ဧပြီလ ၇ ရက်နေ့က စစ်ကောင်စီ၏ နားထင်ကို ဖြိုခွင်းလိုက်သည့် မိုးကြိုးသွား သတင်းတခု ပေါ်ထွက်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီ၏ ယာဉ်ယန္တရားများကို သယ်ဆောင်လာခြင်း သို့မဟုတ် ဖျက်ဆီးလာခြင်းဖြင့် စစ်သည်များ CDM ပြုလုပ်မည်ဆိုပါက ထိုက်တန်သည့် ဆုကြေးငွေများ ပေးအပ်မည်ဖြစ်ကြောင်း NUG က ကြေညာလိုက်ခြင်းပင်။
လေယာဉ် သို့မဟုတ် ရဟတ်ယာဉ်နှင့်အတူ CDM ဝင်ပါက အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅ သိန်း သို့မဟုတ် မြန်မာကျပ်ငွေ သိန်း ၁၀,၀၀၀၊ ဖျက်ဆီးနိုင်လျှင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃ သိန်း သို့မဟုတ် မြန်မာကျပ်ငွေ သိန်း ၆,၀၀၀၊ တိုက်လေယာဉ်ဆီ သိုလှောင်ကန်များအား ထိရောက်စွာ ဖောက်ထုတ်၊ ဖျက်ဆီးနိုင်လျှင် တကန်လျှင် ဆုငွေ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁ သိန်း သို့မဟုတ် မြန်မာကျပ်ငွေ သိန်း ၂,၀၀၀၊ အကြမ်းဖက်စစ်တပ်၏ လက်နက်တိုက်၊ လက်နက်စက်ရုံများအား ဖောက်ခွဲဖျက်ဆီးနိုင်လျှင် ဆုငွေ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁ သိန်း သို့မဟုတ် မြန်မာကျပ်ငွေ သိန်း ၂,၀၀၀ စသည်ဖြင့် များပြားလှသည့် ငွေကြေးပမာဏများ သတ်မှတ်ထုတ်ပြန်ခဲ့ရာ ထိုက်တန်လှသည့် ဆုကြေးဟု ဆိုရပေမည်။
သို့သော် ယခု တလကျော်လာသည့်တိုင်အောင် ထိုနည်းလမ်းဖြင့် CDM ဝင်လာသော အရာရှိ၊ စစ်သည်များ ပေါ်ထွက်မလာသေးပါ။ လုံးလုံးပေါ်ထွက်လာရန်မရှိ ဟူ၍တော့ ယတိပြတ် ပြော၍ မရနိုင်ပေ။ အခါအခွင့် စောင့်နေကြသူများလည်း ရှိနိုင်သည်။ ယာဉ်ယန္တရားများဖြင့် CDM ဝင်လာသူများ မရှိသေးသော်လည်း လက်နက်ငယ်များ ယူဆောင်ကာ ပြည်သူ့ရင်ခွင် ခိုဝင်လာသူများ အစဉ်မပြတ် ရှိနေသည်ကို တွေ့မြင်ကြရသည်။ လက်နက်ပါလာသူများကိုလည်း ပြည်သူ့အဖွဲ့အစည်းအသီးသီးက ထိုက်တန်သည့် ငွေသားများ ချီးမြှင့်နေကြသည်။
စစ်ကောင်စီသည် မလျော်ကန်သည့် အာဏာသိမ်းမှုပြုပြီးနောက် စစ်တပ်သမိုင်းတလျှောက် မကြုံစဘူးသော တစိမ့်စိမ့် စိမ့်ထွက်နေသည့် တပ်တွင်း အာဏာဖီဆန်မှုကို ကြုံတွေ့နေရခြင်းဖြစ်၏။ ထိုအဖြစ်ဆိုးကို ထိန်းချုပ်နိုင်ရန် တပ်မိသားစုဝင်များကိုပါ တင်းကျပ်စွာ ကိုင်တွယ်နေရသည်။ နိုင်ငံရေးငရဲ ကျနေပြီဖြစ်သော စစ်ကောင်စီသည် တပ်မိသားစုဝင်များကိုပါ ငရဲမီးနှင့် ပေးတွေ့စေပြီ ဖြစ်၏။
တော်လှန်သောဒေသများ များပြားလာသည်နှင့်အမျှ တပ်ဖွဲ့ဝင်အင်အား မလုံလောက်သောအခါ ဒေသခံအရပ်သား လူရမ်းကားများကို ပြည်သူ့စစ်ဟု အမည်တပ်၍ လက်နက်ကိုင်သင်တန်းပေးခြင်းဖြင့် ပြည်သူချင်း ပြန်တိုက်ခိုင်းရန်အထိ စစ်ကောင်စီ ခေါင်းဆောင်များက အကြံပက်စက်လာကြသည်။ အရပ်ဘက်ကမူ ၎င်းတို့ကို ပျူစောထီးများဟု ခေါ်သည်။ စစ်ခေါင်းဆောင်များသည် အောက်ခြေစစ်သည်များကို လှည့်ဖြားရန်အတွက် တပ်မတော်ကို ထောက်ခံသည့် ပြည်သူများ ရှိနေသယောင် ပုံဖော်ယူခြင်းလည်း ဖြစ်၏။
အကယ်စင်စစ် မြေပြင်တွင်မူ ပျူစောထီးသည် အင်အားများစွာ မရှိလှပေ။ စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ပုလဲမြို့နယ်အတွင်း ကျေးရွာပေါင်း ၃၀၀ ကျော် ရှိသော်လည်း ပျူစောထီးရွာဟု ပြောလို့ရသည်မှာ ၂ ရွာမျှသာရှိ၏။ ထိုနှစ်ရွာတွင်ပင် ရွာလုံးကျွတ် ပျူစောထီးရှိသည် မဟုတ်ပါ။ စစ်တပ်ထောက်ခံသူတို့နှင့် ယှဉ်တွဲ မနေထိုင်လိုသူများက အခြားဒေသများသို့ ပြောင်းရွှေ့သွားရာ ရွာခံပျူစောထီး ဆယ်ဂဏန်းမျှနှင့် စစ်တပ်က အထိုင်ချကာ ပျူစောထီးရွာဟု အမည်ခံနေခြင်းသာ ဖြစ်သည်။
ပျူစောထီးများကို သေချာလေ့လာကြည့်သောအခါ အမျိုးအစား နှစ်မျိုး ကွဲပြားနေသည်ကို တွေ့ရသည်။ ပထမတမျိုးမှာ မူလကပင် စစ်တပ်ကို မျက်စိမှိတ် ထောက်ခံခဲ့ကြသူများဖြစ်ပြီး ဒုတိယအမျိုးအစားမှာ အကြောက်တရားကြောင့် ပျူစောထီးဖြစ်သွားရသူများ ဖြစ်သည်။ ဒေသခံ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များ၏ ခုခံတိုက်ခိုက်မှုများနှင့် ကြုံတွေ့ရသည့်အခါ အနီးအနားရှိ ရွာများကို မီးရှို့ပြာချခြင်းဖြင့် စစ်တပ်က အကြောက်တရား ရိုက်သွင်းသည်။ ထိုအခါ မိမိတို့၏ အိုးအိမ် ပျက်စီးဆုံးရှုံးရမည်ကို ကြောက်ရွံ့သူတချို့သည် စစ်တပ်နှင့်ပူးပေါင်းကာ ပျူစောထီးအဖြစ် ခံယူသွားကြခြင်း ဖြစ်သည်။
လူအိုတော့ ပန်းပန်၊ အိမ်အိုတော့ ကျားကန် ဆိုသည့် သဘောအတိုင်း စစ်ကောင်စီသည် ပြိုလုဆဲဆဲ စစ်တပ်ကို BGF၊ ပြည်သူ့စစ်၊ ပျူစောထီးတို့ဖြင့် လှည့်ပတ် ကျားကန်နေခြင်း ဖြစ်၏။ အောက်ခြေ စစ်သည်များကို ဘာမှမပူနဲ့၊ ငါတို့နဲ့ပူးပေါင်းမယ့် ပြည်သူရှိတယ်၊ ပြည်သူတချို့ကိုလည်း ဘာမှမပူနဲ့ ငါတို့အလိုကျ လုပ်ပေးရင် မီးမရှို့ဘူးဟု အပြန်အလှန် လှည့်ဖြား ကျားကန်ပေးနေခြင်းဖြစ်သည်။ မဆီမဆိုင် ကျေးရွာများကို မီးလိုက်ရှို့နေခြင်းသည် အကြောက်တရားကြောင့် ပျူစောထီးများ စုဆောင်းရရှိစေရန် ရည်ရွယ်ရင်း ဖြစ်၏။
NUG အပါအဝင် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်း အသီးသီးသည် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များ ပူးပေါင်းလာပါက မည်သို့သော ချီးမြှင့်မှုများ ပြုလုပ်မည်ဟု တရားဝင် ကြေညာထားသော်လည်း BGF၊ ပြည်သူ့စစ်နှင့် ပျူစောထီးများကိုမူ လျစ်လျူရှုလျက်ပင် ရှိနေသေးသည်။ ပျူစောထီးတိုင်းသည် စစ်တပ်ကို အသက်ပေး ထောက်ခံကြမည့်သူများ မဟုတ်သည်ကို အလေးဂရုမူသင့်သည်။ ကိုယ်ကျိုးစီးပွားရှာလိုသူနှင့် ကိုယ်ကျိုးစီးပွား ကာကွယ်လိုသူများသာ ပျူစောထီးများ ဖြစ်နေသည်။ ပျူစောထီးများ၏ တူညီသောအချက်မှာ ဘယ်သူသေသေ ငတေမာရင်ပြီးရော သဘောထား ရှိကြသူများ ဖြစ်၏။ ၎င်းတို့သည် ခံယူချက်ဖြင့် လုပ်ကိုင်နေကြသူများ မဟုတ်ပေ။
ထိုသူများကို စည်းရုံးဆွဲဆောင်လိုလျှင် ငွေကြေးနှင့် အခွင့်အရေးပေးရန်သာ လိုပါလိမ့်မည်။ စစ်တပ်ထဲမှ ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိသူကို သတ်ဖြတ်ထွက်ပြေးလာလျှင် ဆုကြေး မည်မျှ ချီးမြှင့်မည်၊ ဗိုလ်မှူးအဆင့် ဆိုပါက မည်မျှ၊ ဗိုလ်မှူးကြီးအဆင့် ဆိုပါက ဘယ်လောက်အထိဟု သတ်မှတ် ထုတ်ပြန်ပေးပါက လုပ်ကြံထွက်ပြေးလာမည့် BGF၊ ပြည်သူ့စစ်နှင့် ပျူစောထီး များစွာ ပေါ်ထွက်လာနိုင်သည်။ စစ်တပ်နှင့် အနီးကပ် ဆက်ဆံနေရသည့် ၎င်းတို့အတွက်လည်း အပန်းကြီးသည့်ကိစ္စ မဟုတ်ပေ။
ပြိုလုလုအိမ်ကိုပဲ လှိမ့်ဖြိုနေ၍ မရပေ။ ကန်ထားသည့် ကျားများကိုလည်း အမြန်ဖြိုမှ ပြိုချိန်မြန်မည် ဖြစ်ပါကြောင်း မီးမောင်းထိုး ဆော်ဩလိုက်ရပါသည်။
မြတ်ကောင်းခန့်
မြန်မာ့ရုပ်ရှင်အနုပညာ လောကပြန်လည်ရှင်သန်နိုးထလာမှာကို မနာလိုမရှုဆိတ်တဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေက ရုပ်ရှင်ရုံတွေ ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်တဲ့အပေါ် နှောင့်ယှက်ဟန့်တားနေတယ်လို့ စစ်ကောင်စီ ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီး ဦးမောင်မောင်အုန်းက ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။
ရုပ်ရှင်ရုံတွေ ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်ပြသရာမှာ တွေ့ကြုံရတဲ့ အခက်အခဲတွေနဲ့ ပေါင်းစပ် ညှိနှိုင်းခြင်း အစည်းအဝေးကို မေလ ၆ ရက်က ရန်ကုန်မြို့ ဗဟန်းမြို့နယ်ရှိ ပြန်ကြားရေးနှင့် ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေးဦးစီးဌာန ရုပ်ရှင်မြှင့်တင်ရေး အစည်းအဝေးခန်းမမှာ ကျင်းပရာမှာ ပြောဆိုခဲ့တာပါ။
ရုပ်ရှင်ရုံတွေ ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်ပြသခွင့်ပြုခဲ့တာဟာ ရုပ်ရှင်လောကသားတွေ စားဝတ်နေရေး ပြေလည်စေရေး၊ ပြိုလဲလု နီးပါးဖြစ်ခဲ့တဲ့ ရုပ်ရှင်အနုပညာလုပ်ငန်းတွေ ပုံမှန် ပြန်လည်လှုပ်ရှား သက်ဝင်စေရေးနဲ့ ရုပ်ရှင်ဇာတ်ကား ထုတ်လုပ်သူနဲ့ ရုပ်ရှင်ရုံပိုင်ရှင်တွေလုပ်ငန်း တွေ ပြန်လည်အဆင်ပြေစေဖို့ ရည်ရွယ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ပေမဲ့ အခက်အခဲနဲ့ အဖျက်အမှောင့်တွေ ကြုံတွေ့နေရလို့ မျှော်မှန်းထားသလောက် ခရီး မရောက်သေးဘူးလို့ အစည်းအဝေးမှာ စစ်ကောင်စီဝန်ကြီး ဦးမောင်မောင်အုန်းက ဝန်ခံပြောကြားလိုက်ပါတယ်။
အခုအချိန်ဟာ အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီရဲ့ ဆောင်ရွက်ချက်တွေကို နည်းလမ်းပေါင်းစုံနဲ့ ဟန့်တားနှောင့်ယှက်နေကြကြောင်းနဲ့ အနုပညာရှင်တချို့ကို ခြိမ်းခြောက်တွေ ပြုလုပ်နေတာကို ကြားသိရလို့ လွန်စွာစိတ်မကောင်း ဖြစ်မိတယ်လို့လည်း စစ်ကောင်စီ ဝန်ကြီးက ပြောပါတယ်။
ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါ မြန်မာနိုင်ငံကို စတင်ပျံနှံ့ချိန်ကတည်းက ပိတ်ထားတဲ့ နိုင်ငံတဝန်းက ရုပ်ရှင်ရုံတွေကို ပြီးခဲ့တဲ့ ဧပြီ ၁၇ ရက် မြန်မာနှစ်ဆန်း ၁ ရက်နေ့မှာ စစ်ကောင်စီက အတင်းဖိအားပေးပြီး ပြန်ဖွင့်ခဲ့ပေမဲ့ ကြည့်ရှုသူ မရှိတဲ့ အတွက် ရုပ်ရှင်ရုံတချို့ ပြန်ပိတ်နေရတာ ဖြစ်ပါတယ်။
စစ်ကောင်စီဟာ နိုင်ငံတော် အာဏာကို တရားမဝင် သိမ်းယူပြီးနောက် ရုပ်ရှင်လောကသား တွေအပါအဝင် အနုပညာရှင်တွေကို မတရားဖမ်းဆီး ထောင်ချ၊ ပြည်သူတွေကို သတ်ဖြတ်နေတဲ့ အတွက် စစ်အာဏာရှင်တွေကို ပြည်သူလူထုက နည်းလမ်းပေါင်းစုံနဲ့ ဆန့်ကျင်နေကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။
Photo-MOI
မြန်မာ့ရိုးရာ အတာသင်္ကြန်မှာ အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီ ကြိုးဆွဲရာ မပါဝင်ကြဘဲ အွန်လိုင်းပေါ်ကတဆင့် သံချပ်တွေထိုးကာ ခေတ်သရုပ်ကို ပီပြင်ထင်ရှားစေတဲ့ စာသားတွေ ရွတ်ဆိုကာ ဆင်နွှဲခဲ့ကြတဲ့ တော်လှန်သံချပ်အဖွဲ့တွေကို အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးချုပ် မန်းဝင်းခိုင်သန်းက နှစ်သစ်ကူး ဂုဏ်ပြုငွေတွေ ချီးမြှင့်လိုက်ပါတယ်။
