၀ါေခါင္တစ္ေၾကာင္း၊ ထေနာင္းေၾကာင္က်စ္၊ ဆူးရစ္ပြင့္ခါ၊ မိုးမရြာ                                                                                                         ရြာပါေသာ္လည္း၊ မိုးမသည္း။ ၀ါေခါင္လကို က်ေရာက္ေနပါၿပီ။ “တေန႔ တေန႔နဲ႔ တေရြ႔ေရြ႔ အခ်ိန္္္္ကုန္္္ၿပီ၊ ႏွစ္လတာရွည္” ဆိုတဲ့ ေတးသံေလး ၾကားလာေနရတယ္။ တလတလနဲ႔ တေရြ႕ေရြ႕ အခ်ိန္ကုန္ေနတာပဲေလ။ ျမန္မာႏွစ္တႏွစ္ရဲ႕ အစဦးဆံုးကေတာ့ တန္္္ခူးလေပါ့။ ေနာက္ေတာ့ ကဆုန္္္လ၊ နယုန္လ၊ ၀ါဆိုလ၊ အခုေတာ့ ၀ါေခါင္လေပါ့။ ၀ါဆို၊ ၀ါေခါင္ ေရေဖာင္ေဖာင္မွာ မိုးကလည္းေကာင္းတာမို႔ လယ္သမားေတြ ထြန္ထယ္တဲ့လေပါ့။ ၀ါေခါင္မွာ ပ်ိဳးပင္ေတြလည္း စိုက္ဖို႔အသင့္။ ေကာက္စိုက္မေလးေတြရဲ႕ ေတးသံခ်ိဳကေလးေတြကလည္း လယ္ျပင္တေၾကာ တလြင္လြင္။ ျမစ္ေတြ ေခ်ာင္းေတြကလည္း ေရျပည့္လွ်ံလို႔ ေလွၿပိဳင္ပြဲေတြ က်င္းပတဲ့လ။ ေတာင္ျပဳန္းပြဲ၊ ရတနာ့ဂူပြဲ စတဲ့ နတ္္ပြဲေတြ က်င္းပတဲ့လ။ စာေရးတံမဲပြဲေတြ က်င္းခဲ့တဲ့လ၊ အ၀တ္ နီ ျဖဴ  ၀ါ နက္ေတြ စံုညီ၀တ္ၾကၿပီး လက္မွာ ခ်ည္ျဖဴ  ခ်ည္နီေတြ ပတ္ခ်ည္ၾက၊ တလလံုး တအုန္းအုန္း ဆင္ႏြဲၾကတဲ့ ကရင့္႐ုိးရာခ်ည္ျဖဴဖြဲ႔ မဂၤလာပြဲလ ျဖစ္ေနတာမို႔ တတိုင္းျပည္လံုး ေပ်ာ္စရာ ပြဲေတာ္ေတြ မ်ားလွတဲ့ ၀ါေခါင္လပါ။  ၿပီးေတာ့လည္း ၀ါေခါင္လျပည့္ေန႔ဟာ ေမတၱာအခါေတာ္ေန႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ငိိိိုေႂကြး ၀မ္းနည္း ပူေဆြးၾကရတဲ့ ၀ါေခါင္လည္း ျဖစ္ေနျပန္ပါရဲ့။ ငိုေႂကြး ၀မ္းနည္းၾကရတာကလည္း  ျမန္မာတျပည္လံုးပါ။ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ ဖခင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၊ ဒီးဒုတ္ဦးဘခ်ိဳ၊ ဦးရာဇတ္တိိို႔ အပါအ၀င္ အာဇာနည္ေခါင္းေဆာင္ႀကီး ၉ ဦး က်ဆံုးခဲ့တဲ့လပါ။ “ဘာေတြျဖစ္ကုန္ၾကၿပီလဲ” ရဲရဲေတာက္ ကဗ်ာနဲ႔ စစ္အစိုးရကို ေတာ္လွန္ခဲ့သူ ထင္ရွားလွတဲ့ စာေရးဆရာ မင္းလူ ကြယ္လြန္ခဲ့တဲ့လ။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစာဆိုႀကီး ဒဂုန္တာရာ ဆံုးပါးခဲ့တဲ့ လ၀ါေခါင္ပါ။ ျမန္မာ့သမိုင္းမွာ အေရးပါခဲ့တဲ့ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့တာကလည္း ၀ါေခါင္မွာပါပဲ။ တျခား တျခားေသာ အျဖစ္အပ်က္ေတြလည္း ၀ါေခါင္လမွာ ျဖစ္ခဲ့ပ်က္ခဲ့ၾကတာ တပံုတပင္ေပါ့။ ၀ါေခါင္အေၾကာင္းကို  ျမန္မာ့႐ုပ္စံု စြယ္စံုက်မ္းမွာေတာ့ အခုလို ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ၀ါေခါင္လ။ ။ ၀ါေခါင္လသည္ ျမန္မာ့ ၁၂ လတြင္ ပၪၥမေျမာက္ျဖစ္၏။ မိုးဥတုတြင္ ပါ၀င္သည္။ ၀ါေခါင္လကို ေရွးအခါက “နံကာလ” ဟုလည္း ေခၚၾကသည္။ ပုဂံေခတ္ ေက်ာက္စာမ်ားတြင္ ၀ါေခါင္လ ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ နံကာလဟူ၍လည္းေကာင္း အေရးအသား ႏွစ္မ်ဳိးစလံုးကို ေတြ႔ရ၏။ နံကာလ အေၾကာင္းကို ေ၀ါဟာရလီနတၳ ဒီပနီက်မ္း၌- “ထို  နံကာလသေဘာ အဓိပၸၸာယ္ကို ႀကံေသာ္ အဘိဓာန္က်မ္းတြင္ သာ၀ေဏာ၊ နံကာလ၊ နိကၡမနီေယာ၊ နံကာလဟူ၍ ပရိယာယ္ ႏွစ္ပုဒ္ျပသည္။ အဘိဓာန္ဋီကာတြင္ အေႏၲာ ၀ီထိေတာ ဗဟိနိကၡမတိ သူရိေသာ ဧတၳာတိ နိကၡမနီေယာ၊ အဓိကရေဏ အနီေယာ ဟူ၍ ဖြင့္သည္။ "အနက္ကား၊ ဧတၳ- ဤကာလ၌။ သူရိေယာ- ေနသည္၊ အေႏၲာ ၀ီထိေတာ- အတြင္းခရီးမွ၊ ဗဟိ၀ီထိ- ျပင္ပခရီးသို႔၊ နိကၡမတိ- ထြက္တတ္၏၊ ဣတိတသၼာ- ထို႔ေၾကာင့္၊  နိကၡမနီေယာ- နိကၡမနီယမည္၏၊ အဓိကရေဏ-အဓိကရဏ သာဓန၌၊ အနီေယာ- အနီယ ပစၥည္းတည္း ဟူ၍ဆိုသည္။ နိကၡမနီယ သဒၵါ ေရြ႕ေလ်ာ၍ ျမန္မာဘာသာ နံကာလ ေ၀ါဟာရ ျဖစ္သည္ဟု ယူရန္ရွိ၏။” ဟူ၍ ေဖာ္ျပထားေလသည္။ နံကာလ၏ အနက္အဓိပၸာယ္ကို လယ္လုပ္ခ်ိန္၊ ထြန္ထယ္ခ်ိန္၊ စိုက္ပ်ိဳးခ်ိန္၊ လယ္လုပ္ခ်ိန္လ၊ ထြန္ထယ္ခ်ိန္လ၊ စိုက္ပိ်ဳးခ်ိန္လ ဟူ၍ ယူဆသည္လည္း ရွိ၏။ ေဗဒင္အေခၚအားျဖင့္ ၀ါေခါင္လကို သိဟ္ရာသီဟု ေခၚသည္။ ထိုကာလတြင္ သရ၀ဏ္နကၡတ္ႏွင့္ လမင္းတို႔ ယွဥ္ၿပိဳင္ကာ မြန္းတည့္၏။ ဖုသွ်နကၡတ္ႏွင့္ ေနမင္း ယွဥ္ၿပိဳင္ေလသည္။ ရာသီ႐ုပ္မွာ ျခေသၤ့႐ုပ္ျဖစ္၏။ ရာသီပန္းမွာ ခတၱာပန္းတည္း။ ၀ါေခါင္လတြင္ ေရွးျမန္မာမင္းမ်ား ရွိစဥ္အခါက ရာသီပြဲေတာ္အျဖစ္ စာေရးတံပြဲသဘင္ကို ဆင္ယင္ က်င္းပေလ့ရွိသည္။ ဤသည္ကိုရည္၍ ဦးယာ၏ ဆယ့္ႏွစ္ရာသီဘြဲ႔လူးတား ၀ါေခါင္လဘြဲ႔၌ -  “ရတု၀ါေခါင္၊ တိမ္ေတာင္ပတ္ယွက္၊ သည္ရက္အခါ၊ ျမတ္စြာထြတ္ထား၊ ေရႊစကားတြင္၊ ပြဲမ်ားၿခိမ့္ခံ၊ စာေရးတံဟု၊ စီမံခင္းက်င္း၊ မင္းသားတသီး၊ မင္္္းသမီးႏွင့္၊ မႉးႀကီးမတ္ရာ၊ ျမတ္သဃၤာတို႔၊ ရတနာေထြျပား၊ အပါးပါးႏွင့္၊ သၾကားႀကံခ်ိဳ၊ ဆိမ့္ယိုအုန္းသီး၊ ေပ်ာသီးေရႊေရာင္၊ ျမေဒါင္းေပါင္တြင္၊ အသာတင္၍၊ သဘင္ခံပြဲ၊ ညံမစဲသား၊ ပုလဲေရႊျမင္၊ ငါးအင္ကလ်ာ၊ မိုးသူဇာသို႔၊ ဖလ္ျပာတေကာင္း၊ ရွိစံုေပါင္း၍၊ ၀ပ္ေညာင္းပန္ၾကား၊ ေလွ်ာက္ဆိုထားသည္။” ဟူ၍ စပ္ဆိုထား၏။ ထုိ႔ျပင္ ၀ါေခါင္လသည္ ေတာင္ျပဳန္းညီေနာင္ နတ္ပြဲမ်ား က်င္းပေသာကာလျဖစ္သည္။ ထိုနတ္ပြဲအတြက္ ေလွပြဲမ်ားလည္း ျပဳလုပ္သည္ဟု ဆိုေလသည္။ ဤသည္ကိုရည္၍ ဦးေအာင္ႀကီး၏ အင္း၀ၿမိဳ႕ဘြဲ႔ ဆယ့္ႏွစ္ရာသီ လူးတား ၀ါေခါင္လဘြဲ႔၌ - “၀ါေခါင္လကား၊ ေက်ာင္းမွမကြာ၊ ေထရ္သံဃာတို႔၊ သဒၶါရႊင္လန္း၊ ဆြမ္းပန္းေကၽြးဟန္၊ စာေရးတံႏွင့္၊ ေကာင္းမြန္စီရင္၊ သဘင္ဒါန၊ လႉဒါန္းၾကလ်က္၊ ေရွးကထိမ္းမွတ္၊ ညီေနာင္နတ္ကို၊ ရည္ညြတ္ေသာင္သဲ၊ တက္စၿမဲႏွင့္၊ ေလွပြဲမ်ားစြာ၊ ျမစ္ဧရာ၀ယ္၊ ေၾကာ္ျငာ သံက်ဴး၊ ၿပိဳင္ၾကျမဴးသည္။” ဟူ၍ စပ္ဆိုထားေလသည္။ ၀ါေခါင္လတြင္ နံနက္ စက္နာရီ ၅ နာရီ မိနစ္ ၄၀ ၌ ေနထြက္၍ ညေန စက္နာရီ ၆ နာရီ ၂၉ မိနစ္တြင္ ေန၀င္သည္။ ျမန္မာနာရီ အားျဖင့္ ေန႔ ၃၄ နာရီ၊ ညဥ့္ ၂၆ နာရီ ရွိသည္။ ဤသည္ကိုရည္၍ ဦးယာက - “ေတာင္ေလသြဲ႔၍၊ ရြာတဲ့မလို၊  ေငြသဲပ်ဳိက၊ ေရညိဳနဒီ၊ လိႈင္းလံုးခ်ီ၍၊ ရာသီထိန၊ သည္မာသတြင္၊ ဇယႀတိ၊ ေန႔ရွိနာရီ၊ မမီွညဥ့္ေရာက္၊ ႏွစ္ဆယ့္ေျခာက္တည္း။”   ဟူ၍ စပ္ဆိုခဲ့၏။ ၀ါေခါင္လမွာ ရက္မစံုကြယ္ေသာလ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ရက္ေပါင္း ၂၉ ရက္ရွိသည္။ ၀ါေခါင္လတြင္ ၾကာသပေတးနဲ႔ စေနမွာ ျပႆ  ဒါးေန႔မ်ား ျဖစ္၏။ ဗုဒၶဟူးနဲ႔ ေသာၾကာမွာ ရက္ရာဇာမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ဒါကေတာ့ ၀ါေခါင္လအေၾကာင္း ျမန္မာ့႐ုပ္စံုက်မ္းမွာ ေရးသားထားခ်က္ပါ။ ၀ါေခါင္လဟာလည္း သံဃာေတာ္ေတြ ၀ါဆိုေနဆဲလ ျဖစ္ပါတယ္။ ရဟန္းေတြ ေက်ာင္းျပင္မထြက္တမ္း ၀ါဆုိၾကတဲ့ မုိးရာသီ ၃ လတာရဲ႕ အလယ္လ ျဖစ္တာပါ။ ၀ါတြင္း ၃ လထဲမွာ ၀ါဆို၊ ၀ါေခါင္နဲ႔ ေတာ္သလင္းတို ့ပါတာေပါ့။ ပုဂံေခတ္က ၀ါေခါင္ကို  နံကာလလို ့ေခၚေၾကာင္း အစပိုင္းမွာ ေျပာခဲ့ပါၿပီ၊  နံ= အခ်ိန္၊ ကာ = (လယ္ယာ) ျပဳလုပ္ျခင္း ျဖစ္လို႔ လယ္လုပ္ခ်ိန္၊  လယ္ယာစုိက္ပ်ိဳးခ်ိန္လ၊ ၀ါေခါင္လလို ့အဓိပၸါယ္ရွိတာပါ။ ေရလွ်ံေရေဖာင္တဲ့ လေပါ့။ ၀ါဆို ၀ါေခါင္ ေရေတြႀကီးလို႔  သေျပသီးမွည့္ေကာက္စို႔ကြယ္.. ခရာဆူးၿခံဳဟိုအထဲက ေမွ်ာ့နက္မည္းႀကီး တြယ္တတ္တယ္။ ေမွ်ာ့နက္ဆိုတာ ခ်ိဳနဲ႔လားကြဲ႔ ေႁမြနဂါးေတာင္ ေၾကာက္ဘူးကြယ္။ တို႔လည္းလိုက္မယ္ ခ်န္မထားနဲ႔.. အုန္းလက္ႏြားေလး ထားခဲ့ကြယ္။ လိုက္မယ္ လိုက္မယ္။ (မင္းသု၀ဏ္) ၀ါေခါင္လဟာ ၾသဂုတ္လနဲ႔ တိုက္ဆိုင္ပါတယ္။ ခတၱာပန္္္္္းဟာ ၀ါေခါင္လမွာ ပြင့္ပါတယ္။ “သိဟ္ရာသီ ၀ါေခါင္မိုးနဲ႔ လွမ္းလာခဲ့ေတာ့ ခတၱာေရ” ဆိုတဲ့ သီခ်င္းလိုပဲ ၀ါေခါင္ ရာသီပန္း ခတၱာက ဂမုန္းတမ်ိဳးပဲ။ ဂမုန္းခတၱာလို႔လည္း ေခၚရဲ႕။ လက္၀ါးေလာက္ ရွည္၀န္းတဲ့ အရြက္ရွိတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ခတၱာဟာ ေလးကၽြန္းၾကာခိုင္နဲ႔လည္းတူတယ္။ ၀ါေခါင္လ ေတာင္ျပဳန္းပြဲ ေတာင္ျပဳန္းပြဲေတာ္္္္္္္္္ကို