၇ ရက္ဇူလုိင္ သုိ့မဟုတ္ စစ္အာဏာ႐ွင္ ဆန့္က်င္ေရး စိတ္ဓာတ္ကို ေမြးဖြားျခင္း
နေသွင်
·
July 7, 2011
ျမန္မာျပည္ ဒီမုိကေရစီအေရးေတာ္ပံုသမုိင္းမွာ စစ္အာဏာ႐ွင္စနစ္ကို ေက်ာင္းသားေတြ စတင္ေတာ္လွန္တဲ့ေန့ဟာ ၁၉၆၂ ခုနွစ္ျဖစ္ျပီး ေနာက္ပိုင္းဆက္တုိက္ ေပၚေပါက္လာတဲ့ ေက်ာင္းသားလႈပ္႐ွားမႈေတြ ျပည္သူ့အေရးေတာ္ပံုေတြကို ေမြးဖြားေပးခဲ့ပါတယ္။
နွစ္ေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္က စစ္အာဏာ႐ွင္စနစ္ကို တျပည္လံုး အံုၾကြဆန့္က်င္ခဲ့တဲ့ ၁၉၈၈ ခုနွစ္ လူထုအံုၾကြမႈၾကီးဟာ ကမၻာေက်ာ္ခဲ့ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ အနွစ္ ၃၀ တ၀ုိက္ကို ေနာက္ေၾကာင္းျပန္ရင္လည္း ၁၉၇၄၊ ၁၉၇၅၊ ၁၉၇၆၊ တုိ့မွာ ဦးသန့္အေရးအခင္း၊ မိႈင္းရာျပည့္အေရးအခင္းလို့ သိၾကတဲ့ ေက်ာင္းသား လႈပ္႐ွားမႈေတြကို ဆက္တိုက္ ေတြ့ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အားလံုးဟာ ၁၉၆၂ ခုနွစ္ ဇူလုိင္ ၇ ရက္ အေရးအခင္းရဲ့ အဆက္ေတြပါပဲ။
ကရင္အမ်ဳိးသားအစည္းအရံုး (ေကအန္ယူရဲ့) ဒု-ဥကၠ႒ ေဒးဗစ္သာ့ကေပါဟာ ၇ ရက္ ဇူလိုင္ အေရးအခင္းကာလမွာ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသားတေယာက္ ျဖစ္ပါ တယ္။ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားသမဂၢ အေဆာက္အဦကို အစုိးရစစ္တပ္က မုိင္းေထာင္ ေဖာက္ခြဲဖ်က္ဆီးလုိက္ပံုကို ေဒးဗစ္သာ့ကေပါက ခုလုိေျပာျပပါတယ္။
"အသံက ေျမၾကီးတုန္သြားတာေပါ့ဗ်ာ။ မနၱေလးေဆာင္ကို က်ေနာ္ေရာက္သြားေတာ့ ျပတင္းေပါက္ေတြ မွန္ေတြကြဲတာေပါ့၊ တခ်ဳိ့ဆုိ ေလရိုက္တဲ့ဟာက တခါးေတြပဲ့က်တာ ေတြ့ရတယ္။ တကသ အေဆာက္အဦးၾကီးကေတာ့ ျပားသြားတာေပါ့၊ တဘက္က အားကစား႐ုံ အမိုးေတြလည္း က်ဳိးတုိးက်ဲတဲေတြ ျဖစ္ကုန္တယ္၊ ေလဟပ္တဲ့ အ႐ွိန္နဲ့ကိုပဲ အဲသလို ျပင္းထန္တယ္။"
၁၉၆၂ ခုနွစ္ မတ္လမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းက ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ဦးနုကို အာဏာသိမ္းျပီး တက္လာတဲ့ အခ်ိန္မွာ ေက်ာင္းသားသမဂၢက စစ္တပ္အာဏာသိမ္းတာကို ေၾကညာခ်က္ထုတ္ျပန္ ကန့္ကြက္ခဲ့တာ႐ွိခဲ့ေပမယ့္ ၇ ရက္ဇူလိုင္ အေရးအခင္း ျဖစ္ခဲ့တာေၾကာင့္ ေက်ာင္းသားေတြရဲ့ စစ္အာဏာ႐ွင္ဆန့္က်င္ေရးစိတ္ဓာတ္ကို ပိုျပီး ေသခ်ာေစခဲ့တယ္လို့ ေက်ာင္းသားေဟာင္းေတြက ဆုိၾကပါတယ္။
၇ ရက္ ဇူလိုင္မ်ဳိးဆက္ ေက်ာင္းသားေဟာင္း ေစာသမိန္ထြန္းက "ေက်ာင္းသားေတြကို ပစ္သတ္ေတာ့ ဘာမဟုတ္တဲ့ကိစၥကို ပစ္သတ္ရလား ဆိုျပီးေတာ့ တပ္မေတာ္အေပၚလည္း ေတာ္ေတာ္ေလး ႐ြ့့ံသြားတယ္ဗ်။ နည္းနည္း မဟုတ္ဘူး။ ေတာ္ေတာ္ကို ႐ြ့ံတာ” လို့ ေျပာပါတယ္။