နှစ်စဉ်ရိုးရာမပျက် ပျော်ရွှင်စွာ ဆင်နွှဲခဲ့ကြတဲ့ မြန်မာ့နှစ်သစ်ကူး အတာသင်္ကြန်ပွဲတော်ကိုတော့ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက အာဏာသိမ်းခဲ့တဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှစ်နဲ့ အခု ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွေမှာ ပြည်သူတရပ်လုံးက ပါဝင်ဆင်နွှဲခြင်း မပြုလုပ်ကြဘဲ တော်လှန်သင်္ကြန်အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီကာလတွေအတွင်း ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးရဲဘော်တွေရဲ့ သံချပ်တွေက တော်လှန်ရေးရဲ့ သရုပ်သကန်၊ သင်္ကြန်သံချပ်တို့ရဲ့ အနှစ်သာရတို့ကို ပေါ်လွင်စေပြီး ပြည်သူလူထုကို စိတ်အားတက်ကြွစေရုံသာမက ဘဝအမောပြေစေမယ့် ရသတို့ကိုလည်း ပေးစွမ်းနိုင်ခဲ့တာကို တွေ့မြင်ခံစားရတယ်လို့ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးချုပ် မန်းဝင်းခိုင်သန်းရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြပါတယ်။
ထုတ်ပြန်ချက်မှာတော့ နာမည်ကြီး တော်လှန်ရေးသံချပ်အဖွဲ့တွေ ဖြစ်ကြတဲ့ ဒေါင်းတို့မျိုးဆက်သံချပ်အဖွဲ့၊ အိုးဝေ-တော်လှန်သံချပ်အဖွဲ့နဲ့ ဒို့ရဲဘော် (တောတွင်းဧရာဝတီအင်အားစု PDF) သံချပ်အဖွဲ့ စတဲ့အဖွဲ့တွေကို ဂုဏ်ပြုငွေ ကျပ် ၂ သိန်းစီ ချီးမြှင့်ခဲ့တာ တွေ့ရပါတယ်။
အဆိုပါ သံချပ်အဖွဲ့တွေကို လေးစားဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးချုပ်က ဂုဏ်ပြုဆုငွေ ချီးမြှင့်ခဲ့တာဖြစ်ကြောင်းနဲ့ ဒါဟာ သင်္ကြန်ကာလအတွင်း အွန်လိုင်းမီဒီယာတွေကတဆင့် တော်လှန်သင်္ကြန် သံချပ်ထိုးခဲ့ကြတဲ့ အဖွဲ့တွေကို ပေးအပ်တာဖြစ်ပြီး တော်လှန်သင်္ကြန်အဖွဲ့တွေ ကျန်ရှိနေသေးပါက သင်္ကြန်ကာလအတွင်း အွန်လိုင်းပေါ်တင်ခဲ့တဲ့ လင့်ခ်တွေ ပေးပို့နိုင်ကြောင်းနဲ့ ဂုဏ်ပြုဆုငွေ ပေးအပ်သွားမယ်လို့လည်း အသိပေးထားပါတယ်။
မြန်မာ့အရေး မျှော်တွေးမိတဲ့အခါတိုင်း စိတ်မသက်မသာဖြစ်ရတဲ့ကိစ္စက တရုတ်နဲ့ အိမ်နီးချင်း ဖြစ်နေရခြင်းပါပဲ။ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ လူဦးရေက ၂၀၂၁ သြဂုတ်လ ၁၁ ရက်နေ့မှာ ၁,၄၄၅,၄၇၈,၈၃၇ ယောက်ဖြစ်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ စာရင်းဇယားတွေအရသိရတယ်။ ၁၄ ဘီလီယံကို အတော်ကြီး ကျော်လွန်လာပြီ ဖြစ်တယ်။ တရုတ်လူဦးရေ ပေါက်ကွဲလျှံကျနေခြင်းဟာ ကမ္ဘာကြီးကို ခြိမ်းခြောက်မှု ကြီးမားလာစေတယ်လို့ ဆိုနိုင်တယ်။ အထူးသဖြင့် အိမ်နီးချင်း အရှေ့တောင်အာရှနဲ့ တောင်အာရှနိုင်ငံတွေရဲ့နိုင်ငံရေး စီးပွားရေးပြဿနာတွေအပေါ် ဖိအားတွေ သက်ရောက်စေတယ်။ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံတခုဖြစ်တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဟာလည်း ခေတ်အဆက်ဆက် တရုတ်နဲ့ ဆက်ဆံရေး အဆင်ပြေအောင် အထူးသတိထားခဲ့ရတယ်။
သမိုင်းအတွေ့အကြုံတွေအရ နယ်စပ်ဒေသ အငြင်းပွားမှုကိစ္စတွေကို အခြေအနေ ပိုမိုဆိုးရွားမလာအောင် တရုတ်နိုင်ငံအနေနဲ့ ထိန်းသိမ်းဆောင်ရွက်တဲ့ အစဉ်အလာရှိခဲ့တယ်လို့ သမိုင်းပညာရှင်တွေက ဆိုတယ်။ တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ ခေါင်းဆောင်တွေဟာ ၁၉၄၉ ခုနှစ်မှစပြီး နယ်မြေအငြင်းပွားမှုပေါင်း ၂၃ ခု အနက် ၁၇ ခုကို ပြေလည်အောင် ဖြေရှင်းနိုင်ခဲ့တယ်လို့ သိရတယ်။
ဒါပေမဲ့ သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင် လက်ထက်မှာ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒ အပြောင်းအလဲလုပ်ခဲ့တယ်။ တိန့်ရှောင်ပင်ရဲ့ မူဝါဒက ထိပ်တိုက်တွေ့မှုကို ရှောင်ပြီး ကြောင်လက်သည်းဝှက်ထားသလို နေကြဖို့ လမ်းညွှန်ခဲ့တယ်လို့ ဆိုတယ်။ တရုတ်ရဲ့ စွမ်းအားကို အချိန်မတိုင်မီ ထုတ်ဖော်ပြသတာမျိုးမလုပ်ဘဲ လျှို့ဝှက်ထားဖို့ တိန့်ရှောင်ပင်က လမ်းညွှန်ခဲ့တယ်။ ၁၉၈၀ စုနှစ်တွေမှာ တိန့်ရှောင်ပင် လမ်းညွှန်ချက်အတိုင်း တရုတ်နိုင်ငံက လိုက်နာခဲ့တယ်။ နိုင်ငံတကာအရေးကိစ္စတွေမှာ ပြဿနာ မဖြစ်အောင် ထိန်းထိန်းသိမ်းသိမ်း ဆောင်ရွက်ခဲ့တယ်။
မော်စီတုံး လက်ထက်မှာ တရုတ်နိုင်ငံဟာ ကိုယ်ခြေထောက်ပေါ်ကိုယ် ပြန်လည်ရပ်တည်နိုင်ခဲ့တယ်။ တိန့်ရှောင်ပင် လက်ထက်မှာ ကြွယ်ဝချမ်းသာလာခဲ့တယ်လို့ ရှီကျင့်ဖျင်က ဆိုတယ်။
သူ့လက်ထက်မှာ တရုတ်နိုင်ငံဟာ အင်အားတောင့်တင်းခိုင်မာလာခဲ့တယ်လို့ ရှီကျင့်ဖျင်က သုံးသပ်ထားတယ်။ တရုတ်နိုင်ငံက သူ့ရဲ့ စစ်ရေးစွမ်းရည် တောင့်တင်းခိုင်မာမှုကို ပြသတဲ့အနေနဲ့ ၂၀၁၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာမှာ လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးနယ်မြေ သတ်ချက်ချက် ကြေညာခဲ့တယ်။ လေယာပျံသန်းမှု ကန့်သတ်ဇုန်ထဲမှာ ဂျပန်နိုင်ငံနဲ့ အငြင်းပွားနေတဲ့ ကျွန်းစုတည်ရှိရာဒေသကိုပါ ထည့်သွင်းပြဋ္ဌာန်းခဲ့တယ်။ ရုတ်တရက် လေကြောင်းပျံသန်းမှု ကန့်သတ်ကြေညာမှုကို ဝါရှင်တန်အစိုးရက ကန့်ကွက်ခဲ့တယ်။ တရုတ်နိုင်ငံက အမေရိကန်ခရီးသည်တင် လေကြောင်းလိုင်းများ ကြေညာထားတဲ့ စည်းမျဉ်းဥပဒေတို့ကို လိုက်နာဖို့ အသိပေး ပြောကြားခဲ့တယ်။ တောင်တရုတ်ပင်လယ်ဒေသရဲ့ အရှေ့မြောက်ဘက် မိုင်တစ်ထောင်ခန့်မှာ အငြင်းပွားနေတဲ့ ဂျပန်အမည် ရှင်ကာကုကျွန်းစု (Senkaku Islands)၊ တရုတ်အမည် ဒိုင်အိုယုကျွန်းစု (Diaoyu Islands) ပိုင်ဆိုင်မှုပြဿနာဟာ နှစ်ပေါင်းတစ်ရာကျော်နေပြီ ဖြစ်တယ်။
၂၀၁၅ ခုနှစ် မေလ အာဆီယံနိုင်ငံများ နှီးနှောဖလှယ်ပွဲ(စင်ကာပူ) မှာ ပါ၀င်တက်ရောက်ဆွေးနွေးခဲ့ တဲ့ အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး အက်ရှ်တန်ကာတာက ကျွန်းအတုတွေ ဖန်တီး တည်ဆောက်နေမှုကို ရပ်တန့်ဖို့ ဘေဂျင်းအစိုးရကို သတိပေးပြောကြားခဲ့တယ်။ အက်ရှ်တန်ကာတာက နိုင်ငံတကာဥပဒေများက ခွင့်ပြုထားတဲ့ ပင်လယ်ရေပြင်နဲ့ ဝေဟင် နယ်ပယ်တွေမှာ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုပိုင် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ လေယာဉ်တွေနဲ့ သင်္ဘောတွေ ဆက်လက်ဖြတ်သန်းသွားလာမှာဖြစ်တယ်လို့ ဘေဂျင်းအစိုးရရဲ့ သဘောထားကို ထိပ်တိုက်ဆန့်ကျင် ပြောကြားခဲ့တယ်။ ပင်လယ်ရေပြင်အောက်ရှိ ကျောက်ဆောင် ကျောက်တန်းတွေကို လေယာဉ်ကွင်းအဖြစ် ပြုပြင်ထားခြင်းဟာ အချုပ်အခြာအာဏာ သက်ရောက်ရာ နေရာ မဖြစ်နိုင်ကြောင်း၊ နိုင်ငံတကာရေကြောင်းနဲ့ လေကြောင်းသွားလာခွင့် ပိတ်ဟန့်တားခြင်းဟာ အချုပ်အခြာအာဏာ ပိုင်ခွင့်မှာ အကျုံးမဝင်ကြောင်း အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးက တင်းတင်းမာမာ ပြောကြားခဲ့တယ်။
တရုတ်အစိုးရဟာ အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီအဖွဲ့ဆီကို ဖွံ့ဖြိုးရေးစီမံကိန်း ၂၁ ခုအတွက် ရန်ပုံငွေဒေါ်လာ ၆ သန်းကျော် လွှဲပြောင်းပေးမှာ ဖြစ်တယ်လို့ စစ်တပ်လက်အောက်ခံ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက ပြောပါတယ်။ ဒါဟာ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်က ပြည်သူလူထု ရွေးကောက်တင်မြှောက်ထားတဲ့ အစိုးရကို ဖြုတ်ချခဲ့တဲ့ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ရဲ့လက်အောက်မှာ တရုတ်က ပြန်လည်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်တဲ့ လက္ခဏာတရပ်လည်း ဖြစ်တယ်လို့ ရိုက်တာသတင်းမှာ ရေးထားပါတယ်။
ဒီရန်ပုံငွေတွေကို မဲခေါင်-လန်ကန် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး မူဘောင်အတွင်းက စီမံကိန်းတွေ အတွက် တရုတ်နိုင်ငံကနေ လွှဲပြောင်းပေးမှာဖြစ်တယ်လို့ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနရဲ့ ကြေညာချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
ဒီရန်ပုံငွေတွေဟာ တိရစ္ဆာန်ကာကွယ်ဆေး၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ စိုက်ပျိုးရေး၊ သိပ္ပံ၊ ခရီးသွားလုပ်ငန်းနဲ့ သဘာဝဘေးအန္တရာယ် ကာကွယ်ရေးတို့လည်း ပါ၀င်နေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ တနင်္လာနေ့က မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ တရုတ်သံအမတ်နဲ့ သဘောတူညီချက်တစ်ခု လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့တယ်လို့ ကြေညာချက်မှာ ဖော်ပြထားပြီး တရုတ်သံရုံးရဲ့ ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်စာမျက်နှာမှာလည်း ဒီလက်မှတ်ရေးထိုးခြင်းကို အတည်ပြုထားတယ်။ မြန်မာစစ်အုပ်စုရဲ့ အတိုက်အခံတွေကတော့ တရုတ်အစိုးရဟာ ရွေးကောက်ခံခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို ဖြုတ်ချပြီး ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းထားတဲ့ လုပ်ရပ်ကို ကျူးလွန်တဲ့ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှုကို ထောက်ခံတယ်လို့ စွပ်စွဲထားကြပါတယ်။
ပေကျင်းအစိုးရကတော့ ဒီစွပ်စွဲချက်တွေကို ပယ်ချလိုက်ပြီး သူဟာ ဒီအကျပ်အတည်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဒေသတွင်း သံတမန်ရေးကို ထောက်ခံကြောင်း ပြောကြားခဲ့တယ်။ လတ်တလော နှစ်တွေအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံမှာ နိုင်ငံဖြတ်ကျော် ရေနံနဲ့သဘာဝဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်းတွေ ဖွင့်လှစ်ခြင်းနဲ့ စီးပွားရေးဇုန်များနဲ့ အဓိကဆိပ်ကမ်းဖွံ့ဖြိုးရေးအတွက် စီမံကိန်းတွေနဲ့အတူ တရုတ်ရဲ့ သြဇာလွှမ်းမိုးမှု မြင့်တက်လာခဲ့တယ်။
၂၀၁၉ စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက်နေ့ ဂျပန်နိုင်ငံထုတ် Nikkei Asian Review သတင်းစာမှာ အယ်ဒီတာချုပ် Toru Takahashi က တရုတ်-မြန်မာ ဆက်စပ်ပတ်သက်မှုကိစ္စနဲ့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအနေအထား ပထဝီနိုင်ငံရေး လေ့လာသုံးသပ်ချက် ဆောင်းပါးတစ်စောင် ရေးသားခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းက အဖြစ်အပျက်တွေဟာ တရုတ်နိုင်ငံအတွက် ပိုမို အကျိုးအမြတ်ရရှိနေတာကို မြင်တွေ့လာရပြီး၊ မြန်မာအပေါ် လူ့အခွင့်အရေးရှုထောင့်ကို အလေးထားနေတဲ့ အမေရိကန်ရဲ့ အမြင်ကို ပြောင်းလာစေတယ်လို့ တိုရူတာကာဟာရှီက သူ့ဆောင်းပါးမှာ သုံးသပ်တင်ပြထားတယ်။
