ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတရပ္ကို ျပင္ဆင္ရာတြင္ အေျခခံသေဘာတရားဆိုင္ရာ နည္းလမ္း ၂  ရပ္ရွိသည္။ ယင္းတို႔မွာ (၁) သတ္မွတ္နည္းလမ္းအတိုင္း ျပင္ဆင္ျခင္း (Formal Way) ႏွင့္ (၂) သတ္မွတ္နည္းလမ္းအတိုင္းမဟုတ္ဘဲ ျပင္ဆင္ျခင္း (Informal Way) ဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္။ သတ္မွတ္နည္းလမ္းအတိုင္း ျပင္ဆင္ျခင္းနဲ႔ စပ္လ်ဥ္း၍ ဥပမာျပရလွ်င္ ျမန္မာႏုိင္ငံ လက္ရွိ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒပါ ျပ႒ာန္းခ်က္တရပ္ရပ္ကို ျပင္ဆင္လိုလွ်င္ မည္သို႔ျပင္ဆင္ရမည္ကို အေျခခံဥပေဒ၏ အခန္း ၁၂ မွာ ပုဒ္မ ၄၃၃ မွ ၄၃၆ ထိ တြင္ အတိအက် ျပ႒ာန္းသတ္မွတ္ထားသည္ျဖစ္ရာ သတ္မွတ္ထားသည့္ ထိုနည္းလမ္းအတိုင္း ျပင္ဆင္ရန္ လုပ္ေဆာင္ျခင္းကို သတ္မွတ္နည္းလမ္းအတိုင္း ျပင္ဆင္ျခင္းဟု ဆိုလိုပါသည္။ ယခု သတ္မွတ္ထားသည့္ နည္းလမ္းအတိုင္း ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္တြင္ ျပင္ဆင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ ၾကရာတြင္ ၂၅-၆-၂၀၁၅ ေန႔ မဲခြဲဆံုးျဖတ္ခ်က္အရ မေအာင္ျမင္ဘဲ ႐ႈံးနိမ့္သြားခဲ့သည္ကို အမ်ားသိၾကၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ မဲေပးသည့္ ကိန္းဂဏန္းမ်ားကို ေလ့လာၾကည့္ရာ ပုဒ္မ ၄၃၆ ျပင္ဆင္ေရးႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ေပးသည့္ဆႏၵမဲမ်ားကို ေလ့လာပါက... မဲေပးခြင့္ရွိသူ - ၅၈၃ ဦး ေထာက္ခံမဲေပးသူ - ၃၈၈ ဦး ကန္႔ကြက္သူ - ၁၉၅ ဦး ရွိေၾကာင္း ေတြ႔ရသည္။ ဆႏၵမဲဲေပးသည့္ အရပ္သားအမတ္အေရအတြက္မွာ (၅၈၃-၁၆၆) ၄၁၇ ဦးျဖစ္ရာ၊ ကန္႔ကြက္သူ အရပ္သား အမတ္အေရအတြက္မွာ (၄၁၇-၃၈၈) ၂၉ ဦး ရွိေၾကာင္း ေတြ႔ရသည္။ တနည္းအားျဖင့္ ကန္႔ကြက္သူ ၁၉၅ ဦးမွ တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္ ၁၆၆ ဦးကို ႏုတ္လိုက္ပါက ကန္႔ကြက္သူ အရပ္သားအမတ္ အေရအတြက္မွာ (၁၉၅-၁၆၆) ၂၉ ဦးျဖစ္သည္။ ကန္႔ကြက္သူ အရပ္သားအမတ္မ်ားအား ရာခုိင္ႏႈန္းဖြဲ႔လွ်င္ ၁၀ဝ ÷ ၄၁၇ x ၂၉ = ၇ ရာခုိင္ႏႈန္းရွိေၾကာင္း ေတြ႔ရသည္။ ပုဒ္မ ၄၃၆ ျပင္ဆင္ေရးနဲ႔ စပ္လ်ဥ္း၍ အရပ္သားအမတ္ ၉၃ ရာခုိင္ႏႈန္းက ေထာက္ခံသည့္တိုင္ေအာင္ ျပင္ဆင္ခြင့္ မရေၾကာင္း ေတြ႔ႏိုင္သည္။ (တနည္းအားျဖင့္ ျပည္သူ ၉၃ ရာခုိင္ႏႈန္းက ျပင္ဆင္လိုပါလ်က္ ျပင္ဆင္ခြင့္ မရသည့္ သေဘာျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႔ႏိုင္ေပသည္။) အထက္ပါ ကိန္းဂဏန္းမ်ားနဲ႔ အေျခအေနအရပ္ရပ္အရ ၂၀ဝ၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို သတ္မွတ္ နည္းလမ္း (Formal Way) အတိုင္း ျပင္ဆင္၍ မျဖစ္ႏိုင္ဆိုသည့္ အခ်က္ကို အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္က ျပည္သူမ်ား လက္ေတြ႔က်က် နားလည္သေဘာေပါက္ေအာင္ (၂၅-၆-၂၀၁၅) ေန႔က အခိုင္အမာ သက္ေသထူျပခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတရပ္ကို သတ္မွတ္နည္းလမ္း (Formal Way) အတိုင္း