(ယခုစာတမ္းကို ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္ ဖရန္စစ္ ဖူကူယားမားက ေရးသားၿပီး ၂၀၁၅ ဇန္န၀ါရီထုတ္ ဒီမုိကေရစီဂ်ာနယ္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ပါသည္။) အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆုိခ်က္တခ်ဳိ႕ (၁) လစ္ဘရယ္ ဒီမုိကေရစီ ေခတ္မီ လစ္ဘရယ္ ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံလို႔ ေျပာမယ္ဆုိရင္ (၁) ႏုိင္ငံျဖစ္တည္မႈ (State)၊ (၂) တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရး (Rule of Law)၊ (၃) ဒီမုိကေရစီ (Democratic Accountability) ဆိုတဲ့ အဓိက အဂၤါႀကီးသံုးရပ္ (တနည္း) အင္စတီက်ဴးရွင္း သံုးရပ္ကို ေပါင္းစပ္ထားရပါတယ္။ အရင္ဆံုး ႏုိင္ငံျဖစ္တည္မႈ (State) ကို အလြယ္ေရာက္ေအာင္ ေျပာမယ္ဆုိရင္ နယ္ေျမ ပိုင္နက္တခုလံုးအေပၚ တရားနည္းလမ္းက်ၿပီး ထိေရာက္ႏုိင္တဲ့ အာဏာဗဟိုခ်က္ ရွိတာကို ဆုိလိုပါတယ္။ အဲဒီ အာဏာဗဟိုခ်က္ဟာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္၊ ႏိုင္ငံနယ္ေျမထဲမွာ ေနထုိင္တဲ့ လူမႈအသိုင္းအ၀ုိင္းကို ျပင္ပအေႏွာင့္အယွက္ေတြ ရန္ကေန အကာကြယ္ေပးဖုိ႔၊ ဥပေဒကို အသက္၀င္ေအာင္ က်င့္သံုးဖို႔၊ ျပည္သူေတြရဲ႕ အေျခခံလိုအပ္ခ်က္ေတြကို ျဖည့္ဆည္းေပးႏုိင္စြမ္းတဲ့ အာဏာမ်ဳိးကို ဆုိလိုပါတယ္။ ဒုတိယအဂၤါရပ္က တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးမ႑ိဳင္ ျဖစ္ပါတယ္။ သက္ဆုိင္ရာနုိင္ငံရဲ႕ တန္ဖုိးေတြနဲ႔ ကိုက္ညီတဲ့ ဥပေဒေတြ ျပ႒ာန္းထားၿပီး က်င့္သံုးတဲ့အခါမွာ သာမန္ျပည္သူေတြ အတြက္ခ်ည္း မဟုတ္ဘဲ အာဏာကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ လူေတြကလည္း မျဖစ္မေန လိုက္နာရတဲ့ စနစ္ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုး အဂၤါရပ္ကေတာ့ ဒီမိုကေရစီအရ တာ၀န္ခံမႈ ျဖစ္ပါတယ္။ အဓိပၸါယ္ကေတာ့ အစိုးရဟာ အစဥ္သျဖင့္ ျပည္သူလူထု အက်ဳိးစီးပြားကို ဦးထိပ္ထားရပါတယ္။ လက္တဆုပ္စာ လူတစုရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားကို အလုပ္အေကြ်းျပဳတာမ်ဳိး မဟုတ္ပါဘူး။ လုပ္ငန္းစဥ္အရ လြတ္လပ္မွ်တတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲနည္းလမ္းနဲ႔ အစိုးရကို ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီနည္းဟာလည္း အစဥ္သျဖင့္ အာမခံႏုိင္တာ မဟုတ္ဘူး ဆုိတာကိုလည္း နားလည္ထားဖို႔ လိုပါတယ္။ ျပန္ခ်ဳပ္တဲ့အခါမွာ လစ္ဘရယ္ ဒီမုိကေရစီဆုိတာ ဒီလို သေဘာသဘာ၀အရ ဆန္႔က်င္ဘက္ သေဘာေဆာင္တဲ့ အဂၤါရပ္ေတြကိ္ု ေပါင္းစပ္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္က အာဏာစက္ကို သံုးတယ္။ တရားဥပေဒစိုးမုိးေရးနဲ႔ ဒီမုိကေရစီတုိ႔က အာဏာအလြဲသံုးစား မျဖစ္ေအာင္ ထိန္းညႇိေပးတယ္။ ႏုိင္ငံေတာ္ရဲ႕ အာဏာဟာ ျပည္သူလူထု အက်ဳိးစီးပြားအတြက္ပဲ ျဖစ္ေအာင္ ထိန္းေၾကာင္း တည့္မတ္ေပးတယ္။ ဒီလို ထိန္းေၾကာင္းမႈ မရွိျပန္ရင္လည္း အစိုးရဟာ အာဏာအလြန္အကြ်ံသံုးၿပီး