ဆောင်းပါးမှာ တာကာဟာရှီက အမေရိကန်ဟာ မြန်မာစစ်အစိုးရလက်ထက်က ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အပေါ် အရေးယူ ဆောင်ရွက်ချက်များအပေါ် ဆက်တိုက် ဆန့်ကျင်ကန့်ကွက်ခဲ့တယ်။ အမေရိကန်ကုမ္ပဏီတွေ မြန်မာပြည်မှာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု မလုပ်ဖို့ ပိတ်ပင် တားမြစ်ခဲ့တယ်။ သမ္မတ ဦးသိန်းစိန်အစိုးရ တက်လာပြီးနောက် မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီပြောင်းလဲမှုကို အထောက်အကူပြုတဲ့အနေနဲ့ အမေရိကန်က ဒဏ်ခတ်အရေးယူထားမှုတွေကို တဆင့်ချင်း လျှော့ချပေးခဲ့တယ်လို့ သူ့ဆောင်းပါးမှာ ထောက်ပြထားတယ်။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ အစိုးရအဖွဲ့ မြန်မာနိုင်ငံကို ဦးဆောင်ခွင့်ရလာချိန် ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှာ အမေရိကန်က စီးပွားရေးပိတ်ဆို့မှု အားလုံးကို ရုပ်သိမ်းပေးခဲ့တယ်။
ဒါပေမဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အာဏာရရှိပြီး မကြာမီ လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ အငြင်းပွားဖွယ် ပြဿနာကြီးတစ်ခု ပေါ်ပေါက်ခဲ့တယ်။ ပြဿနာက ၂၀၁၇ ခုနှစ်မှာ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့တဲ့ ဘင်္ဂလီ (ရိုဟင်ဂျာ)ပြဿနာ ဖြစ်ကြောင်း ဆောင်းပါးမှာ ဖော်ပြထားတယ်။ အဆိုပါ အမှုကိစ္စဟာ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်နဲ့ ပတ်သက်တယ်လို့ အမေရိကန်က ကောက်ချက်ချပြီး ဒဏ်ခတ် ပိတ်ဆို့မှု အသစ်ချမှတ်ခဲ့တယ်။ ဒါပေမဲ့ တဖက်မှာ အမေရိကန်နဲ့ ဂျပန် ပူးပေါင်းပြီး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဆိုင်ရာ ဟောပြောပွဲတစ်ခု သြဂုတ်လ ၂၀ ရက်နေ့က ရန်ကုန်မှာ ကျင်းပခဲ့တယ်။ အမေရိကန်ကုမ္ပဏီတွေ အနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုလုပ်ဖို့ စိတ်အားထက်သန်နေကြောင်းလည်း ထိုစဉ်က အမေရိကန်သံအမတ်ကြီး စကော့မာဆီရယ်က ပြောခဲ့တယ်လို့ ဆိုသည်။ ဒီအချက်က အမေရိကန်ဟာ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ပတ်သက်လို့ မြန်မာပြည်ကို စိုးရိမ်ပေမယ့် အခြားတဖက်မှာ သူတို့အဝန်းအဝိုင်းအတွင်း မြန်မာကို ဆွဲခေါ်ချင်နေကြောင်း Toru Takahashi က သုံးသပ်ထားတယ်။
တရုတ်က အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာဘက်ဆီ ထွက်ပေါက်ရရေးအတွက် ရခိုင်ပြည်နယ် ကျောက်ဖြူ ရေနက်ဆိပ်ကမ်း တည်ဆောက်လာတဲ့အပေါ် အမေရိကန်က စိုးရိမ်တကြီး စောင့်ကြည့်ရမယ့် အခြေအနေ ဖြစ်လာတယ်။ ကျောက်ဖြူ ရေနက်ဆိပ်ကမ်းဟာ တချိန်မှာ သီရိလင်္ကာနိုင်ငံရဲ့ ဟမ်ဘန်တိုတာ ဆိပ်ကမ်းလို ဖြစ်လာမှာကို အမေရိကန်က စိုးရိမ်နေတယ်လို့ အာဆီယံ သံတမန်တစ်ဦးက ပြောကြောင်း ဆောင်းပါးရှင်က ဆိုတယ်။
တရုတ်က အဲဒီဆိပ်ကမ်းကို စစ်ရေးအရ အသုံးပြုလာနိုင်တယ်လို့ အမေရိကန်က သံသယရှိနေကြောင်း (သံတမန်တစ်ဦးကို ကိုးကားပြီး) ဆောင်းပါးမှာ ဖော်ပြတယ်။ ပါကစ္စတန် မှာလည်း ဂွါဒါဆိပ်ကမ်းကို တရုတ်က ၄၃ နှစ် ငှားထားတယ်။ ကျောက်ဖြူဆိပ်ကမ်း၊ သီရိလင်္ကာဆိပ်ကမ်းနဲ့ ပါကစ္စတန်ဆိပ်ကမ်း ၃ ခုဟာ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာအတွင်း မဟာဗျူဟာ ဆိပ်ကမ်းတွေ ဖြစ်လာမယ့်အရေးကို အမေရိကန်က စိုးရိမ်နေကြောင်း ဆောင်းပါးရှင်က ဆိုတယ်။
ဖော်ပြပါ အခင်းအကျင်းကို ကြည့်ရင် တရုတ်နိုင်ငံက မြန်မာပြည်မြောက်ပိုင်း တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေး ကိစ္စကို ဘာကြောင့် အလေးအနက်ထားနေကြောင်း မြင်နိုင်တယ်။ မြန်မာပြည်ရဲ့ နိုင်ငံရေး စီးပွားရေးအခင်းအကျင်း တည်ငြိမ်ဖို့ တရုတ်ပြည်အတွက် အရေးပါသလို၊ တရုတ်နဲ့ အာဏာချိန်ခွင်လျှာညှိနေတဲ့ အိန္ဒိယ၊ အမေရိကန်၊ ဂျပန်၊ တောင်ကိုးရီးယားနဲ့ အာဆီယံနိုင်ငံတွေအတွက်လည်း အရေးပါနေတယ်။ မြန်မာပြည်သူတွေကိုယ်တိုင်လည်း တရုတ်ရဲ့ သြဇာအာဏာချဲ့ထွင်မှု စက်ကွင်းအတွင်းက ရုန်းထွက်ဖို့ အားထုတ်နေချိန်လည်း ဖြစ်တယ်။ တရုတ်ရဲ့ ခေတ်သစ်ကိုလိုနီ စက်ကွင်းအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံ ကျရောက်မသွားအောင် ရုန်းကန်နေရကြောင်း တွေ့နိုင်တယ်။
ဒီအတောအတွင်း နိုဝင်ဘာ ၁၅ ရက်နေ့က တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန အာရှရေးရာ အထူးသံတမန် မစ္စတာဆွန်းကော်ရှန်းဟာ နစကဥက္ကဋ္ဌနဲ့ တွေ့ဆုံခဲ့တယ်လို့ မီဒီယာသတင်းတွေအရ သိရတယ်။ နစကဥက္ကဋ္ဌနဲ့ ဆွန်းကော်ရှန်းတို့ တွေ့ဆုံရာမှာ နစကရဲ့ လုပ်ငန်းစဉ် ၅ ရပ် ချမှတ် အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နေမှု အခြေအနေ၊ ပြည်သူတွေ ရွေးချယ်တဲ့ ပါတီစုံဒီမိုကရေစီ လမ်းကြောင်းပေါ် ဆက်လက်လျှောက်လှမ်းနိုင်ရေး ဆောင်ရွက်နေမှုအခြေအနေ၊ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအတွင်း ဆက်ဆံရေး အခြေအနေ၊ တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ အာဆီယံအဖွဲ့ရဲ့ ဆက်ဆံရေးအခြေအနေ၊ မြန်မာပြည်တွင်း ငြိမ်းချမ်းရေးကိစ္စနဲ့ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ကူညီဆောင်ရွက်ပေးမှု အခြေအနေတွေကို ဆွေးနွေးခဲ့ကြတယ်လို့ နစက က သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့တယ်။
တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန အာရှရေးရာ အထူးသံ ဆွန်းကော်ရှန်းရဲ့ မြန်မာခရီးစဉ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ပြောဆိုရာမှာ တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက ညှိနှိုင်းတိုင်ပင်ဆွေးနွေးရေးကို ထောက်ခံတယ်လို့ နိုဝင်ဘာ ၁၆ ရက် ပုံမှန်သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ ပြောခွင့်ရသူ ကျောက်လိကျန်းက ပြောဆိုသွားကြောင်း တရုတ်မီဒီယာ CRI မှာ ဖော်ပြတယ်လို့ ဆိုတယ်။ တရုတ်ရဲ့ အမြင်သဘောထားက မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့ အခန်းကဏ္ဍကို အလေးအနက်မထားတာ တွေ့ရတယ်။
တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ မြန်မာ့အရေး ကြားဝင်လိုမှုက ပိုနေမြဲ-ကျားနေမြဲ Status quo ဖြစ်ရေး၊ တနည်းအားဖြင့် ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအောက် ပြန်သွားရေး ဖြစ်နေတယ်။ အဓိကကတော့ သူ့ရဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံထားတဲ့ စီးပွားရေးစီမံကိန်းတွေ ဆက်ပြီး အကောင်အထည်ဖော်ရေးဖြစ်ပြီး၊ တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေကို စစ်တပ်နဲ့ စေ့စပ်ဆွေးနွေးစေချင်တဲ့သဘော ဖြစ်တယ်။ အထူးသဖြင့် ကျောက်ဖြူ ရေနက်ဆိပ်ကမ်းကို အမြန်အကောင်အထည်ဖော်ပြီး အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာဘက် ထွက်ပေါက်ရရေးကို အဆောတလျင် လုပ်လိုတဲ့အတွက် မြန်မာ့တည်ငြိမ်ရေးကို လိုလားနေတာ ဖြစ်တယ်။ တရုတ်-မြန်မာ စီးပွားရေးစင်္ကြံ (CMEC) ကို တရားဝင်ဆက်လက် တည်ဆောက်လိုတဲ့အတွက် မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်းကို မြန်မြန် စေ့စပ် ပြေငြိမ်းစေလိုတာ ဖြစ်တယ်။
ဒါပေမဲ့ လက်ရှိ နွေဦးတော်လှန်ရေး ဆင်နွှဲနေကြတဲ့ အင်အားစုများအပါအဝင် မြန်မာပြည်သူတွေကတော့ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို အခိုင်အမာ ကာကွယ်နေကြပြီး၊ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအောက်ကို ပြန်မသွားတော့ကြောင်း အတိအလင်း ပြောကြားထာပြီး ဖြစ်တယ်။ နိုင်ငံရေးမှာ ၀န်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းဖြစ်တဲ့ စစ်တပ်ကို ဆက်လက်ပါ၀င်ခွင့်မပေးနိုင်တော့ကြောင်း အဓိက တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေက သဘောထားတွေ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ဖော်ပြနေကြတာ ကမ္ဘာသိကိစ္စ ဖြစ်တယ်။
လာမယ့် ၂၀၂၂ ခုနှစ်မှာ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအဖွဲ့ (ASEAN) အလှည့်ကျ ဥက္ကဋ္ဌနေရာကို ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံက ရရှိမှာ ဖြစ်တယ်။ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဟာ တရုတ်သြဇာ လွှမ်းမိုးမှုခံနေရတဲ့အတွက် မြန်မာကိစ္စနဲ့ပတ်သက်လို့ တရုတ်အလိုကျ ဆောင်ရွက်ဖို့ ခြေလှမ်းပြင်နေတာ တွေ့ရတယ်။ အာဆီယံနိုင်ငံတွေထဲမှာ ကမ္ဘောဒီယားဟာ တရုတ်အကြွေး အများဆုံး ရယူထားတဲ့ နိုင်ငံလို့ ဆိုတယ်။
၂၀၂၀ ခုနှစ်တုန်းက ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံခြားကြွေးမြီ စုစုပေါင်းရဲ့ ၄၇ ရာခိုင်နှုန်းဟာ တရုတ်ထံက ချေးငွေဖြစ်တယ်လို့ ဘဏ္ဍာရေးနဲ့ စီးပွားရေးဝန်ကြီးဌာနရဲ့ တာဝန်ခံဝန်ကြီး Vongsey Vissoth က ပြောခဲ့ဖူးတယ်။ ကမ္ဘောဒီးယား စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ သုတေသနအဖွဲ့ (BRIC) ရဲ့ တာဝန်ခံဖြစ်သူ Hiroshi Suzuki က Khmer Times သတင်းစာ (Business July 13, 2020) ကို ပြောကြားခဲ့ရာမှာတော့ တရုတ်က ကမ္ဘောဒီးယားအပေါ် တင်ရှိတဲ့ ကြွေးမြီဟာ နိုင်ငံ့ကြွေးမြီစုစုပေါင်းရဲ့ ၄၇ ဒသမ ၄၈ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုတယ်။ ၂၀၂၁ မှာ တရုတ်ကြွေးမြီ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၀ ဘီလီယံ အထိချေးယူထားတယ်လို့ သတင်းမီဒီယာတွေမှာ ဖော်ပြတာ တွေ့ရတယ်။