“အဲဒီကစျပီး နိုင္ငံေရးထဲ ပါ၀င္လာတာကို။ က်ေနာ္တို့က ေတာခိုဖို့၊ ေတာ္လွန္ေရး လုပ္ဖို့တို့ဆိုတာ အရင္က စိတ္ကူးခဲ့တာမွ မဟုတ္တာ။ အဲဒီ 7 july က တြန္းပို့လိုက္လို့ က်ေနာ္လည္း နိုင္ငံေရးသမား ျဖစ္သြားတာကို။ 7 july က စျပီး ေက်ာင္းသားနဲ့ စစ္အစိုးရက လံုး၀ကို သဟဇာတ မျဖစ္ေတာ့ဘူးေလ။ ေက်ာင္းသားေလာကမွာ ေအာက္ေမ့တာက အခြင့္အေရး ရရင္ ရသလို အဲဒီ စစ္အစိုးရကို ေတာ္လွန္မယ္ဆိုတာ ျဖစ္ေပၚလာတာဗ်။”
၁၉၆၂ ခုနွစ္ ဇြန္လ ေက်ာင္းျပန္ဖြင့္ခ်ိန္မွာ အာဏာသိမ္းစစ္ေကာင္စီက အေဆာင္ စည္းကမ္းေတြထုတ္ျပီး၊ ေက်ာင္းသားေတြကို ကန့္သတ္တာကို မေက်နပ္လုိ့ ျငိမ္းခ်မ္းတဲ့နည္းနဲ့ ကန့္ကြက္ဖို့ ေက်ာင္းသားေတြ စီစဥ္ေနတုန္းမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းရဲ့ တပ္ေတြက ေက်ာင္းသားေတြကို ကြန္ျမူနစ္ေတြလို့ စြပ္စြဲျပီး အၾကမ္းဖက္ ျဖိုခြင္းခဲ့တာပါ။
ဇူလိုင္လ ၇ ရက္ေန့မွာ တကၠသိုလ္ ပရ၀ုဏ္ထဲမွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြကို ၆၂ မ်ဳိးဆက္ေက်ာင္းသားေဟာင္း ဦးအုန္းေက်ာ္က အခုလို ျပန္ေျပာျပပါတယ္။
"က်ေနာ္တို့ ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္းပါပဲ ေက်ာင္း ပရ၀ုဏ္ထဲမွာ ကန့္ကြက္တယ္ ဆိုတဲ့သေဘာနဲ့ လွည့္တဲ့သေဘာေပါ့။ ၁၂ နာရီ တခ်က္ က်ေတာ့ လူေတြလည္း ေမာျပီး အိမ္ျပန္တဲ့သူေတြက ျပန္ေပါ့။ ဗကသ အီးစီ တခ်ဳိ့ကလည္း လက္ဘက္ရည္ဆိုင္မွာ က်န္ခဲ့တယ္ေပါ့။ သံုးနာရီေလးနာရီေလာက္က်ေတာ့ ေက်ာင္းသားေတြ ႐ုတ္႐ုတ္ျဖစ္တာကို ျမင္လိုက္ရတယ္။ ၾကည့္လိုက္ေတာ့ ေက်ာင္း၀င္းထဲမွာ ၀င္ျပီးေတာ့ ရဲက ဗကသ အီးစီေတြကို ဖမ္းေတာ့ ေက်ာင္းသားနဲ့ ရဲနဲ့ အျပန္အလွန္ ခဲနဲ့ေပါက္တာတို့၊ ရဲကလည္း မ်က္ရည္ယိုဗံုးနဲ့ ပစ္တာတို့၊ ေက်ာင္းသားေတြကလည္း အဲဒီ မ်က္ရည္ယိုဗံုးကို ျပန္ေကာက္ျပီး ပစ္တာတို့ေပါ့။ ရဲေတြလည္း ထြက္သြားတဲ့အခ်ိန္ အဓိပတိလမ္းက မိန္းဂိတ္ၾကီးကို ေက်ာင္းသားေတြက ပိတ္ပစ္လိုက္တယ္။
“ပိတ္လိုက္တဲ့အခါမွာ အရင္က စာတိုက္နားမွာ အ၀ိုင္းၾကီး ႐ွိတယ္။ အဲဒီမွာ ရဲေတြလည္း ထိုင္ၾကတယ္။ စစ္တပ္လည္း ႐ွိတယ္။ အဲဒီလိုနဲ့ ေက်ာင္းသားေရးရာ တာ၀န္႐ွိသူေတြနဲ့ ေအးေအးေဆးေဆး တရားေဟာတယ္။ စစ္တပ္နဲ့ ေက်ာင္းသားေတြဟာ ညီအစ္ကိုအရင္းေတြပါ။ က်ေနာ္တို့ ေအးေအးေဆးေဆး ဆနၵျပေနတာပါေပါ့ ဒီလို စည္းရံုးေရးသေဘာနဲ့ ေဟာေျပာတယ္ေပါ့။
“ညေန ငါးနာရီခြဲ ေျခာက္နာရီေလာက္က်ေတာ့ ေသနတ္သံေတြ ၾကားရတာေပါ့။ အေပၚတက္ျပီး တရားေဟာေနတဲ့သူေတြလည္း ေအာက္ကို ခုန္ခ်ရတာေပါ့။ ပစ္တာကလည္း ေတာက္ေလွ်ာက္၊ မနၱေလးတို့၊ အမရတို့ (အေဆာင္ေတြဘက္ကို) အစက လွမ္းပစ္တယ္။ အဓိပတိလမ္းမၾကီးကိုက်ေတာ့ တပ္ကေန စခန္းသိမ္းျပီး ၀င္လာတာမ်ဳိး႐ွိတယ္။ အဲလို ၀င္လာတဲ့အခါမွာ နည္းနည္း မိုးလည္း ခ်ဳပ္သြားျပီ။ တခ်ဳိ့ ေက်ာင္းသားေတြကလည္း ဟိုေျပးဒီေျပးေပါ့။ တခ်ဳိ့ကလည္း ဗကသထဲ ၀င္ေပါ့ဗ်ာ။ အဲလို ျဖစ္တဲ့အခ်ိန္မွာ မီးျဖတ္တယ္ ေရျဖတ္တယ္ေပါ့ဗ်ာ။ ေမွာင္ေမွာင္မဲမဲ ထဲမွာ ေက်ာင္းသားေတြ အထိန့္တလန့္နဲ့ ေနၾကတာေပါ့။ သူတို့ကလည္း ၀ိုင္းထားတာေပါ့။ မနက္ မိုးလင္းခါနီး ငါးနာရီ ေျခာက္နာရီေလာက္မွာ ၀ုန္းကနဲဆို အသံၾကားရတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဗကသ ဘက္ကေန မီးခိုးလံုးၾကီးတက္လာေတာ့ ဗကသကို မုိင္းဗံုးနဲ့ ခြဲလိုက္တဲ့ သေဘာေပါ့။"
