ျမန္မာျပည္ ေရြးေကာက္ပြဲအလြန္ - ေမးျမန္းခ်က္
သန်းဝင်းထွဋ်
·
November 10, 2015
ျမန္မာျပည္ ေရြးေကာက္ပြဲအလြန္ အေျခအေနေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး The Economist ရဲ႕ အေရွေတာင္အာရွ ဗဴ်႐ုိတာ၀န္ခံ Mr.Jon Fasman ကုိ ဒီဗြီဘီ အယ္ဒီတာ ဦးသန္း၀င္းထြဋ္က ေတြ႔ဆုံ ေမးျမန္းထားပါတယ္။
ပထမဆုုံးေမးခ်င္တာက ႏိုု၀င္ဘာ ၈ ရက္ေန႔မွာ ကိုုယ္တုုိင္ႀကဳံလိုုက္တဲ့ ျမန္မာျပည္ ေရြးေကာက္ပြဲကိုု ဘယ္လိုုျမင္ခဲ့ရလဲ။
"မေန႔ကျဖစ္ခဲ့တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲက သိသိသာသာ ေခ်ာေမာေျပျပစ္ခဲ့ပါတယ္။ စံခ်ိန္မီပါတယ္။ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈလည္း ရွိပါတယ္။ ေခ်ာေခ်ာေမာေမာ ၿပီးဆုုံးခဲ့ပုုံ ေပါက္ပါတယ္။ လူေတြထြက္လာတယ္။ အေတာ္ၾကာ တန္းစီၾကတယ္။ သူတိုု႔ စိတ္၀င္စားလိုု႔ေပါ့။ က်ေနာ္ျမင္ခဲ့တဲ့ မဲ႐ုံမွာဆိုုရင္ လူေတြက သူတိုု႔ဘာလုုပ္ေနလဲသိတယ္။ ေျပေျပလည္လည္ပဲ စီးဆင္းေနတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲေလ့လာသူေတြ ႏုိင္ငံတကာက ေစာင့္ၾကည့္သူေတြဟာလည္း မဲ႐ုံ၀န္ထမ္းေတြကိုု အျပည့္အစုုံ ေမးျမန္းခြင့္ရတယ္။ ေစာင့္ၾကည့္တဲ့အလုုပ္ကိုု လြတ္လပ္စြာ လုုပ္ခြင့္ရတယ္။ ေျပာသင့္တဲ့သူကိုု ေျပာခြင့္ရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိတယ္ ေျပာတာပါ။"
ပြင့္လင္းျမင္သာတယ္ဆုိေတာ့၊ က်ေနာ္တိုု႔လည္း စာေတြ ဖုုန္းေခၚတာေတြ အေတာ္ရခဲ့တယ္။ မဲဆႏၵရွင္ေတြ မေက်မနပ္ျဖစ္တာေတြ ရာနဲ႔ခ်ီတဲ့သူေတြ မဲစာရင္းျပႆ နာ ျဖစ္ေနတာေတြ ၾကားခဲ့ရတယ္။ မဲ႐ုံမႉးေတြက အမ်ဳိးမ်ဳိး ဆုုံးျဖတ္ေနၾကတာေတြ၊ ေကာ္မရွင္အဆင့္ဆင့္က နားလည္ပုုံအစုုံစုုံေတြဆုုိေတာ့ အမွားကင္းစင္တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲလိုု႔ မဆိုုနိင္ပါဘူး။ တကယ္လိုု႔ ဒီေရြးေကာက္ပြဲကိုု ခင္ဗ်ားႀကဳံေတြ႔ခဲ့ဖူးတဲ့ ဒီမိုုကေရစီေဖာ္ေဆာင္ကာစ ႏုိင္ငံေတြက ေရြးေကာက္ပြဲေတြနဲ႔မ်ား ႏႈိင္းယွဥ္မယ္ဆိုုရင္ ဘယ္လိုုျမင္မလဲ။
"က်ေနာ္ေလ့လာခဲ့တဲ့ မႏွစ္က အင္ဒိုုနီးရွား ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္ေျပာခ်င္တယ္။ ႏွစ္ႏိုုင္ငံလံုုးမွာ တူညီတာက က်ယ္ျပန္တဲ့ လူထုုေထာက္ခံမႈပါ။ မဲေပးမႈ ရာႏႈန္းကလည္း အရမ္းျမင့္တယ္။ ႏွစ္ႏိုင္ငံစလံုုးမွာ ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္းနဲ႔ စည္းကမ္းရွိွရိွ မဲေပးခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘက္ေပါင္းစံုု အျပစ္ကင္း သဲလည္းစင္ ေျပာတာမ်ဳိးေတာ့ မဆိုုလိုုဘူး။ ေရြးေကာက္ပြဲ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ မရွိတာကလည္း ေကာင္းတဲ့အခ်က္ပါ။ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ မဲလိမ္မႈရွိခဲ့တယ္ ဆုိတာမ်ဳိးလည္း မၾကားရပါ။"
မဲေပးတဲ့ေန႔ကိုု ေက်ာ္ခဲ့ၿပီ၊ အခုု မဲေရတြက္တဲ့အဆင့္၊ ရလဒ္ထုုတ္ျပန္တဲ့အဆင့္ ေရာက္ေနၿပီ၊ ဒီလုုပ္ငန္းစဥ္နဲ႔ ပတ္သက္လိုု႔ေရာ ခင္ဗ်ားအေနနဲ႔ ေလ့လာမွတ္သား ေထာက္ျပစရာေတြ ရွိပါသလား။
