တ႐ုတ္၊ အေမရိကန္၊ အာဆီယံနဲ႔ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေရး
DVB
·
August 10, 2015
၄၈ ႀကိမ္ေျမာက္ အာဆီယံ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးေတြရဲ႕ စံုညီအစည္းအေ၀းကို ၾသဂုတ္လ ၄ ရက္ေန႔က မေလးရွားႏုိင္ငံ ကြာလာလမ္ပူၿမိဳ႕မွာ က်င္းပခဲ့ပါတယ္။ အာဆီယံအဖြဲ႔၀င္ႏုိင္ငံေတြအျပင္ အာဆီယံႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ေဆြးေႏြးဘက္ျဖစ္တဲ့ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံနဲ႔ အေမရိကန္ႏုိင္ငံေတြလည္း တက္ေရာက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အစည္းအေ၀းမစခင္ကတည္းက တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက အဓိက အျငင္းပြားေနဆဲျဖစ္တဲ့ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ နယ္ေျမပိုင္နက္ကိစၥကို အစည္းအေ၀းမွာ ထည့္သြင္းေဆြးေႏြးမွာကို ကန္႔ကြက္ထားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေမရိကန္နဲ႔ ဖိလစ္ပုိင္ႏုိင္ငံကေတာ့ တ႐ုတ္က ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ ကၽြန္းတည္ေဆာက္မႈ၊ စစ္တပ္ေတြခ်ထားမႈနဲ႔ အျငင္းပြားေနတဲ့ ျပႆ နာမွာ တင္းမာမႈေတြကို ျဖစ္ေပၚေစခဲ့တဲ့ တျခားရန္လိုတဲ့ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မႈေတြကို ရပ္ဆိုင္းဖို႔ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံကို ေတာင္းဆိုဖို႔ သေဘာထား ရွိေနခဲ့တယ္လို႔ တာ၀န္ရွိပုဂၢိဳလ္ေတြက ၿပီးခဲ့တဲ့ အဂၤါေန႔က ေျပာဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။
တ႐ုတ္ကေတာ့ အာဆီယံအဖြဲ႔၀င္ႏုိင္ငံေတြနဲ႔ အဖြဲ႔ရဲ႕ ေဆြးေႏြးဘက္ႏုိင္ငံေတြကို ဒီအျငင္းပြားေနတဲ့ နယ္ေျမပိုင္နက္္ဆိုင္ရာ ပဋိပကၡကို အစံုတရာ ေဖာ္ျပေျပာဆိုတာေတြကို ဆန္႔က်င္ကန္႔ကြက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၀ါရွင္တန္ကေတာ့ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံအေနနဲ႔ သူနဲ႔ၿပိဳင္ဘက္ ျဖစ္ေနတဲ့ ႏုိင္ငံေတြအေပၚ ရန္လိုတဲ့ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္ေနတာေတြကို ရပ္ဆိုင္းပစ္ၿပီး ေဒသတြင္း တည္ၿငိမ္မႈကို ၿခိမ္းေျခာက္ေနတဲ့ ဒီျပႆ နာအတြက္ သံတမန္ေရးအရ ေျဖရွင္းအေျဖရွာဖို႔ ေတာင္းဆိုမယ္လို႔ ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။
ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး အယ္လ္ဘတ္ ဒဲလ္ ႐ုိဇာရီယိုက “ေဒသတြင္း တင္းမာမႈေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္ဖို႔ နည္းလမ္းတခုအေနနဲ႔ ဖိလစ္ပိုင္က အျပည့္အ၀ ေထာက္ခံပါတယ္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ေတာင္းဆိုတဲ့ နယ္ေျမပိုင္နက္ ေတာင္းဆိုမႈ ရပ္ဆိုင္းေရး၊ တည္ေဆာက္ေနတာေတြကို ရပ္ဆိုင္းေရးနဲ႔ တင္းမာမႈေတြ ပိုၿပီးျမင့္တက္လာႏုိင္တဲ့ ရန္လိုတဲ့ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္ႈေမႈတြကို ရပ္ဆိုင္းဖို႔ဆိုတဲ့ 'ရပ္သံုးရပ္' ေတာင္းဆိုမႈကိုလည္း ျဖစ္ထြန္းေအာင္ျမင္လာဖို႔ တက္တက္ႂကြႂကြ တိုးၿပီး ေဆာင္ရြက္သြားမွာျဖစ္ပါတယ္။” လို႔ ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။
