Home
ဆောင်းပါး
ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္းႏွင့္ အမွ်င္ဓာတ္
DVB
·
August 31, 2017
ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္းဆိုတဲ့အရာကို လူတိုင္း ေတြ႔ႀကံဳဖူးပါလိမ့္မယ္။ ဝမ္းခ်ဳပ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းအရာ အမ်ားႀကီးရွိတဲ့အနက္က ေရဓာတ္နည္းျခင္းန႔ဲ အမၽွင္ဓာတ္ နည္းျခင္းေၾကာင့္ ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္းျဖစ္တာ အမ်ားဆံုးပါပဲ။ တခ်ဳိ႕ဆိုရင္ ဝမ္းခ်ဳပ္တဲ့အတြက္ ကိုယ္လက္မအီမသာျဖစ္ၿပီး ေခါင္းေတြအံု၊ ေခါင္းေတြကိုက္တဲ့အထိေတာင္ ခံစားရေလ့ ရွိပါတယ္။ ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္းကို Constipation အျပင္ Constiveness, Dyschezia, Dyssy-nergic Defaecation စသျဖင့္လည္း ေခၚၾကပါေသးတယ္။ ဆိုလိုတဲ့သေဘာကေတာ့ Dowel Moments (အူလႈပ္ရွားျခင္း၊ က်င္ႀကီးစြန္႔ျခင္း) ဟာ ခက္ခဲေနျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္းဆိုတာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ ဝမ္းသြားေနစဥ္ နာက်င္ျခင္း Painful Defecation ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အရမ္းကို ဝမ္းခ်ဳပ္ေနၿပီဆိုရင္ေတာ့ Obstipation (ေလႏွင့္ဝမ္း လံုးဝ မသြားႏိုင္ျခင္း)၊ Fecal Impaction (ဝမ္း လံုးဝမသြားဘဲ ပိတ္ဆို႔ျခင္း) စသည္တို႔ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ လူဦးေရရဲ႕ ပ်မ္းမၽွ ၂ မွ ၃ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ဟာ ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္းကို ခံစားရေလ့ ရွိပါတယ္။ ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္းကို ျဖစ္ပြားေစတဲ့အခ်က္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ အဓိကအားျဖင့္ ပံုစံႏွစ္မ်ဳိး ရွိပါတယ္။ လံုးဝပိတ္ဆို႔ၿပီး ဝမ္းမသြားႏိုင္ျခင္း Obstructed Defecation နဲ႔ အူမ်ား လႈပ္ရွားမႈ ေလ်ာ့နည္းျခင္း၊ ေႏွးေကြးျခင္း Colonic slow Transit, Hypomobility တို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဆး႐ံုေတြကို ေရာက္လာတဲ့ လူနာေတြရဲ႕ ၅ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ဟာ Obsturcted Defecation ေၾကာင့္ ေရာက္လာတာ မ်ားပါတယ္။ အူလႈပ္ရွားမႈနည္းျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ Colonic Slow Transit Constipation ကုိ ျဖစ္ေစတဲ့ အရာေတြကေတာ့ အစားအေသာက္၊ ေဟာ္မုန္း၊ ေဆးဝါးေတြရဲ႕ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးေတြနဲ႔ Heavy Metal Toxicity ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔ကို ကုသတဲ့အခါမွာလည္း အစားအေသာက္ ပံုစံေျပာင္းလဲျခင္း၊ ဝမ္းေပ်ာ့ေဆး၊ ဝမ္းခ်ဴေဆးေတာင့္၊ ခြဲစိတ္ျခင္း စသည္တို႔ ပါဝင္ပါတယ္။ ထိထိေရာက္ေရာက္ ကုသခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရတာလဲဆိုတဲ့ Cause ကုိ အရင္ရွာေဖြဖို႔ လိုပါတယ္။ ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္းကို အဓိပၸာယ္သတ္မွတ္ထားတာေတြကေတာ့
  • အူလႈပ္ရွားမႈ Bowel Moment  (က်င္ႀကီးစြန္႔ျခင္း) ဟာ တပတ္ကို သံုးႀကိမ္ သို႔မဟုတ္ သံုးႀကိမ္ထက္ နည္းေနျခင္း
  • ဝမ္းသြားရတာ ခက္ခဲျခင္း (ညႇစ္ရျခင္း၊ စျမင္းေခၚ အမာမ်ားသြားျခင္း)
  • ဝမ္းသြားၿပီးေသာ္လည္း မၿပီးမျပည့္စံုသကဲ့သို႔ ခံစားရျခင္း၊ ဝမ္းက်န္ေနသလို ခံစားရျခင္း စသည္တို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ကေလးငယ္ေတြမွာ ဝမ္းသြားတာကေတာ Formula ႏို႔မႈန္႔ေတြနဲ႔ အစာေကြၽးတဲ့ အခ်ိန္မွာ ျဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ေမြးၿပီးတဲ့အခါမွာ ေမြးကင္းစ ကေလးငယ္ေတြဟာ ေလးႀကိမ္ ငါးႀကိမ္ေလာက္ ေပ်ာ့ေပ်ာ့ (အရည္သာသာ) က်င္ႀကီးစြန္႔ေလ့ ရွိပါတယ္။ ႏို႔မႈန္႔တိုက္တဲ့ ကေလးေတြထက္ မိခင္ႏို႔စို႔တဲ့ ကေလးေတြက က်င္ႀကီးစြန္႔တဲ့ အႀကိမ္အေရအတြက္ ပိုမ်ားပါတယ္။ ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္းကို ျဖစ္ေစေသာအခ်က္မ်ား ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္းကိုျဖစ္ေစတဲ့ အခ်က္ေတြကေတာ့
  • Congenital  (ေမြးရာပါ)
  • Primary  (ပထမအေၾကာင္းအရင္း)
  • Secondary (ဒုတိယအေၾကာင္းအရင္း) စသည္တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
အျဖစ္အမ်ားဆံုးကေတာ့ Primary ျဖစ္ၿပီး အသက္အႏၲရာယ္ကို ထိခိုက္ႏိုင္ျခင္း မရွိပါဘူး။ အသက္ႀကီးတဲ့လူေတြမွာေတာ့ အမၽွင္ဓာတ္စားသံုးမႈ ေလ်ာ့နည္းျခင္း၊ ေရေသာက္နည္းျခင္း၊ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ နည္းျခင္း၊ ေဆးဝါးေတြရဲ႕ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးေတြနဲ႔ Hypothyroidism နဲ႔ ကင္ဆာေရာဂါတို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁။ Primary Primary မွာေတာ့ ေျခာက္လေက်ာ္ေလာက္ထိ ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္းကို ခံစားရၿပီး ဒါဟာ ေဆးဝါးေတြရဲ႕ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးေၾကာင့္လည္း မဟုတ္သလို ေရာဂါတခုခုေၾကာင့္လည္း မဟုတ္ပါဘူး။ ဗုိက္ေအာင့္ ဗိုက္နာျခင္းလည္း မရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ Irritable bowel syndrome နဲ႔ ခြဲျခားႏိုင္ပါတယ္။ ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္းရဲ႕ Comon Cause ျဖစ္ပါတယ္။ ၂။ အစားအေသာက္ အမၽွင္ဓာတ္စားတာ နည္းတဲ့အတြက္ေၾကာင့္၊ ေရေသာက္တာနည္းတဲ့အတြက္ အစားအစာစားတာ နည္းတဲ့အတြက္ ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္း ျဖစ္ရပါတယ္။ ၃။ ေဆးဝါးမ်ား ေဆးဝါးအမ်ားစုမွာ ဝမ္းခ်ဳပ္တယ္ဆိုတဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးပါ ရွိၾကပါတယ္။ ဘာေဆးေတြလဲဆိုေတာ့ Opioids (အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးမ်ား)၊ ဆီးေဆးမ်ား၊ စိတ္က်ေရာဂါေပ်ာက္ေဆးမ်ား၊ ယားယံျခင္းေပ်ာက္ေသာ ေဆးမ်ား၊ ဗိုက္ေအာင့္ေပ်ာက္ေဆးမ်ား၊ အတက္က်ေဆးမ်ား၊ အလူမီနီယံပါေသာ အစာအိမ္ေဆးမ်ား စသည္တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ၄။ Metabolic and Muscular အင္ဒိုခ႐ိုင္း ျပႆနာေတြျဖစ္တဲ့ ကယ္လ္ဆီယမ္မ်ားျခင္း၊ သိုင္း႐ိုက္ေဟာ္မုန္း နည္းျခင္း၊ ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိနဲ႔ Cystic Fibrosis, Celiac Disease စသည္တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ကုိယ္လက္လႈပ္ရွားမႈနည္းတဲ့၊ မလႈပ္ရွားႏိုင္တဲ့ လူေတြမွာ ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္း အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ ၅။ စိတ္ေရာဂါဆိုင္ရာ နာက်င္မႈကို အလြန္အမင္း ေၾကာက္ရြံ႕သူမ်ား၊ လူစုလူေဝး လူထုနားေနခန္းမ်ားကို ေၾကာက္သူမ်ား၊ ပ်င္းရိသူမ်ားဟာလည္း ငယ္စဥ္ကတည္းက ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္းကို ခံစားရေလ့ရွိတဲ့ သူေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္းကို ဘယ္လိုကာကြယ္ကုသမလဲ တခါတခါမွာ ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္းကို ကုသတာထက္ ကာကြယ္တာက ပိုလြယ္ပါတယ္။ ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္းကို သက္သာေစဖို႔ ပံုမွန္ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ ျပဳလုပ္ရပါမယ္။ ေရမ်ားမ်ား ေသာက္ဖို႔လိုၿပီး အမၽွင္ဓာတ္ အမ်ားႀကီးပါတဲ့ အစားအစာေတြ စားဖို႔လိုပါတယ္။ မနက္ေစာေစာ ဝမ္းသြားတဲ့အက်င့္၊ အိမ္သာမွန္မွန္တက္တဲ့ အက်င့္ကိုလည္း ေမြးျမဴဖို႔ လိုပါတယ္။ ပံုမွန္ ဝမ္းေပ်ာ့ေဆးေတြ သံုးစြဲျခင္းက သိပ္ေတာ့မေကာင္းပါဘူး။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ က်င္ႀကီးစြန္႔တဲ့ အေလ့အထဟာ ၾကာလာရင္ အဲဒီ ဝမ္းေပ်ာ့ေဆးေတြအေပၚမွာ တည္မွီလာမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။ Mechanical Stimulation အေနနဲ႔ ဝမ္းခ်ဳပ္ေဆးလံုး Enemas ကုိလည္း အသံုးျပဳႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ဝမ္းခ်ဴေဆးလံုးဟာ အစာေဟာင္းအိမ္ Rectum ထဲက မစင္ေတြကိုသာလၽွင္ စြန္႔ထုတ္ေစႏိုင္ၿပီး အစာအိမ္နဲ႔ အူလမ္းေၾကာင္း Intestianl Tract ထဲကိုေတာ့ မေရာက္ရွိႏိုင္ပါဘူး။ ဝမ္းေပ်ာ့ေဆးမွာလည္း အသံုးမ်ားတာက MOM လို႔ေခၚတဲ့ Milk of Magensia ျဖစ္ပါတယ္။ ေဈးသက္သာၿပီး အႏၲရာယ္မရွိတာေၾကာင့္ လူသံုးမ်ားပါတယ္။ MOM နဲ႔ မသက္သာမွသာလၽွင္ ခုနကေျပာတဲ့ ဝမ္းခ်ဴေဆးလံုး Stimulant ေတြကို သံုးသင့္ပါတယ္။ အမၽွင္ေတြက ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္းကို ဘယ္လို သက္သာေစသလဲ အမၽွင္ဓာတ္ Fiber ေတြဟာ အပင္ေတြရဲ႕ အစိတ္အပိုင္းျဖစ္ၿပီး အမၽွင္ဓာတ္ပါတဲ့ အစားအေသာက္ေတြဟာ အစားအစာေတြကို စားေသာက္ၿပီးတဲ့အခါမွာ အစာအိမ္နဲ႔ အူလမ္းေၾကာင္းအတြင္းမွာ က်န္ရွိေနခဲ့ပါတယ္။ အမၽွင္ေတြဟာ အရာဝတၳဳတခုတည္း မဟုတ္ဘဲ အစုအေဝးႀကီးတခုသာလၽွင္ ျဖစ္ပါတယ္။ အမၽွင္မွာ Soluble နဲ႔ Insoluble  ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ဳိးရွိပါတယ္။ အစာအိမ္နဲ႔ အူလမ္းေၾကာင္း ေခ်ာေခ်ာေမြ႔ေမြ႔ ျဖစ္ေစဖို႔အတြက္ ဖိုက္ဘာ ႏွစ္မ်ဳိးစလံုးက မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ပါတယ္။ ေပ်ာ္ဝင္ႏိုင္တဲ့ Soluble Fiber ေတြဟာ သင့္ရဲ႕ မစင္ထဲမွာ ေရေတြကို စိမ့္ဝင္ေစၿပီး ေပ်ာ့ေပ်ာင္းေစပါတယ္။ ဒီေတာ့ အူေတြကေန စြန္႔ထုတ္ရတာ လြယ္ကူသြားပါတယ္။ မေပ်ာ္ဝင္ႏိုင္တဲ့ Fiber ေတြကေတာ့ မစင္ေတြရဲ႕ ပံုသဏၭာန္ကို ေျပာင္းလဲလိုက္ၿပီး အလ်င္အျမန္ စြန္႔ထုတ္ေစျခင္းအားျဖင့္ သင့္ကို ဝမ္းခ်ဴတဲ့ ခံစားခ်က္ႀကီးကေန လြတ္ကင္းေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ Virginia Commonwealth University Health Center in Richmond, Va မွ ဒါ႐ိုက္တာနဲ႔ ပေရာ္ဖက္ဆာတဦးျဖစ္တဲ့ Stephen Bickston က “အမၽွင္ဓာတ္ပါတဲ့ အစားအစာ မ်ားမ်ားစားသံုးတဲ့လူေတြဟာ ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္း နည္းေလ့ရွိတယ္” လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ American Dietetic Association ကေတာ့ အသက္ ၁၉ ႏွစ္မွ ၅ဝ အတြင္း အမ်ဳိးသမီးေတြဟာ ေန႔စဥ္ အစားအေသာက္ထဲမွာ ဖိုက္ဘာ ၂၅ ဂရမ္ စားသံုးရမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေယာက်္ားေတြကေတာ့ အဲဒီအသက္အရြယ္ အပိုင္းအျခားမွာ ၃၈ ဂရမ္ စားသံုးရမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အသက္ ၅ဝ အထက္ အမ်ဳိးသမီးေတြကေတာ့ ၂၁ ဂရမ္ စားသံုးသင့္ၿပီး အမ်ဳိးသားေတြကေတာ့ ၃ဝ ဂရမ္ စားသံုးသင့္ပါတယ္။ Dr. Bickston ညႊန္ျပခဲ့တာကေတာ့ အေမရိကန္ေတြဟာ ပ်မ္းမၽွ တေန႔ကို ဖိုက္ဘာအမၽွင္ဓာတ္ ၁၃ ဂရမ္ စားသံုးတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါဟာ သတ္မွတ္ထားတာကို ေရာက္ဖို႔ လိုပါေသးတယ္တဲ့။ အမၽွင္ဓာတ္ပါတဲ့ အစားအစာ အမ်ားစုမွာ ဗီတာမင္၊ သတၱဳဓာတ္ေတြနဲ႔ ပါဝင္ၿပီး အဆီနဲ႔ ကယ္လုိရီေတြေတာ့ နည္းေလ့ရွိပါတယ္။ အမၽွင္ဓာတ္ပါေသာ အစားအစာေတြကေတာ့ -
  • သစ္သီးမ်ား (သစ္ေတာ္သီး၊ ပန္းသီး၊ လိေမၼာ္သီး စသည္)
  • အရြက္မ်ား (ေဂၚဖီ၊ ပန္းေဂၚဖီစိမ္း၊ မုန္လာဥ၊ အာလူး၊ ဖ႐ံု စသည္)
  • ပဲအမ်ဳိးမ်ဳိး၊ စားေတာ္ပဲ၊ ပဲနီေလး
  • ဂ်ဳံေပါင္မုန္႔၊ ဆန္ညိဳ၊ ဖြဲမႈန္႔၊ အုတ္ ဂ်ဳံမႈန္႔
  • ေနၾကာေစ့၊ ေျမပဲ၊ မက္မြန္၊ သစ္ၾကားသီး စသည္တို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ယခုေနာက္ပိုင္းမွာ အမၽွင္စားတာ နည္းတဲ့သူေတြအတြက္ Ispaghula Husk လို႔ ေခၚတဲ့ Psyllium လို႔ေခၚတဲ့ အပင္တမ်ဳိးကေန ထုတ္လုပ္ထားတဲ့ အမွ်င္ျဖည့္စြက္ အမႈန္႔ေလးေတြ ေဈးကြက္ထဲ ဝင္ေရာက္ေနၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ တခါေသာက္ရင္ တထုပ္လံုးကို ေရဖန္ခြက္ထဲ ထည့္ေမႊေႏွာက္ၿပီး ေသာက္သံုးႏိုင္ပါတယ္။ ဝမ္းခ်ဳပ္တဲ့လူေတြကို အႀကံေပးလိုတာကေတာ့ ... ၁။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါ။ သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္ စတဲ့ အရည္မ်ဳိးစံု ေသာက္သံုးဖို႔ လိုပါတယ္။ ၂။ အမၽွင္ပါတဲ့ အစားအစာ အမ်ားအျပား စားသံုးေပးဖို႔ လိုပါတယ္။ ၃။ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ မွန္မွန္ျပဳလုပ္ပါ။ ၄။ ေန႔စဥ္ ပံုမွန္ ဝမ္းသြားတတ္တဲ့ အေလ့အက်င့္ကို ေမြးျမဴပါ။ ၅။ စိတ္ဖိစီးမႈကို တတ္ႏိုင္သေလာက္ ေလၽွာ႔ခ်ပါ။ ၆။ ဝမ္းခ်ဳပ္တာ ရွည္ၾကာေနၿပီ၊ ဝမ္းေပ်ာ့ေဆးေတြ ေသာက္တာလည္း မသက္သာဘူး ဆိုရင္ေတာ့ ဆရာဝန္နဲ႔ ျပသၿပီး ကုသမႈခံယူပါ။ ၇။ ဝမ္းခ်ဳပ္ေစတဲ့ အစာေတြျဖစ္တဲ့ ေကာက္ညႇင္း … စသည္တို႔ကို ေလၽွာ႔စားေပးဖို႔ လိုအပ္ပါေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ရပါတယ္။ သက္တန္႔ခ်ဳိ
Live

About DVB

The Democratic Voice of Burma (DVB) publishes daily independent news and information across Myanmar and around the world by satellite TV and the internet. DVB was founded in 1992 and is registered as a non-profit association in Thailand.

Follow Us

© Democratic Voice of Burma 2024