"ေကာင္းတဲ့ေမးခြန္းပါ။ ေရြးေကာက္ပြဲလုုပ္ငန္းစဥ္ မစခင္ကတည္းက ႏိုင္ငံတကာ ေလ့လာေရးအဖြဲ႔ေတြကလည္း ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ ရွိပါ့မလား စိုုးရိမ္မႈေတြရွိေၾကာင္း ေျပာခဲ့တယ္။ အထူးသျဖင့္ စစ္တပ္ရဲ႕ ႀကိဳတင္မဲေတြနဲ႔ ပတ္သက္လိုု႔ပါ။ က်ေနာ္သိသေလာက္က ယူအက္စ္ဒီပီ ေထာက္ခံမဲေတြဟာ ႀကိဳတင္မဲက လာတာပါ။ ဒါေပမယ့္ အဲဒါနဲ႔ေတာ့ အဆံုုးအျဖတ္ မေပးႏုိင္ပါဘူး။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္လိုု႔ ရလဒ္မွာ ဘယ္လိုုျဖစ္မလဲ ဆိုုတာကိုုေတာ့ ေစာင့္ၾကည့္ရမယ္။"
ေရြးေကာက္ပြဲအလြန္နဲ႔ ပတ္သက္လိုု႔ ေနာက္ထပ္ေမးခြန္းပါ။ မဲေရတြက္တာကိုု ၾကည့္ေနၾကရၿပီဆိုုေတာ့ ရလဒ္ေတြလည္း တျဖည္းျဖည္းထြက္လာေတာ့ ေနာက္ထပ္ ေလးငါးရက္၊ ဆယ္ရက္ဆိုု သိရေတာ့မယ္ဆုုိေတာ့ ႏုိင္တဲ့ပါတီ၊ လက္ရွိအုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ပါတီေတြ ဘယ္လိုု ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရႏုိင္တယ္ ဆုိတာေရာ စဥ္းစားထားမိတာရွိလား။
"ေမးခြန္းေကာင္းပါ။ က်ေနာ္ထင္တာ ျဖစ္ႏုုိင္ေျခ ၃ ခုုေလာက္ ရွိေနပါတယ္။ အန္အယ္လ္ဒီက ၆၇ ရာႏႈန္းထက္ပိုုႏုိင္ၿပီး အမ်ားစုု
[caption id="attachment_121897" align="alignright" width="300"]
Mr.Jon Fasman[/caption]
ဖြဲ႔စည္းႏိုင္တာရယ္၊ စစ္တပ္ကေတာ့ ရွိေနေသးတယ္။ ၂၅ ရာႏႈန္း ရွိေနေသးတယ္။ ေနာက္တခုုက အန္အယ္လ္ဒီ အမ်ားစုုႏုိင္မယ္။ ၆၇ ရာႏႈန္း မျပည့္ဘူး။ လက္ရွိအာဏာရပါတီနဲ႔ အန္အယ္လ္ဒီပါတီ၊ တိုုင္းရင္းသားပါတီေတြ ညႇိႏိႈင္းရမွာပါ။ ေနာက္တခုုကေတာ့ ယူအက္စ္ဒီပီပါတီႏုိင္ဖိုု႔ပါ။ အဲဒါကေတာ့ မျဖစ္ႏုုိင္ေတာ့သေလာက္ ရွိေနပါၿပီ။"
ဆိုုေတာ့ အန္အယ္လ္ဒီဟာ အမ်ားစုုႏုိင္မယ္ဆိုုရင္လည္း လႊတ္ေတာ္ထဲက စစ္တပ္ကို ထုုတ္ပစ္ႏုိင္မယ့္ အေျခအေနေတာ့ မရွိဘူးေပါ့။
"ဒါေပါ့။ ဖြဲ႔စည္းပုုံျပင္ဆင္ဖိုု႔ကေတာ့ အလုုံအေလာက္ရမွာ မဟုုတ္ပါဘူး။ ၇၅ ရာႏႈန္း အေပါင္း ၁ လုုိတာကိုုး။"
အန္အယ္လ္ဒီရဲ႕ မူ၀ါဒထဲက ထင္ရွားတဲ့ တခုုကေတာ့ ဖြဲ႔စည္းပုုံအေျခခံဥပေဒကိုု ျပင္ဖိုု႔ပါ။ သိပ္မၾကာခင္ အနာဂတ္မွာ အန္အယ္လ္ဒီဟာ ဒီဖြဲ႔စည္းပုုံျပင္ႏုုိင္မယ္ မထင္ဘူးလား။
"ျဖစ္ႏုုိင္စရာ မရွိဘူးလိုု႔ေတာ့ မထင္ပါဘူး။ တကယ္လိုု႔ စစ္တပ္က လူမ်ားစုုဆႏၵကိုု ပိတ္ပင္တားဆီးမထားရင္ေပါ့။ ဖြဲ႔စည္းပုုံျပင္ဖိုု႔ သေဘာတူခဲ့ရင္ေပါ့။ က်ေနာ္ျမင္ခဲ့ရတာ အန္အယ္လ္ဒီက ရန္ကုုန္၊ မႏၱေလး၊ ရခုုိင္ မဲဆြယ္စည္း႐ုံးေတာ့ ဖြဲ႔စည္းပုုံျပင္ဆင္ေရးမူလည္း ပါပုံရပါတယ္။ အန္အယ္လ္ဒီကိုု မဲေပးတဲ့ မဲဆႏၵရွင္ေတြက ဖြဲ႔စည္းပုုံျပင္ဆင္ခ်င္တာ ရွင္းပါတယ္။ သူတိုု႔ဆႏၵက ေဒၚစုု သမၼတျဖစ္ေစခ်င္တာလည္း ရွင္းပါတယ္။ စစ္တပ္ဘက္က ဒီဖြဲ႔စည္းပုုံဟာ အာဏာကိုု ခ်ဳပ္ကိုုင္ထားသလိုုျဖစ္ေနမယ္၊ ပိုုၿပီး လူထုုကိုုယ္စားျပဳတဲ့ ဖြဲ႔စည္းပုံျဖစ္ေအာင္ ျပင္ဆင္ေရးကိုု နည္းလမ္းရွာၾကရေအာင္ဆိုုတာမ်ဳိး ေျပာလာတာကိုု အရမ္းျမင္ခ်င္ပါတယ္။"