သူက လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္အတြင္း အျငင္းပြားေနတဲ့ သႏၱာေက်ာက္တန္း အနည္းဆံုး ခုႏွစ္ခုေပၚမွာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက စတင္တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ ႀကီးမားတဲ့ ကၽြန္းတုႀကီးေတြကို ရည္ညႊန္းၿပီး “က်ေနာ္တို႔ဟာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက ေတာင္းဆိုေနတဲ့ ဟာေတြဟာ ဘယ္လိုနည္းနဲ႔မဆို တရား၀င္မျဖစ္သင့္ဘူး ဆိုတာကို က်ေနာ္တို႔ အေလးအနက္ျပဳရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။”
တကယ္ေတာ့ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္မွာျဖစ္ေနတဲ့ နယ္ေျမပိုင္နက္ ေတာင္းဆိုမႈေတြမွာ တ႐ုတ္၊ ဖိလစ္ပိုင္နဲ႔ တျခား အစိုးရ ၄ ဖြဲ႔က ပိုင္နက္ေတာင္းဆိုမႈေတြနဲ႔ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ဖို႔ အေခ်အတင္ အျငင္းပြားလာခဲ့ၾကတာ ဆယ္စုႏွစ္နဲ႔ခ်ီၿပီး ၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ ဆိုတာကလည္း သယံဇာတ ေပါႂကြယ္၀ၿပီး ကုန္သြယ္စီးပြားအတြက္ အသံုးမ်ားလွတဲ့ေနရာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ခုလို သူႏုိင္ကိုယ္ႏုိင္ အၿပိဳင္ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ရ ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ေရး ေတာင္းဆုိေနခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္က ႏုိင္ငံတကာက ေရေၾကာင္းလြတ္လပ္စြာ အသံုးျပဳခြင့္ကို အဟန္႔အတားျဖစ္လာမွာ၊ ကမၻာ့ေရနံေရာင္း၀ယ္မႈအတြက္ အဓိက ကူးေျပာင္းျဖတ္သန္းရာေနရာနဲ႔ ကုန္သြယ္စီးပြား ေဆာင္ရြက္မႈေတြအတြက္ အေႏွာင့္အယွက္ အဟန္႔အတား ျဖစ္လာမွာကို စိုးရိမ္ထိတ္လန္႔မႈျဖစ္ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ထဲက စပရက္စ္တေလကၽြန္းေတြမွာ ကၽြန္းတုေတြ စတင္ တည္ေဆာက္လာခဲ့တဲ့အတြက္ တင္းမာမႈ တဟုန္ထုိး ျမင့္မားသြားခဲ့ရပါတယ္။
၀ါရွင္တန္ (အေမရိကန္) အေနနဲ႔ကေတာ့ ဒီပဋိပကၡမွာ ပါ၀င္တဲ့ႏုိင္ငံ တႏုိင္ငံ မဟုတ္သလို နယ္ေျမပိုင္နက္ အျငင္းပြားမႈမွာ ဘက္မလိုက္ေရးမူရွိတဲ့ ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျပႆ နာကို ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့နည္းနဲ႔ အေျဖရွာဖို႔နဲ႔ အျငင္းပြားေနတဲ့ ေရျပင္မွာ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ သြားလာႏုိင္ခြင့္ရွိေရးေတြဟာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြား ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံကေတာ့ အေမရိကန္ရဲ႕ ပါ၀င္ပတ္သက္မႈေတြကို ျငင္းပယ္ထားပါတယ္။ ဒီအျငင္းပြားမႈဟာ တ႐ုတ္နဲ႔ ဗီယက္နမ္ႏုိင္ငံၾကားမွာ အႏၱရယ္ႀကီးတဲ့ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မႈေတြ ျဖစ္ေပၚလာေစခဲ့ၿပီး အေမရိကန္နဲ႔ ေဒသတြင္း အစိုးရေတြကလည္း စစ္တပ္ေနရာခ်ထားမႈေတြ တိုးတက္ျမင့္မားလာၿပီး တြက္ဆခ်က္ မွားယြင္းမႈျဖစ္လာမွာ၊ မေတာ္တဆ ရင္ဆိုင္တိုက္ခိုက္မႈေတြ မထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ဘဲ ျဖစ္လာၾကမွာေတြကိုပါ ပူပင္ေၾကာင့္ၾက ျဖစ္လာေစခဲ့ပါတယ္။
တ႐ုတ္အစိုးရဘက္က ဒီအျငင္းပြားမႈကို မေလးရွား အစည္းအေ၀းမွာ မေဆြးေႏြးသင့္ဘူးလို႔ ေျပာခဲ့ေပမယ့္ ထိပ္တန္း အေရွ႕ေတာင္အာာရွ သံတမန္ေတြကေတာ့ အေမရိကန္နဲ႔ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက ေဆြးေႏြးဘက္ သံတမန္ေတြနဲ႔ အာဆီယံ ေဒသဆိုင္ရာညီလာခံ (ARF) လို႔ သိၾကတဲ့ အဂၤါေန႔မွာ က်င္းပမယ့္ ႏွစ္ပတ္လည္ အာရွေဒသ လံုၿခံဳေရး ေဆြးေႏြးပြဲမွာ ေတြ႔ဆံုမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
အေမရိကန္ ႏုိင္ငံျခားေရးဌာန ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ မတ္ခ္ တုန္နာကေတာ့ “ႏုိင္ငံျခားေရးဌာန ၀န္ႀကီး ဂၽြန္ကယ္ရီက နယ္နိမိတ္ေရးရာ ကိစၥေတြကို မေလးရွား အစည္းအေ၀းမွာ ကိုင္တြယ္ ေဆာင္ရြက္ပါလိမ့္မယ္” လို႔ အစည္းအေ၀းမတိုင္ခင္ တနလၤာေန႔က ေျပာဆိုခဲ့ၿပီး သူကပဲ အျငင္းပြားမႈေပၚ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြမွာ အင္အားနဲ႔ လုပ္ငန္းေဆာင္တာအရ အတိအလင္း တိုးမ်ားလာတာ၊ စစ္ေရးအသြင္ ဖန္တီးလုပ္ေဆာင္လာတာေတြကို ရန္စတဲ့ လုပ္ရပ္ေတြလို႔ အေမရိကန္က ျမင္တဲ့အေၾကာင္းလည္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ဒီေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အတြင္း ပိုင္နက္ေတာင္းဆိုမႈ ျပႆ နာဟာ အေရွ႕ေတာင္အာရွေဒသနဲ႔ အာဆီယံအဖြဲ႔၀င္ႏုိင္ငံေတြအၾကားမွာ ႀကီးမားတဲ့ျပႆ နာ ျဖစ္ေနခဲ့တာ ၾကာပါၿပီ။ ဒါကို အာဆီယံအဖြဲ႔၀င္ႏုိင္ငံေတြက အဓိကနယ္ေျမ တခုလံုးနီးပါးကို သူပိုင္ပါတယ္လို႔ ေတာင္းဆိုေနတဲ့ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံနဲ႔ ေဆြးေႏြးဘက္ႏုိင္ငံတခုျဖစ္တဲ့ အေမရိကန္ႏုိင္ငံ ၂ ႏုိင္ငံစလံုးနဲ႔ ေဆြးေႏြးေနခဲ့ၾကတာပါ။ အာဆီယံအဖြဲ႔ႀကီးရဲ႕ အေထြေထြအတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ လီေလ်ာင္မင္းက နယ္ေျမေဒသတြင္းမွာ တင္းမာမႈေတြကို ျမင့္တက္လာေစခဲ့တဲ့ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံရဲ႕ ႀကီးမားတဲ့ ကၽြန္းတည္ေဆာက္ေရး ေဆာင္ရြက္မႈေတြအေပၚ အာဆီယံ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးေတြက စိုးရိမ္ပူပန္မႈ ရွိေနေၾကာင္း ေဖာ္ျပေျပာဆိုခဲ့ၾကတယ္လို႔ ေျပာသြားခဲ့ပါတယ္။