ကမ္ဘောဒီးယားဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန်က မြန်မာစစ်ကောင်စီ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဝဏ္ဏမောင်လွင်နဲ့ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ မြို့တော် ဖနွမ်းပင်မှာ ဒီဇင်ဘာ ၇ ရက်နေ့က တွေ့ဆုံခဲ့တယ်။ လာမယ့် ဇန်နဝါရီလဆန်းမှာ ကမ္ဘောဒီးယား ဝန်ကြီးချုပ်ကိုယ်တိုင် နေပြည်တော်ကို သွားဖို့ရှိကြောင်းလည်း သတင်းထွက်နေတယ်။ ဒါကြောင့် ကမ္ဘောဒီးယားဝန်ကြီးချုပ်အနေနဲ့ မြန်မာ အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီကို အလျှော့ပေး လိုက်လျောတာမျိုးမလုပ်ဖို့ အမေရိကန် အကြီးတန်း တာဝန်ရှိသူ Derek Chollet က တိုက်တွန်းလိုက်တာ တွေ့ရတယ်။ အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဌာန အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ် Derek Chollet က ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၊ ဖနွမ်းပင်မြို့တော်ကို ခေတ္တရောက်ရှိသွားချိန် ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ရက်နေ့က အဲဒီလို တိုက်တွန်းခဲ့ကြောင်း သိရတယ်။
“ထိတွေ့ဆက်ဆံတာကို အမေရိကန်က မဆန့်ကျင်ပါဘူး။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကျနော်တို့ သံရုံးရှိနေဆဲပါ။ ဒါပေမဲ့လည်း ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုဟာ ရည်ရွယ်ချက်ရှိဖို့လိုပြီး တန်ဖိုးမဲ့ မဖြစ်ရဘူးဆိုတာ ကျနော်တို့ဘက်မှာ သိပ်ရှင်းလင်းပါတယ်။ လက်တွေ့မှာ စစ်မှန်တဲ့ တိုးတက်မှုရဖို့ ကျနော်တို့ မြင်တွေ့ချင်ပါတယ်” လို့ မစ္စတာ Chollet က ပြောပါတယ်။ (VOA News)
ဒီအတောအတွင်းမှာပဲ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အကြမ်းဖက်မှုတွေ ရပ်တန့်ပြီး မူလအခြေအနေကို ပြန်ရောက်ဖို့ တခုတည်းသော နည်းလမ်းဟာ သက်ဆိုင်သူတွေအကြား ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းရေးနဲ့ ရင်ကြားစေ့ရေးကတဆင့်သာ ဖြစ်မယ်လို့ ယုံကြည်တဲ့အကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကမ္ဘောဒီးယား သံရုံးက သူတို့ဖေ့စ်ဘွတ်မှာ ရေးထားတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေ တည်ငြိမ်မှုနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးရစေဖို့အတွက် ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌရဲ့ လုပ်ပိုင်ခွင့်အတွင်းကနေ အစွမ်းကုန် ကြိုးပမ်းသွားမယ့်အကြောင်း၊ အခက်အခဲ ကြုံတွေ့နေရချိန်တွေမှာ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံဟာ မြန်မာနိုင်ငံ၊ မြန်မာပြည်သူတွေနဲ့အတူ ရပ်တည်ပါကြောင်း ကမ္ဘောဒီးယားသံရုံးရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြထားတယ်။
ဘရူနိုင်းနိုင်ငံက အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တာဝန်ယူ ကျင်းပခဲ့တဲ့ အောက်တိုဘာ အာဆီယံ ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲမှာ မြန်မာစစ်ကောင်စီကို မဖိတ်ကြားခဲ့ပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ ၂၀၂၂ ခုနှစ်မှာ ကျင်းပမယ့် အာဆီယံအစည်းအဝေးမှာ မြန်မာနိုင်ငံ အပါအဝင် အဖွဲ့ဝင် ၁၀ နိုင်ငံစလုံး အစည်းအဝေး တက်သင့်တယ်လို့ ဝန်ကြီးချုပ်ဟွန်ဆန်က ပြောကြားထားတဲ့ အချက်ဟာ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ အလိုကျ ဖြစ်နေကြောင်း မြင်သာတယ်။ ဒီတော့ တရုတ်သြဇာမကင်းတဲ့ (ASEAN) အလှည့်ကျ ဥက္ကဋ္ဌ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံရဲ့ မြန်မာ့အရေး ကြားဝင်ဆောင်ရွက်မယ့် အလားအလာဟာ တရုတ်ရဲ့ လမ်းညွှန်မှုအတိုင်း ဖြစ်လာဖွယ်ရှိနေပါတယ်။
အာဆီယံ ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်လာမယ့် ကမ္ဘောဒီးယားအနေနဲ့ တရုတ်မူအတိုင်း မြန်မာ့အရေးကို စေ့စပ်ပေးဖို့ တွန်းအားပေးလိုပုံ ရပါတယ်။ မြန်မာ့အရေး ဆောင်ရွက်ရာမှာ စိတ်ရင်းကောင်းနဲ့ ပါ၀င်ချင်တာ ဆိုရင် မြန်မာပြည်သူလူထုရဲ့ လိုလားတောင်းဆိုချက်တွေကို မြင်အောင် ကြည့်သင့်တယ်။ နွေဦးတော်လှန်ရေးမှာ ပြည်သူတွေ အဆက်မပြတ် ဖော်ပြနေကြတဲ့ ဆန္ဒသဘောထားတွေကို တရုတ်နိုင်ငံအနေနဲ့ မသိကျိုးကျွံလုပ်နေရင်တော့ ရေရှည်မှာ မြန်မာပြည်သူတွေ ငြိုငြင်တာ ခံရပါလိမ့်မယ်။ အရင်းခံအားဖြင့် ဂျင်နရေးရှင်း-ဇီးတွေ ရှေ့ဆောင်နေတဲ့ မြန်မာ့နွေဦးတော်လှန်ရေးဟာ စစ်အာဏာရှင်စနစ်အောက်ကို ပြန်မသွားတော့ဘူးလို့ ကြေညာထားတာကို တရုတ်နဲ့ အာဆီယံနိုင်ငံတွေ သတိပြုသင့်တယ်။ အာဏာရှင်တို့ အလိုကျ ဖန်တီးထားတဲ့ အတုအယောင် ဒီမိုကရေစီကို လက်ခံတော့မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ပြည်သူတွေအနေနဲ့ ကိုယ့်ကြမ္မာကိုယ် ဖန်တီးခွင့်ရှိတဲ့ ဒီမိုကရေစီမျိုးကို တောင်းဆိုနေကြတာ ဖြစ်တယ်။ တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတို့ဟာ မြန်မာ့ အိမ်နီးချင်းကောင်း ဖြစ်ကြောင်းပြသလိုရင် မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့ ဆန္ဒကို လေးစားဖို့ လိုတယ်။ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို အသိအမှတ်ပြုဖို့ လိုတယ်။ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်ရှုတ်ချဖို့ လိုတယ်။ မြန်မာပြည်သူတွေဘက်က ရပ်တည်ဖို့ လိုတယ်။
အဲဒီလိုမဟုတ်ဘဲ မြန်မာပြည်မှာ စစ်အာဏာရှင်တွေ ပြန်လည်ခေါင်းထောင်ခွင့်ရအောင် ရွှေပြည်အေးတရားဟောပြီး ဥပဒေမူဘောင်အတွင်း ညှိနှိုင်းတိုင်ပင်ဆွေးနွေးခြင်းဖြင့် အဖြေရှာပါလို့ ပြောနေမယ်ဆိုရင်တော့ တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ အာဆီယံအဖွဲ့ဟာ မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့ ဆန္ဒကို မလေးစားရုံမက ဆန့်ကျင်ရာ ရောက်နေပါလိမ့်မယ်။ ။
ကောင်းဇေလူ
အာဏာသိမ်းပြီး လအတော်ကြာမှာတော့ တရုတ်အစိုးရအနေနဲ့ ဘယ်လိုဖြစ်ဖြစ် မြန်မာပြည် တည်တည်ငြိမ်ငြိမ်ရှိဖို့နဲ့ သူ့ရဲ့ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေကို ကာကွယ်ဖို့ပဲ စဉ်းစားလာပါတယ်။
တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီဟာ ထိန်းသိမ်းခံထားရတဲ့ ခေါင်းဆောင်ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ဦးဆောင်တဲ့ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီရဲ့ ကိုယ်စားလှယ်တွေကို သူ့ရဲ့ အာရှတောင်ပိုင်းနဲ့ အရှေ့တောင်ပိုင်းက နိုင်ငံရေးပါတီတွေနဲ့ ပြုလုပ်တဲ့ အွန်လိုင်းထိပ်သီးအစည်းအဝေးကို စက်တင်ဘာလအတွင်းက ဖိတ်ကြားခဲ့ပါတယ်။
ဒါဟာ တရုတ်အစိုးရရဲ့ အာရှရေးရာ အထူးသံတမန် ဆွန်ဂေါ်သျှမ်းရဲ့ မြန်မာပြည်ကို တိတ်တဆိတ်လာရောက်ပြီး မကြာခင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီခရီးစဉ်မှာ ဆွန်ဂေါ်သျှမ်းက ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ တွေ့ ခွင့်တောင်းတာကို စစ်ကောင်စီက ငြင်းဆန်ခဲ့ပါတယ်။
ဆွန်ဟာ ဒီလထဲမှာလည်း မကြေညာတဲ့ နောက်ထပ်ခရီးစဉ်တခုနဲ့ မြန်မာပြည်ကို လာရောက်ခဲ့ပြန်ပါတယ်။
တရုတ်ရဲ့ အခုလို လုပ်ဆောင်ချက်တွေဟာ စစ်ကောင်စီရဲ့ အုပ်ချုပ်မှုကို အသိအမှတ်ပြုသလို ရှိနေတာတောင်မှ စစ်တပ်က ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့မှာ အစိုးရအဖြစ်က ဖယ်ရှားခံခဲ့ရတဲ့ အန်အယ်ဒီပါတီနဲ့ ဆက်ဆံရေးကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားလိုတဲ့ဆန္ဒကို ထင်ဟပ်ပါတယ်။
တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီရဲ့ ဂလိုဘယ်တိုင်းမ် သတင်းစာက အန်အယ်ဒီပါတီကို မြန်မာပြည်ရဲ့ တရားဝင်ပါတီအဖြစ် သူ့ရဲ့စက်တင်ဘာလ အယ်ဒီတာအာဘော်မှာ ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တရုတ်အစိုးရကတော့ အန်အယ်ဒီပါတီကို ထောက်ခံတာနဲ့ စစ်ကောင်စီကို ဖယ်ရှားပြီး အာဏာမသိမ်းခင်က အနေအထားကို ပြန်ရအောင်လုပ်နေတဲ့ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (အန်ယူဂျီ)ကို ထောက်ခံတာ နှစ်ခုကြားက ကွာခြားချက်ကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း သိမြင်နေပါတယ်။ အန်ယူဂျီမှာ ယခင်ဝန်ကြီးဟောင်းတွေနဲ့ အန်အယ်ဒီပါတီဝင်ဟောင်းတွေ ပါနေပေမဲ့လည်း တရုတ်အတွက်ကတော့ တည်ငြိမ်မှုပျက်ပြားစေမယ့် အင်အားစုတွေအဖြစ်ပဲ မြင်နေပါတယ်။
အခုအချိန်မှာတော့ စစ်ကောင်စီက သူ့ရဲ့အာဏာကို တရားဝင်မဟုတ်တဲ့ အသိအမှတ်ပြုမှုရနေခဲ့ပြီး ဖြစ်သလို မြန်မာနိုင်ငံကို ထိထိရောက်ရောက် လုံးဝ ထိန်းချုပ်နိုင်လိမ့်မှာဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ ထင်မြင်ချက်အပေါ်မှာ မူတည်ပြီး တရုတ်ဟာ ရှေ့တိုးဆောင်ရွက်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ စစ်ဗိုလ်ချုပ်တွေရဲ့ တိုင်းပြည်ကို အုပ်ချုပ်နိုင်တဲ့ အစွမ်းအစကို သံသယတချို့ရှိနေတာတောင်မှ အာဏာသိမ်းပြီးကတည်းက ၉ လကျော်အကြာမှာ တရုတ်အာဏာပိုင်တွေက စစ်ကောင်စီနဲ့ ပုံမှန်ဆက်ဆံမှုကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဆောင်ရွက်နေခဲ့တာပါ။
အန်အယ်လ်ဒီနဲ့ ဆက်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းကို မပြတ်အောင် ထိန်းသိမ်းထားနေတုန်းမှာပဲ အခုအချိန်မှာ တရုတ်အစိုးရဟာ နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်းရှိနေတဲ့ အကျပ်အတည်းတွေကို မျက်ကွယ်ပြုပြီး မြန်မာပြည်အတွင်းရှိ သူ့ရဲ့အကျိုးစီးပွားတွေကို ရှေးရှုကာ အာဏာကို ဆုပ်ကိုင်ထားတဲ့ အုပ်စုနဲ့ ဆက်လက်ဆောင်ရွက်ဖို့ စဉ်းစားနေပါပြီ။
အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီနဲ့ သူ့တို့ရဲ့ခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင်ကို ကျောထောက်နောက်ခံပြုပေးဖို့ အာဏာသိမ်းပြီးပြီးချင်း အချိန်မှာ တရုတ်က တွန့်ဆုတ်နေခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မတ်လအတွင်းက ရန်ကုန်စက်မှုဇုန်ရှိ တရုတ်စက်ရုံတွေကို ရုတ်တရက် တိုက်ခိုက်ခံခဲ့ရတာဟာ တည်ငြိမ်မှုပျက်ပြားလာမှာကို စိုးရိမ်မှုမြင့်တက်လာပြီး တရုတ်အစိုးရအတွက် အဓိက အလှည့်အပြောင်းတခုအဖြစ် မှတ်သားလောက်စရာဖြစ်စေခဲ့ပါတယ်။
စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ရန်ကုန်မြို့ရှိ တရုတ်သံရုံးအပြင်ဘက်က ဆန္ဒပြမှုတွေနဲ့ တရုတ် ဆန့်ကျင်ရေးစိတ်ဓာတ်တွေက ၎င်းတို့ကို စိတ်မသက်မသာဖြစ်စေခဲ့ပါတယ်။ စစ်ကောင်စီနဲ့ သူ့ကို ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်နေတဲ့သူတွေအကြား ပြောဆိုဆွေးနွေးကြဖို့ တရုတ်က တိုက်တွန်းခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ စစ်ဗိုလ်ချုပ်တွေအပေါ် ဖိအားများများမပေးတာအတွက်ကတော့ ဝင်ရောက်မစွက်ဖက်ရေးမူကိုပဲ ရည်ညွှန်းခဲ့တာပါ။ ဒါဟာ ဂျပန်၊ တောင်ကိုရီးယား၊ အနောက်နိုင်ငံတွေနဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်အနေအထားပါပဲ။ မြန်မာအစိုးရဝန်ကြီးဌာနတွေနဲ့ လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုကို ကာလရှည်ကြာ ရပ်နားထားပြီးတဲ့နောက် ဩဂုတ်လအတွင်း ပြန်စခြင်းအားဖြင့် တရုတ်ဟာ စစ်ကောင်စီနဲ့ ဆက်ဆံရေးတွေကို ထိထိရောက်ရောက် ပုံမှန်ဖြစ်အောင် လုပ်ဆောင်ခဲ့ပါတယ်။
အဲဒီနောက်ပိုင်းကစပြီး တရုတ်ဝန်ကြီးဌာနတွေနဲ့ ဒေသန္တရအစိုးရတွေဟာ စစ်ကောင်စီရဲ့ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု၊ ဒေသတွင်း ဘက်စုံစီးပွားရေးပူးပေါင်းမှု၊ ကူးသန်းရောင်းဝယ်မှုနဲ့ တခြားကဏ္ဍတွေက အရာရှိတွေနဲ့ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုရှိနေခဲ့တယ်လို့ အမေရိကန် ငြိမ်းချမ်းရေးအင်စတီကျူက မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ဒါရိုက်တာဂျေဆင်တာဝါက ပြောပါတယ်။ အဆိုပါလအတွင်းမှာပဲ ဖွံ့ဖြိုးရေးစီမံကိန်း ၂၁ ခုအတွက် တရုတ်က မြန်မာကို ဒေါ်လာ ၆ ဒသမ ၁ သန်း ပေးအပ်ဖို့ သဘောတူညီချက်တခုကို နှစ်ဖက်စလုံးက အစပြုခဲ့ကြပါတယ်။
တရုတ်ရဲ့ မြန်မာနဲ့ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုဟာ ဆယ်စုနှစ်များစွာကြာတဲ့အထိ မြင့်မြင့်မားမားရှိခဲ့တာပါ။ ပေကျင်းအနေနဲ့ သူ့ရဲ့အနောက်တောင်ဘက်က အိမ်နီးချင်းကို သူ့ရဲ့ဩဇာအရိပ်အောက်မှာထားဖို့ ကြံစည်နေခဲ့ပါတယ်။ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာကို တိုက်ရိုက်ရောက်စေမယ့် ခါးပတ်လမ်းစီမံကိန်းရဲ့ အစိတ်အပိုင်းဖြစ်တဲ့ တရုတ်-မြန်မာ စီးပွားရေးစင်္ကြံလမ်းတလျှောက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေအရ နယ်စပ်ကို ဖြတ်ကျော်ဖိတ်လျှံလာမယ့် အန္တရာယ်ရှိတဲ့ အကျပ်အတည်းတခုကို ပေကျင်းအနေနဲ့ မျက်ကွယ်မပြုနိုင်ပါဘူး။ အာဏာသိမ်းပြီးတည်းက တရုတ်ရဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေအပေါ် တိုက်ခိုက်တာတွေရှိခဲ့ပြီး အသိသာဆုံးကတော့ ဒေါ်လာသန်းနှစ်ထောင်တန်တဲ့ ရေနံနဲ့ သဘာဝဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်း ဖျက်ဆီးခံရမှာကို စိုးရိမ်မှုတွေ မြင့်တက်လာပါတယ်။ ဖေဖော်ဝါရီလ အနှောင်းပိုင်းမှာတော့ ပိုက်လိုင်းရဲ့ လုံခြုံရေးကို တိုးမြှင့်ချထားပေးဖို့ တရုတ်အာဏာပိုင်တွေက စစ်ကောင်စီကို တောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် တရုတ်က မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ နယ်ခြားတလျှောက် ခြံစည်းရိုးခတ်လိုက်ပြီး ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ စက်ပစ္စည်းတွေနဲ့ ကာကွယ်ဆေးတွေကို တပ်မတော်လို့ သိထားတဲ့ အာဏာသိမ်းစစ်တပ်ကိုရော ဆယ်စုနှစ်တွေနဲ့ချီ ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်နေတဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တချို့ကိုပါ ပေးအပ်ခဲ့ပါတယ်။
စစ်တပ်ဟာ တရုတ်ဆီက ထောက်ပံ့မှုကို တရားဝင်အပြည့်အဝ ရနေပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တရုတ်က ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ဒေသအတွက် တိုက်ပွဲဝင်နေတဲ့ ရက္ခိုင့်တပ်တော်နဲ့ မြောက်ပိုင်းရှိ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တွေကိုလည်း တရားမဝင်နည်းလမ်းနဲ့ ထောက်ပံ့ပေးနေတယ်လို့ ဂျေဆန်တာဝါက ပြောထားပါတယ်။ ဒါဟာ နယ်စပ်တလျှောက် မြောက်ပိုင်းတိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တွေအပေါ် တပ်မတော်ရဲ့ ကြီးမားတဲ့ စစ်အင်အားသုံးပြီး နှိမ်နင်းနိုင်စွမ်းကိုလည်း အကန့်အသတ်ဖြစ်စေပါတယ်။ စစ်တပ်အပေါ် တရုတ်ရဲ့ အသိအမှတ်ပြုမှုဟာ စစ်ခေါင်းဆောင်တွေကို တရားရုံးတင်ဖို့ ကြိုးပမ်းတဲ့လတွေ နောက်ပိုင်းမှာ နှေးကွေးလာပြီး အဓိကကျတဲ့ အခြေခံအဆောက်အအုံ စီမံကိန်းတွေကို အရှိန်လျှော့ချ ဆောင်ရွက်နေတဲ့နေရာမှာ အသိသာဆုံးဖြစ်ပါတယ်။
စက်တင်ဘာလ ၃၀ ရက်နေ့မှာ ပြီးဆုံးခဲ့တဲ့ ဘဏ္ဍာနှစ်အတွင်း မြန်မာ့စီးပွားရေးဟာ ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် ၁၈ ရာခိုင်နှုန်း ကျဆင်းခဲ့ပါတယ်။ တခြားကုမ္ပဏီတွေ နိုင်ငံအတွင်းမှ ထွက်ခွာနေတဲ့အချိန်မှာ တရုတ်ရဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေက စစ်ကောင်စီရဲ့ တရားဝင်မှုမျက်နှာစာတခုကို ဖြစ်စေပါတယ်။ တရားဝင်မှုကို ပြသဖို့အတွက် စစ်ကောင်စီဟာ စီးပွားရေးနာလန်ထဖို့ အသည်းအသန်လိုအပ်နေတာပါလို့ တရုတ်နိုင်ငံ ရှားမင်တက္ကသိုလ်မှာ အရှေ့တောင်အာရှအရေးကို အဓိကထားလေ့လာနေတဲ့ တရုတ်နွယ်ဖွား မြန်မာသုတေသီ ဝူကျင်ရှီက ပြောပါတယ်။
ဒေါ်လာသန်း ၂၅၀၀ တန် တရုတ်ရဲ့ သဘာဝဓာတ်ငွေ့ရည်သုံး ဓာတ်အားပေးစီမံကိန်းတခုကို ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးရှိ မီးလင်းချိုင်မှာ မေလအတွင်း စစ်ကောင်စီက ခွင့်ပြုခဲ့ပါတယ်။ ဒါဟာ အခုချိန်ထိ တခုတည်းသော အဓိကနိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု အဆိုပြုလွှာကို ခွင့်ပြုခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ တရုတ်-မြန်မာ စီးပွားရေးစင်္ကြံစီမံကိန်းတွေမှာ ဆောင်ရွက်မယ့် ကော်မတီ ၃ ခုကိုလည်း ကိုယ်တိုင်ခန့်အပ်တဲ့သူတွေနဲ့ အစားထိုးပြီး အသိအမှတ်ပြုခဲ့ပါသေးတယ်။ အဲဒီရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု စီမံကိန်းတွေမှာ ကချင်နဲ့ ရှမ်းပြည်နယ်တွေက စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးဇုန်တွေနဲ့ ရခိုင်က အထူးစီးပွားရေးဇုန်တခု ပါဝင်ပြီး တရုတ်နိုင်ငံ ယူနန်ပြည်နယ်နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံက ရန်ကုန်၊ မန္တလေး၊ ကျောက်ဖြူတို့ကို ဆက်သွယ်ပေးမယ့် စင်္ကြံလမ်းရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတခုလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
“စစ်တပ်အာဏာပိုင်တွေက နှောင့်နှေးနေတဲ့ အဓိကအခြေခံအဆောက်အအုံ စီမံကိန်းတွေ ပြန်စလုပ်ဖို့ တရုတ်ကို တိုက်တွန်းနေပြီး တရုတ်ကတော့ ရှေ့ဆက်လိုတဲ့ သူ့ရဲ့ဆန္ဒကို ပြသတာမရှိသေးဘဲ သတိကြီးကြီးထားနေဆဲဖြစ်တယ်လို့ ကျနော် နားလည်တယ်” လို့ ဝူက ပြောပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်က ကျောက်ဖြူအထူးစီးပွားရေးဇုန်နဲ့ ရေနက်ဆိပ်ကမ်း အဆိုပြုချက်ကို ပြန်လည်ညှိနှိုင်း ပြင်ဆင်လိုတဲ့ အရိပ်အယောင်ကို စစ်ကောင်စီက ပြသနေပါတယ်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်အတွင်း အန်အယ်လ်ဒီအစိုးရက မြန်မာရဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှုအချိုးအစား မြင့်မားနေတာကို ပြန်လည်ညှိနှိုင်းပြင်ဆင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဇူလိုင်လအနှောင်းပိုင်းမှာတော့ ကိုဗစ်-၁၉ ကူးစက်မှုလှိုင်း ရိုက်ခတ်နေတာတောင်မှ စစ်ကောင်စီက စီမံကိန်းကို ရှေ့ဆက်သွားဖို့အတွက် ဥပဒေဆိုင်ရာလုပ်ငန်းအတွက် တင်ဒါခေါ်ယူမှု စတင်ခဲ့ပါတယ်။
မြန်မာကောင်စီနဲ့ ဆက်ဆံရေးပြန်စတင်တဲ့အနေနဲ့ နိုင်ငံပိုင် တရုတ်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းစုကြီး ဖြစ်တဲ့ စီအိုင်တီအိုင်စီအဖွဲ့က လောလောဆယ်စီမံကိန်းအတွက် ကွင်းဆင်းလေ့လာမှု ဆောင်ရွက်ရန် သဘောတူညီမှုတခုကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပါတယ်။
ဒီအချိန်မှာပဲ နိုင်ငံတကာအစိုးရတွေဆီက တရားဝင်အသိအမှတ်ပြုမှုကို စတင်တည်ထောင်တဲ့ ဧပြီလကတည်းက မျှော်လင့်ကြိုးပမ်းနေပြီး တခြားနိုင်ငံတွေနဲ့ တရားဝင်မဟုတ်တဲ့ ဆက်ဆံရေး လမ်းကြောင်း ဖွင့်လှစ်နေတဲ့ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရနဲ့ ထိတွေ့ဆက်ဆံဖို့ကို တရုတ်က ငြင်းဆန်ခဲ့ပါတယ်။
အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရကတော့ သူ့ရဲ့ထောက်ခံမှုနဲ့ ဆောင်ရွက်နေတဲ့ လူထုအာဏာဖီဆန်အံတုတဲ့လှုပ်ရှားမှု၊ ကုမ္ပဏီတွေကို စစ်တပ်ပိုင်လုပ်ငန်းတွေနဲ့ အဆက်ဖြတ်ဖို့ ဖိအားပေးတာတွေနဲ့ အာဏာသိမ်းတာကို ဆန့်ကျင်တဲ့ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းတချို့ကို အားပေးကူညီခြင်းအားဖြင့် အစိုးရယန္တရား မလည်ပတ်နိုင်အောင် အနှောင့်အယှက်ပေးကာ စိန်ခေါ်လျှက်ရှိနေပါတယ်။ စစ်တပ်နဲ့ စစ်ကောင်စီ အရာရှိတွေကို ပစ်မှတ်ထား တိုက်ခိုက်မှုတွေကိုလည်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရရဲ့ မဟာမိတ် တော်လှန်ရေးသမားတွေက အရှိန်မြှင့်လုပ်ဆောင်လာတာ တွေ့ရပါတယ်။
တရုတ်က မြန်မာပြည်မှာ လောင်းကြေးထပ်ထားတာတွေကို ကာကွယ်နေခြင်း
တရုတ်အရေး ကျွမ်းကျင်သူတွေနဲ့ လေ့လာသူတွေက ပေကျင်းဟာ စစ်ကောင်စီကို မြန်မာပြည်မှာ ကျိန်းသေပေါက် အနိုင်ရမယ့်သူအဖြစ် မြင်နေပြီး ဒါဟာ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရနဲ့ အလုပ်မလုပ်ဖို့ သူ့ရဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်ကို တွန်းအားပေးလျှက်ရှိနေတယ်လို့ ပြောဆိုနေကြပါတယ်။ နောက်ပိုင်းမှာ မြန်မာပြည်သူတွေနဲ့ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းက ထောက်ခံမှုတွေရှိ နေတာတောင်မှ စစ်တပ်က အသာစီးရနေပြီး အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရအနေနဲ့ ဒါကို ပြောင်းလဲပစ်ဖို့ ခက်ခဲတယ်လို့ ရှားမင်းတက္ကသိုလ်ရဲ့ အရှေ့တောင်အာရှရေးရာ လေ့လာရေးဌာန ဒါရိုက်တာ ဖန်ဟောင်ဝေးက ပြောပါတယ်။