ဒီအျဖစ္အပ်က္ေတြဟာ နွစ္ေတြၾကာလို့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းကေန ဦးေန၀င္း၊ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီကေန၊ ျမန္မာဆုိ႐ွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီျဖစ္လာတဲ့အထိ ဘယ္သူမွ မေမ့ခဲ့ၾကပါဘူး။
၈၈ မ်ဳိးဆက္ေက်ာင္းသား တေယာက္ျဖစ္တဲ့ ကိုတင္ေအးက အခုလုိ ေျပာပါတယ္။
“၈၈ မတိုင္ခင္ ဒီေက်ာင္းထဲမွာ လမ္းေၾကာင္းလြွႊဲေပးထားတာေတြ ႐ွိတယ္ဗ်။ ဥပမာ ေဆးသမားျဖစ္သြားဖို့ လမ္းေတြ႐ွိတယ္။ အေပ်ာ္အပါးလုိင္းကို လိုက္မယ့္ လမ္းေၾကာင္းေတြ ႐ွိတယ္။ အရင္တုန္းက ေက်ာင္းသားသမဂၢ လႈပ္႐ွားမႈ အရိပ္အေငြ့ေတြက ေပ်ာက္ေနျပီ။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဘာက က်ေနာ္တို့ ရင္ကို လာထိသလဲဆိုေတာ့ 7 july အေရးအခင္းေပါ့။ 7 july လႈပ္႐ွားမႈက နွစ္တုိင္း ေက်ာင္းထဲမွာ လႈပ္လႈပ္႐ွိတယ္။
“က်ေနာ္တို့ မွတ္မိတာ ႐ွိေသးတယ္။ ဒီနိုင္ငံေရးနယ္ပယ္ထဲ မေရာက္ခင္ေပါ့။ 7 july မတိုင္ခင္ တလမွာ ေက်ာင္းထဲမွာ အ႐ူးအသစ္ေတြ ေရာက္လာတယ္။ မုန့္သည္အသစ္ေတြ ေရာက္လာတယ္။ အဲဒါေတြက ေထာက္လွမ္းေရးေတြပဲ။ အဲဒီကစျပီးေတာ့ က်ေနာ္တို့ သတိထားမိလာတယ္။ 7 july နီးလာေလ ပိုျပီးေတာ့ အေစာင့္အၾကပ္ေတြ မ်ားသလို ျဖစ္လာေလ။ အသံေတြ ပိုထြက္လာေလ။ က်ေနာ္တို့ကို ေက်ာင္းသားလႈပ္႐ွားမႈနဲ့ ပတ္သက္ဖို့ အျမဲတမ္းလႈပ္နိႈးေနတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ ျဖစ္ေနတယ္။"
ဒီလႈပ္နႈိးမႈ အာဏာ႐ွင္ဆန္က်င္ေရးစိတ္ဓာတ္ကပဲ ၁၉၈၈ ခုနွစ္မွာ ေက်ာင္းသားေတြ ေခါင္းေဆာင္တဲ့ ဒီမိုကေရစီအေရးေတာ္ပံုၾကီးကို ေမြးဖြားေပးခဲ့တယ္လုိ့ ဆုိနုိင္ပါတယ္။
အဲဒီအေရးအခင္းမွာ ဦးေန၀င္းကို ျဖုတ္ခ်နုိင္ခဲ့ေပမယ့္ ဦးေန၀င္း မ်ဳိးေစ့ခ်ေပးခဲ့တဲ့ စစ္အာဏာ႐ွင္စနစ္ကေတာ့ ပံုစံအမ်ဳိးမ်ဳိး၊ အမည္အမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ့ ဆက္႐ွိေနခဲ့ပါတယ္။
တဘက္မွာလည္း စစ္အာဏာ႐ွင္စနစ္မွန္သမွ်ကို ဆန့္က်င္တဲ့ ေက်ာင္းသား စိတ္ဓာတ္ကလည္း မ်ဳိးဆက္ တဆင့္ျပီးတဆင့္ လက္ဆင့္ကမ္းခဲ့ၾကပါတယ္။
၈၈ မ်ဳိးဆက္ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ ကိုမင္းကိုနုိင္က အခုလိုေျပာဖူးပါတယ္။