ျပင္ဆင္၍ မရႏိုင္ေတာ့လွ်င္ ဒုတိယနည္းလမ္းျဖစ္ေသာ “သတ္မွတ္နည္းလမ္းအတိုင္း မဟုတ္ဘဲ ျပင္ဆင္ျခင္း” ဆိုသည့္ (Informal Way) ကို ေရြးခ်ယ္ အသံုးျပဳရပါသည္။ သတ္မွတ္နည္းလမ္းအတိုင္း မဟုတ္ေသာ ျပင္ဆင္နည္း (Informal Way) ဆိုသည့္ အဓိပၸာယ္မွာ အက်ဥ္းအားျဖင့္ “ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတြင္ ေဖာ္ျပသတ္မွတ္ထားသည့္ နည္းလမ္းမွအပ အျခားနည္းလမ္း တရပ္ရပ္ကို အသံုးျပဳ၍ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအား ျပင္ဆင္ျခင္း သို႔မဟုတ္ ေျပာင္းလဲျခင္းတို႔ကို ဆိုလိုပါသည္။” Informal Way နဲ႔ စပ္လ်ဥ္း၍ နယ္သာလန္ႏုိင္ငံ သည္ဟိတ္ဂ္ (The Hague) ၿမိဳ႕တြင္ ၃-၆-၂၀၁၅ ရက္ေန႔က အိုင္ဒီအီးေအနဲ႔ နယ္သာလန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဌာနတို႔မွ ႀကီးမႉးက်င္းပခဲ့သည့္ ႏိုင္ငံတကာမွ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာ ပါရဂူမ်ား ပါဝင္ေသာ ေဆြးေႏြးပြဲတြင္ အခ်ိန္မ်ားစြာေပး၍ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ အထူးျပဳ ေဆြးေႏြးေပးရန္ စာေရးသူမွ ေမတၲာရပ္ခံ ေတာင္းဆိုခဲ့သည့္အတြက္ အခ်ိန္ေပး ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ “သတ္မွတ္နည္းလမ္းအတိုင္းမဟုတ္ေသာ ျပင္ဆင္ျခင္း” ဟု ဆိုထားသည့္အတြက္ စည္းမဲ့၊ ကမ္းမဲ့၊ ပရမ္းပတာ ျပင္ဆင္ျခင္းမ်ိဳးဟု အဓိပၸာယ္ မထြက္ပါ။ တရားဝင္ေသာ နည္းလမ္းတမ်ဳိးပင္ ျဖစ္ပါသည္။ သတ္မွတ္နည္းလမ္းျဖင့္ အလုပ္မျဖစ္၍ အလုပ္ျဖစ္ေအာင္ အျခားနည္းလမ္းကို ေရြးခ်ယ္အသံုးျပဳသည့္ သေဘာပင္ ျဖစ္ပါသည္။ အခ်ိဳ႕က “သတ္မွတ္နည္းလမ္းအတိုင္းျပင္ဆင္ျခင္း” ကို ဥပေဒေၾကာင္းအရ ျပင္ဆင္ျခင္းဟု ဖြင့္ဆိုၾကၿပီး “သတ္မွတ္နည္းလမ္းအတိုင္း မဟုတ္ဘဲ ျပင္ဆင္ျခင္း” ကိုမူ ႏိုင္ငံေရးနည္းလမ္းျဖင့္ ျပင္ဆင္ျခင္းဟုလည္း ဆိုၾကသည္။ မည္သို႔ပင္ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုၾကေစကာမူ “သတ္မွတ္နည္းလမ္းအတိုင္း မဟုတ္ဘဲ ျပင္ဆင္သည့္နည္း” သည္ အလြန္က်ယ္ျပန္႔ၿပီး ပညာရွင္တို႔၏ အေတြးအျမင္ အယူအဆကို လိုက္၍လည္းေကာင္း၊ အေျခအေနကို လိုက္၍လည္းေကာင္း ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိႏိုင္ေပသည္။ ျပည္သူမ်ား စဥ္းစားႏိုင္ရန္ နည္းလမ္းတရပ္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲၿပီးေနာက္ ေပၚေပါက္လာမည့္ လႊတ္ေတာ္တြင္ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္က အမ်ားစုအေနအထားရသည္ဆိုပါစို႔ (သို႔မဟုတ္) အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္နဲ႔ တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ား၊ ပူးေပါင္း၍ အမ်ားစုအေနအထားရသည္ဆိုပါစို႔၊ ထိုအေျခအေနမ်ိဳးတြင္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ရန္ မႀကိဳးပမ္းေတာ့ဘဲ... ၁။ လႊတ္ေတာ္ အမတ္တစုက အေရးႀကီး အဆိုတရပ္ တင္မည္။ ၂။ ယင္းအဆိုတြင္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒသည္ ဒီမိုကေရစီစံႏႈန္းမ်ား မညီေၾကာင္း၊ အကိုးအကားမ်ား တင္ျပမည္။ ၃။ ထို႔ေနာက္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒျဖင့္ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံ မည္သည့္အခါမၽွ ထူေထာင္၍ မရႏိုင္ေၾကာင္း၊ ျပည္သူတို႔၏ အခြင့္အေရးလည္း အျပည့္အ၀ မရႏိုင္ေၾကာင္း အက်ိဳးအေၾကာင္း ေဖာ္ျပမည္။ ၄။ ထို႔ေနာက္ အထက္ေဖာ္ျပပါ အေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္ အနာဂတ္ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္၏ အက်ိဳးအလို႔ငွာ ဒီမိုကေရစီစံႏႈန္းမ်ားနဲ႔ ကိုက္ညီေသာ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒသစ္တရပ္ကို ျပည္သူ႔ဆႏၵနဲ႔အညီ ေရးဆြဲ အတည္ျပဳၿပီး ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒသစ္နဲ႔ အညီ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား ျပန္လည္က်င္းပ ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္၍ ႏိုင္ငံေတာ္အား ဆက္လက္စီမံ အုပ္ခ်ဳပ္သြားရန္ အေရးႀကီးအဆို တင္သြင္းမည္။ ၅။ (ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒသစ္ ေရးဆြဲေနစဥ္ ကာလအတြင္း လက္ရွိ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒျဖင့္ လက္ရွိ လႊတ္ေတာ္နဲ႔ လက္ရွိအစိုးရတို႔က ႏိုင္ငံအား စီမံအုပ္ခ်ဳပ္သြားမည္ ျဖစ္သည္။ ဖြဲ႔စည္းပံုအသစ္ ေရးဆြဲအတည္ျပဳၿပီးမွ အစိုးရက လြတ္လပ္ေသာ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္တရပ္ ဖြဲ႔စည္းကာ လႊတ္ေတာ္ကို ဖ်က္သိမ္းၿပီး ေရြးေကာက္ပြဲအသစ္ျပဳလုပ္ရန္ ျဖစ္သည္။) ၆။ အထက္ေဖာ္ျပပါအဆိုကို ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္တြင္ အေခ်အတင္ ေဆြးေႏြးၿပီးေနာက္ မဲခြဲဆံုးျဖတ္မည္။ ၇။ အကယ္၍ အမ်ားစုေထာက္ခံ၍ အဆိုအတည္ျဖစ္လွ်င္ လႊတ္ေတာ္၏ အဆိုပါ ဆံုးျဖတ္ခ်က္သည္ ျပည္သူ႔ဆံုးျဖတ္ခ်က္ျဖစ္၍ သက္ဆိုင္သူအားလံံုးက ဆံုးျဖတ္ခ်က္အတိုင္း လိုက္နာ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ၾကမည္ဆိုလွ်င္ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံသစ္တခု ေပၚေပါက္လာႏိုင္ေခ် ရွိ၊ မရွိ ျပည္သူမ်ား စဥ္းစားႏိုင္ရန္ တင္ျပအပ္ပါသည္။ မွတ္ခ်က္ ၁။ အထက္ေဖာ္ျပပါ စာေရးသူ၏ တင္ျပခ်က္သည္ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္၏ အယူအဆနဲ႔ မူ၀ါဒ မဟုတ္ဘဲ ပုဂၢလိကအျမင္သာ ျဖစ္ေၾကာင္းနဲ႔  ျပည္သူအမ်ား စဥ္းစားႏိုင္ရန္ “သတ္မွတ္နည္းလမ္းအတိုင္း မဟုတ္ဘဲ ျပင္ဆင္ျခင္း” အတြက္ ဥပမာသေဘာ တင္ျပျခင္းသာျဖစ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပအပ္ပါသည္။ စာေရးသူ၏ တင္ျပခ်က္ထက္ ပိုမိုေကာင္းမြန္ေသာ အျခားနည္းလမ္းမ်ားစြာ ရွိႏိုင္ပါေၾကာင္းကိုလည္း ႀကိဳတင္၍ဝန္ခံပါသည္။ ၂။ စာေရးသူ၏ ဤေဆာင္းပါးကို စိတ္ဝင္စားသည့္ ဂ်ာနယ္သတင္းစာမ်ား အေနျဖင့္ ကူးယူေဖာ္ျပ ႏိုင္ပါသည္။ ေမာင္ကိုနီ (တရား႐ုံးခ်ဳပ္ေရွ႕ေန)