလြန္ကာလနဲ႔ ေနာက္ႏွစ္ရဲ႕ မုိးႀကိဳနဲ႔ မိုးဦးကာလေတြ အက်ိဳးသက္ေရာက္ေစေလ့ ရွိပါတယ္။ အယ္လ္နီညိဳကို အေျခခံၿပီး မိုးေလ၀သ ခန္႔မွန္းမယ္ဆိုရင္ အားသာခ်က္ကေတာ့ အခ်ိန္ကာလ ၄-၅ လႀကိဳၿပီး မွန္ကန္မႈရာခိုင္ႏႈန္းျမင့္ျမင့္နဲ႔ ခန္႔မွန္းႏုိင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ အယ္လ္နီညိဳကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး မိုးေလ၀သခန္႔မွန္းေရး လုပ္ငန္းမွာ ပညာရပ္နယ္ပယ္ႏွစ္ခု ေပါက္ဖြားလာေစပါတယ္။ ပထမနယ္ပယ္ကေတာ့ မိုးေလ၀သျဖစ္ရပ္မ်ားအေပၚ ေရထုရဲ႕ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈကို ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ ေလထုနဲ႔ ေရထု အျပန္အလွန္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ (Air and Sea Interaction) ပညာရပ္ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ ဒုတိယပညာရပ္နယ္ပယ္ကေတာ့ ေ၀းလံတဲ့ေဒသတခုမွာ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ရာသီဥတု ေဖာက္ျပန္မႈတခုဟာ သူနဲ႔ဆက္စပ္ေနတဲ့ အျခားေဒသတခုရဲ႕ ရာသီဥတုအေပၚမွာ ဆက္စပ္ေျပာင္းလဲေစႏိုင္မႈေၾကာင့္ ရရွိလာတဲ့ တာေ၀းဆက္ႏြယ္မႈနည္းပညာ (Teleconnection) ျဖစ္ပါတယ္။ အယ္လ္နီညိဳျဖစ္မျဖစ္ကို ပစိဖိတ္သမုဒၵရာႀကီးရဲ႕ အီေကြတာရပ္၀န္းတေလွ်ာက္မွာ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ အပူခ်ိန္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားကို ေနရာအလိုက္ ေဒသခြဲျခားၿပီး ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္႐ႈရပါတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ သမုဒၵရာအေနာက္ဘက္အပိုင္းမွာ ရွိၾကတဲ့ ပင္လယ္ေရပူေတြဟာ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ အေရွ႕ဘက္ကို ေရြ႕လာၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုေရြ႕လာတာရဲ႕ အတိုင္းအတာကို ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ အပူခ်ိန္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားနဲ႔ ေစာင့္ၾကပ္ ၾကည့္႐ႈရပါတယ္။ ေယဘုယ်ကေတာ့ Nino 2 နဲ႔ Nino 3 ေဒသမွာ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ အပူခ်ိန္ဟာ ပံုမွန္ရဲ႕အထက္ ၀ ဒသမ ၅ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ေလာက္ ျမင့္တက္လာခဲ့ရင္ အယ္လ္နီညိဳ ျဖစ္ေတာ့မယ္လို႔ ႀကိဳတင္ခန္႔မွန္းႏိုင္ၾကပါၿပီ။ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ရဲ႕ အယ္လ္နီညိဳအင္အားဟာ အယ္လ္နီညိဳသမိုင္းမွာ အားအေကာင္းဆံုး အယ္လ္နီညိဳႏွစ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ၁၉၉၇-၉၈ ခုႏွစ္ထက္ ယခုအခါမွာ ေက်ာ္လြန္သြားခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာအေရွ႕ဘက္ အီေကြတာရပ္၀န္းက ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ အပူခ်ိန္ေတြဟာ Nino-1, Nino-2 နဲ႔ Nino-3 ေဒသေတြမွာ ပံုမွန္ရဲ႕အထက္ 2.4°C မွ 2.8°C အထိ ေက်ာ္လြန္ေနၿပီျဖစ္လို႔ ဒီႏွစ္ အယ္လ္နီညိဳဟာ အားေကာင္းတဲ့ အယ္လ္နီညိဳျဖစ္ေၾကာင္း သက္ေသထူေနၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ အျခားသာဓကမ်ားအေနနဲ႔လည္း ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ဟာ ကမၻာ့သမိုင္းတေလွ်ာက္ အပူဆံုးႏွစ္ ျဖစ္လာေနပါၿပီ။ ေအာက္တိုဘာ ေနာက္ဆံုးပတ္အတြင္း ပစိဖိတ္သမုဒၵရာအေရွ႕ဘက္ မကၠဆီကိုႏိုင္ငံကို ျဖတ္ေက်ာ္ခဲ့တဲ့ ဟာရီကိန္းမုန္တိုင္းဟာ ေလတိုက္ႏႈန္း တနာရီ မိုင္ ၂၀၀ ေက်ာ္ တုိက္ခတ္ခဲ့တာဟာလည္း အဲဒီေဒသအတြက္ စံခ်ိန္သစ္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ လက္ေတြ႔ ေတြ႔ႀကံဳေနၾကရၿပီျဖစ္တဲ့ ရာသီဥတု ဆိုး၀ါးေဖာက္ျပန္မႈေတြနဲ႔ မွတ္တမ္းအေထာက္အထား ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြအရ ဒီႏွစ္ အယ္လ္နီညိဳဟာ ၁၉၉၇-၉၈ ထက္ ပုိမိုဆိုး၀ါးႏုိင္တယ္ဆိုတာကို ျပသေနၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုလို ဆိုးသည္ထက္ပိုဆိုးလာတဲ့ ရာသီဥတု ေဖာက္ျပန္မႈ ျဖစ္စဥ္ေတြကို ႀကံဳေတြ႔လာရျခင္းဟာ အဓိကအေၾကာင္းကေတာ့ ရာသီဥတု ေျပာင္းလဲျခင္းကိုသာ အျပစ္တင္ၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေမာင္ထြန္းလြင္(မိုးေလ၀သ)