မဲရလဒ္ကိုု ျပန္ၾကည့္ရေအာင္။ တကယ္လိုု႔ ဒီေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ဟာ စစ္တပ္က လက္မခံႏုိင္တာ ျဖစ္ေနခဲ့ရင္ဆုုိတာမ်ဳိး စိုုးရိမ္စိတ္ရွိလား။
"အဲလိုုျဖစ္ခဲ့ရင္ေတာ့ တကယ့္ျပႆ နာပါပဲ။ အဆိုုးရြားဆုုံး ျဖစ္ႏုုိင္ေျခတခုုေပါ့။ ခုုခ်ိန္ထိ ျမင္ေနရတဲ့ မဲရလဒ္အေျခအေနနဲ႔ စိတ္တက္ႂကြေနတဲ့ အေျခအေနေတြအရ ျပည္ခုုိင္ၿဖိဳးပါတီက ထင္တာထက္ ပိုမဲရေနခဲ့ရင္ ေဒၚစုုက မဲမသမာတာေတြကိုု လက္မခံဘူးလိုု႔ ေျပာလာခဲ့ရင္ စစ္တပ္က ၀င္ရွင္းၿပီး ျပည္ခုုိင္ၿဖိဳးက ဒီရလဒ္ကိုု လက္မခံဖိုု႔ တိုုက္တြန္းတာျဖစ္ျဖစ္၊ စစ္တပ္က အာဏာဆက္ယူထားတာျဖစ္ျဖစ္ အဲဒါဆုုိ အႀကီးအက်ယ္ ျပႆ နာပါပဲ။"
ဒါေပမယ့္ သမၼတေရာ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ေရာ ေျပာေျပာေနတာကေတာ့ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္မလွည့္ေတာ့ပါဘူးတဲ့။
"ဟုုတ္တယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကိုု လက္ခံမယ္လည္း ေျပာထားတယ္။"
ေနာက္တခုုက တုုိင္းျပည္ရဲ႕ ၀င္ေငြအမ်ားစုုက လက္တဆုုပ္စာ လူနည္းစုုဆီမွာပဲ ေရာက္ေနၾကတယ္။ ခုုထိလည္း အဲလိုုပဲျဖစ္ေနတုုန္းပဲဆုုိေတာ့။
"အဲဒါကေတာ့ ေနာက္တက္လာမယ့္ အစုုိးရအတြက္ အႀကီးအက်ယ္ စိန္ေခၚမႈပါပဲ။ တုုိင္းျပည္၀င္ေငြ အေတာ္မ်ားမ်ားကိုု လူနည္းစုုကပဲ ရၾကတယ္။ ႏုိင္ငံတကာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြကလည္း ေရနံ၊ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔ ထုုတ္လုုပ္ေရးမွာပဲ အာ႐ုံစိုုက္ေနၾကတာေရာ။"
သယံဇာတအေျခခံ စီးပြားေရးေပါ့။
"ဟုုတ္ပါတယ္။ ရာဇ၀င္အရ တျခားႏုိင္ငံေတြမွာ ေတြ႔ေနရတာကေတာ့ သယံဇာတက်ိန္စာ ျဖစ္တတ္တာပါ။ အဓိက၀င္ေငြက တျခားက႑ေတြမွာ ဥပမာ ထုုတ္လုုပ္မႈမွာ စိုက္ပ်ဳိးေရးလုုပ္ငန္းမွာ ရွိမေနတာမ်ဳိးက ဘယ္အစုုိးရ တက္လာတက္လာ ပြင့္လင္းျမင္သာဖိုု႔နဲ႔ လူမ်ားစုုကိုု အက်ဳိးရွိေစဖိုု႔ကေတာ့ စိန္ေခၚခ်က္တခုု ျဖစ္ေနမွာပါပဲ။"
ေနာက္တခါ စစ္တပ္နဲ႔မဆုုိင္တဲ့ စိန္ေခၚမႈက စီးပြားေရးမူ၀ါဒ အေပၚမွာေရာ တျခား စိန္ေခၚမႈေတြ ရွိေနမလား။ ဘာလိုု႔လဲဆိုု စစ္အစုုိးလက္ထက္က စီမံခန္႔ခြဲမႈ ည့ံဖ်င္းတာေတြအတြက္ ႏုိင္ငံတကာက ေ၀ဖန္ေနၾကတာဆိုုေတာ့။
"သယံဇာတအျပင္ ႀကီးက်ယ္တဲ့ စိန္ေခၚမႈတခုုကေတာ့ ေငြေၾကးက႑ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးပါပဲ။ စီးပြားေရးမွာ ၀င္ဖိုု႔ထြက္ဖိုု႔ လြယ္ကူရမယ္။ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမွာ အလြယ္ဆုုံးႏိုင္ရမယ္။ အျမတ္ေငြလည္း ရလြယ္ရမယ္။ ခရက္ဒစ္ကတ္ေတြ လြယ္ကူရမယ္။ အဲဒါေတြက စီးပြားေရးက႑ေပါင္းစုုံ ဖြံ႔ၿဖိဳးလာဖိုု႔ အကူအညီ ရႏုုိင္ရမွာပါ။"
တုုိင္းရင္းသားလက္နက္ကိုုင္ ပဋိပကၡေတြမွာ သယံဇာတခြဲေ၀မႈ မမွ်တတာေတြေၾကာင့္လည္း ပါတယ္ဆိုုတဲ့ အစီရင္ခံစာေတြ မနည္းဘူး။ သယံဇာတ အညီအမွ် ခြဲေ၀ႏုိင္ဖိုု႔ အလားအလာေတြကိုုေရာ ဘယ္လိုုသုုံးသပ္မလဲ။