ႏွစ္္္္္စဥ္ ၀ါေခါင္လဆန္း ၈ ရက္ေန႔ကေန ၀ါေခါင္လျပည့္ေန႔အထိ က်င္းပၾကပါတယ္။ မႏၱေလးတိုင္း မတၱရာၿမိဳ႕နယ္ ေတာင္ျပဳန္းဘုရားပြဲ က်င္းပတာျဖစ္ၿပီး ဘုရားပြဲထက္ နတ္ပြဲေတြ ဆင္္္္ယင္ကျပၾကတာ သက္သက္ျဖစ္ပါတယ္။ ရာဇ၀င္လာ ထင္ရွားတဲ့ နတ္ႏွစ္ပါး (မင္းႀကီးမင္းေလး) ျဖစ္စဥ္နဲ႔ တည္ထားတဲ့ ေတာင္ျပဳန္းေစတီ အုတ္ ၂ ခ်ပ္လပ္ သမိုင္းေၾကာင္းကေန ေတာင္ျပဳန္းပြဲ ျဖစ္လာရတာပါ။ ၀ါေခါင္လဆန္းခ်ိန္ ဆိုရင္ တျပည္လံုးက နတ္္္ကိုးကြယ္သူေတြဟာ ေတာင္ျပဳန္းကို လာၾကၿပီး ၀ါေခါင္လျပည့္ေလာက္အထိ ပြဲေတာ္ ဆင္ႏႊဲၾကေလ့ ရွိၾကပါတယ္။ ေတာင္ျပဳန္းပြဲအၿပီး ရတနာ့ဂူပြဲနဲ႔ တျခားနတ္ပြဲေတြလည္း ၀ါေခါင္လ အတြင္းမွာပဲ က်င္းပၾကပါတယ္။ စာေရးတံမဲ ႏႊဲတဲ့၀ါေခါင္ လစန္းရယ္တဲ့ ေငြဘံုေဆာင္။ ျပည့္၀န္းၾကယ္ သရ၀ဏ္ႏွင့္ နယ္တ၀ွန္ ရွစ္ခြင္တိုင္းမွာ မိႈင္းရီလို႔ေမွာင္။ ေငြတာရာ သိႏၶာငယ္တို႔ ေ၀ဟာမွာ အရွိန္ျပပါတဲ့ ခ်ိန္သမယ လ၀ါေခါင္မွာ ေငြေသာင္ျမစ္္ျပည့္လွ်မ္း။ ခတၱာငံု ခ်ပ္လႊာမံႈ တၾကဴၾကဴႏွင့္ ျပည္နိဗၺဴ  ပတၳနာသန္လို႔ စာေရးတံ လႈေတာ္ပြဲကို (အိုကြယ္) ႏႊဲေပ်ာ္လိိို႔လွမ္း။ ။ ၀ါေခါင္လရဲ႕ စာေရးတံမဲ အလႉေတာ္ကေတာ့ မဲႏိႈက္ၿပီး မဲက်ရာ သံဃာေတာ္ကို ဆြမ္းေကၽြးခြင့္၊ လႉဖြယ္၀တၳဳေတြ လႉခြင့္ရၾကတာပါ။ ဘုရားရွင္လက္ထက္ကစ စာေရးတံမဲအလႉ ရွိခဲ့တဲ့သေဘာျဖစ္သလို အဲ့ဒီကာလက မဟာဒုတ္ဆိုသူ တဦး မဲေပါက္သလို ရခဲ့တဲ့ ျမတ္စြာဘုရားထံ ဆြမ္းကပ္ခြင့္အလႉ ဗုဒၶ၀င္ကို အေၾကာင္းျပဳ ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မဟာဒုတ္မဲ၊ စာေရးတံမဲ စသျဖင့္ ေခၚၾကတာပါ။ ၀ါေခါင္လ ကရင္႐ုိးရာ ခ်ည္ျဖဴဖြဲ႔ မဂၤလာပြဲ ၀ါေခါင္လဆန္းကေန လကုန္ပိုင္းအထိ ကရင္လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ လက္္ခ်ည္ပြဲ က်င္းပၾကပါတယ္။ လက္ေကာက္၀တ္မွာ ခ်ည္ျဖဴ ခ်ည္နီေတြကို ကရင္ဘာသာစကားနဲ႔ ရြတ္ဆိုၿပီး ခ်ည္ေႏွာင္တဲ့ ပြဲေတာ္ႀကီးပါ။ ၀ါေခါင္လျပည့္ေန႔မွာ ဆိုရင္ လူအင္အားမ်ားမ်ားနဲ႔ လက္ခ်ည္ပြဲႀကီးေတြ က်င္းပၾကပါတယ္။ ကရင္လူမ်ိဳးေတြ စတင္ေပါက္ဖြားခဲ့ရာ  ဂိုဘီသဲကႏၱာရကေန ျမန္မာျပည္ဘက္ကို ျဖတ္ကူးမလာခင္ ေရွးႏွစ္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ကတည္းက လက္ခ်ီပြဲေတြ ဆင္ႏႊဲခဲ့ၾကပါတယ္။ ၀ါေခါင္လေရာက္တိုင္း ကရင္ေတြေနထိုင္တဲ့ ေဒသတိုင္း လက္ခ်ီပြဲေတြ လုပ္ၾကပါတယ္။ ၀ါေခါင္လျပည့္ေန႔ဟာ ေမတၱာအခါေတာ္ေန႔ ေမတၱာအခါေတာ္ေန႔ဟာ ေမတၱာသုတ္ေဟာေျပာရာက စတာပါ။ ဗုဒၶက ဒီေမတၱာသုတ္ကုိ ၀ါေခါင္လျပည့္ေန႔မွာ ေဟာေတာ္မူခဲ့လို႔ ၀ါေခါင္လျပည့္ေန႔ (ေမတၱာအခါေတာ္ေန႔) ဆိုၿပီး သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ ဒီေမတၱာသုတ္ ေဟာရတာက ဗုဒၶဘုရားလက္ထက္ ရဟန္း ၅၀၀ ဟာ ဟိမ၀ႏၲာအနီးေတာအုပ္မွာ ကမၼ႒ာန္းတရား အားထုတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္ သစ္ပင္ေတြမွာရွိတဲ့ နတ္ေတြနဲ႔ ႐ုကၡစုိးေတြဟာ ရဟန္းေတြကို  ေျခာက္လွန္႔ၾကလို႔ တရား အားမထုတ္ႏိုင္ၾကတဲ့အတြက္ ဘုရားက ရဟန္းေတြကို ေမတၱာသုတ္ေဟာၿပီး ေမတၱာပုိ႔ရင္း တရား အားထုတ္ ၾကေစပါတယ္။ ရဟန္းေတြက ေမတၱာပုိ႔သၾကတဲ့အခါ နတ္ေတြဟာ ေမတၱာခံယူၿပီး ရဟန္းေတြကို ေစာင့္ေရွာက္ လာၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၀ါေခါင္လျပည့္ေန႔ကုိ ေမတၱာအခါေတာ္ေန႔လုိ႔ သတ္မွတ္ၾကတာပါ။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း အပါအ၀င္ အာဇာနည္ ၉ ဦး က်ဆံုးခဲ့တဲ့လ ၀ါေခါင္လ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္ ၁၉ ရက္၊ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၃၀၉ ခုႏွစ္၊ ၀ါေခါင္လဆန္း ၂ ရက္ စေနေန႔ဟာ အာဇာနည္ေခါင္းေဆာင္ႀကီး ၉ ဦး တၿပိဳင္တည္း ရန္ကုန္မွာ လုပ္ႀကံခံခဲ့ရတဲ့ေန႔။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၊ ဦးရာဇတ္၊ သခင္ျမ၊ ရဲေဘာ္ေမာင္ေထြး၊ မိုင္းပြန္ေစာ္ဘြားႀကီးစပ္စံထြန္း၊ မန္းဘခိုင္၊ ဒီးဒုတ္ဦးဘခ်ိဳ၊ ဦးဘ၀င္းနဲ႔  ဦးအုန္းေမာင္တို႔ က်ဆံုးခဲ့တာပါ။ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးအတြက္ ျပင္ဆင္ ေဆြးေႏြးေနၾကတုန္းမွာ လုပ္ႀကံခံခဲ့ၾကရတာမို ့ တတိုင္းျပည္လံုးက ျပည္သူေတြ ပူေဆြး ၀မ္းနည္းၾကရတဲ့ေန႔ပါ။ သူတို႔ႀကီးစိုးတဲ႔ေခတ္မွာ အာဇာနည္ျဖစ္ရတာ မစားသာပါလားေနာ္။ တႏွစ္တခါ ၀တ္ေက်တန္းေက် အေလးျပဳခံရ ဥကၠ႒ႀကီး၏ လမ္းၫႊန္မႈျဖင္႔လို႔ တေလွ်ာက္လံုးေအာ္ခဲ့ၿပီး မေအာင္ျမင္ဘဲ က်ဆံုးေတာ့မွ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း လမ္းၫႊန္ခဲ့တာပါလို႔ လက္ညႇဳိးထိုး တရားခံ လုပ္ခံရ သမီးအရင္းရင္း ေခါက္ေခါက္ေတာင္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ပန္းေခြခ်ခြင့္မရ။ အထက္ပါ စာပိုဒ္ အစခ်ီတဲ့ ဘာေတြျဖစ္ကုန္ၾကၿပီလဲ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ စစ္အစိုးရကို သေရာ္တဲ့ ကဗ်ာ ေရးခဲ့သူကေတာ့ ကြယ္လြန္သူ ဆရာမင္းလူ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေဟာင္းတဦးျဖစ္တဲ့ ဆရာမင္းလူဟာ "ဘာေတြ ျဖစ္ကုန္ၾကၿပီလဲ" ဆုိတဲ့ အထက္ပါ ကဗ်ာေရးတာေၾကာင့္ ဖမ္းဆီး ေထာင္ခ်ခံခဲ့ရပါတယ္။ မင္းလူဟာ ၀တၳဳရွည္ ၀တၱဳတုိေတြ၊ ကဗ်ာ၊ ေဆာင္းပါးနဲ႔ ႐ုပ္ရွင္ဇာတ္ညႊန္းေတြ ေရးသားခဲ့သူပါ။ ဆရာ မင္းလူ ေခၚ ဦးဉာဏ္ေပၚကို ၁၉၅၄ ခုႏွစ္ ေမလ ၁၈ ရက္က စာေရးဆရာ ဒါ႐ိုက္တာ ဦးသာဓုနဲ႔ ေက်ာင္းအုပ္ဆရာမႀကီး ေဒၚခင္ညိဳတုိ႔က ရန္ကုန္မွာ ေမြးတာပါ။ ေမြးခ်င္း ၄ ဦး ရွိၿပီး အငယ္ဆံုးသား ဆရာ မင္းလူဟာ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္ ၁၄ ရက္၊ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၃၇၅ ခုႏွစ္ ၀ါေခါင္လဆန္း ၈ ရက္္္၊ ဗုဒၶဟူးေန႔မွာ ကြယ္လြန္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ဆရာမင္းလူ ေရးခဲ့တဲ့ ဘာေတြ ျဖစ္ကုန္ၾကၿပီလဲ ကဗ်ာ ဒုတိယပိုဒ္ကို  ေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ ၀တၱကေျမထဲမွာ က်ဴးေက်ာ္ေဆာက္လုပ္ထားလို႔ဆိုၿပီး အာဇာနည္ဗိမာန္ကို လိႈင္သာယာ ပို႔မပစ္တာဘဲ ေက်းဇူးတင္ရမလိုလို တိုင္းျပည္ကို ခ်စ္ေသာတပ္မေတာ္ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ရွိေသာတပ္မေတာ္ ျပည္သူကိုကာကြယ္ခဲ့ေသာတပ္မေတာ္ ဗမာျပည္ကိုကယ္တင္ခဲ့ေသာတပ္မေတာ္ ေသာက္က်ိဳးနဲေတာ္တဲ့တပ္မေတာ္ လူတိုင္းပါးစပ္ဖ်ားက “ေတာ္ေတာ္” လို႔ ျမည္ေနတဲ႔တပ္မေတာ္ အိမ္ယာမဲ့ေတြကို ေရမီးအစံုနဲ႔ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေပးတာကိုပဲၾကည့္ ဟုတ္တယ္ေလ မိုးတြင္းမွာေရႀကီးတယ္ ေႏြမွာမီးေလာင္တယ္ ဒါကေရမီးအစံုမဟုတ္ဘူးလား။ (မင္းလူရဲ႕ ဘာေတြျဖစ္ကုန္ၾကၿပီလဲ ကဗ်ာမွ) ျငိမ္းခ်မ္းေရးစာဆိုႀကီး ဒဂုန္တာရာ ကြယ္လြန္ခဲ့တဲ့ ၀ါေခါင္ ေခတ္ဆန္းစာေပကုိ ဦးေဆာင္လႈပ္ရွားခဲ့သူ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဗိသုကာ ဆရာႀကီး ဒဂုန္တာရာဟာ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္ ၁၉ ရက္၊ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၃၇၅ ခုႏွစ္ ၀ါေခါင္လဆန္း ၁၃ ရက္ေန႔က ကြယ္လြန္ခဲ့တာပါ။ ဒဂုန္တာရာဟာ ျမန္မာျပည္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္ေရးအတြက္ စာေပအႏုပညာနဲ႔ တုိက္ပြဲ၀င္ခဲ့သူလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဦးေဌးၿမိဳင္ ေခၚ ဒဂုန္တာရာကုိ ၁၉၁၉ ခုႏွစ္ ေမလမွာ က်ိဳက္လတ္ၿမိဳ႕နယ္ ထုိင္ကူရြာမွာ ေမြးပါတယ္။ ဆရာႀကီး ဒဂုန္တာရာရဲ႕ စာေပလက္ရာအမ်ားအျပားထဲမွာ ေမ၊ ဧရာ၀တီ ယန္စီ ေဗာ္လဂါ၊ ၾကာပန္းေရစင္၊ စာေပ သေဘာတရား၊ စာေပ ေ၀ဖန္ေရး၊ စာေပလႈပ္ရွားမႈ ၊ ႐ုပ္ပုံလႊာ၊ တုိ႔ေခတ္ကိုေတာ့ ေရာက္မည္မွာ မလြဲပါ၊ မူးယစ္ရီေ၀ေသာ ေႏြဦးညမ်ား၊ ဖ်တ္ခနဲေတြ႔ရေသာ ႐ုပ္ပုံလႊာ ကားခ်ပ္မ်ား၊ စာလုံး ေဆးစက္ ေစာင္းႀကိဳးႏွင့္ ကတၱီပါ ကားလိပ္၊ အယ္ဒီတာ စားပြဲ၊ စာေပ အႏုပညာ ေ၀ဖန္ေရးႏွင့္ ပန္းႏုေရာင္အို စတဲ့ စာအုပ္ေတြဟာ ထင္ရွားခဲ့ပါတယ္။ ဒဂုန္တာရာဟာ “ရန္သူမရွိ မိတ္ေဆြသာရွိ” ဆုိတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး၀ါဒကုိ က်င့္သုံးၿပီးဖဆပလ အစုိးရ လက္ထက္ ဆရာႀကီး သခင္ကုိယ္ေတာ္မႈိင္း ေခါင္းေဆာင္တဲ့ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးအဖြဲ႔မွာ ပါ၀င္လႈပ္ရွားခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္က ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေန၀င္း ဦးေဆာင္တဲ့ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီ အာဏာသိမ္းအၿပီး ဆရာႀကီး ဒဂုန္တာရာဟာ အင္းစိန္ေထာင္မွာ ၁၉၆၃ ခုႏွစ္ကေန ၁၉၆၆ အထိ ေနခဲ့ရပါတယ္။ သူဟာ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသား လႈပ္ရွားမႈေတြထဲ ပါ၀င္ခဲ့ၿပီး သူတို႔ေခတ္ကာလ ၀ါဒေရးရာအရ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီဘက္ကို စာနာ ယိမ္းယုိင္ခဲ့သူပါ။ ၀ါေခါင္လ စ ဖြဲ႔ခဲ့တဲ့ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ ျမန္မာ့သမိုင္းတေလွ်ာက္ အဓိက အခန္းက႑က ပါ၀င္ခဲ့တဲ့ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီဟာ ၁၉၃၉ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၁၅ ရက္ ျမန္မာသကၠရာဇ္္္ ၁၃၀၁ ခုႏွစ္၊ ၀ါေခါင္လဆန္း ၁ ရက္ေန႔မွာ စတင္ ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ပါတယ္။ စဖြဲ႔ခ်ိန္ သခင္ေအာင္ဆန္း၊ သခင္ဗဟိန္း၊ ရဲေဘာ္ဘတင္ (ဂိုိရွယ္)၊ သခင္စိုး၊ သခင္လွေဖ (ဗိုလ္လက္်ာ)၊ ရဲေဘာ္ထြန္းေမာင္(ေဒါက္တာနတ္)နဲ႔ သခင္ဗိုလ္္တို႔ ပါ၀င္ခဲ့သလို ပထမဆံုး အေထြေထြအတြင္းေရးမႉးက သခင္ေအာင္ဆန္းပါ။ အစဥ္အဆက္ေခါင္းေဆာင္ေတြကေတာ့ အေထြေထြအတြင္းေရးမႉး သခင္ေအာင္ဆန္း၊ သခင္စိုး၊ သခင္သိန္းေဖနဲ႔ ဥကၠ႒ေတြကေတာ့ သခင္သန္းထြန္း၊ သခင္ဇင္၊ သခင္ဗသိန္းတင္၊ အတြင္းေရးမႉး ရဲေဘာ္ၾကင္ေမာင္၊ အတြင္းေရးမႉး ရဲေဘာ္ထြန္းဆက္တို႔ပါ။ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီဟာ စဖြဲ႔ကတည္းက လွ်ဳိ႕၀ွက္ (ေျမေအာက္) ပါတီျဖစ္ၿပီး ဗမာ့တပ္မေတာ္ ျဖစ္ေပၚလာေရး ႀကိဳးပမ္းရာမွာ ပါ၀င္ခဲ့တယ္။ သမိုင္း၀င္ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးအတြက္ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ကေန ၁၉၄၅ အထိ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီက  ျပင္ဆင္ခဲ့သလို “တပ္မေတာ္” ကို ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရး တပ္မေတာ္ ျဖစ္လာေစဖုိ႔ ႏုိင္ငံေရးအေတြးအေခၚအရ ျပဳျပင္ရာမွာ ကြန္ျမဴနစ္ေတြဟာ အဓိကအခန္းက ပါခဲ့တယ္လို႔ ဆိုႏိုင္တယ္။ ဖက္ဆစ္ဆန္႔က်င္ေရး လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးအတြင္း ကြန္ျမဴနစ္ပါတီရဲ႕ “ရဲေခါင္ေျပာက္က်ားတပ္” ေတြဟာ အေရးပါတဲ့အခန္းက ပါဝင္တိုက္ခုိက္ခဲ့တယ္။ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ သက္တမ္းတေလွ်ာက္ ၁၉၄၅ ခုကေန ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ထိ ၃ ႏွစ္ေလာက္သာ ဥပေဒတြင္း ပါတီဘ၀ ျဖစ္ပါတယ္။ ခုလည္း ေျမေအာက္ပါတီဘ၀ ရပ္တည္ေနဆဲ။ ၀ါေခါင္ေရႀကီး၊ ရြာေတာင္မွာ ေလွစီးဖို႔၊ သြားစို႔ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ႀကီး ဆိုသလို ၀ါေခါင္ရဲ႕ အျဖစ္အပ်က္ေတြ၊ ၀ါေခါင္မွာ ဖြဲ႔စည္းခဲ့တဲ့ အဖြဲ႔အသင္းေတြ ရွိခဲ့သလို၊ ၀ါေခါင္မွာ ကြယ္လြန္သူေတြ၊ ေမြးဖြားခဲ့သူေတြလည္း အမ်ားအျပား ရွိၾကပါတယ္။ စာေရးေနသူ က်ေနာ္ကိုယ္တိုင္လည္း ၀ါေခါင္လျပည့္ေန႔ ေမြးသူ ျဖစ္ေနပါရဲ႕။ ၀ါေခါင္ မိုးစိပ္ ထြန္တံုးပိတ္ လို႔ ဆိုၾကသလို မိုးစိပ္စိပ္ရြာတဲ့ ၀ါေခါင္လဟာ  လယ္သမားေတြအတြက္ ထြန္ယက္ စိုက္ပ်ိဳးတဲ့ လုပ္ငန္း အဆံုးသတ္ ထြန္တံုးပိတ္ခ်ိန္္ပါ။ ၿပီးေတာ့လည္း ၀ါေခါင္ မိုးပိတ္ ထြန္တံုးပိတ္ လို႔ ဆိုျပန္ၾကပါတယ္။ မိုးကေလးဖြဲဖြဲဟာ အၾကမ္းပတမ္းလည္း မရြာေပမယ့္ စဲတယ္ တိတ္တယ္လို႔ မရွိဘဲ မိုးရြာတုန္းျဖစ္ေပမယ့္ ထြန္တံုးပိတ္ အလုပ္နား အားေနၾကေတာ့ တို႔ေတာရြာ တရြာလံုး မိုးေအးေအးနဲ႔ ေကြးအိပ္ေနၾကမယ့္ အခ်ိန္ေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ဒီႏွစ္ ၀ါေခါင္လဟာေတာ့ ေရႀကီးေရလွ်ံၿပီး သဘာ၀ေဖာက္ျပန္တာေတြ မ်ားေနလို႔ လယ္သမားေတြ လုပ္ငန္းခြင္မ၀င္ႏိုင္တဲ့ ေရေဘးဒုကၡသည္ေတြရဲ႕ ၀ါေခါင္လလို႔သာ ေျပာစရာရိွပါေတာ့တယ္။    ။ ကိုးကား ၁။ ျမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္း ႐ုပ္ျပဗဟုသုတဘဏ္ (စာေပဗိမာန္) ၂။ ဆယ့္ႏွစ္လရာသီ ပန္းမ်ားႏွင့္ ပြဲေတာ္မ်ား (ခင္မ်ိဳးခ်စ္၊ ဂ်ဴနီယာ၀င္း) ၃။ ျမန္မာ့ဆယ့္ႏွစ္လအေၾကာင္း။ (ေမာင္ထင္) ေမာင္တူး