သူက “တကယ်လို့ တရုတ်အနေနဲ့ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရအပေါ် စာနာနားလည်မိတယ် ဆိုတာတောင်မှပဲ ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း အဆက်အသွယ်လုပ်ဖို့ အဆင်မပြေဘူး” လို့ သူက ဆိုပါတယ်။
တရုတ်ဟာ မြန်မာ့တော်လှန်ရေး အရပ်သားခေါင်းဆောင်တွေအပေါ် အေးတိအေးစက်ဆက်ဆံတဲ့ နိုင်ငံအနည်းငယ်ထဲက တနိုင်ငံဖြစ်ပြီး အမြဲလို ဘေးလူကတဆင့်သာ ဆက်ဆံနေတယ်လို့ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရဝန်ကြီးဌာနရဲ့ အရင်းအမြစ်တွေက ပြောပါတယ်။
“တရုတ်ဟာ ကျနော်တို့နဲ့ စကားပြောဖို့ကိစ္စ ခေါင်းမာလွန်းတာကို အံ့ဩမိတယ်” လို့ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရရဲ့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးနဲ့ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဒေါက်တာဆာဆာက ပြောပါတယ်။ တရုတ်အစိုးရရဲ့ ဆင်ဟွာသတင်းအေဂျင်စီက စစ်ကောင်စီ အရာရှိတွေနဲ့ တွေ့ဆုံမေးမြန်းခဲ့ပေမဲ့ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရကိုတော့ ဖိတ်ကြားခဲ့ခြင်း မရှိပါဘူး။
“ပေကျင်းဟာ စစ်တပ်နဲ့ပဲ ပြောဆိုနေတာကတော့ အမှားကြီးတခုကို ကျူးလွန်နေတာပါပဲ။ ဒါဟာ သူကိုယ်တိုင် ဒေသတွင်းမတည်ငြိမ်မှုတွေကို မီးမွှေးနေတာပဲ၊ မြန်မာပြည်သူတွေက မင်းအောင်လှိုင်ကို သူတို့ရဲ့ခေါင်းဆောင်အဖြစ် လက်မခံဘူးဆိုတာ တရုတ်အစိုးရ သိပါတယ်” လို့ ဒေါက်တာဆာဆာ ကထပ်မံဖြည့်စွက်ပြောပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ်တခုအတွင်း ပေကျင်းဟာ အတိုက်အခံခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို ကော်ဇောနီခင်းပြီး ကြိုဆိုခဲ့ဖူးပါတယ်။ ဒါကို မထိန်းချုပ်နိုင်ပါက စစ်အစိုးရကို ပြန်ကြိုဆိုတာမျိုး ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ မြန်မာစစ်ဗိုလ်ချုပ်တွေအပေါ် လောင်းကြေးထပ်ဖို့ဆိုရင် တရုတ်ဟာ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းနဲ့ တော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှုတွေအပေါ် ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်တာမျိုး လုပ်ကောင်းလုပ်လာနိုင်ပါတယ်။
တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်ရဲ့ မြန်မာပြည်အရေး ရည်မှန်းချက်တွေအတွက်ကတော့ မငြိမ်သက်မှုတွေနဲ့ လူထုတုံ့ပြန်မှုတွေက လောင်းကြေးကို ပိုပြီးမြင့်တက်စေခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကန့်လန့်ကာနောက်ကွယ်မှာတော့ တရုတ်ဟာ သူ့ရဲ့နယ်စပ်မှာ နောက်ထပ်ကျရှုံးနိုင်ငံတခုကို ကျားကန်ပေးနေရတာမျိုး ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
အေးမင်း(တာမွေ)
(ထိုင်ဝမ်အခြေစိုက် မြန်မာ့အရေးလေ့လာသူ သတင်းထောက် ဂျွန်လီယူနဲ့ ရန်ကုန်အခြေစိုက် မြန်မာတိုင်းမ်သတင်းစာရဲ့ သတင်းထောက်ချုပ်နဲ့ တွဲဖက်အယ်ဒီတာဟောင်းဖြစ်သူ သွန်မ်ဆင်ချောင်တို့ Foreign Policy မဂ္ဂဇင်းဝက်ဘ်ဆိုက်မှာ ရေးသားထားတဲ့ “China Warms Up to Myanmar’s Generals” ဆောင်းပါးကို ဘာသာပြန်ဆို ဖော်ပြခြင်းဖြစ်သည်။)
စာရေးသူ ဂျွန်လီယူဟာ ထိုင်ဝမ်အခြေစိုက် သတင်းထောက်တဦးဖြစ်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးတွေကို အထူးပြုလေ့လာနေပြီး Nikkei Asia, the Diplomat, Al Jazeera နဲ့ Frontier Myanmar တို့မှာ ရေးသားနေသူ ဖြစ်ပါတယ်။
စာရေးသူ သွန်မ်ဆင်ချောင်ကတော့ ယခင်ရန်ကုန်အခြေစိုက် Myanmar Times သတင်းစာရဲ့ သတင်းထောက်ချုပ်နဲ့ တွဲဖအယ်ဒီတာဟောင်းတဦးလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ သူဟာ the Economist, the Financial Times, Nikkei Asia နဲ့ တခြားသတင်းစာတွေမှာ ရေးသားနေသူဖြစ်ပါတယ်။
တရုတ်က ပြည်တွင်းမှာ မွတ်ဆလင်တွေကို စနစ်တကျ ကမ့်သွင်းပြီး ဖိနှိပ်မှုတွေလုပ်နေတာ၊ စီစီတီဗီတွေနဲ့ အချိန်ပြည့်စောင့်ကြည့်ပြီး cultural genocide လုပ်နေတာတွေကို နိုင်ငံတကာသတင်းတွေမှာ အမြဲလိုလို တွေ့ကြရပါတယ်။ အစ္စလာမ်ကမ္ဘာအနေနဲ့ တရုတ်ပြည်တွင်းက ဖိနှိပ်မှုတွေကိုကို စိုးရိမ်မကင်းဖြစ်ကြရတယ်။
သို့သော် မကြာခင်က အာဖဂန်နစ္စတန်မှာ အာဏာပြန်ရလာတဲ့ တာလီဘန်တွေကတော့ ပြောင်းပြန်ပါ။ အစိုးရဖြစ်ပြီး ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ရာမှာ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဇာဘီဟူလာ မူဂျာဟစ်က “တရုတ်ဟာ ကျနော်တို့အတွက် အရေးကြီးဆုံး ပါတာနာပါ။ တရုတ်နဲ့မိတ်ဖက်မှုက ကျနော်တို့အတွက် အခြေခံကျပြီး အလွန်ထူးကဲတဲ့ အခွင့်အလမ်းပါပဲ” လို့ အလေးအနက်ပြောသွားပါတယ်။ ဘာကြောင့် တာလီဘန်အစိုးရက အစ္စလာမ်တွေအပေါ် သဘောထားမကောင်းတဲ့ တရုတ်ကို အဓိက အားကိုးအားထားချင်တာလဲ။ ဘာကြောင့် အစ္စလာမ်နိုင်ငံတွေနဲ့ မဟာမိတ်မပြုတာလဲ။
စီအင်အင် နိုင်ငံတကာရေးရာသုံးသပ်သူ ဖာရဒ်ဇာခါရီယာကတော့၊ (၉/၁၁) ဖြစ်ရပ်နောက်ပိုင်း နှစ် ၂၀ အတွင်း အစ္စလာမ်ကမ္ဘာမှာ အပြောင်းအလဲတွေ အများကြီးဖြစ်ခဲ့တာကြောင့် တာလီဘန်တို့က တရုတ်ကိုပဲ မဟာမိတ်ပြုရတာလို့ ရှင်းပြပါတယ်။
(၉/၁၁) ဖြစ်ရပ်တွေကို အစ္စလာမ်နဲ့ အနောက်ကြား ယဉ်ကျေးမှုပဋိပက္ခ (Islam vs The West) လို့ ရှုမြင်ကြတယ်။ တကယ်က ပြီးခဲ့တဲ့ နှစ် ၂၀ အတွင်း အစ္စလာမ်နဲ့ အနောက်ရဲ့ ပြဿနာထက်၊ အစ္စလာမ်နိုင်ငံတွေအတွင်း ပဋိပက္ခတွေကသာ ပိုများခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီနိုင်ငံတွေမှာ အာဏာရအစိုးရနဲ့ အစ္စလာမ်အတိုက်အခံတွေကြား အားပြိုင်မှု၊ အစွန်းရောက်တွေနဲ့ ပျော့ပြောင်းသူတွေကြား အားပြိုင်မှုတွေကသာ ပိုဖြစ်ခဲ့တယ်လို ဆိုပါတယ်။
အစ္စလာမ်နိုင်ငံတွေမှာ အတွင်းအားပြိုင်မှုတွေ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေကြောင့်ပဲ အစွန်းရောက်အခြေခံဝါဒဟာ အများကြီး လျော့ကျသွားပြီး၊ သဘောထားပျော့ပြောင်းသူတွေ နေရာရလာတယ်။ အယူအဆရေးရာအရ အစွန်းရောက်အခြေခံဝါဒကို လက်မခံချင်တော့ဘူး။ အစ္စလာမ်နိုင်ငံ တစ်ဒါဇင်ကျော်ကို အခြေပြုလုပ်ထားတဲ့ လူထုအမြင်စစ်တမ်းတခုအရ အစ္စလာမ်စစ်သွေးကြွ၊ ဂျီဟဒ်ဝါဒနဲ့ အကြမ်းဖက်ဝါဒတွေအပေါ် လူထုထောက်ခံမှု ကျဆင်းလာခဲ့တယ်။ တင်းကျပ်တဲ့ ရှရီယာဥပဒေတွေကို ထောက်ခံမှု လျော့လာတယ်။ (The Scholar Fawaz Gerges, 2009)
အစ္စလာမ်နိုင်ငံတွေမှာ ပွင့်လင်းမှု၊ လွတ်လပ်စွာရွေးကောက်မှုတွေ ပိုများလာပါတယ်။ ၂၀၁၁ မှာ အာရပ်နွေဦး ဆန္ဒပြတောင်းဆိုမှုတွေ ဖြစ်ခဲ့တယ်။ အီရတ်၊ တူနီရှား၊ တူရကီ၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ မလေးရှား၊ ပါကစ္စတန်တို့မှာ လွတ်လပ်တဲ့ရွေးကောက်ပွဲတွေ ကျင်းပနိုင်ခဲ့တယ်။ အစ္စလာမ်ပါတီတွေ အနိုင်ရမှုရှိခဲ့ပေမဲ့၊ အဲဒီပါတီတွေဟာ ဒီမိုကရေစီမူဘောင်အောင်က သွားလိုတဲ့ ပါတီတွေပါ။
ဥပမာ၊ ဆော်ဒီအာရေဗီယနိုင်ငံဆိုရင် ၉/၁၁ ဖြစ်ရပ်မတိုင်မီက အစ္စလာမ်အခြေခံဝါဒကို အယူအဆရေး၊ နိုင်ငံရေးနဲ့ ငွေကြေးထောက်ပံ့မှုပေးခဲ့တဲ့ အဓိကဌာနချုပ်ပါ။ မွတ်ဆလင်ကမ္ဘာတလွှားကို ဗလီဆရာတွေ၊ ဗလီတွေ၊ စာသင်ကျောင်း၊ ငွေကြေးတွေ အကြီးအကျယ် ထောက်ပံ့တဲ့နိုင်ငံပါ။ ဒါပေမဲ့ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်တွေမှာ ဆော်ဒီဘုရင်စနစ်အတွင်း အပြောင်းအလဲတွေ ရှိခဲ့တယ်။ ၂၀၁၇ မှာ ဆော်ဒီမင်းသားက “နောက်ထပ် နှစ် ၃၀ လောက် ကျနော်တို့ အစွန်းရောက်အယူအဆတွေနဲ့ အချိန်မဖြုန်းချင်တော့ဘူး။ ကျနော်တို့ အခု စတင် တိုက်ဖျက်နေပြီ” လို့ မီဒီယာအင်တာဗျူးတခုမှာ ပြောပါတယ်။
၂၀၀၁ တုန်းက အာဖဂန်နစ္စတန် တာလီဘန်အစိုးရကို တရားဝင်အသိအမှတ်ပြုပေးခဲ့တာ ဆော်ဒီ၊ ပါကစ္စတန်၊ ယူအေအီး သုံးနိုင်ငံပဲရှိတယ်။ အခုဆို ယူအေအီးနိုင်ငံက အသိအမှတ်မပြုတော့တဲ့အပြင်၊ အစ္စရေးနဲ့ သံတမန်ဆက်ဆံရေး တရားဝင်ထူထောင်ပြီး၊ စီးပွားရေး လူမှုရေး ဆက်ဆံမှုတွေ များလာတယ်။ ဆော်ဒီနဲ့ ယူအေအီးတို့မှာ အာဏာရှင်အစိုးရတွေ ဆက်ထိန်းချုပ်ထားသေးပေမဲ့၊ ပွင့်လင်းမှုနဲ့ မတူကွဲပြားလက်ခံမှုတွေ ပိုများလာတယ်။ ယူအေအီး ဆိုရင် လွန်ခဲ့တဲ့ငါးနှစ်က အမြင်မတူခြင်းအပေါ်သည်းခံမှု ဝန်ကြီးဌာန (Ministry of Tolerance) ကိုတောင် ထူထောင်ခဲ့တယ်။ အစိုးရကက်ဘိနက်မှာ အမျီုးသမီးတွေ ခန့်ထားလာတယ်။
သေချာတာကတော့ အစ္စလာမ်အစိုးရတွေဟာ ဘာသာရေးကိုအကြောင်းပြမှု လျော့ကျသွားပြီး၊ အာဏာကိစ္စပဲ အဓိကထားတာ ထင်ရှားရှိပါတယ်။ တာလီဘန်အစိုးရသစ်အနေနဲ့ သူတို့ကို အသိအမှတ်ပြုမယ့်မဟာမိတ်ကို အစ္စလာမ်ကမ္ဘာမှာ ရှာရခက်သွားတာကြောင့်၊ တရုတ်ကိုပဲ အရေးကြီးဆုံးမိတ်ဖက်အဖြစ် ကပ်ထားရတယ်။ ဒီအချက်က တာလီဘန်အစိုးရကိုယ်တိုင် ဘာသာရေးဇောင်းပေးခြင်းထက် အာဏာကသာ ပိုအခရာကျလို့ အစ္စလာမ်အပေါ် သဘောထားမကောင်းတဲ့ တရုတ်နဲ့ မိတ်ဖက်နေခြင်းကို ဖော်ပြပါတယ်။
အာဏာရှင်စနစ်တင်ပို့မှု
တရုတ်ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး ခေါင်းဆောင်ကြီး တိန့်ရှောင်ဖျင်က ‘ကိုယ့်အင်အား ဝှက်ထား၊ စောင့်သင့်တဲ့ အချိန်ကိုစောင့်’ လို့ဩဝါဒချွေပြီး သိုသိုသိပ်သိပ် ကြိုးစားခဲ့တယ်။ လက်ရှိခေါင်းဆောင် ရှီကျင့်ဖျင်ကတော့ ပြီးခဲ့တဲ့ဇူလိုင်လ စီစီပီပါတီရဲ့ ထိပ်ပိုင်းခေါင်းဆောင်တွေကို “တရုတ်ပြည်နဲ့ ကွန်မြူနစ်ပါတီရဲ့ အောင်မြင်မှု ဇာတ်လမ်းတွေကို ကျန်ကမ္ဘာကို ပြသဝေမျှကြရမယ်” လို့ ကြေညာလိုက်ပါတယ်။ စီစီပီပါတီရဲ့အောင်မြင်မှုနဲ့ အာဏာရှင်အုပ်ချုပ်ရေးမိုဒယ်ကို နိုင်ငံတကာမှာ ဩဇာလွှမ်းအောင်လုပ်ကြလို့ မိန့်လိုက်တာပါပဲ။