"အဲဒါလည္း အႀကီးအက်ယ္ အခက္အခဲ ျဖစ္မွာပါပဲ။ Global witness က အစီရင္ခံစာမွာ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂ ပတ္ေလာက္က ျမင္ခဲ့ရတဲ့အတုုိင္းပဲ ျမန္မာ့ေက်ာက္စိမ္းစီးပြားေရးမွာ တႏွစ္၀င္ေငြ ေဒၚလာသန္းေပါင္း ၃ ေသာင္း ၁ ေထာင္ေလာက္ရွိတယ္။ အမ်ားစုုက ကခ်င္ျပည္နယ္မွာရွိတယ္။ ကခ်င္ျပည္နယ္သားေတြက အနည္းဆုုံးပဲရတယ္။ ဘယ္လိုုျဖစ္ျဖစ္ သယံဇာတနဲ႔ ပတ္သက္လိုု႔ စစ္တပ္က ခ်ဳပ္ကိုုင္ထားတာကိုု ေျဖရွင္းရပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီေဒသကလူထုုနဲ႔ ျမန္မာျပည္သားေတြ အညီအမွ် ခံစားရဖိုု႔ စီစဥ္ရပါလိမ့္မယ္။"
တကယ္လိုု႔ အနုုိင္ရတဲ့ပါတီက အန္အယ္လ္ဒီ ျဖစ္ျဖစ္။ အန္အယ္လ္ဒီ၊ ယူအက္စ္ဒီပီ ပူးတြဲႏိုုင္တာျဖစ္ျဖစ္ အန္အယ္လ္ဒီန႔ဲ တုုိင္းရင္းသားေတြ အမ်ားစုုနုုိင္တာျဖစ္ျဖစ္ စစ္တပ္နဲ႔ တြဲလုုပ္ရမယ္။ ႏုုိင္ငံျခားဆက္ဆံေရးနဲ႔ ပတ္သက္လိုု႔ေရာ တျခား စိန္ေခၚမႈေတြ ရွိေနႏုုိင္ဦးမလား။
“ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္တဲ့ အလုုပ္ျဖစ္ႏုိင္တဲ့ အစိုုးရကေတာ့ ရွိႏုိင္ပါမယ္။ ႏုိင္ငံတကာ အသိုုင္းအ၀ိုုင္းက ျမင္ခ်င္ေတြ႔ခ်င္တာကေတာ့ ယုုံၾကည္ေလာက္တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္နဲ႔ တည္ၿငိမ္တဲ့ အစုုိးရနဲ႔ တပ္မေတာ္က တစိတ္တပိုုင္း အာဏာရွိတဲ့ အေျခအေနလိုု႔ ထင္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံတကာ ဆက္ဆံေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ စိန္ေခၚမႈေတြကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ အိႏၵိယနဲ႔ တ႐ုတ္ၾကားမွာ ကြက္တိတည္ရွိေနတဲ့ ႏုုိင္ငံျဖစ္တယ္။ အဲဒီႏုိင္ငံႀကီး ၂ ခုုရဲ႕ လႊမ္းမိုုးမႈေတြကိုု မွ်ေျချဖစ္ေအာင္ ထိန္းညႇိရမယ္။ ဂ်ပန္၊ အေမရိကန္နဲ႔ ဥေရာပက အႀကီးအက်ယ္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြရွိတယ္။ မဟာဗ်ဴဟာအရ အခ်က္အခ်ာက်ေနတဲ့ ေနရာမွာ ရွိေနတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ အဲဒီလႊမ္းမိုုးမႈေတြကိုု ထိန္းညႇိႏုိင္ဖိုု႔ကလည္း ႀကီးမားတဲ့ စိန္ေခၚမႈပါပဲ။”
က်ေနာ္တိုု႔ စိန္ေခၚတာ ၿခိမ္းေျခာက္တာေတြ ေျပာခဲ့တာမ်ားၿပီဆိုုေတာ့ လာမယ့္ အစုုိးရသစ္အတြက္၊ လႊတ္ေတာ္အသစ္အတြက္ အခြင့္အလမ္းအေၾကာင္းလည္း ေျပာရေအာင္။ ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တိုု႔ရဲ႕ မဲဆႏၵရွင္ေတြအတြက္ေပါ့။
“ဒီႏုိင္ငံမွာ ေသခ်ာမရွာရေသးတဲ့ သယံဇာတေတြ ရွိေနေသးတယ္။ အလားအလာက အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ အခြင့္အလမ္းေတြက ႀကီးမားတယ္။ ဆိုုလိုုတာ ျမန္မာျပည္သားေတြက အရင္းအျမစ္ပါပဲ။ အလုုပ္လုုပ္ႏုိင္သူေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ လူငယ္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ၁၉၆၂ ခုုႏွစ္မတိုုင္ခင္ ကာလကိုု ျပန္ၾကည့္မယ္ဆိုုရင္ ျမန္မာဆုုိတာ ကမၻာမွာ ဆန္တင္ပိုု႔မႈ အမ်ားဆုုံးႏုိင္ငံထဲမွာ ပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ ဒီလိုုျပန္ျဖစ္ႏုိင္ေသးတယ္။ စိုုက္ပ်ဳိးေရးက႑မွာ လူေတြအမ်ားႀကီးရွိတယ္။ စိုုက္ပ်ဳိးေျမေတြလည္း အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ နည္းပညာအရ ေသခ်ာစီမံခန္႔ခြဲႏုုိင္ရင္ေပါ့။ ေခတ္မီေအာင္လုုပ္မယ္။ စက္ကိရိယာထြန္းကားမယ္ဆိုုရင္ ဒီနုုိင္ငံဟာ ကမၻာ့ဆန္အုုိးႀကီး ျဖစ္လာဦးမယ္။ ဒါကေတာ့ က်ေနာ္ျမင္တဲ့ ပထမအခြင့္အလမ္းေပါ့။