ဒီကိစၥဟာ ၄၈ ႀကိမ္ေျမာက္ အာဆီယံ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးမ်ား အစည္းအေ၀းမွာ အၾကမ္းဖက္ ေျဖရွင္းလာတဲ့အထိ ေပါက္ကြဲျပင္းထန္လာႏုိင္တဲ့အတြက္ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက အစည္းအေ၀းအတြင္းမွာ အျငင္းပြားေနတဲ့ ဒီျပႆ နာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေျပာဆိုမွာမဟုတ္ဘူးလို႔ အစည္းအေ၀းျပင္ပ ေဆြးေႏြးပြဲေတြမွာ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဗီယက္နမ္ႏုိင္ငံလိုပဲ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံနဲ႔ နယ္ေျမပိုင္နက္ဆိုင္ရာ တိုက္႐ုိက္ထိပ္တိုက္ေတြ႔ေနတဲ့ ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံက ေဒါသနဲ႔ တုံ႔ျပန္ေျပာဆိုလာခဲ့တဲ့ အေျခအေန ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကန္ႏုိင္ငံကေတာ့ ဗီယက္နမ္၊ မေလးရွား၊ ဖိလစ္ပိုင္နဲ႔ ထိုင္၀မ္ႏုိင္ငံေတြက လြန္ခဲ့တဲ့ ၄၅ ႏွစ္ကာလအတြင္း ေတာင္းဆိုခဲ့တဲ့ အက်ယ္အ၀န္းက ၄၀ ဟက္တာပဲရွိၿပီး လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၈ လေလာက္အတြင္း တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက ေတာင္းဆိုခဲ့တဲ့ နယ္ေျမပိုင္နက္ျဖစ္တဲ့ ၁၂၀၀ ဟက္တာနဲ႔စာရင္ အစိတ္အပိုင္း နည္းနည္းေလာက္ပဲ ရွိတာပါလို႔ ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။
တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက မၾကာေသးခင္ကပဲ အာဆီယံအသင္း အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းကို အျပဳအမူဆိုင္ရာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းပိုင္းမွာ ေဆြးေႏြးညိႇႏိႈင္းမႈတခုျပဳလုပ္ဖို႔ ကတိျပဳခဲ့ေပမယ့္ တကယ့္ပကတိ အေျခအေနနဲ႔ သူ႔ရဲ႕ ကတိေပးအပ္ခဲ့တာေတြၾကားမွာ ကြာဟမႈ ရွိေနခဲ့တယ္လို႔ အာဆီယံ အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ မင္က ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။ သူက “က်ေနာ္တို႔ စိုးရိမ္ပူပန္မႈ ရွိေနတဲ့ ျပဳမူေဆာင္ရြက္မႈေတြ၊ အဖြဲ႔၀င္ႏုိင္ငံေတြၾကားမွာ ယံုၾကည္စိတ္ခ်မႈေတြကို ၿပိဳပ်က္သြားေစႏုိင္တဲ့ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မႈေတြကို အဆံုးသတ္ဖို႔နဲ႔ ေဆြးေႏြးညိႇႏိႈင္းမႈ လုပ္ငန္းစဥ္ကို ႐ႈပ္ေထြးေအာင္ လုပ္ပစ္တာေတြကို နိဂံုးခ်ဳပ္ၾကဖို႔ ေတာင္းဆိုပါတယ္” လို႔လည္း မင္က ဆက္ေျပာခဲ့ပါတယ္။
မေလးရွား ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး အနီဖာ အာမင္ကေတာ့ အာဆီယံ ၀န္ႀကီးေတြက အျငင္းပြားမႈကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းရာမွာ ကိုယ့္ကုိယ္ကုိယ္ ထိန္းခ်ဳပ္မႈရွိၾကဖို႔ ေတာင္းဆိုပါတယ္လို႔ ေျပာၾကားသြားခဲ့ၿပီး တ႐ုတ္ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ၀မ္ရီကေတာ့ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မႈေတြဟာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံပိုင္နက္ထဲမွာသာ ျဖစ္ေနခဲ့တာျဖစ္ၿပီး တျခား နယ္ေျမပိုင္နက္ ေတာင္းဆိုသူေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ၿပီး ဒီကိစၥမွာ စံႏႈန္း ၂ မ်ိိဳး မထားသင့္ဘူးလို႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ သူက “ဒီကိစၥမွာ စံ ၂ မ်ိဳး ခ်မွတ္အသံုးျပဳတာဟာ အျပဳသေဘာ မျဖစ္ႏုိင္ပါဘူး။ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံနဲ႔ အာဆီယံဟာ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အတြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ တည္ၿငိမ္ေရးကို ထိန္းသိမ္းဖို႔ အတူတူ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္စြမ္းရွိပါတယ္။” လို႔ အစည္းအေ၀းျပင္ပမွာ သတင္းေထာက္ေတြကို ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
မေလးရွား ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး အာမင္ကလည္း “အာဆီယံဟာ အခင္အမင္မပ်က္ ေျဖရွင္းမႈတခု ရရွိလာရေအာင္ အေရးပါတဲ့ အခန္းက႑က ပါ၀င္ႏုိင္၊ ပါ၀င္သင့္ပါတယ္။ ဒီထက္ အစည္းအေ၀းမွာ ဒီကိစၥကို ၿငိမ္္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္း ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈရွိရွိ တင္ျပေဆြးေႏြးတာကိုပဲ က်ေနာ္တို႔ ျမင္ခ်င္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔က အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ စတင္မႈကို လုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ ဒီထက္ပိုၿပီး လုပ္ကိုင္ဖို႔ေတာ့ လိုအပ္ေနပါတယ္။” လို႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ၾသဂုတ္လ ၅ ရက္ေန႔မွာေတာ့ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံျခာေရး၀န္ႀကီး ၀မ္ရီက သူ႔ႏုိင္ငံက အျငင္းပြားေနတဲ့ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္တြင္း နယ္ေျမေတာင္းဆိုမႈကို ရပ္ဆိုင္းလိုက္ၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာဆိုခဲ့ၿပီး အဲဒီစီမံခ်က္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေမးျမန္းခဲ့တဲ့ သတင္းေထာက္ေတြကို “တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက ရပ္ထားလိုက္ပါၿပီ” လို႔ ေျဖၾကားခဲ့ၿပီး သူတို႔အေနနဲ႔ ေလယာဥ္ငွားၿပီး ကိုယ္တိုင္သြားေရာက္ ၾကည့္႐ႈဖို႔ သင့္တဲ့အေၾကာင္း ေျပာခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
တကယ္ပဲ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္တြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းတည္ၿငိမ္မႈရွိလာေတာ့မွာပါလား။ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက သူ႔ရဲ႕ ကၽြန္းတည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ တခုလံုးနီးပါးကို ပိုင္ဆိုင္ထိန္းခ်ဳပ္ေရး ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈကို တကယ္ပဲ အာဆီယံအဖြဲ႔၀င္ႏုိင္ငံေတြနဲ႔ အေမရိကန္ရဲ႕ ေတာင္းဆိုမႈကို လိုက္ေလ်ာရပ္ဆိုင္းေပးလိုက္တာပါလား။ လားေပါင္းမ်ားစြာကေတာ့ က်န္ရွိေနဆဲျဖစ္ပါေၾကာင္း။ ။
စိုးေနလင္း