"၁၉၆၂၊ ၇ ရက္ ဇူလိုင္ ေက်ာင္းသားလႈပ္႐ွားမႈနဲ့ ေသြးေျမက်ခဲ့တရတဲ့ မွတ္တမ္းဟာ က်ေနာ္တို့ မေမြးခင္ကတည္းက ျဖစ္လာတာပါ။ က်ေနာ္တို့ လူမွန္းသိလာတတ္စ အ႐ြယ္မွာ ဇူလိုင္ ၇ ရက္ ၀န္းက်င္ေရာက္လာတုိင္း ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က် ျဖတ္သန္းခဲ့ၾကတဲ့ ေက်ာင္းသားေဟာင္းေတြရဲ့ ေတာက္ေခါက္သံကို က်ေနာ္တို့ ၾကားေနရတယ္။ အဲဒီမွာ ကိုယ္တိုင္ ေပးဆပ္လိုက္ရတဲ့ မိသားစုေတြရဲ့ ငိုရိႈက္သံေတြကို က်ေနာ္တို့ ၾကားေနရတာပဲ။ က်ေနာ္တို့ ၾကီးျပင္းျပီး သိတတ္လာတဲ့ အ႐ြယ္မွာေတာ့ အဲဒီအခ်ိန္က အစိုးရက ဒါကို တတ္နုိင္သမွ်ဖံုးဖိျပီး ေဖ်ာက္ဖ်က္ဖို့ ၾကိုးစားတာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ သမိုင္းျဖစ္ရပ္မွန္ေတြက ေဖ်ာက္ဖ်က္လို့မရပါဘူး။ ျပည္သူလူထုၾကားထဲကို ျဖစ္ရပ္မွန္ကို ေျပာျပတဲ့ လက္ဆင့္ကမ္းတဲ့နည္းနဲ့ ေရာက္လာတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ငယ္နုေသးေပမယ့္ က်ေနာ္တို့ရဲ့ နွလံုးသားထဲမွာ ဒဏ္ရာေတြ ရခဲ့တယ္။ ငါတို့ ေက်ာင္းသားေတြကို ဒီလို ရက္ရက္စက္စက္ ျဖိုးခြင္းခံလိုက္ရပါလားလို့ ခံစားလိုက္ရတယ္။"
၁၉၉၆ ေက်ာင္းသားလႈပ္႐ွားမႈရဲ့ ေခါင္းေဆာင္တေယာက္ျဖစ္တဲ့ ကိုသြင္လင္းေအာင္က ၇ ရက္ ဇူလုိင္က အျဖစ္အပ်က္ကေန ခုခ်ိန္ထိ သင္ခန္းစာ ယူစရာေတြ ႐ွိေနတယ္လို့ ဆုိပါတယ္။
"စစ္အာဏာ႐ွင္ သ႐ုပ္ေတြ ဆက္႐ွိေနတယ္ အဲဒါကို ဆက္တြန္းလွန္ရဦးမယ္။ အဲဒါေတြကို က်ေနာ္တို့က ေနာက္မ်ဳိးဆက္ေတြကို ယံုၾကည္လာေအာင္ ႐ွင္းျပဖို့ က်ေနာ္တို့က တာ၀န္႐ွိပါတယ္။ အဲဒီလို ႐ွင္းျပမယ္ဆိုရင္ ဒီစစ္အာဏာ႐ွင္ ကေနျပီးေတာ့ ျပည္သူလူထုအေပၚမွာ အထူးသျဖင့္ ေက်ာင္းသားေတြအေပၚမွာ အရက္စက္ဆံုး လုပ္ရပ္က 7 july မွာ ႐ွိေနတာကို။ အဲဒီေတာ့ ဒီ 7 july ကို ျပန္ေဖာ္ထုတ္ျပီးေတာ့ အဲဒီလုပ္ရပ္က ႐ွိခဲ့တယ္၊ အဲလူေတြက စစ္အာဏာ႐ွင္ေတြ ျဖစ္တယ္၊ တို့အေပၚမွာ ဘယ္ေလာက္ပဲ စကားခ်ဳိခ်ဳိေတြသံုးျပီးေတာ့ အၾကိုက္ေတြ ေလွ်ာက္ေျပာေနေပမယ့္ တကယ့္သ႐ုပ္ကေတာ့ အဲလိုပဲ ႐ွိတယ္ဆိုတာကို က်ေနာ္တို့က ျပရမွာကို။
“7 july အပါအ၀င္ ေနာက္ထပ္ ဆက္တိုက္ျဖစ္လာတဲ့ ဖိနွိပ္မႈေတြကိုပါ မ်ဳိးဆက္သစ္ေတြကို ႐ွင္းျပရမွာ ျဖစ္တယ္ ဒါေတြက က်ေနာ္တို့က သင္ခန္းစာေတြ ျဖစ္သလို က်ေနာ္တို့ကို ဖိနွိပ္တဲ့သူေတြကို ေလွ်ာ့မတြက္ဖို့အတြက္ တကယ္ကို သတိၾကီးၾကီးထားျပီး ဘယ္လိုတိုက္ဖ်က္ရမယ္ဆိုတာကို က်ေနာ္တို့က သင္ခန္းစာယူစရာေတြ အျဖစ္ထားျပီးေတာ့ သံုးေနရလိမ့္မယ္လို့ က်ေနာ္က ယူဆပါတယ္။"
စစ္အာဏာ႐ွင္စနစ္ကို မ်ဳိးေစ့ခ်ခဲ့သူ၊ ကြယ္လြန္သူ အာဏာ႐ွင္ၾကီး ဦးေန၀င္းဟာ ၁၉၆၂ ခုနွစ္၊ ၇ ရက္ ဇူလုိင္ အေရးအခင္းကစလို့ ေနာက္ပိုင္း ေပၚေပါက္လာတဲ့ ေက်ာင္းသား လႈပ္႐ွားမႈေတြ ျပည္သူ့အေရးေတာ္ပံုေတြကို နွိမ္နွင္းျဖိုခြဲခဲ့သလိုပဲ ဦးေန၀င္းရဲ့ စစ္အာဏာ႐ွင္ မ်ဳိးဆက္ေတြကလည္း ၁၉၈၈ ေနာက္ပိုင္း ေက်ာင္းသားလႈပ္႐ွားမႈေတြ၊ ျပည္သူ့ဒီမုိကေရစီ အေရးလႈပ္႐ွားမႈေတြကို ျပတ္ျပတ္သားသား နွိမ္နင္းခဲ့တာ ေနာက္ထပ္ကမၻာေက်ာ္တဲ့ ၂၀၀၇ စက္တင္ဘာ ေ႐ြွႊ၀ါေရာင္လႈပ္႐ွားမႈ အထိပါပဲ။
