ကခ်င္ျပည္နယ္အပါအဝင္ နယ္စပ္​ေဒသတိုက္ပြဲ​ေတြနဲ့​ ပတ္သက္ျပီး​ ျမန္မာ့​ဒီမိုက​ေရစီ​ေခါင္း​ေဆာင္ ​ေဒၚ​ေအာင္ဆန္း​စုၾကည္ရဲ့​ အျမင္သ​ေဘာထား​ေတြကို တင္ဆက္ထား​ပါတယ္။ ပထမဆံုး​အ​ေနနဲ့​ အခုျဖစ္​ေနတဲ့​ နယ္စပ္စစ္ပြဲ​ေတြ ရပ္တန့္​သြား​ဖို့​က အမ်ိုး​သား​ရင္ၾကား​ေစ့​ေရး​လုပ္ဖို့​ ျငိမ္ခ်မ္း​ေရး​ အ​ေရး​ပါပံု​ေတြကို ခုလို ​ေျပာသြား​ပါတယ္။ “က်မနား​လည္သ​ေလာက္က​ေတာ့​ အစိုး​ရဘက္က​ေတာ့​ ဒီဟာ​ေတြအား​လံုး​ ျငိမ္း​ခ်မ္း​သြား​ျပီလို့​ ဆို​ေပမယ့္​လည္း​ ကခ်င္တပ္​ေတြဘက္က ​ေျပာတာ​ေတာ့​ ျငိမ္း​ခ်မ္း​တယ္ဆိုတာ မဟုတ္​ေသး​ပါဘူး​။ စပ္ၾကား​စပ္ၾကား​ တိုက္ခိုက္မႈ​ေလး​ေတြ ႐ွိ​ေန​ေသး​တယ္လို့​ ဆိုပါတယ္။ ဒီဟာ​ေတာ့​ မျဖစ္သင့္​တဲ့​ ကိစၥပါ။ က်မတို့​နိုင္ငံမွာ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ျပီး​ေတာ့​ တကယ့္​ကို အား​လံုး​အတြက္ ညီညီညြတ္ညြတ္နဲ့​ လံုလံုျခံုျခံုျဖစ္တဲ့​ တိုင္း​ျပည္ ျပည္​ေထာင္စုတခု ျဖစ္ဖို့​ဆိုရင္ ဒီလိုကိစၥမ်ိုး​ေတြက ​ေပၚကို မ​ေပၚသင့္​ပါဘူး​။ က်မအ​ေနနဲ့​ ဒီလိုဟာ​ေတြျဖစ္လာလို့​ အမ်ိုး​သား​ျပန္လည္ရင္ၾကား​ေစ့​ေရး​အတြက္ ပိုျပီး​ေတာ့​ ၾကိုး​စား​ရမယ္လို့​ ဒီလိုပဲျမင္တယ္။ တခ်ို့​က​ေတာ့​ ဒါက အမ်ိုး​သား​ျပန္လည္ ရင္ၾကား​ေစ့​ေရး​ကို ပ်က္ျပား​ေစတယ္လို့​ ဆိုတဲ့​ဘက္က ျမင္တာ​ေပါ့​ေနာ္။ က်မျမင္တာ​ေတာ့​ ပိုၾကိုး​စား​ဖို့​လိုတယ္။ ဒီလိုကိစၥ​ေတြက က်မတို့​ကို သတိ​ေပး​ေနသလိုပဲ။ က်မတို့​ဟာ အမ်ိုး​သား​ရင္ၾကား​ေစ့​ေရး​ ျဖစ္​ေအာင္မလုပ္လို့​႐ွိရင္ ​ေနာင္ဒုကၡအမ်ိုး​မ်ိုး​ ဒီတိုင္း​ျပည္က ​ေတြ့​ၾကံုရဦး​မွာပဲလို့​ သတိ​ေပး​ေနသလို ျဖစ္တာ​ေၾကာင့္​မို့​လို့​ ဒီအျဖစ္အပ်က္က က်မတို့​ အမ်ိုး​သား​ရင္ၾကား​ေစ့​ေရး​ကို ပိုျပီး​ေတာ့​ တန္ဖိုး​ထား​ရမယ္။ ရင္ၾကား​ေစ့​ေရး​ကို ျဖစ္​ေျမာက္​ေရး​အတြက္ ပိုၾကိုး​စား​ရမယ္၊​ ၾကိုး​ပမ္း​ေဆာင္႐ြက္ရမယ္လို့​ က်မ ဒီလိုျမင္ပါတယ္။ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​အတြက္ အဓိကလိုအပ္ခ်က္က​ေတာ့​ နား​လည္ဖို့​ပဲ​ေလ။ ဘယ္သူ့​ၾကား​မွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ခ်င္တယ္ဆိုရင္ ဟိုဘက္အျမင္ကို ဒီဘက္က နား​လည္မွ၊​ ဒီဘက္အျမင္ကို ဟိုဘက္ကနား​လည္မွ၊​ ဒါနား​လည္မႈ​ေပါ့​။ နား​လည္မႈကို အ​ေျခမခံဘဲနဲ့​ေတာ့​ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​ဘက္ကို ​ေရာက္ဖို့​ဆိုတာ အင္မတန္မွ ခက္ပါတယ္။ အဲ​ေတာ့​ ဒီလိုနား​လည္မႈကို ယူဖို့​ေနရာမွာ​ေတာ့​ အျမင္က်ယ္ဖို့​လိုတယ္။ ကိုယ္လိုခ်င္တာ တခုတည္း​ကိုပဲ စဥ္း​စား​ေနလို့​ မျဖစ္ဘူး​။ ကိုယ့္​ရဲ့​ ဆနၵတခုတည္း​ကိုပဲ ​ေ႐ွ့​တန္း​တင္​ေနလို့​ မျဖစ္ဘူး​။ အမ်ား​ေကာင္း​က်ိုး​အတြက္ ဘယ္လိုလုပ္သင့္​သလဲ။ အမ်ား​က ဘာလိုခ်င္သလဲ။ က်မတို့​ ျပည္သူျပည္သား​အမ်ား​စုက ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​ပဲ လိုခ်င္တာပဲ။ က်မတို့​ တ​ေယာက္မွ ဒီလိုတိုက္ခိုက္မႈ​ေတြ ျဖစ္​ေနတာကို မလိုလား​ဘူး​။ တိုက္ခိ္ုက္မႈ​ေတြ ျဖစ္တယ္ဆိုရင္ ဘယ္​ေနရာမွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ကခ်င္မွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊​ ႐ွမ္း​မွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊​ ကရင္မွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊​ မြန္မွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊​ က်န္တဲ့​ ရခိုင္​ေတြ​ေရာ၊​ ခ်င္း​ေတြ​ေရာ၊​ ဗမာ​ေတြ​ေရာ အင္မတန္မွ စိတ္ပူရတယ္။ စိတ္မ​ေကာင္း​ျဖစ္ရတယ္။ ဘာလို့​လဲဆို​ေတာ့​ က်မတို့​က အား​လံုး​အတူတူပဲ။ ဒီနိုင္ငံထဲမွာ အတူတူ​ေနၾကသူ​ေတြ ျဖစ္တယ္။ ဒီ​ေျမ​ေပၚ​ေန၊​ ဒီ​ေရကို​ေသာက္၊​ ​ေနတဲ့​သူ​ေတြပဲ၊​ ဘယ္စိတ္ခ်မ္း​သာပါ့​မလဲ။ အဲ​ေတာ့​ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​ လိုခ်င္တယ္ဆိုရင္ နံပါတ္တစ္က ဆနၵက​ေတာ့​ ႐ွိရမွာ​ေပါ့​။ က်မတို့​ ရိုး​ရိုး​ပဲ တရား​သ​ေဘာအရ၊​ ​ေအာင္ျမင္ျခင္း​တရား​ ​ေလး​ပါး​ရဲ့​ သ​ေဘာအရ ​ေျပာရမယ္ဆိုရင္ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​ရဖို့​ဆိုတာ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​လိုခ်င္တဲ့​ ဆနၵက ပထမပဲ။ အဲဒါနဲ့​ စရမွာပဲ။” ဆက္လက္ျပီး​ ကခ်င္ျပည္နယ္နဲ့​ထိစပ္​ေနတဲ့​ တ႐ုတ္အစိုး​ရအ​ေပၚထား​႐ွိတဲ့​ သ​ေဘာထား​အျမင္ကိုလည္း​ ခုလို မွတ္ခ်က္​ေပး​ ​ေျပာပါတယ္။ “တ႐ုတ္အစိုး​ရကလည္း​ က်မတို့​ ျမန္မာနိုင္ငံသူ နိုင္ငံသား​ေတြရဲ့​ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​ လိုခ်င္တဲ့​ စိတ္ဆနၵကို ​ေလး​စား​ျပီး​ေတာ့​ တတ္နိ္ုင္သမ်ွ လုပ္​ေပး​သင့္​တယ္လို့​ က်မထင္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို့​လဲဆို​ေတာ့​ က်မတို့​ေတြက အိမ္နီး​နား​ခ်င္း​ေတြ​ေလ။ ဟိုဘက္ဒီဘက္ပဲ။ ဟိုဘက္ဒီဘက္ အင္မတန္မွ နီး​ကပ္​ေနတဲ့​ အိမ္နီး​နား​ခ်င္း​ေတြဟာ တဖက္အိမ္က မသာယာရင္၊​ တဖက္အိမ္က မျငိမ္း​ခ်မ္း​ရင္၊​ ဟိုဘက္အိမ္က​ေကာ ဒီဟာ​ေတြကို မခံစား​ရဘဲ ​ေနနိုင္မလား​။ အခု ဥပမာအား​ျဖင့္​ဆိုရင္ ဒုကၡသည္​ေတြက ဟိုဘက္နိ္ုင္ငံကို ​ေျပး​တယ္။ က်မတို့​ၾကား​တယ္။ ဒီလိုတိုက္ပြဲ​ေတြ ျဖစ္ကတည္း​က တခ်ို့​ဒုကၡသည္​ေတြက တ႐ုတ္နိုင္ငံဘက္ကို ​ေျပး​သြား​တယ္လို့​ က်မတို့​ ၾကား​ရတယ္။ အဲ​ေတာ့​ ဒီနိုင္ငံမွာ မျငိမ္း​ခ်မ္း​ဘူး​။ ကိုယ့္​ရဲ့​ အိမ္နီး​ခ်င္း​နိုင္ငံမွာ မျငိမ္း​ခ်မ္း​ဘူး​ဆိုရင္ ကိုယ့္​နိုင္ငံကိုပဲ ထိလာတာပဲ ဆိုတာ​ေတာ့​ တ႐ုတ္​ေခါင္း​ေဆာင္​ေတြလို အ​ေျမာ္အျမင္ ၾကီး​တဲ့​ပုဂၢိုလ္ၾကီး​ေတြ​ေတာ့​ နား​လည္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီနား​လည္မႈအ​ေပၚမွာ အ​ေျခခံျပီး​ေတာ့​ က်မတို့​ ျမန္မာနိုင္ငံမွာ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​ျဖစ္ဖို့​အတြက္ တတ္နိ္ုင္သမ်ွ​ေတာ့​ ဝိုင္း​ျပီး​ေတာ့​ ၾကိုး​ပမ္း​ေပး​သင့္​တယ္လို့​ က်မထင္တယ္။ ​ေပး​မယ္လို့​လည္း​ က်မယံုၾကည္ပါတယ္။ တကယ္​ေတာ့​ ဘယ္သူ့​ရဲ့​ ၾကား​ဝင္​ေစ့​စပ္မႈမွ မလိုဘဲနဲ့​ ကိုယ့္​အခ်င္း​ခ်င္း​ ​ေျပလည္​ေအာင္လုပ္နိုင္ရင္​ေတာ့​ အ​ေကာင္း​ဆံုး​ေပါ့​။ ဒါ​ေပမယ့္​ က်မတို့​ရဲ့​ အခု​ေခတ္ ကမၻာၾကီး​မွာဆိုရင္ အား​လံုး​က တတိုင္း​ျပည္နဲ့​ တတိုင္း​ျပည္ ဆက္နြွႊယ္မႈ​ေတြက ႐ွိ​ေန​ေတာ့​ ဝိ္ုင္း​ဝန္း​ျပီး​ေတာ့​ ျငိမ္း​ခ်မ္း​ေရး​အတြက္ ၾကိုး​ပမ္း​ေပး​တာ၊​ ဖ်န္​ေျဖ​ေပး​တာ၊​ ၾကား​ေန​ေဆာင္႐ြက္​ေပး​တာက ဘယ္ဟာမွ တန္ဖိုး​မ႐ွိတာ မ႐ွိပါဘူး​။ ဒါ​ေတြက လုပ္သင့္​တဲ့​အလုပ္​ေတြပါ။ ​ေစတနာမွန္မွန္နဲ့​ လုပ္​ေပး​တယ္ဆိုရင္ က်မတို့​က ၾကိုဆိုရမွာျဖစ္ပါတယ္။” စစ္​ေၾကာင့္​ ထြက္​ေျပး​တိမ္း​ေ႐ွာင္​ေနၾကရတဲ့​ စစ္​ေျပး​ဒုကၡသည္​ေတြကိုလည္း​ အခုလို အား​ေပး​တိုက္တြန္း​ စကား​ဆိုပါတယ္။ “စစ္​ေၾကာင့္​ျဖစ္လာတဲ့​ ဒုကၡသည္​ေတြနဲ့​ ပတ္သက္ျပီး​ေတာ့​ ​ေျပာရမယ့္​စကား​ နွစ္ ခု႐ွိတယ္။ တခုက​ေတာ့​ သူတို့​ေရာက္သြား​တဲ့​ နိုင္ငံ​ေပါ့​။ ဥပမာ က်မတို့​ ကခ်င္အမ်ိုး​သား​တပ္​ေတြနဲ့​ ဒီဘက္က တပ္မ​ေတာ္တပ္​ေတြနဲ့​ ျပဿနာျဖစ္တဲ့​အခ်ိန္မွာ တ႐ုတ္ျပည္ဘက္ကို ထြက္​ေျပး​သြား​တဲ့​ ဒုကၡသည္​ေတြ ​ေတာ္​ေတာ္မ်ား​တယ္လို့​ ၾကား​သိရတယ္။ အဲဒီ​ေတာ့​ ပထမဆံုး​ သတင္း​စကား​ပါး​ရမွာက တ႐ုတ္နိုင္ငံ​ေပါ့​။ ဒီလိုဒုကၡသည္​ေတြ ဝင္လာတဲ့​အခါမွာ က႐ုဏာနဲ့​ ဆက္ဆံ​ေပး​ပါ၊​ နား​လည္မႈ​ေပး​ပါ။ သူတို့​ဟာလည္း​ သူတို့​ရဲ့​ အိုး​အိမ္​ေတြ၊​ ႐ြာ​ေတြ၊​ ျမို့​ေတြကို စြန့္​ျပီး​သြား​ခ်င္တာ မဟုတ္ပါဘူး​။ ဒီလို ဒုကၡ​ေတြကို မခံနိုင္ဘူး​။ ဒုကၡသည္ဆိုတာ ဒုကၡ​ေတြကို သယ္ျပီး​ေျပး​ရတာပါ။ တျခား​သယ္စရာမ႐ွိဘူး​။ ကိုယ့္​အိမ္လည္း​ ပစ္ခဲ့​။ ကိုယ့္​႐ြာလည္း​ ပစ္ခဲ့​၊​ ဒုကၡ​ေတြသာ သယ္ျပီး​ေျပး​ရတဲ့​ ဒုကၡသည္​ေတြပါ။ အဲဒါ​ေၾကာင့္​ က႐ုဏာနဲ့​ ျမင္ပါ။ တတ္နိ္ုင္သမ်ွ ကူညီပါဆိုတာ ပထမဆံုး​ေတာ့​ ဒီဒုကၡသည္​ေတြ ​ေရာက္သြား​တဲ့​ နိုင္ငံက အၾကီး​အကဲ​ေတြကို က်မသတင္း​စကား​ ပါး​ခ်င္ပါတယ္။ က်မတို့​ ဒုကၡသည္​ေတြကို​ေတာ့​ က်မ​ေျပာခ်င္တာက ​ေမ်ွာ္လင့္​မႈကို မစြန့္​လြွႊတ္ပါနဲ့​။ က်မတို့​အား​လံုး​ ဒီနိုင္ငံကို ဆနၵမ႐ွိဘဲနဲ့​ စြန့္​ခြာသြား​တဲ့​ လူမွန္သမ်ွ အား​လံုး​ျပန္လာနိုင္​ေအာင္လို့​ က်မတို့​ ဆက္ၾကိုး​စား​ပါမယ္။ ဒီဒုကၡသည္​ေတြရဲ့​ အ​ေျခအ​ေန၊​ ဒုကၡသည္​ေတြ ခံစား​ေနရတဲ့​ အ​ေျခအ​ေန​ေတြကို မသိတဲ့​လူ​ေတြဆိုတာ မ႐ွိၾကပါဘူး​။ ဒီနိုင္ငံမွာ သိၾကပါတယ္။ ကမၻာကလည္း​ သိၾကပါတယ္။ ကူညီခ်င္တဲ့​လူ​ေတြလည္း​ အမ်ား​ၾကီး​ ႐ွိၾကပါတယ္။ ဒါ​ေၾကာင့္​ ​ေမ်ွာ္လင့္​ခ်က္ကို မစြန့္​လြွႊတ္ပါနဲ့​။ သတၱိ​ေမြး​ပါ။ ကိုယ္​ေရာက္သြား​တဲ့​ နိ္ုင္ငံက ပုဂၢိုလ္​ေတြကိုလည္း​ ကိုယ့္​ကို ဒီလိုလက္ခံတဲ့​အတြက္ ​ေက်း​ဇူး​တရား​နဲ့​ ဆက္ဆံပါ။ က်မတို့​ တ​ေန့​က်လို့​႐ွိရင္ က်မတို့​ တိုင္း​ရင္း​သား​မ်ား​ အား​လံုး​ဟာ လံုလံုျခံုျခံု လြတ္လြတ္လပ္လပ္နဲ့​ ​ေနနိ္ုင္တဲ့​ ျပည္​ေထာင္စုၾကီး​ကို ထူ​ေထာင္ဖို့​ ၾကိုး​စား​ေနပါတယ္ ဆိုတာကို မ​ေမ့​ပါနဲ့​။” ေနာက္ဆံုး​အ​ေနနဲ့​ ရင္ဆိုင္တိုက္​ေနၾကတဲ့​ နွစ္ဘက္စစ္သည္​ေတြကို အခုလို တိုက္တြန္း​သြား​ပါတယ္။ “က်မရဲ့​ စိတ္ထဲမွာ​ေတာ့​ ဘယ္သူမွ တကယ္​ေတာ့​ တျခား​လူတ​ေယာက္ကို တိုက္ခိုက္ခ်င္တဲ့​ စိတ္႐ွိမယ္လို့​ မထင္ဘူး​။ အဲဒီလို လူ​ေတြအခ်င္း​ခ်င္း​ သဘာဝအရ တိုက္ခ်င္ခိုက္ခ်င္တဲ့​ ပုဂၢိုလ္မ်ား​ဟာ အင္မတန္မွ ႐ွား​ပါတယ္။ ဒီျမန္မာ့​တပ္မ​ေတာ္သား​ေတြ​ေကာ၊​ ကခ်င္တပ္က တပ္သား​ေတြ​ေကာက သူတို့​စိတ္ထဲမွာ ဒီလိုစစ္ထြက္္တိ္ုက္ရတာ ဘယ္လိုလုပ္ စိတ္ခ်မ္း​သာနိ္ုင္မလဲ။ က်မစဥ္း​စား​ၾကည့္​တာ၊​ စစ္ထြက္တိုက္တယ္ဆိုတာ ကိုယ့္​အသက္လည္း​ ​ေပ်ာက္ဆံုး​သြား​နိ္ုင္တယ္။ အသက္မ​ေပ်ာက္ဆံုး​တာ​ေတာင္မွ ဒုကၡိတ ျဖစ္သြား​နိုင္တယ္။ ဒီလို ကိုယ္က​ေန ဒုကၡိတျဖစ္သြား​လို့​ အ​ေနာက္က​ေန ဒုကၡ​ေရာက္မယ့္​ ကိုယ့္​မိသား​စု​ေတြ ႐ွိမယ္။ အဲဒီ​ေတာ့​ ဘယ္တပ္သား​ေတြက ဒီလိုအလုပ္မ်ိုး​ကို လုပ္ခ်င္ပါ့​မလဲ။ ​ေနာက္ျပီး​ က်မတို့​က အခ်င္း​ခ်င္း​ေတြ၊​ အျပင္လူကိုလည္း​ တိုက္​ေနတာ မဟုတ္ဘူး​။ ကခ်င္တပ္သား​ေတြ​ေကာ၊​ ဗမာ့​တပ္မ​ေတာ္ တပ္သား​ေတြ​ေကာ က်မတို့​ အား​လံုး​ဟာ ဒီျပည္​ေထာင္စုၾကီး​ရဲ့​ သား​သမီး​ေတြ အား​လံုး​ျဖစ္တယ္။ အဲ​ေတာ့​ က်မတို့​က တမိသား​စုပဲ။ ကိုယ့္​မိသား​စု အခ်င္း​ခ်င္း​ကို ျပန္ျပီး​ေတာ့​ တိုက္ခိုက္​ေနသလို၊​ ျပန္ျပီး​ေတာ့​ ဒုကၡ​ေပး​ေနသလို သတ္ျဖတ္​ေနသလို ျဖစ္​ေနတဲ့​ ကိစၥက ဘယ္သူ့​အတြက္မွ စိတ္ခ်မ္း​ေျမ့​စရာ ​ေကာင္း​တယ္လို့​ က်မမထင္ဘူး​။ အဲဒီ​ေတာ့​ က်မက​ေတာ့​ ဟိုဘက္ဒီဘက္ တပ္သား​ေတြကို စိတ္ထဲမွာ စြဲစြဲျမဲျမဲ ထား​ေစခ်င္တယ္။ က်မတို့​အား​လံုး​က ဒီနိုင္ငံသား​ေတြပါ။ ဒီလိုအ​ေျခအ​ေနမွာ ကိစၥရပ္အမ်ိုး​မ်ိုး​ေၾကာင့္​၊​ အ​ေၾကာင္း​အမ်ိုး​မ်ိုး​ေၾကာင့္​ အခ်င္း​ခ်င္း​ကို တိုက္ခိုက္​ေနရ​ေပမယ့္​ တ​ေန့​တခ်ိန္တခါမွာ က်မတို့​ဟာ တကယ့္​ညီရင္း​အစ္ကို​ေတြသဖြယ္ ျပန္ျပီး​လက္တြဲရမယ့္​လူ​ေတြ ျဖစ္တယ္ဆိုတာကို ဘယ္​ေတာ့​မွ မ​ေမ့​ပါနဲ့​၊​ နာၾကည္း​စိတ္ မဝင္ပါ​ေစနဲ့​၊​ ဘယ္လိုစိတ္မ်ိုး​ ဝင္ရမလည္း​ဆိုရင္ ​ေနာင္ငါတို့​ ဒါမ်ိုး​ေတြ မျဖစ္​ေအာင္ ငါတို့​ တတ္နိ္ုင္သမ်ွ ၾကိုး​စား​သြား​မယ္ဆိုတဲ့​ စိတ္ကိုသာ ခိုင္မာ​ေအာင္လုပ္ပါလို့​ က်မက​ေတာ့​ တိုက္တြန္း​ခ်င္ပါတယ္။”