ထိုင္းႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္း ေကာ့ေတာင္ကြ်န္း လူသတ္မႈနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ထိုင္းေတာင္ပိုင္း ေကာ့စေမြတရား႐ုံးမွာ ႐ုံးထုတ္စစ္ေဆးရာ တရားလိုျပသက္ေသေတြထဲက ေနာက္ဆုံးအျဖစ္ ရဲမႉးတဦးကို စစ္ေဆးပါတယ္။ ဒီအမႈနဲ႔ပတ္သက္လို႔ တရားလိုျပသက္ေသက ၆၅ ဦးပါ။ မေန႔ (စက္တင္ဘာ ၁ ရက္ေန႔) မနက္ ၉ နာရီကေန ဒီကေန႔ မနက္ ၁ နာရီခြဲထိ (စက္တင္ဘာ ၂ ရက္ေန႔မနက္ အ႐ုဏ္မတက္ခင္)  နာရီေပါင္းမ်ားစြာ သူ႔ကို စစ္ေဆးခဲ့ပါတယ္။ မႏွစ္ စက္တင္ဘာလလယ္ပိုင္းေလာက္က ျမန္မာႏိုင္ငံသား ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေတြ အမ်ားအျပား အလုပ္လုပ္ေနၾကတဲ့ ထိုင္းေတာင္ပိုင္း စူရတ္ဌာနီခ႐ုိင္ လိပ္ကြ်န္းလို႔ လူသိမ်ားတဲ့ ေကာ့ေတာင္ကြ်န္းမွာ ၿဗိတိသွ်အမ်ဳိးသားတဦးနဲ႔ အမ်ဳိးသမီးတဦးတို႔ သတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရပါတယ္။ အခင္းျဖစ္ၿပီး ႏွစ္ပတ္ခန္႔အၾကာမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံသား ေမာင္၀င္းေဇာ္ထြန္း (ေ၀ၿဖဳိး) နဲ႔ ေမာင္ေဇာ္လင္းတို႔ ႏွစ္ဦးက ေျဖာင့္ခ်က္ေပးတယ္လို႔ ထုိင္းရဲတပ္ဖြဲ႔က ေၾကညာပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ျမန္မာလူငယ္ႏွစ္ဦးက သူတို႔ကို ၿခိမ္းေျခာက္တာေၾကာင့္ ၀န္ခံခဲ့တာသာ ျဖစ္တယ္ဆိုၿပီး ေျဖာင့္ခ်က္ကို ျပန္႐ုပ္သိမ္းခဲ့ၾကပါတယ္။ သူတို႔ ၂ ဦးကို လူသတ္မႈ၊ မုဒိမ္းမႈ အပါအ၀င္ အမႈ ၅ မႈနဲ႔ စြဲဆိုစစ္ေဆးေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေန႔မွာေတာ့ ေမာင္၀င္းေဇာ္ထြန္း (ေ၀ၿဖဳိး) နဲ႔ ေမာင္ေဇာ္လင္းတို႔ ႏွစ္ဦးကို စတင္စစ္ပါတယ္။ မေန႔က ႐ုံးထုတ္မွာတုန္းက ေကာ့ဖငန္းကြ်န္းက ရဲစခန္းမွာ ဒုတိယအၾကီးဆုံးရဲမႉး ယုထနာ၀ပ္အစ္ထႏြန္ကို စစ္ေဆးတာလို႔ တရားခြင္ကို တက္ေရာက္ခဲ့တဲ့ ျမန္မာသံ႐ုံး အထူးအဖြဲ႔၀င္ ေရွ႕ေန ဦးေအာင္မ်ဳိးသန္႔က ေျပာပါတယ္။ ေရွ႕ေန ဦးေအာင္မ်ဳိးသန္႔ကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္။ မေန႔က စစ္ေဆးခံရတဲ့ ရဲမႉး (ထိုင္း) ရဲ႕ ရာထူးနဲ႔ နာမည္အျပည့္အစုံ ေျပာျပပါလား။ “က်ေနာ့္မွာရွိပါတယ္။ သူက ဒီမွာ ကြ်န္း ၃ ကြ်န္းရွိပါတယ္။ ေကာ့စေမြရယ္၊ ေကာ့ဖငန္းရယ္၊ အခု အမႈျဖစ္တဲ့ ေကာ့ေတာင္ကြ်န္းရယ္ ရွိပါတယ္။ အဲဒီ ၃ ကြ်န္းမွာ သူက ေကာ့ဖငန္းကြ်န္းက ရဲစခန္းမွာ ဒုတိယအႀကီးဆုံးရဲမႉးပါ။ သူက Police Major ဆိုေတာ့ ရဲမႉးေပါ့။ သူ႔နာမည္က ယုထနာ၀ပ္အစ္ထႏြန္ပါ။" မေန႔တုန္းက ဒီရဲမႉးက တရားလိုျပသက္ေသအေနနဲ႔ ထြက္သြားတာလား။ ဘာေတြထြက္ဆိုသြားလဲ ဆိုတာကို ျပည့္ျပည့္စုံစုံ ေျပာျပေပးပါ။ "ဟုတ္တယ္၊ ေနာက္ဆုံးသက္ေသေပါ့။ မေန႔ (စက္တင္ဘာ ၁ ရက္ေန႔) က ရဲကုိ မနက္ ၉ နာရီကတည္းက စစ္တာ ေန႔လယ္ ထမင္းစားခ်ိန္ တနာရီ နားၿပီးေတာ့ ည ၁ နာရီခြဲထိ (စက္တင္ဘာ ၂ ရက္ေန႔မနက္ အ႐ုဏ္မတက္ခင္) စစ္ရပါတယ္။ စစ္ေတာ့ အဲဒီမွာ ဘာေတြ ေတြ႔သလဲဆိုရင္ အမႈစစ္တဲ့ရဲဟာ အထက္က ညႊန္ၾကားခ်က္ဆိုတာကို စာရြက္စာတမ္း အေထာက္္အထား တရား႐ုံးကို မတင္ျပႏိုင္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဘာျဖစ္လို႔ ဘယ္ဟာနဲ႔ ေဆာင္ရြက္လဲဆိုေတာ့ တယ္လီဖုန္းနဲ႔ ညႊန္ၾကားတာေၾကာင့္ ေဆာင္ရြက္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ေနာက္တခါ ဒီအန္ေအျပန္စာကို ရဲအမႈစစ္တေယာက္က သူ႔လက္ေရးနဲ႔ လက္မွတ္ထိုးၿပီး ျပင္ထားတာရွိပါတယ္။ အဲဒါကိုလည္း အမႈတြဲမွာ ေတြ႔တဲ့အခါမွာ သူက မသိဘူးလို႔ ေျပာပါတယ္။ ေနာက္တခုက ဒီအန္ေအ တူညီေၾကာင္း ျပန္ၾကားစာဟာ ၅ ရက္ ၁၀ လ ၂၀၁၄ မွာ ရတာပါ။ ဒါေပမယ့္ ၃ ရက္ ၁၀ လ ၂၀၁၄ မွာ ကေလးေတြကို သ႐ုပ္ျပ လုပ္ၿပီးေနပါၿပီ။ ေနာက္တခါ ေဇာ္လင္းတို႔ကို ဖမ္းဖို႔အတြက္ကို တရား႐ုံးမွာ ဖမ္း၀ရမ္း ေတာင္းရပါတယ္။ အဲဒီလိုေတာင္းတဲ့ ေရးသားထားခ်က္မွာ အဂၤလိပ္ ၂ ေယာက္ကို တရားခံေတြက တူနဲ႔ထုသတ္တယ္ဆိုတာမ်ဳိး ေရးထားတာ ေတြ႔ပါတယ္။ ဒါကိုလည္း ျပန္လွန္ေမးခြန္းေမးတဲ့အခါမွာ မွား႐ုိက္မိတာလို႔ ေျပာပါတယ္။ "ေနာက္တခါ ေဇာ္လင္းေလး ပတ္စ္ပို႔တ္ကိစၥနဲ႔ ေမးတဲ့အခါမွာလည္း ေဇာ္လင္းရဲ႕ ဘတ္ (ဘတ္ဆိုတာ အလုပ္သမားကတ္) ကို သိမ္းထားပါလ်က္သားနဲ႔ အဲဒီနံပါတ္သာပါၿပီး အဲဒီဘတ္ကုိ မတင္ျပပါဘူး။ သေဘာကေတာ့ အေထာက္အထား မရွိဘူးလို႔ ေျပာခ်င္တာပါ။ ဒါကို က်ေနာ္တို႔ဘက္က ေဇာ္လင္းေလးရဲ႕ ပတ္စ္ပို႔တ္နဲ႔ တိုက္႐ုိက္ တိုက္ဆိုင္ေမးတဲ့အခါမွာ ခုနက သူတို႔ေရးထားတဲ့ ဘတ္နံပါတ္နဲ႔ တူေနတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ေနာက္တခါ ေဇာ္လင္းနဲ႔ ေ၀ၿဖဳိးတို႔ကို ေထာင္ထဲကို ပို႔တဲ့အခါမွာ ေထာင္တို႔မည္သည္မွာ ၀င္လာတဲ့တရားခံကို စစ္ေဆးရတာပါ။ အဲဒီအခါမွာ ေ၀ၿဖဳိးရဲ႕ပါးမွာ ဒဏ္ရာနဲ႔၊ ေဇာ္လင္းရဲ႕ရင္ဘတ္မွာ ဒဏ္ရာရွိတယ္ဆိုတာကို ေထာင္ထဲမွာ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက ေထာင္က်ေနတဲ့ ဘာသာျပန္ ကိုသက္ခိုင္ေလးကေန တရားခြင္ကို လာထြက္သြားခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္တခါ ေဇာ္လင္းနဲ႔ ေ၀ၿဖဳိးတို႔ကို ၃ ရက္၊ ၁၀ လ၊ ၂၀၁၄ သ႐ုပ္ျပလုပ္တဲ့အခ်ိန္မွာ အဲဒီမတိုင္ခင္မွာ ကိုရဲဆိုတဲ့ ဘာသာျပန္က ဘယ္လိုဘယ္လိုလုပ္ရမယ္ဆိုတာ သူကိုယ္တိုင္ လုပ္ျပတယ္။ လုပ္ျပၿပီးေတာ့မွ ကေလးေတြကို ဒီလိုလုပ္ပါဆိုၿပီးေတာ့ ထပ္ၿပီးေတာ့ ထိန္းခ်ဳပ္ျပတယ္ ဆုိတာကိုလည္း သက္ေသေတြဆီက သိရတာ ေတြ႔ထားတယ္ခင္ဗ်။ ေနာက္တခါ ေမာင္ေမာင္ဆိုတဲ့ သူတို႔သူငယ္ခ်င္းကို တကယ္ေတာ့ ဘာမွ အေထာက္အထား မရွိလို႔ လ၀ကဥပေဒနဲ႔ ၿငိႏိုင္ပါလ်က္သားနဲ႔ တရားမစြဲဘဲနဲ႔ အခုလို ျပန္လႊတ္ေပးလိုက္တာဟာ ဒီကေလး ၂ ေယာက္က်ေတာ့ လ၀ကဥပေဒနဲ႔ တရားစြဲထားတာကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ေမာင္ေမာင္ကိုမ်ား သူတို႔ မတရား သက္ေသခံခိုင္းၿပီးေတာ့ ျပစ္ဒဏ္ကေနလြတ္ေအာင္ လ၀က ဥပေဒနဲ႔ တရားမစြဲဆိုဘဲနဲ႔ လႊတ္ေပးလိုက္တာလားဆိုတဲ့ အခ်က္လည္း ေပၚပါတယ္။ "ေနာက္တခါ ေဇာ္လင္းေလးရဲ႕ေနအိမ္ကို သြားတဲ့အခါမွာ ၀ရမ္းပါတာ မရွိပါဘူး၊ ၀ရမ္းမပါပါဘူး။ ၇ ေယာက္ေလာက္အိပ္တဲ့ အခန္းကို တံခါးဖ်က္၀င္ၿပီးေတာ့ ဖမ္းဆီးတယ္၊ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဖမ္း၀ရမ္းမပါပါဘူး။ ဘာအတြက္ဆိုတာလဲ ရွင္းမျပပါဘူး။ ထုိ႔အတူပဲ ရွင္းျပဖို႔လည္း ဘာသာျပန္ဆိုတာ မပါခဲ့ပါဘူး။ ေနာက္တခါ မေန႔ကစစ္တဲ့ရဲမႉးဟာ ခရစၥတိုဖာရယ္၊ ေနာက္ အဂၤလိပ္ စေကာ့တလန္က အဂၤလိပ္မ ၃ ေယာက္၊ ဟန္နာ့ရဲ႕မိတ္ေဆြ အဲဒီ ၃ ေယာက္ရဲ႕ စစ္ခ်က္ေတြကို မေန႔က သက္ေသခံ ႐ုံးေတာ္ကို တင္ပါတယ္။ တင္တဲ့အခါမွာ က်ေနာ္တို႔ဘက္က ျပန္လွန္ေမးခြန္းေမးခြင့္ မရခဲ့ပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ကာယကံရွင္ကိုယ္တိုင္ တရား႐ုံးမလာလို႔ပါ။ ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔က ေမးတဲ့အခါ ဒီလူေတြလာဖို႔အတြက္ ဗီဇာမရွိလို႔ပါဆိုတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္ကို ရဲက ေျပာပါတယ္။ ထုိ႔အတူပဲ သူ႔ရဲ႕ဆရာျဖစ္တဲ့ ေကာ့ဖငန္းရဲစခန္းမႉး အစစ္ခံစဥ္တုန္းကလည္း ေရွာင္ရဲ႕စစ္ခ်က္ဆိုၿပီး ဒီလိုပဲ တင္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီတုန္းကလည္း ဒီစစ္ခ်က္အေပၚမွာ က်ေနာ္တို႔ တရားခံဆိုက္က ျပန္လွန္ေမးခြန္းေမးခြင့္ကို