တဖက္မွာလည္း ေက်ာင္းသားေတြ ႐ွိေနသမွ်၊ ေက်ာင္းသားစိတ္ဓာတ္ ႐ွင္သန္ေန သမွ်၊ တပါတီအာဏာ႐ွင္ျဖစ္ျဖစ္၊ စစ္အာဏာ႐ွင္ျဖစ္ျဖစ္၊ ပါလီမန္အာဏာ႐ွင္မွန္သမွ်၊ အာဏာ႐ွင္မွန္သမွ်ကို ျပည္သူေတြနဲ့ လက္တြဲျပီး ဆန့္က်င္ခဲ့ၾကပါတယ္။
နွစ္ေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္က စစ္အာဏာ႐ွင္စနစ္ကို တျပည္လံုး အံုၾကြဆန့္က်င္ခဲ့တဲ့ ၁၉၈၈ ခုနွစ္ လူထုအံုၾကြမႈၾကီးဟာ ကမၻာေက်ာ္ခဲ့ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ အနွစ္ ၃၀ တ၀ုိက္ကို ေနာက္ေၾကာင္းျပန္ရင္လည္း ၁၉၇၄၊ ၁၉၇၅၊ ၁၉၇၆၊ တုိ့မွာ ဦးသန့္အေရးအခင္း၊ မိႈင္းရာျပည့္အေရးအခင္းလို့ သိၾကတဲ့ ေက်ာင္းသား လႈပ္႐ွားမႈေတြကို ဆက္တိုက္ ေတြ့ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အားလံုးဟာ ၁၉၆၂ ခုနွစ္ ဇူလုိင္ ၇ ရက္ အေရးအခင္းရဲ့ အဆက္ေတြပါပဲ။
ကရင္အမ်ဳိးသားအစည္းအရံုး (ေကအန္ယူရဲ့) ဒု-ဥကၠ႒ ေဒးဗစ္သာ့ကေပါဟာ ၇ ရက္ ဇူလိုင္ အေရးအခင္းကာလမွာ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသားတေယာက္ ျဖစ္ပါ တယ္။ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားသမဂၢ အေဆာက္အဦကို အစုိးရစစ္တပ္က မုိင္းေထာင္ ေဖာက္ခြဲဖ်က္ဆီးလုိက္ပံုကို ေဒးဗစ္သာ့ကေပါက ခုလုိေျပာျပပါတယ္။
"အသံက ေျမၾကီးတုန္သြားတာေပါ့ဗ်ာ။ မနၱေလးေဆာင္ကို က်ေနာ္ေရာက္သြားေတာ့ ျပတင္းေပါက္ေတြ မွန္ေတြကြဲတာေပါ့၊ တခ်ဳိ့ဆုိ ေလရိုက္တဲ့ဟာက တခါးေတြပဲ့က်တာ ေတြ့ရတယ္။ တကသ အေဆာက္အဦးၾကီးကေတာ့ ျပားသြားတာေပါ့၊ တဘက္က အားကစား႐ုံ အမိုးေတြလည္း က်ဳိးတုိးက်ဲတဲေတြ ျဖစ္ကုန္တယ္၊ ေလဟပ္တဲ့ အ႐ွိန္နဲ့ကိုပဲ အဲသလို ျပင္းထန္တယ္။"
၁၉၆၂ ခုနွစ္ မတ္လမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းက ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ဦးနုကို အာဏာသိမ္းျပီး တက္လာတဲ့ အခ်ိန္မွာ ေက်ာင္းသားသမဂၢက စစ္တပ္အာဏာသိမ္းတာကို ေၾကညာခ်က္ထုတ္ျပန္ ကန့္ကြက္ခဲ့တာ႐ွိခဲ့ေပမယ့္ ၇ ရက္ဇူလိုင္ အေရးအခင္း ျဖစ္ခဲ့တာေၾကာင့္ ေက်ာင္းသားေတြရဲ့ စစ္အာဏာ႐ွင္ဆန့္က်င္ေရးစိတ္ဓာတ္ကို ပိုျပီး ေသခ်ာေစခဲ့တယ္လို့ ေက်ာင္းသားေဟာင္းေတြက ဆုိၾကပါတယ္။
၇ ရက္ ဇူလိုင္မ်ဳိးဆက္ ေက်ာင္းသားေဟာင္း ေစာသမိန္ထြန္းက "ေက်ာင္းသားေတြကို ပစ္သတ္ေတာ့ ဘာမဟုတ္တဲ့ကိစၥကို ပစ္သတ္ရလား ဆိုျပီးေတာ့ တပ္မေတာ္အေပၚလည္း ေတာ္ေတာ္ေလး ႐ြ့့ံသြားတယ္ဗ်။ နည္းနည္း မဟုတ္ဘူး။ ေတာ္ေတာ္ကို ႐ြ့ံတာ” လို့ ေျပာပါတယ္။
“အဲဒီကစျပီး နိုင္ငံေရးထဲ ပါ၀င္လာတာကို။ က်ေနာ္တို့က ေတာခိုဖို့၊ ေတာ္လွန္ေရး လုပ္ဖို့တို့ဆိုတာ အရင္က စိတ္ကူးခဲ့တာမွ မဟုတ္တာ။ အဲဒီ 7 july က တြန္းပို့လိုက္လို့ က်ေနာ္လည္း နိုင္ငံေရးသမား ျဖစ္သြားတာကို။ 7 july က စျပီး ေက်ာင္းသားနဲ့ စစ္အစိုးရက လံုး၀ကို သဟဇာတ မျဖစ္ေတာ့ဘူးေလ။ ေက်ာင္းသားေလာကမွာ ေအာက္ေမ့တာက အခြင့္အေရး ရရင္ ရသလို အဲဒီ စစ္အစိုးရကို ေတာ္လွန္မယ္ဆိုတာ ျဖစ္ေပၚလာတာဗ်။”
၁၉၆၂ ခုနွစ္ ဇြန္လ ေက်ာင္းျပန္ဖြင့္ခ်ိန္မွာ အာဏာသိမ္းစစ္ေကာင္စီက အေဆာင္ စည္းကမ္းေတြထုတ္ျပီး၊ ေက်ာင္းသားေတြကို ကန့္သတ္တာကို မေက်နပ္လုိ့ ျငိမ္းခ်မ္းတဲ့နည္းနဲ့ ကန့္ကြက္ဖို့ ေက်ာင္းသားေတြ စီစဥ္ေနတုန္းမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းရဲ့ တပ္ေတြက ေက်ာင္းသားေတြကို ကြန္ျမူနစ္ေတြလို့ စြပ္စြဲျပီး အၾကမ္းဖက္ ျဖိုခြင္းခဲ့တာပါ။
ဇူလိုင္လ ၇ ရက္ေန့မွာ တကၠသိုလ္ ပရ၀ုဏ္ထဲမွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြကို ၆၂ မ်ဳိးဆက္ေက်ာင္းသားေဟာင္း ဦးအုန္းေက်ာ္က အခုလို ျပန္ေျပာျပပါတယ္။
"က်ေနာ္တို့ ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္းပါပဲ ေက်ာင္း ပရ၀ုဏ္ထဲမွာ ကန့္ကြက္တယ္ ဆိုတဲ့သေဘာနဲ့ လွည့္တဲ့သေဘာေပါ့။ ၁၂ နာရီ တခ်က္ က်ေတာ့ လူေတြလည္း ေမာျပီး အိမ္ျပန္တဲ့သူေတြက ျပန္ေပါ့။ ဗကသ အီးစီ တခ်ဳိ့ကလည္း လက္ဘက္ရည္ဆိုင္မွာ က်န္ခဲ့တယ္ေပါ့။ သံုးနာရီေလးနာရီေလာက္က်ေတာ့ ေက်ာင္းသားေတြ ႐ုတ္႐ုတ္ျဖစ္တာကို ျမင္လိုက္ရတယ္။ ၾကည့္လိုက္ေတာ့ ေက်ာင္း၀င္းထဲမွာ ၀င္ျပီးေတာ့ ရဲက ဗကသ အီးစီေတြကို ဖမ္းေတာ့ ေက်ာင္းသားနဲ့ ရဲနဲ့ အျပန္အလွန္ ခဲနဲ့ေပါက္တာတို့၊ ရဲကလည္း မ်က္ရည္ယိုဗံုးနဲ့ ပစ္တာတို့၊ ေက်ာင္းသားေတြကလည္း အဲဒီ မ်က္ရည္ယိုဗံုးကို ျပန္ေကာက္ျပီး ပစ္တာတို့ေပါ့။ ရဲေတြလည္း ထြက္သြားတဲ့အခ်ိန္ အဓိပတိလမ္းက မိန္းဂိတ္ၾကီးကို ေက်ာင္းသားေတြက ပိတ္ပစ္လိုက္တယ္။
“ပိတ္လိုက္တဲ့အခါမွာ အရင္က စာတိုက္နားမွာ အ၀ိုင္းၾကီး ႐ွိတယ္။ အဲဒီမွာ ရဲေတြလည္း ထိုင္ၾကတယ္။ စစ္တပ္လည္း ႐ွိတယ္။ အဲဒီလိုနဲ့ ေက်ာင္းသားေရးရာ တာ၀န္႐ွိသူေတြနဲ့ ေအးေအးေဆးေဆး တရားေဟာတယ္။ စစ္တပ္နဲ့ ေက်ာင္းသားေတြဟာ ညီအစ္ကိုအရင္းေတြပါ။ က်ေနာ္တို့ ေအးေအးေဆးေဆး ဆနၵျပေနတာပါေပါ့ ဒီလို စည္းရံုးေရးသေဘာနဲ့ ေဟာေျပာတယ္ေပါ့။
“ညေန ငါးနာရီခြဲ ေျခာက္နာရီေလာက္က်ေတာ့ ေသနတ္သံေတြ ၾကားရတာေပါ့။ အေပၚတက္ျပီး တရားေဟာေနတဲ့သူေတြလည္း ေအာက္ကို ခုန္ခ်ရတာေပါ့။ ပစ္တာကလည္း ေတာက္ေလွ်ာက္၊ မနၱေလးတို့၊ အမရတို့ (အေဆာင္ေတြဘက္ကို) အစက လွမ္းပစ္တယ္။ အဓိပတိလမ္းမၾကီးကိုက်ေတာ့ တပ္ကေန စခန္းသိမ္းျပီး ၀င္လာတာမ်ဳိး႐ွိတယ္။ အဲလို ၀င္လာတဲ့အခါမွာ နည္းနည္း မိုးလည္း ခ်ဳပ္သြားျပီ။ တခ်ဳိ့ ေက်ာင္းသားေတြကလည္း ဟိုေျပးဒီေျပးေပါ့။ တခ်ဳိ့ကလည္း ဗကသထဲ ၀င္ေပါ့ဗ်ာ။ အဲလို ျဖစ္တဲ့အခ်ိန္မွာ မီးျဖတ္တယ္ ေရျဖတ္တယ္ေပါ့ဗ်ာ။ ေမွာင္ေမွာင္မဲမဲ ထဲမွာ ေက်ာင္းသားေတြ အထိန့္တလန့္နဲ့ ေနၾကတာေပါ့။ သူတို့ကလည္း ၀ိုင္းထားတာေပါ့။ မနက္ မိုးလင္းခါနီး ငါးနာရီ ေျခာက္နာရီေလာက္မွာ ၀ုန္းကနဲဆို အသံၾကားရတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဗကသ ဘက္ကေန မီးခိုးလံုးၾကီးတက္လာေတာ့ ဗကသကို မုိင္းဗံုးနဲ့ ခြဲလိုက္တဲ့ သေဘာေပါ့။"