“ေနာက္တခုုကေတာ့ စက္မႈထုုတ္ကုုန္ပါ။ ဒီႏုိင္ငံမွာ လူငယ္အလုုပ္သမားေတြရွိတယ္။ ကြင္းျပင္ေတြထဲကေန စက္႐ုံေတြထဲကိုု ေရာက္လာခ်င္ၾကတယ္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွကေန ႏုိင္ငံတကာကိုု ျဖန္႔ၾကက္ႏုိင္တဲ့ ေနရာအေနအထား အေကာင္းဆုုံးမွာ ရွိေနတယ္။”
ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တိုု႔ ျမင္ေနရတာက မီးဖိုုေခ်ာင္ကေန အိမ္ေရွ႕ခန္း အိပ္ခန္းေတြထဲအထိ ဒီမွာ သုုံးစြဲေနၾကတာက တ႐ုတ္ကလာတာ၊ ထုုိင္းကလာတာေတြပဲဆိုုေတာ့။
“အဲဒါက စက္မႈထုုတ္ကုုန္ေတြ ထုုတ္လုုပ္ဖိုု႔ အျမန္လိုုအပ္ေနတဲ့ အေၾကာင္းတရားပါပဲ။ လူသုုံးပစၥည္းေတြ ဒီမွာပဲ ထုုတ္လုုပ္မယ္။ ဒီကလူေတြ အလုုပ္အကိုုင္ရမယ္။ ၀င္ေငြက ဒီမွာပဲရွိမယ္။"
တခုုခုုထပ္ျဖည့္ခ်င္ေသးလား။ ခင္ဗ်ားအျမင္ခ်င္ဆုုံး အေျခအေနမ်ဳိးေပါ့။
“တကမၻာလုုံးက လူတုုိင္း၀ယ္သုုံးခ်င္တဲ့ စက္မႈထုုတ္ကုုန္ေတြကိုု ျမန္မာအလုုပ္သမား ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာက ထုုတ္လုုပ္ေနတာမ်ဳိး ျမင္ခ်င္ပါတယ္။ စိုုက္ပ်ဳိးေရးက႑မွာ ကုုန္ေခ်ာအဆင့္ထိ ထုုတ္လုုပ္တင္ပိုု႔ ေရာင္းႏုိင္လာတာ ျမင္ခ်င္တယ္။ စက္မႈထုုတ္ကုုန္လုုပ္ငန္းမွာ လူေတြ ပိုုအလုုပ္ရလာၿပီး ျမန္မာျပည္ထုုတ္ပစၥည္းေတြကိုု လူေတြက ၀ယ္ခ်င္လာတာ ျမင္ခ်င္တယ္။ ျမန္မာ့ဆန္စပါးကိုု တကမၻာလုုံးက ၀ယ္ေနၾကတာ ျမင္ခ်င္တယ္။ ျမန္မာျပည္ထုုတ္ အ၀တ္အစားေတြ၊ ဖိနပ္ေတြ ၀ယ္ေနၾကတာ ျမင္ခ်င္တယ္။ ျမန္မာျပည္သူေတြကလည္း ကိုုယ့္ႏုိင္ငံသားေတြ ထုုတ္လုုပ္တဲ့ အ၀တ္အစားေတြ ၀ယ္၀တ္ေနၾကတာ ျမင္ခ်င္တယ္။ အဲဒါေတြ က်ေနာ္ျဖစ္ေစခ်င္တာပါပဲ။”
အစိုုးရသစ္ ဖြဲ႔စည္းၿပီးတဲ့ေနာက္မွာေပါ့ေလ။
“ဟုုတ္ပါတယ္။ အစုုိးရသစ္လက္ထက္မွာပါ။”
Mr.Jon Fasman[/caption]
ဖြဲ႔စည္းႏိုင္တာရယ္၊ စစ္တပ္ကေတာ့ ရွိေနေသးတယ္။ ၂၅ ရာႏႈန္း ရွိေနေသးတယ္။ ေနာက္တခုုက အန္အယ္လ္ဒီ အမ်ားစုုႏုိင္မယ္။ ၆၇ ရာႏႈန္း မျပည့္ဘူး။ လက္ရွိအာဏာရပါတီနဲ႔ အန္အယ္လ္ဒီပါတီ၊ တိုုင္းရင္းသားပါတီေတြ ညႇိႏိႈင္းရမွာပါ။ ေနာက္တခုုကေတာ့ ယူအက္စ္ဒီပီပါတီႏုိင္ဖိုု႔ပါ။ အဲဒါကေတာ့ မျဖစ္ႏုုိင္ေတာ့သေလာက္ ရွိေနပါၿပီ။"
ဆိုုေတာ့ အန္အယ္လ္ဒီဟာ အမ်ားစုုႏုိင္မယ္ဆိုုရင္လည္း လႊတ္ေတာ္ထဲက စစ္တပ္ကို ထုုတ္ပစ္ႏုိင္မယ့္ အေျခအေနေတာ့ မရွိဘူးေပါ့။
"ဒါေပါ့။ ဖြဲ႔စည္းပုုံျပင္ဆင္ဖိုု႔ကေတာ့ အလုုံအေလာက္ရမွာ မဟုုတ္ပါဘူး။ ၇၅ ရာႏႈန္း အေပါင္း ၁ လုုိတာကိုုး။"
အန္အယ္လ္ဒီရဲ႕ မူ၀ါဒထဲက ထင္ရွားတဲ့ တခုုကေတာ့ ဖြဲ႔စည္းပုုံအေျခခံဥပေဒကိုု ျပင္ဖိုု႔ပါ။ သိပ္မၾကာခင္ အနာဂတ္မွာ အန္အယ္လ္ဒီဟာ ဒီဖြဲ႔စည္းပုုံျပင္ႏုုိင္မယ္ မထင္ဘူးလား။
"ျဖစ္ႏုုိင္စရာ မရွိဘူးလိုု႔ေတာ့ မထင္ပါဘူး။ တကယ္လိုု႔ စစ္တပ္က လူမ်ားစုုဆႏၵကိုု ပိတ္ပင္တားဆီးမထားရင္ေပါ့။ ဖြဲ႔စည္းပုုံျပင္ဖိုု႔ သေဘာတူခဲ့ရင္ေပါ့။ က်ေနာ္ျမင္ခဲ့ရတာ အန္အယ္လ္ဒီက ရန္ကုုန္၊ မႏၱေလး၊ ရခုုိင္ မဲဆြယ္စည္း႐ုံးေတာ့ ဖြဲ႔စည္းပုုံျပင္ဆင္ေရးမူလည္း ပါပုံရပါတယ္။ အန္အယ္လ္ဒီကိုု မဲေပးတဲ့ မဲဆႏၵရွင္ေတြက ဖြဲ႔စည္းပုုံျပင္ဆင္ခ်င္တာ ရွင္းပါတယ္။ သူတိုု႔ဆႏၵက ေဒၚစုု သမၼတျဖစ္ေစခ်င္တာလည္း ရွင္းပါတယ္။ စစ္တပ္ဘက္က ဒီဖြဲ႔စည္းပုုံဟာ အာဏာကိုု ခ်ဳပ္ကိုုင္ထားသလိုုျဖစ္ေနမယ္၊ ပိုုၿပီး လူထုုကိုုယ္စားျပဳတဲ့ ဖြဲ႔စည္းပုံျဖစ္ေအာင္ ျပင္ဆင္ေရးကိုု နည္းလမ္းရွာၾကရေအာင္ဆိုုတာမ်ဳိး ေျပာလာတာကိုု အရမ္းျမင္ခ်င္ပါတယ္။"
မဲရလဒ္ကိုု ျပန္ၾကည့္ရေအာင္။ တကယ္လိုု႔ ဒီေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ဟာ စစ္တပ္က လက္မခံႏုိင္တာ ျဖစ္ေနခဲ့ရင္ဆုုိတာမ်ဳိး စိုုးရိမ္စိတ္ရွိလား။
"အဲလိုုျဖစ္ခဲ့ရင္ေတာ့ တကယ့္ျပႆ နာပါပဲ။ အဆိုုးရြားဆုုံး ျဖစ္ႏုုိင္ေျခတခုုေပါ့။ ခုုခ်ိန္ထိ ျမင္ေနရတဲ့ မဲရလဒ္အေျခအေနနဲ႔ စိတ္တက္ႂကြေနတဲ့ အေျခအေနေတြအရ ျပည္ခုုိင္ၿဖိဳးပါတီက ထင္တာထက္ ပိုမဲရေနခဲ့ရင္ ေဒၚစုုက မဲမသမာတာေတြကိုု လက္မခံဘူးလိုု႔ ေျပာလာခဲ့ရင္ စစ္တပ္က ၀င္ရွင္းၿပီး ျပည္ခုုိင္ၿဖိဳးက ဒီရလဒ္ကိုု လက္မခံဖိုု႔ တိုုက္တြန္းတာျဖစ္ျဖစ္၊ စစ္တပ္က အာဏာဆက္ယူထားတာျဖစ္ျဖစ္ အဲဒါဆုုိ အႀကီးအက်ယ္ ျပႆ နာပါပဲ။"
ဒါေပမယ့္ သမၼတေရာ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ေရာ ေျပာေျပာေနတာကေတာ့ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္မလွည့္ေတာ့ပါဘူးတဲ့။
"ဟုုတ္တယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကိုု လက္ခံမယ္လည္း ေျပာထားတယ္။"
ေနာက္တခုုက တုုိင္းျပည္ရဲ႕ ၀င္ေငြအမ်ားစုုက လက္တဆုုပ္စာ လူနည္းစုုဆီမွာပဲ ေရာက္ေနၾကတယ္။ ခုုထိလည္း အဲလိုုပဲျဖစ္ေနတုုန္းပဲဆုုိေတာ့။
"အဲဒါကေတာ့ ေနာက္တက္လာမယ့္ အစုုိးရအတြက္ အႀကီးအက်ယ္ စိန္ေခၚမႈပါပဲ။ တုုိင္းျပည္၀င္ေငြ အေတာ္မ်ားမ်ားကိုု လူနည္းစုုကပဲ ရၾကတယ္။ ႏုိင္ငံတကာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြကလည္း ေရနံ၊ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔ ထုုတ္လုုပ္ေရးမွာပဲ အာ႐ုံစိုုက္ေနၾကတာေရာ။"
သယံဇာတအေျခခံ စီးပြားေရးေပါ့။
"ဟုုတ္ပါတယ္။ ရာဇ၀င္အရ တျခားႏုိင္ငံေတြမွာ ေတြ႔ေနရတာကေတာ့ သယံဇာတက်ိန္စာ ျဖစ္တတ္တာပါ။ အဓိက၀င္ေငြက တျခားက႑ေတြမွာ ဥပမာ ထုုတ္လုုပ္မႈမွာ စိုက္ပ်ဳိးေရးလုုပ္ငန္းမွာ ရွိမေနတာမ်ဳိးက ဘယ္အစုုိးရ တက္လာတက္လာ ပြင့္လင္းျမင္သာဖိုု႔နဲ႔ လူမ်ားစုုကိုု အက်ဳိးရွိေစဖိုု႔ကေတာ့ စိန္ေခၚခ်က္တခုု ျဖစ္ေနမွာပါပဲ။"
ေနာက္တခါ စစ္တပ္နဲ႔မဆုုိင္တဲ့ စိန္ေခၚမႈက စီးပြားေရးမူ၀ါဒ အေပၚမွာေရာ တျခား စိန္ေခၚမႈေတြ ရွိေနမလား။ ဘာလိုု႔လဲဆိုု စစ္အစုုိးလက္ထက္က စီမံခန္႔ခြဲမႈ ည့ံဖ်င္းတာေတြအတြက္ ႏုိင္ငံတကာက ေ၀ဖန္ေနၾကတာဆိုုေတာ့။