ကာယကံရွင္မလာလို႔ မရခဲ့ပါဘူး။ ဒီအခ်က္ေတြကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ဥပေဒ နားလည္တဲ့သူေတြက ဥပေဒအရ ေဆာင္ရြက္ျခင္းေတြ ပ်က္ကြက္တာ မ်ားစြာ ေတြ႔ရပါတယ္။" တယ္လီဖုန္းနဲ႔ ညႊန္ၾကားတယ္ဆိုတာ အန္ကယ္တို႔အတြက္ ေထာက္ကြက္ရႏိုင္စရာ ရွိလား။ "ရွိတာေပါ့။ က်ေနာ္တို႔ ဒီတယ္လီဖုန္းဆိုရင္ လူသတ္ခို္င္းလည္း သတ္လို႔ရတာပဲ။ ဒါေပမယ့္ သတ္ဖို႔ဆိုတဲ့ အေထာက္အထားက တရား႐ုံး မတင္ျပႏိုင္ရင္ တရားမ၀င္ဘူးေလခင္ဗ်ာ။ သူတို႔ရဲ႕ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းအရ ဒါ မလိမ့္တပတ္ေျပာတဲ့ သေဘာပဲ။ ဥပမာဆိုပါေတာ့ ခုနကတုန္းက က်ေနာ္တို႔ သက္ေသခံအေထာက္အထား အတိအက်ေျပာေနတဲ့ ၀ရမ္းေတာင္းစဥ္တုန္းက ဘာျဖစ္လို႔ တူနဲ႔ထုတယ္ဆိုတာကို ေရးထားလဲ ဆိုတာကို တကယ္သာ သူတို႔ မွန္မွန္ကန္ကန္ လုပ္မယ္ဆိုရင္ တူနဲ႔ဆိုတာကို ျပန္ျပင္ၿပီးေတာ့ ႐ုိက္ၿပီးေတာ့ အဲဒီကတည္းက တင္ရမွာ။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာလူမ်ဳိးဆိုၿပီးေတာ့ ျဖစ္ကတတ္ဆန္း လုပ္ၿပီးေတာ့ တူဆိုလည္း တူပါေစကြာ၊ ေနာက္က်မွ ေပါက္တူးျပင္တယ္ ဆုိတာမ်ဳိးလား။ ဒါမွမဟုတ္ နဂိုကတည္းကကို သူတို႔စစ္ခ်က္ေတြ မွားေနတာလား မသိဘူး။ တရားခြင္မွာ သက္ေသခံႀကီးကို တည့္တည့္ေတြ႔ေနပါတယ္။" (ေသသူအမ်ဳိးသမီးလက္မွာ ေတြ႔ရွိတဲ့ သက္ေသခံပစၥည္း) ဆံပင္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဘာထူးျခားတာ ေတြ႔ရသလဲ။ "ဆံပင္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ကေတာ့ ထူးျခားခ်က္ဆိုတာ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္ကိုယ္တိုင္ ဟိုတခါ က်ေနာ့္ ေဖ့စ္ဘြတ္မွာ တင္ၿပီးပါၿပီ။ ကေလး ေဇာ္လင္းေလးရဲ႕ဆံပင္ကို က်ေနာ္ကိုယ္တိုင္ တရားခြင္ေရွ႕မွာ ကိုင္ၾကည့္ပါတယ္။ ေဇာ္လင္းေလးက ဆံပင္ေကာက္ၿပီးေတာ့ ဆံပင္မာပါ။ ၀င္းေဇာ္ထြန္းေလးက ဆံပင္ေျဖာင့္ၿပီးေတာ့ ဆံပင္မာပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီဆံပင္ကို က်ေနာ္တို႔ အမႈစစ္ရဲမႉးႀကီး ထြက္ဆိုခ်က္မွာ ေပ်ာ့ေျပာင္းၿပီးေတာ့ နီညိဳေရာင္ဆံပင္၊ ေရႊေရာင္ဆံပင္လို႔ ေျပာထားတာပါ။ အဲဒီေတာ့ ဆံပင္ခ်င္းက ကြဲလြဲေနေသာ္ျငားလည္းပဲ အမႈစစ္ရဲအေနနဲ႔ ဒီဆံပင္အေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အမႈစစ္ဆရာ၀န္ထံကို ဆက္သြယ္ၿပီးေတာ့ ဘာမွေဆာင္ရြက္ျခင္း မရွိဘူးဆိုတာ ေပၚလြင္ပါတယ္။"