ဒီအျဖစ္အပ်က္ေတြဟာ နွစ္ေတြၾကာလို့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းကေန ဦးေန၀င္း၊ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီကေန၊ ျမန္မာဆုိ႐ွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီျဖစ္လာတဲ့အထိ ဘယ္သူမွ မေမ့ခဲ့ၾကပါဘူး။
၈၈ မ်ဳိးဆက္ေက်ာင္းသား တေယာက္ျဖစ္တဲ့ ကိုတင္ေအးက အခုလုိ ေျပာပါတယ္။
“၈၈ မတိုင္ခင္ ဒီေက်ာင္းထဲမွာ လမ္းေၾကာင္းလြွႊဲေပးထားတာေတြ ႐ွိတယ္ဗ်။ ဥပမာ ေဆးသမားျဖစ္သြားဖို့ လမ္းေတြ႐ွိတယ္။ အေပ်ာ္အပါးလုိင္းကို လိုက္မယ့္ လမ္းေၾကာင္းေတြ ႐ွိတယ္။ အရင္တုန္းက ေက်ာင္းသားသမဂၢ လႈပ္႐ွားမႈ အရိပ္အေငြ့ေတြက ေပ်ာက္ေနျပီ။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဘာက က်ေနာ္တို့ ရင္ကို လာထိသလဲဆိုေတာ့ 7 july အေရးအခင္းေပါ့။ 7 july လႈပ္႐ွားမႈက နွစ္တုိင္း ေက်ာင္းထဲမွာ လႈပ္လႈပ္႐ွိတယ္။
“က်ေနာ္တို့ မွတ္မိတာ ႐ွိေသးတယ္။ ဒီနိုင္ငံေရးနယ္ပယ္ထဲ မေရာက္ခင္ေပါ့။ 7 july မတိုင္ခင္ တလမွာ ေက်ာင္းထဲမွာ အ႐ူးအသစ္ေတြ ေရာက္လာတယ္။ မုန့္သည္အသစ္ေတြ ေရာက္လာတယ္။ အဲဒါေတြက ေထာက္လွမ္းေရးေတြပဲ။ အဲဒီကစျပီးေတာ့ က်ေနာ္တို့ သတိထားမိလာတယ္။ 7 july နီးလာေလ ပိုျပီးေတာ့ အေစာင့္အၾကပ္ေတြ မ်ားသလို ျဖစ္လာေလ။ အသံေတြ ပိုထြက္လာေလ။ က်ေနာ္တို့ကို ေက်ာင္းသားလႈပ္႐ွားမႈနဲ့ ပတ္သက္ဖို့ အျမဲတမ္းလႈပ္နိႈးေနတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ ျဖစ္ေနတယ္။"
ဒီလႈပ္နႈိးမႈ အာဏာ႐ွင္ဆန္က်င္ေရးစိတ္ဓာတ္ကပဲ ၁၉၈၈ ခုနွစ္မွာ ေက်ာင္းသားေတြ ေခါင္းေဆာင္တဲ့ ဒီမိုကေရစီအေရးေတာ္ပံုၾကီးကို ေမြးဖြားေပးခဲ့တယ္လုိ့ ဆုိနုိင္ပါတယ္။
အဲဒီအေရးအခင္းမွာ ဦးေန၀င္းကို ျဖုတ္ခ်နုိင္ခဲ့ေပမယ့္ ဦးေန၀င္း မ်ဳိးေစ့ခ်ေပးခဲ့တဲ့ စစ္အာဏာ႐ွင္စနစ္ကေတာ့ ပံုစံအမ်ဳိးမ်ဳိး၊ အမည္အမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ့ ဆက္႐ွိေနခဲ့ပါတယ္။
တဘက္မွာလည္း စစ္အာဏာ႐ွင္စနစ္မွန္သမွ်ကို ဆန့္က်င္တဲ့ ေက်ာင္းသား စိတ္ဓာတ္ကလည္း မ်ဳိးဆက္ တဆင့္ျပီးတဆင့္ လက္ဆင့္ကမ္းခဲ့ၾကပါတယ္။
၈၈ မ်ဳိးဆက္ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ ကိုမင္းကိုနုိင္က အခုလိုေျပာဖူးပါတယ္။
"၁၉၆၂၊ ၇ ရက္ ဇူလိုင္ ေက်ာင္းသားလႈပ္႐ွားမႈနဲ့ ေသြးေျမက်ခဲ့တရတဲ့ မွတ္တမ္းဟာ က်ေနာ္တို့ မေမြးခင္ကတည္းက ျဖစ္လာတာပါ။ က်ေနာ္တို့ လူမွန္းသိလာတတ္စ အ႐ြယ္မွာ ဇူလိုင္ ၇ ရက္ ၀န္းက်င္ေရာက္လာတုိင္း ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က် ျဖတ္သန္းခဲ့ၾကတဲ့ ေက်ာင္းသားေဟာင္းေတြရဲ့ ေတာက္ေခါက္သံကို က်ေနာ္တို့ ၾကားေနရတယ္။ အဲဒီမွာ ကိုယ္တိုင္ ေပးဆပ္လိုက္ရတဲ့ မိသားစုေတြရဲ့ ငိုရိႈက္သံေတြကို က်ေနာ္တို့ ၾကားေနရတာပဲ။ က်ေနာ္တို့ ၾကီးျပင္းျပီး သိတတ္လာတဲ့ အ႐ြယ္မွာေတာ့ အဲဒီအခ်ိန္က အစိုးရက ဒါကို တတ္နုိင္သမွ်ဖံုးဖိျပီး ေဖ်ာက္ဖ်က္ဖို့ ၾကိုးစားတာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ သမိုင္းျဖစ္ရပ္မွန္ေတြက ေဖ်ာက္ဖ်က္လို့မရပါဘူး။ ျပည္သူလူထုၾကားထဲကို ျဖစ္ရပ္မွန္ကို ေျပာျပတဲ့ လက္ဆင့္ကမ္းတဲ့နည္းနဲ့ ေရာက္လာတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ငယ္နုေသးေပမယ့္ က်ေနာ္တို့ရဲ့ နွလံုးသားထဲမွာ ဒဏ္ရာေတြ ရခဲ့တယ္။ ငါတို့ ေက်ာင္းသားေတြကို ဒီလို ရက္ရက္စက္စက္ ျဖိုးခြင္းခံလိုက္ရပါလားလို့ ခံစားလိုက္ရတယ္။"
၁၉၉၆ ေက်ာင္းသားလႈပ္႐ွားမႈရဲ့ ေခါင္းေဆာင္တေယာက္ျဖစ္တဲ့ ကိုသြင္လင္းေအာင္က ၇ ရက္ ဇူလုိင္က အျဖစ္အပ်က္ကေန ခုခ်ိန္ထိ သင္ခန္းစာ ယူစရာေတြ ႐ွိေနတယ္လို့ ဆုိပါတယ္။
"စစ္အာဏာ႐ွင္ သ႐ုပ္ေတြ ဆက္႐ွိေနတယ္ အဲဒါကို ဆက္တြန္းလွန္ရဦးမယ္။ အဲဒါေတြကို က်ေနာ္တို့က ေနာက္မ်ဳိးဆက္ေတြကို ယံုၾကည္လာေအာင္ ႐ွင္းျပဖို့ က်ေနာ္တို့က တာ၀န္႐ွိပါတယ္။ အဲဒီလို ႐ွင္းျပမယ္ဆိုရင္ ဒီစစ္အာဏာ႐ွင္ ကေနျပီးေတာ့ ျပည္သူလူထုအေပၚမွာ အထူးသျဖင့္ ေက်ာင္းသားေတြအေပၚမွာ အရက္စက္ဆံုး လုပ္ရပ္က 7 july မွာ ႐ွိေနတာကို။ အဲဒီေတာ့ ဒီ 7 july ကို ျပန္ေဖာ္ထုတ္ျပီးေတာ့ အဲဒီလုပ္ရပ္က ႐ွိခဲ့တယ္၊ အဲလူေတြက စစ္အာဏာ႐ွင္ေတြ ျဖစ္တယ္၊ တို့အေပၚမွာ ဘယ္ေလာက္ပဲ စကားခ်ဳိခ်ဳိေတြသံုးျပီးေတာ့ အၾကိုက္ေတြ ေလွ်ာက္ေျပာေနေပမယ့္ တကယ့္သ႐ုပ္ကေတာ့ အဲလိုပဲ ႐ွိတယ္ဆိုတာကို က်ေနာ္တို့က ျပရမွာကို။
“7 july အပါအ၀င္ ေနာက္ထပ္ ဆက္တိုက္ျဖစ္လာတဲ့ ဖိနွိပ္မႈေတြကိုပါ မ်ဳိးဆက္သစ္ေတြကို ႐ွင္းျပရမွာ ျဖစ္တယ္ ဒါေတြက က်ေနာ္တို့က သင္ခန္းစာေတြ ျဖစ္သလို က်ေနာ္တို့ကို ဖိနွိပ္တဲ့သူေတြကို ေလွ်ာ့မတြက္ဖို့အတြက္ တကယ္ကို သတိၾကီးၾကီးထားျပီး ဘယ္လိုတိုက္ဖ်က္ရမယ္ဆိုတာကို က်ေနာ္တို့က သင္ခန္းစာယူစရာေတြ အျဖစ္ထားျပီးေတာ့ သံုးေနရလိမ့္မယ္လို့ က်ေနာ္က ယူဆပါတယ္။"
စစ္အာဏာ႐ွင္စနစ္ကို မ်ဳိးေစ့ခ်ခဲ့သူ၊ ကြယ္လြန္သူ အာဏာ႐ွင္ၾကီး ဦးေန၀င္းဟာ ၁၉၆၂ ခုနွစ္၊ ၇ ရက္ ဇူလုိင္ အေရးအခင္းကစလို့ ေနာက္ပိုင္း ေပၚေပါက္လာတဲ့ ေက်ာင္းသား လႈပ္႐ွားမႈေတြ ျပည္သူ့အေရးေတာ္ပံုေတြကို နွိမ္နွင္းျဖိုခြဲခဲ့သလိုပဲ ဦးေန၀င္းရဲ့ စစ္အာဏာ႐ွင္ မ်ဳိးဆက္ေတြကလည္း ၁၉၈၈ ေနာက္ပိုင္း ေက်ာင္းသားလႈပ္႐ွားမႈေတြ၊ ျပည္သူ့ဒီမုိကေရစီ အေရးလႈပ္႐ွားမႈေတြကို ျပတ္ျပတ္သားသား နွိမ္နင္းခဲ့တာ ေနာက္ထပ္ကမၻာေက်ာ္တဲ့ ၂၀၀၇ စက္တင္ဘာ ေ႐ြွႊ၀ါေရာင္လႈပ္႐ွားမႈ အထိပါပဲ။
တဖက္မွာလည္း ေက်ာင္းသားေတြ ႐ွိေနသမွ်၊ ေက်ာင္းသားစိတ္ဓာတ္ ႐ွင္သန္ေန သမွ်၊ တပါတီအာဏာ႐ွင္ျဖစ္ျဖစ္၊ စစ္အာဏာ႐ွင္ျဖစ္ျဖစ္၊ ပါလီမန္အာဏာ႐ွင္မွန္သမွ်၊ အာဏာ႐ွင္မွန္သမွ်ကို ျပည္သူေတြနဲ့ လက္တြဲျပီး ဆန့္က်င္ခဲ့ၾကပါတယ္။