"သယံဇာတအျပင္ ႀကီးက်ယ္တဲ့ စိန္ေခၚမႈတခုုကေတာ့ ေငြေၾကးက႑ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးပါပဲ။ စီးပြားေရးမွာ ၀င္ဖိုု႔ထြက္ဖိုု႔ လြယ္ကူရမယ္။ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမွာ အလြယ္ဆုုံးႏိုင္ရမယ္။ အျမတ္ေငြလည္း ရလြယ္ရမယ္။ ခရက္ဒစ္ကတ္ေတြ လြယ္ကူရမယ္။ အဲဒါေတြက စီးပြားေရးက႑ေပါင္းစုုံ ဖြံ႔ၿဖိဳးလာဖိုု႔ အကူအညီ ရႏုုိင္ရမွာပါ။"
တုုိင္းရင္းသားလက္နက္ကိုုင္ ပဋိပကၡေတြမွာ သယံဇာတခြဲေ၀မႈ မမွ်တတာေတြေၾကာင့္လည္း ပါတယ္ဆိုုတဲ့ အစီရင္ခံစာေတြ မနည္းဘူး။ သယံဇာတ အညီအမွ် ခြဲေ၀ႏုိင္ဖိုု႔ အလားအလာေတြကိုုေရာ ဘယ္လိုုသုုံးသပ္မလဲ။
"အဲဒါလည္း အႀကီးအက်ယ္ အခက္အခဲ ျဖစ္မွာပါပဲ။ Global witness က အစီရင္ခံစာမွာ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂ ပတ္ေလာက္က ျမင္ခဲ့ရတဲ့အတုုိင္းပဲ ျမန္မာ့ေက်ာက္စိမ္းစီးပြားေရးမွာ တႏွစ္၀င္ေငြ ေဒၚလာသန္းေပါင္း ၃ ေသာင္း ၁ ေထာင္ေလာက္ရွိတယ္။ အမ်ားစုုက ကခ်င္ျပည္နယ္မွာရွိတယ္။ ကခ်င္ျပည္နယ္သားေတြက အနည္းဆုုံးပဲရတယ္။ ဘယ္လိုုျဖစ္ျဖစ္ သယံဇာတနဲ႔ ပတ္သက္လိုု႔ စစ္တပ္က ခ်ဳပ္ကိုုင္ထားတာကိုု ေျဖရွင္းရပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီေဒသကလူထုုနဲ႔ ျမန္မာျပည္သားေတြ အညီအမွ် ခံစားရဖိုု႔ စီစဥ္ရပါလိမ့္မယ္။"
တကယ္လိုု႔ အနုုိင္ရတဲ့ပါတီက အန္အယ္လ္ဒီ ျဖစ္ျဖစ္။ အန္အယ္လ္ဒီ၊ ယူအက္စ္ဒီပီ ပူးတြဲႏိုုင္တာျဖစ္ျဖစ္ အန္အယ္လ္ဒီန႔ဲ တုုိင္းရင္းသားေတြ အမ်ားစုုနုုိင္တာျဖစ္ျဖစ္ စစ္တပ္နဲ႔ တြဲလုုပ္ရမယ္။ ႏုုိင္ငံျခားဆက္ဆံေရးနဲ႔ ပတ္သက္လိုု႔ေရာ တျခား စိန္ေခၚမႈေတြ ရွိေနႏုုိင္ဦးမလား။
“ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္တဲ့ အလုုပ္ျဖစ္ႏုိင္တဲ့ အစိုုးရကေတာ့ ရွိႏုိင္ပါမယ္။ ႏုိင္ငံတကာ အသိုုင္းအ၀ိုုင္းက ျမင္ခ်င္ေတြ႔ခ်င္တာကေတာ့ ယုုံၾကည္ေလာက္တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္နဲ႔ တည္ၿငိမ္တဲ့ အစုုိးရနဲ႔ တပ္မေတာ္က တစိတ္တပိုုင္း အာဏာရွိတဲ့ အေျခအေနလိုု႔ ထင္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံတကာ ဆက္ဆံေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ စိန္ေခၚမႈေတြကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ အိႏၵိယနဲ႔ တ႐ုတ္ၾကားမွာ ကြက္တိတည္ရွိေနတဲ့ ႏုုိင္ငံျဖစ္တယ္။ အဲဒီႏုိင္ငံႀကီး ၂ ခုုရဲ႕ လႊမ္းမိုုးမႈေတြကိုု မွ်ေျချဖစ္ေအာင္ ထိန္းညႇိရမယ္။ ဂ်ပန္၊ အေမရိကန္နဲ႔ ဥေရာပက အႀကီးအက်ယ္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြရွိတယ္။ မဟာဗ်ဴဟာအရ အခ်က္အခ်ာက်ေနတဲ့ ေနရာမွာ ရွိေနတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ အဲဒီလႊမ္းမိုုးမႈေတြကိုု ထိန္းညႇိႏုိင္ဖိုု႔ကလည္း ႀကီးမားတဲ့ စိန္ေခၚမႈပါပဲ။”