အပေါ်ယံကြည့်ရင်တော့ တရုတ်က အိုင်ဒီယိုလော်ဂျီ တင်ပို့နိုင်စွမ်းမရှိဘူး၊ သူ့ရဲ့မက်စ်ဝါဒပုံဖျက်တင်ပို့မှုဟာ မအောင်မြင်ခဲ့ဘူးလို့ မြင်ကြတယ်။ ဒါပေမဲ့ အခု တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီရဲ့ ဦးတည်ချက်က အိုင်ဒီယိုလော်ဂျီ တင်ပို့မှုလျော့ပြီး၊ နိုင်ငံတိုင်းမှာ နိုင်ငံရေး စီးပွားရေး လက်ဦးမှုရယူဖို့ဖြစ်လာတယ်။ အဲဒီအတွက် ဝါဒဖြန့်မှု၊ နိုင်ငံအသီးသီးက သတင်းအချက်အလက်တွေရယူမှု၊ စီးပွားရေးဩဇာထူထောင်မှု၊ နိုင်ငံခြားရေးစနစ်တွေထဲ ဝင်စွက်ဖက်မှု၊ ဒီမိုကရေစီစနစ်ချည့်နဲ့အောင် နည်းပေါင်းစုံနဲ့ အားပေးကူညီမှုတွေ ရဲရဲတင်းတင်း လုပ်လာတယ်။
တရုတ်က နိုင်ငံတကာမှာ ဒီမိုကရေစီပျက်ယွင်းစေဖို့ ဆောင်ရွက်နေတဲ့ ပုံစံသုံးမျိုး ရှိပါတယ်။ ပထမတခုက ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံကြီးတွေမှာ တရုတ်ဩဇာလွှမ်းမိုးအောင် လုပ်ဆောင်တာပါ။ ကနေဒါ၊ ဂျာမဏီ၊ ဩစတြေးလျ၊ ဂျပန် အပါအဝင် ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံအတော်များများက တရုတ်ကို ကျယ်ကျယ်လောင်လောင် မဝေဖန်နိုင်အောင် နှုတ်ပိတ်တဲ့နည်းပါ။ အဲဒီအစိုးရတွေနဲ့ဆက်ဆံပြီး ဈေးကွက်ဖွင့်ပေးတယ်။ ကျောင်းသားတွေ လွှတ်ပေးတယ်။ သုတေသနတွေ လုပ်ခွင့်ပြုတယ်။ တရုတ်ကို ဝေဖန်ပြီဆိုတာနဲ့ ကုန်သွယ်မှုပိတ်ပြီး အသံတိတ်စေတယ်။
ဒုတိယတခုက ဒီမိုကရေစီအကဲဆတ်တဲ့ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတွေကို ချုပ်ကိုင်ထားတာပါ။ အဲဒီနိုင်ငံတွေက ခြစားတဲ့ လူ့မလိုင်တစုကို အာဏာဗဟိုချက်မှာရှိအောင် ကူညီပေးတယ်။ အရပ်ဘက်လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေက တရုတ်ကို မဝေဖန်နိုင်အောင် ပါးစပ်ပေါက်ပိတ်ခိုင်းတယ်။ လူထုကို စောင့်ကြည့်ထိန်းချုပ်ရေး တရုတ်နည်းပညာတွေ အစိုးရတွေကို ပေးတယ်။ ယူဂန်ဒါ၊ ဇင်ဘာဘွေ အပါအဝင် အာဖရိကနိုင်ငံတွေ အတော်များများက တရုတ် အင်တာနက်၊ ဆိုက်ဘာနည်းပညာတွေနဲ့ လူမှုမီဒီယာကို စောင့်ကြည့်တယ်။ အတိုက်အခံတွေကို နှိပ်ကွပ်တယ်။ တဖက်မှာ လမ်းတံတား အခြေခံအဆောက်အုံတွေ တည်ဆောက်ပေးပြီး ကြွေးမြီထောင်ချုပ်နဲ့ အစိုးရတွေကို ချုပ်ကိုင်ထားပါတယ်။
တတိယတခုက ကုလသမဂ္ဂလို နိုင်ငံတကာအင်စတီကျူးရှင်းတွေမှာ ဩဇာလွှမ်းမိုးဖို့ ကြိုးစားပြီး၊ နိုင်ငံတကာစနစ်တွေ ဥပဒေတွေကို ချည့်နဲ့အောင် လုပ်လာတာပါ။ ဒီမိုကရေစီ၊ ရွေးကောက်ပွဲ၊ လူ့အခွင့်အရေး၊ လူနည်းစုအခွင့်အရေး စတာတွေထက် ဖွံ့ဖြိုးမှုကသာအရေးကြီးတယ်လို့ ဆော်ဩပါတယ်။ တရုတ်ပြောတဲ့ ‘Right to Development’ ဟာ အာဏာရှင်တွေနဲ့ ပေါ်ပြူလစ်ဝါဒီခေါင်းဆောင်တွေအတွက် လူထုကို အကြောင်းပြစရာ အကွက်ကောင်းဖြစ်တယ်။ နောက် တရုတ်က အမေရိကန်ဦးဆောင်တဲ့ လစ်ဘရယ် ကမ္ဘာ့အစီအစဉ် (Liberal World Order) ကို ဖျက်ဖို့အတွက် နိုင်ငံတကာဆိုက်ဘာကွန်ယက်၊ အာရှအခြေခံအဆောက်အအုံ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ့မှုဘဏ်၊ BRI စီမံကိန်းတွေနဲ့ တိုးချဲ့ဆောင်ရွက်လာတယ်။
တာလီဘန်တွေ၊ မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ ကမ္ဘာတလွှားက ဒီမိုကရေစီမ မလိုလားတဲ့ခေါင်းဆောင်တွေ အဖို့တော့ တရုတ်ဟာ အဖေကြီးဖြစ်ပြီး၊ ကျေးဇူးတွေ အဆုံးမရှိများပြားလာတာမို့ တရုတ်ဂုဏော အနန္တော ပါပဲ။
ဝင့်ထန်း
ရည်ညွှန်း
What the Taliban’s surprising partnership by Fareed Zakaria
How China Exports Authoritarianism By Charles Edel and David O. Shullman; Foreign Affairs
စက်တင်ဘာကို စဖွင့်လိုက်သည်နှင့် မြန်မာ့အရေး နိုင်ငံတကာသံတမန်လှုပ်ရှားမှုများက မှန်းဆရ ခက်သောခြေလှမ်းများဖြင့် ရွေ့လာခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီကို အာဏာသိမ်းပြီး မကြာမီ ထိတွေ့ဆက်ဆံခဲ့ပြီး ကုလသမဂ္ဂကဲ့သို့သော နိုင်ငံတကာစင်မြင့်ထက်တွင် အကာအကွယ်ပေးခဲ့သော တရုတ်၏အရွေ့ဖြစ်သည်။
သြဂုတ်၂၁ ရက်မှ ၂၈ ရက်နေ့အထိ နေပြည်တော်သို့ လူမသိသူမသိရောက်ရှိလာသော တရုတ် အထူးသံတမန် မစ္စတာဆွန်ကော့ရှန်၏ ခရီးစဉ်သည် အရွေ့တစ်ခုဖြစ်လာခဲ့ပုံရသည်။ တရုတ်အထူးသံရောက်ရှိ လာခြင်းနှင့်ပတ်သက်ပြီး အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီက သတင်းထုတ်ပြန်မှု မရှိခြင်းနှင့် တရုတ်အစိုးရက သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့ခြင်းသည် တရုတ်အစိုးရနှင့် စစ်ကောင်စီကြား အဟတစ်ခုရှိနေပြီဖြစ်ကြောင်း သက်သေဖြစ်သည်။
ထို့ပြင်တရုတ်အထူးသံ၏ ခရီးစဉ်တစ်ပတ်တာကြာခဲ့ခြင်းသည် ညှိနှိုင်းမှုများအကြိမ်ကြိမ်လုပ်ခဲ့ ကြောင်း ဖော်ပြနေသလို ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နှင့် တွေ့ဆုံခွင့်ပေးရန် တောင်းဆိုမှု ကိုစစ်ကောင်စီက ပယ်ချခဲ့သည်ဟု သတင်းများကဆိုသည်။
ယင်းသတင်းမှန်ကန်ကြောင်း အတည်မပြုနိုင်သေးသော်လည်း တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ နှစ်၁၀၀ ပြည့်အခမ်းအနားသို့ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီက ဂုဏ်ယူဝမ်းမြောက်ကြောင်း သဝဏ်လွှာပေးပို့မှုအပေါ် တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီက ကျေးဇူးတင်ရှိကြောင်း စာပြန်ခြင်း၊ စက်တင်ဘာ ၉ ရက်နေ့၊ တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီနှင့် အရှေ့တောင်အာရှ၊ တောင်အာရှနိုင်ငံများမှ နိုင်ငံရေးပါတီများ အွန်လိုင်းတွေ့ဆုံပွဲသို့ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်အား ဖိတ်ကြား တက်ရောက်စေခြင်းက တရုတ်နှင့် စစ်ကောင်စီကြားအဟနှင့် တရုတ်၏အရွေ့ကို ဖော်ပြနေပေ သည်။
တရုတ်အထူးသံ၏ ခရီးစဉ်အပြီး တရုတ်နှင့် စစ်ကောင်စီကြားအဟ မည်မျှဖြစ်ပေါ်ခဲ့သလဲဆိုသည်ကို မပြောနိုင်သော်လည်း စစ်ကောင်စီဘက်ခြေစုံရပ်နေသောတရုတ်သည် သူ့ခြေတစ်ဖက်ကို ပြန်မြှောက်လာပြီ ဖြစ်ကြောင်းပေါ်လွင်လာခဲ့သည်။ သြဂုတ် ၁၂ ရက်နေ့၊ စစ်ကောင်စီနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဝဏ္ဏမောင်လွင်နှင့် မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ တရုတ်သံအမတ်ကြီး ချန်ဟိုင်တို့ အွန်လိုင်းတွေ့ဆုံပွဲတွင် တရုတ်သံအမတ်ကြီးက မြန်မာအစိုးရဟု စတင်ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲ သည်အထိ အတင့်ရဲခဲ့သော တရုတ်ပေါ်လစီအပေါ် ဟိုဘက်ဒီဘက်ပြန်လည် ထိန်းညှိဟန်အစပျိုးပုံရသည်။
ယင်းမှာ စစ်ကောင်စီက ၎င်းတို့လမ်းကြောင်းကို အတိမ်းအစောင်းခံကာ တရုတ်တောင်းဆိုသမျှ လိုက်မလုပ်နိုင်ကြောင်း တရုတ်အထူးသံ၏ခရီးစဉ်တွင် ဖော်ပြခဲ့ခြင်း၏ နောက်ဆက်တွဲ ရလဒ်ဖြစ်နိုင်သလို တရုတ်မုန်းတီးရေးအမြင်သည်းထန်လာပြီဖြစ်သော မြန်မာပြည်သူတို့၏ စိတ်ကို တရုတ်ဘက်က သိရှိ ဘရိတ်ဆွဲလိုက်ခြင်းလည်းဖြစ်သည်။
တရုတ်မြှောက်လိုက်သော ခြေတစ်ဖက်သည် မြန်မာ့အရေးအတွက် အထောက်အပံ့တစ်ခုဖြစ်လာ သော်လည်း ထိုခြေတစ်ဖက်သည် လေထဲတွင်သာရှိသေးသော ခြေတစ်ဖက်ဖြစ်သည်။ ဆိုလိုတာက စစ်ကောင်စီသည် ၎င်းဖြစ်ချင်သည့်အခြေအနေသို့ရောက်အောင် ပြည်သူကို သတ်ဖြတ်ဖမ်းဆီးခြင်းနည်းဖြင့် ခပ်ကြမ်းကြမ်းရွေ့အောင်ကြံဆောင်သမျှသည် မြန်မာပြည်သူတို့ အနာတရကြီးရပြီး နိုင်ငံတကာကလည်းမည်သို့မျှ လက်မခံသလို အလုပ်မဖြစ်နိုင်မှန်း လည်းသိသဖြင့် နှစ်ဖက်ခွပေါ်လစီကျင့်ရန် တရုတ်က လမ်းခင်းလိုက်ခြင်းသာဖြစ်သည်။
တကယ်တော့ စစ်ကောင်စီသွားနေသော စစ်အာဏာရှင်အလိုကျ ဒီမိုကရေစီအရေခြုံလမ်းသည် တရုတ်အကျိုးစီးပွားအတွက် မြိုးမြိုးမြက်မြက်အလုပ်ဖြစ်မည့်လမ်းဖြစ်သော်လည်း မြန်မာပြည်သူတို့ လုံးဝလက်မခံသောလမ်းဖြစ်ပြီး အလုပ်ဖြစ်ရန်မလွယ်သောလမ်းဖြစ်သည်။ အကယ်၍ ထိုလမ်းကို စစ်ကောင်စီရောက်အောင်လျှောက်နိုင်သည့်တိုင် တရုတ်က မြန်မာမြေပေါ် အခြေတကျဖြစ်နေပြီဖြစ်သော များစွာသော တရုတ်အကျိုးစီးပွားနှင့် အနာဂတ်တွင်မျှော်လင့်နိုင်စရာ အကျိုးစီးပွားများ အတိဒုက္ခ ရောက်နိုင်သည်အထိ တည်ငြိမ်မှုကင်းမဲ့နိုင်ကြောင်း တရုတ်ကောင်းကောင်းသဘောပေါက်လာ ပုံရသည်။
ထို့ကြောင့် ဒီမိုကရေစီအရေခြုံရန်လမ်းတွင် အဟန့်အတားကြီးနေသော အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ ချုပ်အား လုံးဝဖျက်သိမ်းရန် စစ်ကောင်စီ အကြံကြီးနေမှုအပေါ် တရုတ်လက်မခံကြောင်းပြသရန် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်နှင့် ကြည့်ကောင်းရုံဆက်ဆံပြလိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။
သို့သော်၊ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်၏ အနိုင်ရလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များဖြင့်စုဖွဲ့ထားသော CRPH၊ ထိုမှတစ်ဆင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရနှင့် ဆက်ဆံရေးကိုမူ တရုတ်အစိုးရက လက်မခံသေးပေ။ တရုတ်တင်မက ကြားဝင်ညှိပေးမည်ဆိုသော အာဆီယံပင်လျှင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရနှင့် တရားဝင်အဆက်အဆံမရှိသေးပေ။ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရနှင့်မဆက်ဆံခြင်းတစ်ကြောင်းတွင် စစ်ကောင်စီအငြိုငြင်မခံလို ခြင်းလည်းဖြစ်နိုင်ပါသည်။
ပြောရလျှင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရနှင့်မဆက်ဆံခြင်းနည်းဖြင့် စစ်ကောင်စီနှင့် ပိုနီးကြောင်း တရုတ်က သူ့ရပ်တည်ချက်ကို ထုတ်ပြခဲ့ခြင်းဖြစ်သလို အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရကို အနောက်အုပ်စုနှင့် အရှေ့တိုင်းဒီမိုကရေစီနိုင်ငံများက ထောက်ခံအားပေးနေခြင်းနှင့်နီးကပ်သော ဆက်ဆံရေးရှိခြင်း၊ ဒီမိုကရေစီ တော်လှန်ရေး၏ နောက်ထပ်လမ်းကြောင်းတစ်ခုအဖြစ် ခုခံတော်လှန်စစ်ကို ရွေးချယ်ခြင်းနှင့် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရသည် အွန်လိုင်းပ လက်ဖောင်းပေါ်တွင်သာတည်ရှိသောအစိုးရအဖြစ်သာ ရှုမြင်နေသေးခြင်းအရ အရေးတယူမဆက်ဆံခြင်းလည်းဖြစ်နိုင်သည်။
