ရန္ကုန္မွာ ဇူလိုင္လ ၂၂ ရက္ေန႔ကေန ၂၄ ရက္ေန႔အထိ တိုင္းရင္းသား အဆင့္ျမင့္ကိုယ္စားလွယ္ေတြနဲ႔ အစိုးရ ကုိယ္စားလွယ္ေတြ တႏိုင္ငံလုံး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး (အန္စီေအ) ေဆြးေႏြးပြဲ က်င္းပစဥ္မွာ အစိုးရတပ္ေတြရဲ႕ ကခ်င္ျပည္နယ္၊ မြန္ျပည္နယ္နဲ႔ ကရင္ျပည္နယ္ေတြမွာ ထုိးစစ္ေတြဟာ အန္စီေအ သေဘာတူညီခ်က္ရဖို႔ အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္တယ္လို႔ ညီညြတ္ေသာ တိိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ား ဖက္ဒရယ္ေကာင္စီ (ယူအန္အက္ဖ္စီ) က ထုတ္ျပန္ပါတယ္။ အန္စီေအ လက္မွတ္ထိုးရာမွာ အားလုံးပါ၀င္လက္မွတ္ေရးထိုးေရးနဲ႔ အသိသက္ေသ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ပါ၀င္ခြင့္ေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုထားပါတယ္။ ယူအန္အက္ဖ္စီ ေခါင္းေဆာင္တဦးျဖစ္တဲ့ ႏိုင္ဟံသာကို ဒီဗြီဘီက ေမးျမန္းထားပါတယ္။ ညီညြတ္ေသာ တိိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ား ဖက္ဒရယ္ေကာင္စီရဲ႕ ဇူလိုင္ ၂၇ ရက္ေန႔ထုတ္ ေၾကညာခ်က္မွာ တိုက္ပြဲေတြ ဆက္လက္ျဖစ္ပြားေနတဲ့ကိစၥဟာ တႏိုင္ငံလုံး ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈရပ္စဲေရး သေဘာတူညီခ်က္ ရရွိေရးမွာ အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္တယ္လို႔ ပါရွိပါတယ္။ ဒီသေဘာထားနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ရွင္းျပေပးပါခင္ဗ်။ “ဒါကေတာ့ တကယ္အမွန္ပါပဲေလ။ အမွန္ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔က တဖြဲ႔နဲ႔တဖြဲ႔အေပၚမွာေပါ့၊ တဖက္နဲ႔တဖက္ေပါ့ဗ်ာ ယုံၾကည္မႈရွိဖို႔ ဆိုတဲ့ေနရာမွာ ဒါကေတာ့ ဒီတိုက္ပြဲေတြကို က်ေနာ္တို႔က ထိန္းသိမ္းဖို႔ေတာ့ လိုမယ္။ တဖက္က က်ေနာ္တို႔က တႏိုင္ငံလုံး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးကို ႀကိဳးပမ္းေနတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ၾကားထဲမွာလည္း အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးကို ႀကိဳးပမ္းေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ေဆြးေႏြးပဲြေတြမွာ ေဆြးေႏြးပြဲျဖစ္လိုက္ၿပီဆိုရင္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ကခ်င္ေတြက ေျပာတယ္ဗ်၊ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဒီမွာ ေဆြးေႏြးလိုက္ၿပီဆုိရင္ အဲဒီမွာ တိုက္ပြဲေတြက စေနၿပီ။ တိုက္ပဲြေတြက ျဖစ္ၿပီ။ ထိုးစစ္ေတြက အစိုးရဘက္က ထိုးစစ္ေတြက လုပ္လာၿပီ။ အဲဒီပုံစံမ်ဳိး ေတြ႔ႀကဳံေနရတာ မ်ားေနၿပီ။ အခုလည္း ဒီလိုပါပဲေနာ္။ က်ေနာ္တို႔ ရန္ကုန္မွာ သြားေဆြးေႏြးတယ္။ အဲဒီတခ်ိန္တည္းမွာ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ တိုက္ပြဲေတြ ျပင္းထန္တယ္။ ရွမ္းျပည္နယ္မွာလည္း တိုက္ပြဲေတြ ေတာ္ေတာ္ေလးကို နီးကပ္လာေနၿပီေနာ္၊ တပ္အင္အားေတြ အမ်ားႀကီး တိုးခ်ဲ႕လာေနၿပီ။ ဒါေတြကေတာ့ သံသယရွိစရာပဲလို႔။” ဒီလုိျဖစ္စဥ္က ျဖစ္႐ုိးျဖစ္စဥ္ပဲလား။ သမုိင္းေၾကာင္းအရ တိုင္းရင္းသားေတြ ဘယ္လိုျဖတ္သန္းခဲ့ၾကဖူးသလဲ။ “ဒါေတြက အခု ဒီအပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး ကာလမွာပဲေလ၊ အပစ္အခတ္ရပ္စဲႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းေနတဲ့ ကာလမွာပဲ ဒီကိစၥေတြက ျဖစ္လာတယ္ဗ်။ ဒီ ၁ ႏွစ္ ၂ ႏွစ္အတြင္းမွာပဲဗ်ေနာ္။ အဲဒါက ကခ်င္ဘက္ကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလးကို ေျပာေနတယ္၊ သူတို႔မွာေတာ့ အဲသလိုမ်ဳိး အေတြ႔အႀကဳံေတြရွိတယ္။ ဥပမာ က်ေနာ္တို႔ လိုင္ဇာမွာ သြားေဆြးေႏြးတာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ျမစ္ႀကီးနားမွာ ေဆြးေႏြးတာပဲျဖစ္ျဖစ္ အစိုးရနဲ႔ ကခ်င္နဲ႔ ေဆြးေႏြးတဲ့အခ်ိန္မွာ ေကအုိင္အို၊ ေကအိုင္ေအနဲ႔ ေဆြးေႏြးတဲ့အခါမွာ အဲသလို တိုက္ပြဲေတြက ျပင္းထန္လာတယ္။ ေနာက္တဖက္ကလည္း က်ေနာ္တို႔ အဖြဲ႔ေပါင္းစုံနဲ႔ေပါ့ဗ်ာ အန္စီစီတီနဲ႔ ေဆြးေႏြးပြဲလုပ္လာၿပီ ဆိုရင္လည္း တိုက္ပဲြေတြက  ျဖစ္လာတတ္တယ္တဲ့။ ဒါက သူတို႔ အေတြ႔အႀကဳံေပါ့။” ယူအန္အက္ဖ္စီ ေၾကညာခ်က္ထဲမွာ တႏိုင္ငံလုံး ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈ ရပ္စဲေရး လက္မွတ္ထိုးတဲ့အခါ အဖြဲ႔အစည္းေပါင္းစုံ အားလုံးပါ၀င္ေရးကို အေရးဆိုထားပါတယ္။ အားလုံး ပါ၀င္လက္မွတ္ေရးထိုးႏိုင္ေရးဟာ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ အင္အားစုေတြအတြက္ ဘယ္ေလာက္ အေရးႀကီးပါသလဲ။ “ဒီလိုပါ၊ အခုဆိုရင္ ေျပာမယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ အန္စီစီတီ (တႏိုင္ငံလုံး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးဆိုင္ရာ ညိႇႏႈိင္းေရးအဖြဲ႔) ထဲမွာ အဖြဲ႔ ၁၆ ဖြဲ႔  ပါ၀င္ၿပီးေတာ့၊ ဒါ အန္စီစီတီတုန္းကေနာ္၊ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ အားလုံးပါ၀င္ၿပီးေတာ့မွ တႏိုင္ငံလုံး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးအတြက္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့တယ္။ အခုဆိုရင္ေတာ့ အက္စ္ဒီ (အဆင့္ျမင့္ ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔) ကို ဖြဲ႔လိုက္တယ္။ ေအဘီအက္စ္ဒီအက္ဖ္ (ျမန္မာႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာ ေက်ာင္းသားမ်ား ဒီမိုကရက္တစ္တပ္ဦး - ေက်ာင္းသားတပ္မေတာ္) ပါလာတယ္၊ ၁၇ ဖြဲ႔ျဖစ္ၿပီ။ အဲဒီ က်ေနာ္တို႔အားလုံးသည္ တႏိုင္ငံလုံး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး အတြက္ ႀကဳိးပမ္းေနတဲ့ အဖြဲ႔ေတြထဲက အဖြဲ႔တခ်ဳိ႕ကို  ခ်န္ၿပီးေတာ့မွ အဖြဲ႔တခ်ဳိ႕နဲ႔ပဲ အပစ္ရပ္မယ္ဆိုရင္ ဒါေတာ့ မျဖစ္သင့္ဘူးလို႔ က်ေနာ္တို႔ျမင္တယ္။ ဒါက အဖြဲ႔တခ်ဳိ႕ကို အပစ္ရပ္ၿပီးေတာ့မွ က်န္တဲ့အဖြဲ႔တခ်ဳိ႕ကို ဖိတိုက္ေနမယ္ဆိုရင္ ဒါကေတာ့ မိမိတို႔ရဲ႕ ရန္သူကိုေပါ့ေနာ္ ခြဲၿပီးေတာ့မွ ဒါက အျပဳတ္တိုက္ေရး နည္းဗ်ဴဟာအရပဲ က်င့္သုံးေနတယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔က အဲလိုခံယူတယ္။ ေနာက္ တဘက္က က်ေနာ္တို႔ဘက္က ျပန္ၾကည့္ရင္ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ဘ၀တူညီအကိုေတြလို အၿမဲတမ္းလက္တြဲလာတဲ့ တိုင္းရင္းသားေတြျဖစ္တယ္။ ဟိုအဖြဲ႔ကို ခ်န္ထားၿပီးေတာ့မွ က်ေနာ္တို႔ပဲ ရတဲ့အဖြဲ႔နဲ႔ပဲ လုပ္ဖို႔ဆုိတဲ့ဟာကလည္း ဒါေတာ့ မျဖစ္သင့္ဘူး။ ကိုယ့္အခ်င္းခ်င္းအၾကားမွာ သစၥာမေဖာက္သင့္ဘူးလို႔ က်ေနာ္တို႔ျမင္တယ္။ သစၥာေဖာက္လို႔လည္း မရဘူးလို႔လည္း က်ေနာ္တို႔ျမင္တယ္ေလ။ တဘက္က တြက္ၾကည့္ရင္ က်ေနာ္တို႔ တိုင္းရင္းသားေတြဟာ စည္းစည္းလုံးလုံးနဲ႔ က်ေနာ္တို႔က ရပ္တည္ၿပီးေတာ့မွ တုိက္ပြဲ၀င္ရင္လည္း ၀င္မယ္ေနာ္၊ ေဆြးေႏြးရင္လည္း ေဆြးေႏြးမယ္၊ အဲသလို အေနအထားမ်ဳိးမွာမွ ကိုယ့္ရဲ႕ ဦးတည္ခ်က္ကို၊ ပန္းတိုင္ကို ခ်ီတက္ႏိုင္မွာျဖစ္တယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ ခံယူထားတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဟိုအဖြဲ႔ကိုခြဲလိုက္၊ ဒီအဖြဲ႔ကိုခြဲလိုက္ၿပီးေတာ့မွ လုပ္တဲ့ပုံစံမ်ဳိးကေတာ့ ဒါ လုံး၀မျဖစ္သင့္ဘူးလို႔ က်ေနာ္တို႔ျမင္တယ္။" "ေနာက္ တကယ္လို႔ အဖြဲ႔တခ်ဳိ႕ကို ခ်န္ထားၿပီးေတာ့မွ ရတဲ့အဖြဲ႔ေလာက္နဲ႔ လုပ္သြားမယ္ဆိုရင္ အဲဒီ က်န္ေနတဲ့ မီးကေနၿပီးေတာ့မွ တျဖည္းျဖည္းခ်င္း က်ယ္ျပန္႔လာလိမ့္မယ္။ ဥပမာ- က်ေနာ္တို႔ နီးစပ္ရာ မဟာမိတ္ေတြေပါ့ တိုင္းရင္းသားအဖြဲ႔တခ်ဳိ႕ တခ်ဳိ႕က သူတို႔ဒုကၡျဖစ္ရင္ သူတို႔က က်ေနာ္တို႔ဆီကုိ လာၿပီး အကူအညီေတာင္းမယ္။ မကူညီဘဲလည္း ေနလို႔ရမွာ မဟုတ္ဘူးဗ် ဘ၀တူေတြပဲ။ ကေန႔ေျပာမယ္ဆိုရင္ ဥပမာ က်ေနာ္တို႔ နီးစပ္ရာ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ ရွမ္းေတြရွိသလို၊ ရွမ္းျပည္နယ္မွာ ကခ်င္ေတြရွိသလို ဒီလို နီးစပ္တဲ့ ကခ်င္ေတာ္လွန္ေရးနဲ႔ ရွမ္းနဲ႔ မြန္နဲ႔ ကရင္နဲ႔ နီးစပ္႐ုံေတာင္ မကဘူးေနာ္ ဥပမာ - ရခိုင္ဆိုရင္ ကရင္ျပည္နယ္မွာလည္း လာၿပီးအေျခစိုက္တယ္။ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာလည္း လာၿပီးအေျခစိုက္တယ္။ သူတို႔ကေတာ့ တိုက္ေနတာပါပဲ ဘုံရန္သူကို တိုက္တဲ့ေနရာမွာ ေျပာမယ္ဆိုရင္ေပါ့ေနာ္။ အဲဒီေတာ့ ဟိုအဖြဲ႔ကိုခ်န္လိုက္၊ ဒီအဖြဲ႔ကိုခ်န္လိုက္။ သူတို႔ကို ေမာင္းထုတ္ရမလား။ သူတို႔ကို ေမာင္းထုတ္လို႔မရဘူး။ ဥပမာ သူတို႔နဲ႔ ကခ်င္နဲ႔ပဲ အပစ္ရပ္မယ္၊ ရခုိင္ေတြနဲ႔ အပစ္မရပ္ဘူးဆိုရင္၊ ရခိုင္ေတြက အဲဒီမွာပဲ ရွိေနမယ္ဆိုရင္ သူတို႔ရဲ႕လုံၿခဳံေရးအတြက္ ဘယ္လိုတာ၀န္ယူမလဲ။ ဒါကလည္း က်ေနာ္တို႔ ပစ္ပယ္ထားလို႔ မရဘူး။ သူတို႔အတြက္ အခြင့္အေရးမရဘူးဆိုရင္ေတာ့ သူတို႔ကေတာ့ ဆက္တိုက္ရမွာပဲ။ အဲဒီလိုအေနအထားမ်ဳိးပါဗ်။” တႏိုင္ငံလုံး ပစ္ခတ္တိုက္ခုိက္မႈ ရပ္စဲေရးစာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးတဲ့အခါ ႏိုင္ငံတကာေပါ့ ကုလသမဂၢ၊ တ႐ုတ္၊ ဂ်ပန္၊ အေမရိကန္၊ အာဆီယံ၊ အီးယူ စသျဖင့္ တိုင္းရင္းသားေတြဘက္က အဆုိျပဳေတာ့ ဒီအဆိုျပဳခ်က္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ အစိုးရနဲ႔ ေျပာဆိုညိႇႏႈိင္းရမယ္လို႔ ၾကားသိရပါတယ္။ အဲဒီကိစၥက ဘာျဖစ္လို႔ လိပ္ခဲတည္းလည္းျဖစ္တာလဲ။ “ဒီလိုပါ။ က်ေနာ္တို႔က အဆက္ဆက္ပဲ ေဆြးေႏြးလာတယ္ဗ်ာ။ အစိုးရဘက္က ဘယ္လိုရပ္တည္လဲဆိုေတာ့ ကေန႔ က်ေနာ္တို႔နဲ႔ အရင္က ေဆြးေႏြးပဲြေတြထဲမွာ ပါပါလာေနတဲ့ ယူအန္ရယ္၊ အာဆီယံရယ္၊ တ႐ုတ္ရယ္ ဒီသုံးဖြဲ႔ကိုပဲ အသိသက္ေသအေနနဲ႔ အသိအမွတ္ျပဳခ်င္တယ္ဗ်။ ဒါကေတာ့ အစိုးရရဲ႕ ရပ္တည္ခ်က္ေပါ့ဗ်ာ။ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ အဲဒါနဲ႔ မလုံေလာက္ဘူးလို႔ ျမင္တယ္။ တဘက္က ယူအန္တို႔၊ အာဆီယံတို႔ပါတာေတာ့ ပိုေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မလုံေလာက္ေသးဘူး။ ဥပမာ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းဆိုရင္ အီးယူကလည္း ပါလာဖို႔ လိုပါတယ္။ ေနာက္တဘက္က ႏိုင္ငံအေနနဲ႔ တ႐ုတ္တခုတည္းဆိုရင္၊ တျခားႏိုင္ငံေတြ မပါဘူးဆိုရင္ ဒါကလည္း ဟိုရပ္တည္မႈေတြ ႏိုင္ငံေရး ေရွ႕ကာလမွာ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာက တဘက္ေစာင္းနင္း ျဖစ္သြားႏိုင္တယ္။ ဥပမာ - ဒါေၾကာင့္ေပါ့ က်ေနာ္တို႔က တ႐ုတ္ပါရင္ ကဲ အေမရိကန္လည္းပါရင္ ဘာျဖစ္လဲ။ ဥပမာ ဂ်ပန္လည္း ပါရင္ ဘာျဖစ္လဲ။ တဘက္က ေျပာမယ္ဆိုရင္ တ႐ုတ္က အိမ္နီးနားခ်င္းျဖစ္လို႔ ဆက္စပ္ေနတယ္။ ဒီလိုပဲ ထုိင္းတို႔၊ အိႏၵိယတို႔လည္း ပါ၀င္ဖို႔လိုတယ္။ ဆက္စပ္ေနတာပါပဲ။ သေဘာကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ဘက္က ရပ္တည္တာကေတာ့ မွန္မွန္ကန္ကန္နဲ႔ ႐ုိး႐ုိးသားသားသာ ရပ္တည္မယ္ဆုိရင္၊ လုပ္ေဆာင္မယ္ဆိုရင္ ဒီ အသိသက္ေသေတြကေတာ့ မ်ားေလေကာင္းေလေပါ့။ ဘာမွ စိုးရိမ္စရာမရွိဘူးလို႔ က်ေနာ္တို႔ထင္ပါတယ္။” ႏွစ္ေပါင္း ၆၀ ေက်ာ္ျဖစ္ပြားတဲ့ ျပည္တြင္းစစ္ဟာ ရပ္စဲဖို႔အတြက္ အခုကာလေလာက္ နီးစပ္တာမ်ဳိး မႀကဳံဘူး၊ မၾကားဖူးဘူး။ ႏွစ္ဘက္စလုံးပင္ပန္းတာ ျမင္ရပါတယ္။ တိုးတက္မႈေတြျမင္ရသလို တဘက္ကလည္း တိုက္ပြဲေတြျဖစ္ေနတာလည္း တလမွမျပတ္ဘဲ ျဖစ္ေနတယ္။ ဒီေတာ့ ဒီတခါ လက္မွတ္ထိုးၾကရင္ေရာ မတိုက္ၾက၊ မခိုက္ၾကဖို႔ ဘယ္ေလာက္ အာမခံခ်က္ရွိၿပီး ျပည္သူေတြ ဘယ္ေလာက္ စိတ္ခ်ရမလဲခင္ဗ် ႏွစ္ဘက္စလုံးကို။ “ဒါေၾကာင့္ပါ က်ေနာ္တို႔က ဒီတခါ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး လုပ္မယ္ဆိုရင္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးရဲ႕ စာခ်ဳပ္စာတမ္းမွာလည္း ခိုင္ခို္င္မာမာရွိဖို႔ လိုတယ္။ ေနာက္ အသိသက္ေသေတြကလည္း ခုိင္ခိုင္မာမာရွိဖို႔ လိုတယ္။ အဲသလို ခိုင္မာတဲ့ အေနအထားမ်ဳိးကုိ က်ေနာ္တို႔ ႀကိဳးပမ္းၿပီးေတာ့ ဖန္တီးေနတာျဖစ္တယ္ဗ်။” အန္ကယ္တို႔ပါ၀င္တဲ့ အဆင့္ျမင့္ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔က ခ်င္းမိုင္မွာ တိုင္းရင္းသား  ထိပ္သီးေခါင္းေဆာင္ေတြကို ျပန္လည္ရွင္းျပရာမွာ ႏွစ္ဘက္ အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးပြဲရဲ႕ ျမင္ကြင္းက ဘယ္လိုပါလဲခင္ဗ်။ “အဓိကအားျဖင့္ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔က မၾကာခင္တုန္းက က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ ယူပီဒဗလ်ဴစီနဲ႔ သြားေဆြးေႏြးတယ္။ အဲဒီအေျခအေနကို က်ေနာ္တို႔တင္ျပတယ္။ တခ်ဳိ႕ကိစၥေတြမွာ က်ေနာ္တို႔ အက္စ္ဒီအေနနဲ႔ ဆုံးျဖတ္ေပးလို႔ မရဘူးေလ။ ဒါကေတာ့ ဟို အဓိက အဆုံးအျဖတ္ေပးရမွာက ထိပ္သီးေခါင္းေဆာင္ေတြျဖစ္တယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ေဆြးေႏြးခဲ့တဲ့ အေနအထားေတြကို၊ အေျခအေနေတြကို က်ေနာ္တို႔ လာၿပီးတင္ျပတယ္။ ေနာက္ တခ်ဳိ႕ အေရးႀကီးတဲ့ အပိုင္းေတြကို သူတို႔ရဲ႕ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို ရယူတာျဖစ္တယ္။” အန္ကယ္တို႔ တိုင္းရင္းသားေတြဘက္က ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဘယ္ေလာက္ထိေအာင္ ႐ုိးသားမႈရွိတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္ပါသလဲ။ “ဒီလိုပါ က်ေနာ္တို႔ျမင္တာေလ က်ေနာ္တို႔ တိုင္းရင္းသားေတြဘက္ကဆိုရင္ အစိုးရဘက္က တႏိုင္ငံလုံး  အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး ဖိတ္ေခၚတိုင္း ဖိတ္ေခၚတုိင္းမွာ က်ေနာ္တို႔ ပါ၀င္ခဲ့တယ္။ ႏိုင္ငံေရးျပႆနာကို ႏိုင္ငံေရးအရ ေျဖရွင္းႏိုင္ဖို႔ က်ေနာ္တို႔ အၿမဲတမ္း ႀကိဳးပမ္းခဲ့တယ္ဗ်။ ဥပမာ သမိုင္းေၾကာင္းနဲ႔ နည္းနည္းခ်ီၿပီး ျပန္ေျပာရမယ္ဆိုရင္ ၁၉၅၈ ခုမွာ၊ ဟုိတုန္းကေတာ့ ဦးႏုအစိုးရရဲ႕ ပထမ အစိုးရေပါ့ေနာ္ ဖိတ္ေခၚတယ္၊ ဥပမာ မြန္တို႔၊ ရခို္င္တို႔၊ ပအို႔၀္တို႔ လက္ခံသြားတယ္။ လက္နက္ကိုေတာင္ စြန္႔ခဲ့ဖူးတယ္ဗ်။ ဒါေတာင္မွ ေနာက္ဆုံးကေတာ့ ဘာမွ ကိုယ့္အတြက္ အာမခံခ်က္မရွိဘူး။ အခြင့္အေရးလည္း မရဘူး။ ဒါေတာင္ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းက အာဏာသိမ္းၿပီးေတာ့ ၆၃ ခုႏွစ္မွာ ျပန္ေခၚတယ္။ အဖြဲ႔တိုင္းလိုလို လာျပန္ေတြ႔တာပဲ ေဆြးေႏြးတာပဲဗ်။ ဒါေပမယ့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းရဲ႕ဟုိတုန္းက ရပ္တည္ခ်က္က ဘာလဲဆိုေတာ့ လက္နက္နဲ႔ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လဲလွယ္ေရးတဲ့၊ လက္နက္ကုိပဲ စြန္႔ခိုင္းေနျပန္ၿပီဗ်၊ အဲဒီေတာ့ ဘယ္အဖြဲ႔ကမွ လက္မခံေတာ့ဘူးဗ် အဲလို။ ေနာက္ ၈၈ ေနာက္ပိုင္း တျပည္လုံး အုံႂကြမႈျဖစ္ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ ဒီ န၀တ၊ နအဖ စစ္အစိုးရလက္ထက္ သူတို႔လည္း အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး ျပန္ေခၚတယ္။ အဖြဲ႔ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား  ပါခဲ့တယ္ဗ်။ ေနာ္ လက္ခံခဲ့တယ္။" "ဒါေပမယ့္ ေနာက္ဆုံး တခ်ဳိ႕အဖြဲ႔ေတြ မပါႏိုင္တာက ဘာလဲဆိုေတာ့ အဲဒီသူတို႔ရဲ႕ မ႐ုိးသားတဲ့၊ မူမမွန္တဲ့ မူအရေပါ့ေနာ္ ဒီ ၉၆ ခုႏွစ္ဆန္းေလာက္က်ေတာ့ အဲဒီ လာေဆြးေႏြးတဲ့ အပစ္ရပ္ခ်င္တဲ့ အဖဲြ႔ေတြကို အားလုံးလက္နက္အပ္ခိုင္းတဲ့ အေနအထားမ်ဳိးနဲ႔ အက်ပ္ကိုင္တာ။ အဲဒီမွာ အမ္ဒီေအဆိုတဲ့ ဦးခြန္ဆာတို႔အဖြဲ႔ေတြလို၊ ရခိုင္ျပည္မွာရွိတဲ့ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီလိုဆို လက္နက္ေတာင္ စြန္႔လိုက္ရတဲ့ အေနအထား။ အစပိုင္းမွာ အပစ္ရပ္တဲ့လူေတြ၊ ဥပမာ- ကိုးကန္႔တို႔ ၀ တို႔ဆိုရင္ အခြင့္အေရး အမ်ားႀကီးပဲ။ ဒုတိယမွာ ၾကားမွာ အပစ္ရပ္တဲ့လူက အခြင့္အေရး အထိုက္အေလ်ာက္၊ ေနာက္ပိုင္းမွာ အပစ္ရပ္ခ်င္တဲ့လူေတြကို လက္နက္ေတာင္ခ်ခိုင္းတယ္ဆိုတဲ့ အေနအထားမ်ဳိး။ ဒါ မမွန္ကန္တဲ့ အေနအထား။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ကတိေပးထားတယ္ သူတို႔ကေတာ့ ဒါကေတာ့ အာဏာသိမ္းထားတဲ့ စစ္အစိုးရျဖစ္တယ္၊ သူတို႔ကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးအရ အေျဖမေပးႏိုင္ဘူး၊ ေဆြးေႏြးလို႔ မရဘူး။ ေနာက္ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ တက္လာတဲ့ အစိုးရက်ရင္ သူတို႔ကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးအရ ေဆြးေႏြးဖို႔ကို စီစဥ္ေပးမယ္။ သူတို႔ကလည္း ဖြဲ႔စည္းပုံေရးၿပီးေတာ့ ေရြးေကာက္ပဲြလုပ္ေပးမယ္ဆိုၿပီး ကတိေတြ ေပးထားတယ္။ အဲဒီေပၚမွာ တိုင္းရင္းသားေတြက ေစာင့္ေမွ်ာ္ခဲ့တယ္ဗ်။ ဒါေပမယ့္ ဖြဲ႔စည္းပုံလည္း ေရးၿပီးေရာ ေရြးေကာက္ပဲြလည္း လုပ္ေတာ့မယ္ဆိုတဲ့ အခါက်ေတာ့ေနာ္၊ အဲဒါနဲ႔ နီးတဲ့အခါက်ေတာ့ ဒီအပစ္ရပ္တဲ့အဖြဲ႔ကို ခင္ဗ်ားတို႔တပ္ဖြဲ႔ေတြကို အားလုံး ဘီဂ်ီအက္ဖ္ နယ္ျခားေစာင့္တပ္၊ ဒါမွမဟုတ္ ျပည္သူ႔စစ္အသြင္ေျပာင္းပါ။ မေျပာင္းရင္ တိုက္မယ္ဆိုၿပီးေတာ့ အက်ပ္ကိုင္လာတဲ့ပုံမ်ဳိး။ ႏိုင္ငံေရးအရ မေျဖရွင္းဘဲနဲ႔ ေနာက္ဆုံးကေတာ့ ၿပီးလာတဲ့ အေတြ႔အႀကဳံအရ ဆုိရင္ေတာ့ လက္နက္ကိုင္တပ္ေတြကို ျဖဳတ္သိမ္းဖို႔ပဲ သူတို႔က ႀကိဳးပမ္းခဲ့တယ္။ ႏိုင္ငံေရးအရ မေဆြးေႏြးခဲ့ဘူးဗ်၊ မေဆြးေႏြးခ်င္ဘူး။ အဲဒါေၾကာင့္ မေျပလည္တာျဖစ္တယ္။” အစိုးရနဲ႔ တိုင္းရင္းသားေတြ ႏွစ္ဘက္စလုံးက ဒီႏွစ္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္အတြင္းမွာ တျပည္လုံး အပစ္ရပ္စာခ်ဳပ္ လက္မွတ္ထိုးေရးကို လိုလားတယ္လို႔ အသီးသီး ထပ္ကာထပ္ကာ ေျပာေနၾကပါတယ္။ တကယ္လက္ေတြ႔မွာ ေႏွာင့္ေႏွးေနၾကတာက တကယ့္အေျခအေနမွန္က ဘာေၾကာင့္လဲ။ ဘာေၾကာင့္ သေဘာတူညီခ်က္ေတြ မရၾကေသးတာလဲ။ “အဲဒါကလည္း တဘက္က စာခ်ဳပ္ထဲမွာ အခ်က္အလက္ေတြက အာမခံခ်က္ မရွိေလာက္ဘူးလို႔ က်ေနာ္တို႔ျမင္တယ္။ အဲဒီမွာ မေၾကလည္တာရယ္၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ေျပာမယ္ဆိုရင္ေတာ့ အခုက အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သူတို႔က လုပ္တယ္၊ က်ေနာ္တို႔က အဖြဲ႔အားလုံး ပါ၀င္ေရးလို႔ တႏို္င္ငံလုံး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးလို႔ ေႂကြးေၾကာ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဟိုအဖြဲ႔မပါရ၊ ဒီအဖြဲ႔မပါရ ကန္႔သတ္ထားျပန္တယ္။ ဒါကလည္း မ႐ုိးသားဘူးဗ်။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အသိသက္ေသအေနနဲ႔ ဟိုႏိုင္ငံ၊ ဒီႏိုင္ငံကို ဖိတ္ေခၚျပန္ေတာ့လည္း အမ်ဳိးမ်ဳိးေရွာင္ေနျပန္တယ္ဗ်။ ဒါေတြကေတာ့ မ႐ုိးသားတဲ့ လကၡဏာလို႔ က်ေနာ္တို႔ျမင္တယ္ဗ်။ အဲဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔က မခုိင္မာေသးတဲ့ အေနအထားမ်ဳိးမွာ အပစ္မရပ္ေသးတာပါ။ က်ေနာ္တို႔ လက္မခံတာပါ။” အစိုးရကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔နဲ႔ အဆင့္ျမင့္တိုင္းရင္းသားကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔ ရန္ကုန္မွာ ဇူလိုင္လေတြ႔ဆုံပဲြမွာ ၀န္ႀကီးဦးေအာင္မင္းက တျပည္လုံးအပစ္ရပ္ေရးဟာ လက္ရွိအစိုးရ လက္ထက္မွာ မျဖစ္ရင္ ေနာင္အစိုးရလက္ထက္ဆိုရင္ ျဖစ္စဥ္အသစ္နဲ႔ စေကာင္း စရႏိုင္တယ္ ဆုိတဲ့သေဘာ အဖြင့္မိန္႔ခြန္းမွာ ထည့္ေျပာပါတယ္။ ဒီအေပၚ တုံ႔ျပန္မွတ္ခ်က္စကား ေျပာျပပါ။ “ဒါက တဘက္က ေရြးေကာက္ပြဲၿပီးရင္ေပါ့ေနာ္ ေနာက္တက္လာတဲ့လူေတြက လူသစ္ေတြျဖစ္ရင္ ဒါကေတာ့ ေဆြးေႏြးမႈက အသစ္ျဖစ္၊ အသစ္လို ျဖစ္မွာေပါ့ဗ်ာ။ ဒါကလည္း ဓမၼတာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဒါနဲ႔ ၿခိမ္းေျခာက္ၿပီးေတာ့ မခိုင္မာဘဲနဲ႔ အျမန္အပစ္ရပ္ေရး  ဆိုၿပီးေတာ့မွ ဆြဲရင္လည္း ဒါကမျဖစ္သင့္ဘူး။ တဘက္က ျပန္တြက္ၾကည့္ရင္ ေနာက္တက္လာမယ့္ အဖြဲ႔ေတြက ကိုယ္စားလွယ္ေတြ၊ ဥပမာ- အစိုးရဆိုပါစို႔ေပါ့ဗ်ာ ေနာ္။ သူတို႔ဘက္ကလည္း က်ေနာ္တို႔ျမင္တာကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာ ဒီအပစ္အခတ္ရပ္စဲေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ ႏိုင္ငံေရးျပႆနာကို ႏိုင္ငံေရးနည္းအရ ေျဖရွင္းမႈ မလုပ္ႏိုင္ရင္ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံဟာ ဘယ္လိုမွ မေအးခ်မ္းဘူး။ မေအးခ်မ္းရင္ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကိုလည္း အေကာင္အထည္ေဖာ္လို႔ရမွာ မဟုတ္ဘူး။ စီးပြားေရးအရလည္း တိုးတက္ေအာင္၊ ဖြံ႔ၿဖဳိးေအာင္ ဘာမွလုပ္လို႔ မရဘူး။ အေျခခံျပႆနာကေတာ့ ဒီျပည္တြင္းစစ္ကို ဘယ္လိုနည္းနဲ႔ ရပ္တည္မလဲ။ အဲဒီေတာ့ ေနာက္တက္မယ့္ အစိုးရကလည္း ဒါကို မလြႊဲမေရွာင္သာ လုပ္ကိုလုပ္ရမယ္။ ဒါ လုပ္လည္းလုပ္လာၿပီးၿပီလို႔ က်ေနာ္တို႔ျမင္တယ္ေလ။ အဲလိုတဘက္က ဒါကေတာ့ အသစ္ကျပန္လုပ္ရမယ္ ဆုိတဲ့ဟာကေတာ့ အထိုက္အေလ်ာက္ေတာ့ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခု ပါ၀င္ေဆြးေႏြးေနတဲ့ လူေတြထဲမွာလည္း ေနာက္အပတ္မွာ အေရြးမခံ၊ လုံး၀ကို အေရြးမခံရေတာ့ဘူးလို႔ ဒါကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ မေျပာႏိုင္ဘူး။ သူတို႔လည္း ပါလာမွာပဲ။ ေနာက္ တဖက္က ေျပာမယ္္ဆိုရင္ ေနာက္တက္လာမယ့္ အစိုးရအဖြဲ႔က တကယ္လို႔ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရး  တည္ေဆာက္ဖို႔၊ ႏိုင္ငံေရးျပႆနာကို ႏိုင္ငံေရးနည္းနဲ႔ ေျဖရွင္းဖို႔ိကုိ တဘက္က ပိုၿပီးေတာ့မွ အေလးထားတဲ့ ပုဂိဳၢလ္ေတြျဖစ္ရင္ ပိုၿပီးေတာ့ေတာင္ တဘက္က လြယ္သြားႏိုင္တယ္။ ဒါကေတာ့ ေျပာတာေပ့ါေလ။ အလားအလာ ဆုိတာကေတာ့ ေနာက္အစိုးရမွာ အဆိုးၾကည့္ပဲ က်ေနာ္္တို႔ျမင္လို႔ မရႏိုင္ဘူးလို႔ က်ေနာ္ ျမင္ပါတယ္။” အန္ကယ့္အေနနဲ႔ တျခားေျပာစရာက်န္ရွိရင္ ေျပာပါဦးခင္ဗ်ာ။ “အထူးေတာ့မရွိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔ဘက္ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ တိုင္းရင္းသားေတြဘက္က ေျပာမယ္ဆိုရင္ေတာ့ တႏိုင္ငံလုံး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးကို ခုိင္ခိုင္မာမာနဲ႔ ျမန္ျမန္ျဖစ္ခ်င္တယ္။ အဲဒီကေန ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပဲြကို ျမန္ျမန္တက္ခ်င္တယ္။ အဓိကအားျဖင့္ ဒီျပႆနာကို က်ေနာ္တို႔ မေျဖရွင္းႏိုင္ရင္ ကိုယ့္အခ်င္းခ်င္း တိုက္ေနတာနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံကလည္း ဒီ သေဘာကေတာ့ ဘယ္လိုမွ မေအးခ်မ္းႏိုင္သလို တဘက္ကလည္း ဘယ္လိုမွ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈဆိုတာ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး။ လူထုေတြ အမ်ားႀကီး ဒုကၡျဖစ္ေနတယ္။ ဒါေတြကို အာဏာရေနတဲ့ အစိုးရဘက္က ဒါက အဓိက စဥ္းစားဖို႔လိုသလို က်ေနာ္တို႔ တိုင္းရင္းသားေတြဘက္ကလည္း သေဘာထားႀကီးႀကီးနဲ႔ တဘက္က က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံ အျမန္ေအးခ်မ္းဖို႔ သေဘာထားဖို႔ လိုပါတယ္။ အဲဒီကိစၥမွာ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြေရာ၊ ျပည္တြင္းက အင္အားစုေတြ အားလုံးအေနနဲ႔လည္း ၀ိုင္း၀န္းေထာက္ခံအားေပးဖို႔ လိုတယ္လို႔ က်ေနာ္ကေတာ့ အဲသလို ေျပာလိုပါတယ္ခင္ဗ်။