က်ေနာ္တိုု႔ စိန္ေခၚတာ ၿခိမ္းေျခာက္တာေတြ ေျပာခဲ့တာမ်ားၿပီဆိုုေတာ့ လာမယ့္ အစုုိးရသစ္အတြက္၊ လႊတ္ေတာ္အသစ္အတြက္ အခြင့္အလမ္းအေၾကာင္းလည္း ေျပာရေအာင္။ ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တိုု႔ရဲ႕ မဲဆႏၵရွင္ေတြအတြက္ေပါ့။
“ဒီႏုိင္ငံမွာ ေသခ်ာမရွာရေသးတဲ့ သယံဇာတေတြ ရွိေနေသးတယ္။ အလားအလာက အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ အခြင့္အလမ္းေတြက ႀကီးမားတယ္။ ဆိုုလိုုတာ ျမန္မာျပည္သားေတြက အရင္းအျမစ္ပါပဲ။ အလုုပ္လုုပ္ႏုိင္သူေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ လူငယ္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ၁၉၆၂ ခုုႏွစ္မတိုုင္ခင္ ကာလကိုု ျပန္ၾကည့္မယ္ဆိုုရင္ ျမန္မာဆုုိတာ ကမၻာမွာ ဆန္တင္ပိုု႔မႈ အမ်ားဆုုံးႏုိင္ငံထဲမွာ ပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ ဒီလိုုျပန္ျဖစ္ႏုိင္ေသးတယ္။ စိုုက္ပ်ဳိးေရးက႑မွာ လူေတြအမ်ားႀကီးရွိတယ္။ စိုုက္ပ်ဳိးေျမေတြလည္း အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ နည္းပညာအရ ေသခ်ာစီမံခန္႔ခြဲႏုုိင္ရင္ေပါ့။ ေခတ္မီေအာင္လုုပ္မယ္။ စက္ကိရိယာထြန္းကားမယ္ဆိုုရင္ ဒီနုုိင္ငံဟာ ကမၻာ့ဆန္အုုိးႀကီး ျဖစ္လာဦးမယ္။ ဒါကေတာ့ က်ေနာ္ျမင္တဲ့ ပထမအခြင့္အလမ္းေပါ့။
“ေနာက္တခုုကေတာ့ စက္မႈထုုတ္ကုုန္ပါ။ ဒီႏုိင္ငံမွာ လူငယ္အလုုပ္သမားေတြရွိတယ္။ ကြင္းျပင္ေတြထဲကေန စက္႐ုံေတြထဲကိုု ေရာက္လာခ်င္ၾကတယ္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွကေန ႏုိင္ငံတကာကိုု ျဖန္႔ၾကက္ႏုိင္တဲ့ ေနရာအေနအထား အေကာင္းဆုုံးမွာ ရွိေနတယ္။”
ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တိုု႔ ျမင္ေနရတာက မီးဖိုုေခ်ာင္ကေန အိမ္ေရွ႕ခန္း အိပ္ခန္းေတြထဲအထိ ဒီမွာ သုုံးစြဲေနၾကတာက တ႐ုတ္ကလာတာ၊ ထုုိင္းကလာတာေတြပဲဆိုုေတာ့။
“အဲဒါက စက္မႈထုုတ္ကုုန္ေတြ ထုုတ္လုုပ္ဖိုု႔ အျမန္လိုုအပ္ေနတဲ့ အေၾကာင္းတရားပါပဲ။ လူသုုံးပစၥည္းေတြ ဒီမွာပဲ ထုုတ္လုုပ္မယ္။ ဒီကလူေတြ အလုုပ္အကိုုင္ရမယ္။ ၀င္ေငြက ဒီမွာပဲရွိမယ္။"
တခုုခုုထပ္ျဖည့္ခ်င္ေသးလား။ ခင္ဗ်ားအျမင္ခ်င္ဆုုံး အေျခအေနမ်ဳိးေပါ့။
“တကမၻာလုုံးက လူတုုိင္း၀ယ္သုုံးခ်င္တဲ့ စက္မႈထုုတ္ကုုန္ေတြကိုု ျမန္မာအလုုပ္သမား ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာက ထုုတ္လုုပ္ေနတာမ်ဳိး ျမင္ခ်င္ပါတယ္။ စိုုက္ပ်ဳိးေရးက႑မွာ ကုုန္ေခ်ာအဆင့္ထိ ထုုတ္လုုပ္တင္ပိုု႔ ေရာင္းႏုိင္လာတာ ျမင္ခ်င္တယ္။ စက္မႈထုုတ္ကုုန္လုုပ္ငန္းမွာ လူေတြ ပိုုအလုုပ္ရလာၿပီး ျမန္မာျပည္ထုုတ္ပစၥည္းေတြကိုု လူေတြက ၀ယ္ခ်င္လာတာ ျမင္ခ်င္တယ္။ ျမန္မာ့ဆန္စပါးကိုု တကမၻာလုုံးက ၀ယ္ေနၾကတာ ျမင္ခ်င္တယ္။ ျမန္မာျပည္ထုုတ္ အ၀တ္အစားေတြ၊ ဖိနပ္ေတြ ၀ယ္ေနၾကတာ ျမင္ခ်င္တယ္။ ျမန္မာျပည္သူေတြကလည္း ကိုုယ့္ႏုိင္ငံသားေတြ ထုုတ္လုုပ္တဲ့ အ၀တ္အစားေတြ ၀ယ္၀တ္ေနၾကတာ ျမင္ခ်င္တယ္။ အဲဒါေတြ က်ေနာ္ျဖစ္ေစခ်င္တာပါပဲ။”
အစိုုးရသစ္ ဖြဲ႔စည္းၿပီးတဲ့ေနာက္မွာေပါ့ေလ။
“ဟုုတ္ပါတယ္။ အစုုိးရသစ္လက္ထက္မွာပါ။”