တရုတ်ကမြန်မာ့အရေးကို အနောက်အုပ်စုလက်မပါသောပုံစံနှင့် ၎င်းကိုယ်တိုင်လည်း တိုက်ရိုက် ဝင်မပါသောလမ်းကြောင်းဖြင့်ဖြေရှင်းလိုသည်။ ထို့ကြောင့် မြန်မာ့အရေးကို အာဆီယံ လမ်းကြောင်းဖြင့် ဖြေရှင်းရန် တရုတ်လုံ့လစိုက်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့်အာဆီယံ ဘုံသဘောတူညီချက်၅ ရပ်ထွက်ပေါ်လာခြင်းကိုလည်း ထောက်ခံ၊ အာဆီယံအထူးသံခန့်အပ်ခြင်းကိုလည်း ထောက်ခံ၊ မြန်မာနိုင်ငံသို့ လူသားချင်းစာနာမှုအကူအညီ များပေးနိုင်ရန် မြန်မာဘက်အသီးသီးတို့ ၄ လအပစ်ရပ်ရန်အာဆီယံအထူးသံ၏ တောင်းဆိုမှုကိုလည်း ထောက်ခံခဲ့သည်။ သို့သော်၊မြန်မာ့အရေး အာဆီယံအစီအစဉ်အားလုံးသည် လက်တွေ့အလုပ်ဖြစ်နိုင်မှန်းလည်း တရုတ်တို့ သဘောပေါက်လာခဲ့သည်။
ထို့ကြောင့် နောက်တစ်နည်းတရုတ်ကြံဆလာပုံရသည်။ ယင်းမှာ မြန်မာ့အရေးကို အမေရိကန်နှင့် တရုတ်တိုက်ရိုက်ဆွေးနွေးကာ ဘုံသဘောတူချက်ရှာဖွေခြင်းဖြစ်သည်။ ယခု ကုလညီလာခံမတိုင်မီ အမေရိကန်အခြေစိုက် နိုင်ငံခြားရေးရာမူဝါဒစာစောင် Foreign Policy ၌ မြန်မာ့အရေး အမေရိ ကန်နှင့်တရုတ် အချိန်ယူဆွေးနွေးသဘောတူညီခဲ့သည်ဟုဖော်ပြခဲ့သည်။
ကုလညီလာခံသို့ အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီကိုယ်စားလှယ်ကိုအတက်မခံ၊ လက်ရှိကုလသံအမတ်ကြီး ဦးကျော်မိုးထွန်းကိုသာ နိုဝင်ဘာလအထိ ဆက်ထားမည်။ နိုဝင်ဘာကျမှ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရနှင့် စစ်ကောင်စီ ကိုယ်စားလှယ် မည်သူ့ကိုရွေးချယ်မလဲကိစ္စ ဆုံးဖြတ်မည်ဟု အမေရိကန်-တရုတ် သဘောတူညီမှုရခဲ့ကြောင်း Foreign Policy ကဖော်ပြသည်။ ယင်းဖော်ပြချက်သာမှန်ကန်သည်ဆိုပါက ကိုယ်စားလှယ်ရွေးချယ်ရေးကိစ္စ နိုဝင်ဘာအထိ ရွှေ့ဆိုင်းလိုက်ခြင်းမှာ စစ်ကောင်စီဘာလုပ်မလဲဟု အချိန်ပေးလိုက် ခြင်းဖြစ်နိုင်သည်။ ထို့ပြင် မြန်မာ့အရေး အမေရိကန်-တရုတ် ပထမအကြိမ်ဆွေးနွေးမှု အောင်မြင်ခဲ့ခြင်းအရ နောက်ထပ်ဆွေးနွေးအဖြေရှာမှုများလည်း ဖြစ်လာနိုင်သည်။
မြန်မာ့အရေးနှင့်ပတ်သက်ပြီး လက်ရှိအချိန်ထိ တရုတ်တင်မက အမေရိကန်ကပါ တရားဝင်ပြော ကြားနေမှုမှာ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးအဖြေရှာရေး (သို့မဟုတ်) စစ်ရှောင်လမ်းဖြစ်သည်။ တရုတ်က မြန်မာမြေပေါ်တွင်၎င်းတို့ အကျိုးစီးပွားများစွာရှိနေခြင်းနှင့် တရုတ်သည် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံဖြစ်သောကြောင့် လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများ ကျယ်ပြန့်စွာ တာရှည်လာပါက ၎င်းတို့အပေါ်ပင် အဆိုးသက်ရောက်မှုကြီးလာနိုင်ခြင်းတို့ကြောင့် စစ်ရှောင်လမ်းပေါ် ခပ်ပြတ်ပြတ်ရပ်ခံခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ပြင်တရုတ်တို့သွားလိုသည့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေး အဖြေ ရှာခြင်းသည် အလွန်ဆုံးအဆင့် အာဏာသိမ်းခြင်းကို ပြန်ရုပ်သိမ်းကာ ၂၀၀၈ အခြေခံဥပဒေအောက် စစ်တစ်ပိုင်း ဒီမိုကရေစီပြန်ဖော်ဆောင်ရေးဖြစ်သည်။
အမေရိကန်ပြောနေသည့်တွေ့ ဆုံဆွေးနွေးအဖြေရှာရေးမှာ စစ်ရေးမဟုတ်သော ဖိအားပေးမှုများဖြင့် စစ်ကောင်စီကို စားပွဲဝိုင်းပေါ်သို့ဆွဲခေါ်ကာ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို ပြန်လည် အသိအမှတ်ပြုစေရေးသာဖြစ်၍ တရုတ်နှင့် သိပ်မကွာလှပေ။ သိုသော် ၊တရုတ်နှင့် အကွာကြီးကွာသောကိစ္စမှာ ထင်သလိုသတ်ဖြတ်နေသော စစ်ကောင်စီကို မြန်မာပြည်သူတို့ ခုခံတော်လှန်စစ်ဆင်နွှဲရန် ဆုံးဖြတ်မှုအပေါ် စာနာနားလည်စိတ် ရှိခြင်းဖြစ်သည်။ သို့သော် မြန်မာ့အရေးသည် အမေရိကန်အတွက် တစ်ချိန်က အီရတ်နှင့် အာဖဂန်ကဲ့သို့ အရေးမပါပေ။
အမေရိကန်နှင့်တရုတ် နှစ်နိုင်ငံစလုံး၏ တူညီမှုမှာ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုလမ်းကြောင်းသည် အလုပ်ဖြစ်၊ မဖြစ်အာမမခံနိုင်ခြင်း၊ အချိန်အတိုင်းအဆမမှန်းဆနိုင်ခြင်းနှင့် ကြာမြေ့နေချိန်အတွင်း မြန်မာပြည်သူတို့အပေါ် စစ်ကောင်စီထင်ရာစိုင်းသမျှ ကာယကံမြောက် မတားဆီးနိုင်ခြင်းဖြစ်သည်။
မည်သို့ပင်ဆိုစေ၊ အင်အားကြီးနိုင်ငံတို့၏ ဘုံရပ်တည်ချက်ကို ထိပ်တိုက်လက်မခံ ပြောင်းလဲပစ်ရန်အကြံသည် လေကိုထိုးနေသော လက်သီးပမာ မိုက်မဲခြင်းဖြင့်သာအချိန်ကုန် အဖတ်တင်ကျန်နေပေလိမ့်မည်။ အင်အားကြီးနိုင်ငံတို့၏အမြင်ကို မိမိ၏ ပစ္စက္ခဘဝနှင့်လိမ္မာပါးနပ်စွာ စပ်ဆက်အသုံးချတတ်ရန်လိုသည်။ မိမိအင်အားကိုကြီးထွားလာအောင် တည်ဆောက်ခြင်းနှင့် လုပ်နိုင်စွမ်းအားကို ထင်သာမြင်သာ ထုတ်ဖော်နိုင်ရန်လည်းလိုပါသည်။ ကျွနုပ်တို့၏ သံခင်းတမန်ခင်းသည် ပျော့ပျောင်းစွာဖြင့် မာကျောတတ်ရန်လိုပေမည်။
လင်းခေတ်
မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံမှာ ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါကူးစက်ခံ သေဆုံးသူ အရေအတွက် မေ ၁၅ ရက်မှာ ၄၂ ယောက်ထိ မြင့်တက်လာပြီလို့ အစိုးရရုပ်သံ KRT က ထုတ်လွှင့်ပါတယ်။
ပြုံယမ်းမြို့တော် ကင်မ်မာနျူဆေးရုံက ဆရာဝန်များအစည်းအဝေးလုပ်နေပုံ၊ ဆေးရုံတွေမှာ ကာကွယ်ရေး ဝတ်စုံ ဝတ်ထားတဲ့ လုပ်သားတွေက ပိုးသတ်ဆေး ဖြန်းနေပုံနဲ့ လမ်းတွေ လူသူကင်းမဲ့နေပုံ ရုပ်သံတွေကိုလည်း မေ ၁၄ ရက်က ရုပ်သံကနေ ထုတ်လွှင့်ခဲ့ပါသေးတယ်။
အဖျားတက် ၊ ခေါင်းကိုက်ပြီး ကြွက်သားတွေ အဆစ်အမြစ်တွေ နာကျင်ကိုက်ခဲတဲ့အခါ ဆားရေနဲ့ မကြာခဏ ပလုတ်ကျင်းဖို့၊ အိုင်ဗျူပရိုဖန်၊ ပါရာစီတမောနဲ့ ကိုရီးယားတိုင်းရင်းဆေး အမျိုးမျိုးကို သောက်သုံးဖို့ကိုလဲ ဆရာဝန်တယောက်က အကြံပြထားပါတယ်။
မြောက်ကိုရီးယားမှာ စုစုပေါင်းအနေနဲ့ ကိုဗစ် သံသယရှိလူနာဦးရေ ၈၂၀၀၀၀ ကျော်ရှိပြီး ၃၂၀၀၀၀ သောင်းကျော်ကတော့ ဆေးကုသခံနေဆဲလို့ မြောက်ကိုရီးယား အစိုးရမီဒီယာ KCNA က ဖော်ပြပါတယ်။
တောင်ကိုရီးယားသမ္မတ ယွန်းဆွတ်ခ်ယိုးကတော့ သူ့နိုင်ငံဟာ ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါကို ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အထီးကျန် မြောက်ကိုရီးယားကို အစွမ်းကုန် ကူညီရသွားမယ်လို့ မေ ၁၆ ရက်မှာ ပြောပါတယ်။
လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီတွေအတွက် လမ်းဖွင့်ထားမယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။
“တကယ်လို့ မြောက်ကိုရီးယားက ကျနော်တို့ရဲ့ အထောက်အပံ့ကို တုံ့ပြန်မယ်ဆိုရင် ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါ ကာကွယ်ဆေးတွေ၊ ဆေးဘက် ပစ္စည်းကိရိယာတွေနဲ့ ကျန်းမာရေးအရာရှိတွေ အပါအဝင် ဘာကိုမှ မချန်ဘဲ ကူညီမယ်”လို့ ယွန်းက အမျိုးသားညီလာခံ အစည်းအဝေးအတွင်း မိန့်ခွန်းမှာ ထည့်သွင်း ပြောဆိုပါတယ်။
မြောက်ကိုရီးယားဟာ အရင်အပတ်ကစပြီး ပထမဆုံးအနေနဲ့ ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါ အကြီးအကျယ် ကူးစက်နေလို့ ရင်ဆိုင်နေရကြောင်း အသိအမှတ်ပြု ကြေညာခဲ့ပါတယ်။
အင်ဒိုပစိဖိတ်စီးပွားရေးမူဘောင်ကတဆင့် ကမ္ဘာ့ကုန်စည်ဖြန့်ဖြူးမှု ကွင်းဆက်မှာ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ရေးတွေ အားဖြည့်ဖို့ အမေရိကန်သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒန်နဲ့ ဆွေးနွေးမယ်လို့လည်း သီးခြားမိန့်ခွန်းထဲမှာ ယွန်းက ပြောခဲ့ပါတယ်။
ဘိုင်ဒန်က တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံကို မေ ၂၀ ရက်မှာ လာရောက် လည်ပတ်ဖို့ စီစဉ်ထားပါတယ်။
ထိုင်းနိုင်ငံမှာ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၄ နာရီအတွင်း ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကူးစက်ခံရသူ ၅,၂၃၈ ယောက်နဲ့ အယောက် ၄၀ ထပ်မံပြီးတော့ သေဆုံးခဲ့တယ်လို့ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်ပါတယ်။
ဒါဟာ အရင်တရက်က ကူးစက်မှုအသစ် ၆,၀၉၄ ယောက်နဲ့ သေဆုံးသူ ၅၁ ယောက်ထက် ပိုပြီးတော့ လျော့နည်းလာခဲ့တာဖြစ်ပြီး လတ်တလော ကူးစက်မှုအသစ် ၅,၂၃၈ ယောက်ထဲမှာတော့ ပြည်ပနိုင်ငံတွေက ဝင်ရောက်လာသူတွေထဲ က ၂ ယောက်နဲ့ ကျန်တဲ့ကူးစက်မှုတွေကတော့ ပြည်တွင်းကူးစက်မှုတွေဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ရောဂါပြန်လည်ပျောက်ကင်းသက်သာလာလို့ ဆေးရုံက ဆင်းခွင့်ရသူအရေအတွက်ကတော့ ၉,၁၆၈ ယောက်ရှိခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ထိုင်းနိုင်ငံတဝန်းမှာတော့ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကူးစက်မှု စတင်ခဲ့တဲ့ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်ဆန်းပိုင်းကတည်းက လက်ရှိအချိန်ထိ ရောဂါကူးစက်ခံရသူပေါင်း ၄ ဒသမ ၃ သန်းကျော်ရှိခဲ့ပြီး အဲဒီထဲက ၂ ဒသမ ၁ သန်းကတော့ အခုနှစ်ထဲမှာ ကူးစက် ခံရမှုတွေဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ရောဂါပြန်လည်ပျောက်ကင်းလာသူပေါင်းကတော့ လတ်တလောအချိန်ထိ ၄ ဒသမ ၂၈ သန်း ရှိခဲ့ပြီလို့ ဆိုပါတယ်။
ရောဂါကူးစက်ခံရပြီး သေဆုံးသူအရေအတွက်မှာတော့ ၂၉,၅၁၂ ယောက် ရှိခဲ့ပြီး အဲဒီထဲက ၇,၈၁၄ ယောက်ကတော့ အခုနှစ်ထဲမှာ သေဆုံးခဲ့တာလို့ ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။
၂၄ နာရီအတွင်း ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကြောင့် သေဆုံးမှု အမြင့်ဆုံးစံချိန်ကတော့ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၁၃ ရက်နေ့က ၃၁၂ ယောက် ဖြစ်ခဲ့ပြီး ရောဂါကူးစက်မှုအများဆုံးကတော့ ပြီးခဲ့တဲ့ ဧပြီ ၁ ရက်နေ့က ၂၈,၃၇၉ ယောက်နဲ့ စံချိန်တင် ကူးစက်မှု ဖြစ်နေခဲ့တာပါ။
ထိုင်းနိုင်ငံမှာတော့ ကိုဗစ်- ၁၉ ကူးစက်ရောဂါကြောင့် အချိန် ၂ နှစ်ကျော်ပိတ်ထားခဲ့ရတဲ့ အိမ်နီးချင်း ၄ နိုင်ငံက နယ်စပ်တံခါးပေါက်တွေကို ပြီးခဲ့တဲ့ မေ ၁ ရက်နေ့မှာ ပြန်ဖွင့်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတကာလေဆိပ်တွေမှာ Test & Go စနစ်ကို လည်း ဖျက်သိမ်းလိုက်ကာ ဝင်ရောက်ခွင့်ပြုလိုက်တာ ဖြစ်ပါတယ်။