အာဏာရွင္ႏုိင္ငံ ျဖစ္မယ္။ အစိုးရဆုိၿပီး ဘာအာဏာမွ မရွိျပန္ရင္လည္း မင္းမဲ့တုိင္းျပည္ ျဖစ္သြားလိမ့္မယ္။ ဆင္ျမဴရယ္ ဟန္တင္တန္ (Samuel Huntington) ရဲ႕ အယူအဆအရေတာ့ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံျဖစ္ဖို႔ဆုိရင္ အာဏာစက္က အရင္လာၿပီး အထိန္းက ေနာက္ကလိုက္တယ္လို႔ ဆုိတယ္။ အလက္ဇန္ဒါး ဟမ္မင္တန္ (Alexander Hamilton) ကလည္း “ထိေရာက္မႈမရွိေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ဟူသည္မွာ ညံ့ဖ်င္းေသာ အစိုးရ၏ အျခား အမည္နာမျဖစ္သည္” လို႔ ဆုိခဲ့တယ္။ (၂) ေခတ္သစ္ ဘ၀ရွင္မင္းၾတားႀကီးေတြ အေဖအ႐ုိက္အရာကို သားက ဆက္ခံေလ့ရွိတဲ့ ပေဒသရာဇ္ ႏုိင္ငံေတြနဲ႔ ေခတ္မီႏိုင္ငံတို႔ၾကားက အေရးႀကီးတဲ့ ျခားနားခ်က္တခုကို ဆက္ပါမယ္။ ေခတ္မီႏုိင္ငံေတြမွာ ေက်ာသားရင္သား ခြဲျခားတာမရွိ (impersonal)၊ လူတုိင္းမွာ တန္းတူအခြင့္အေရး ရွိတယ္။ ႏုိင္ငံသားတေယာက္ကို အစိုးရမင္းနဲ႔ ဘယ္လို ပတ္သက္သလဲ၊ လူႀကီးဆီ ဘယ္ေလာက္ေပါက္၊ ဘယ္ေလာက္ အကပ္ေကာင္းသလဲဆုိတဲ့အေပၚ မူတည္ၿပီးေတာ့ ဆက္ဆံတာမ်ဳိး မဟုတ္ဘူး။ ပေဒသရာဇ္ႏိုင္ငံေတြကေတာ့ ေျပာင္းျပန္။ အစိုးရမင္းမ်ားက ျပည္သူေတြရဲ႕ ဘ၀ရွင္ မင္းၾတားေတြ ျဖစ္တယ္။ ျပည္သူေတြက ကိုယ့္အသက္ေတာင္ ကိုယ္မပိုင္ဘဲ သတ္ရင္လည္း ေသရမယ့္ တိရစၦာန္မ်ဳိးခြဲဘ၀မ်ဳိး အဆင့္ကို ေလ်ာ့က်ေနတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္သူ လူတန္းစားရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားကပဲ၊ တုိင္းသူျပည္သားေတြရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားလိုလို ေဒြးေရာယွက္တင္ ျဖစ္ေနတယ္။ ဒီေန႔ေခတ္မွာ အေဖ့အ႐ုိက္အရာကို သားကဆက္ခံတဲ့ ႏုိင္ငံေတာ္ေတြ မရွိသေလာက္ ရွားသြားပါၿပီ။ ေရွးေဟာင္းေခတ္က ပံုစံမ်ဳိး ေရျမည့္သခင္ ဘ၀ရွင္မင္းၾတားႀကီးေတြ အျဖစ္လည္း ေပၚေပၚတင္တင္ စံစားေတာ္မူဖို႔ ဘယ္သူမွ မရဲၾကေတာ့ပါဘူး။ ဒီလိုနဲ႔ ေခတ္သစ္ ႏုိင္ငံေတာ္ပံုမ်ဳိး ဖမ္းထားတဲ့ ဘ၀ရွင္မင္းၾတားနဲ႔ အေပါင္းအပါေတြ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ ႏုိ္င္ငံေတြ ေ၀စားမွ်စား ေခတ္သစ္ ငတက္ျပားေတြက ျပည္သူ႔အက်ဳိးကို မငဲ့ကြက္ဘဲ ကိုယ္က်ဳိးစီးပြားအတြက္ တည္ေဆာက္ထားတဲ့ စနစ္မ်ဳးိ ျဖစ္ပါတယ္။ ေပၚလာတယ္။ ဒါကို ဖူကူယားမားက (Neopatrimonial State) လို႔ ေခၚပါတယ္။ ကလပ္တုိကေရစီ (kleptocracies) လို႔ ေခၚရမယ့္ ေခတ္သစ္ ငတက္ျပားႏုိင္ငံေတြဟာ ဒီမုိကေရစီဂိုက္မ်ဳိး ဖမ္းထားႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အတြင္းသေဘာကေတာ့ ၀ိသမေလာဘဂိုဏ္း၀င္ ႏုိင္ငံေရးသမားေတြနဲ႔ ေနာက္လိုက္အေပါင္းအပါ တစုဟာ တုိင္းျပည္နဲ႔ ျပည္သူ႔မ်က္ႏွာကို မငဲ့ကြက္ဘဲ တုိင္းျပည္မွာ ရွိရွိသမွ် သယံဇာတ အရင္းအျမစ္ေတြကို ခြဲေ၀ခိုး၀ွက္ လုယက္စားေသာက္ၾကတဲ့ စနစ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုႏုိင္ငံမ်ဳိးမွာ အမ်ားေကာင္းက်ဳိးဆုိတဲ့ ပရဟိတစိတ္ဓာတ္နဲ႔ မဟုတ္ေတာ့ဘဲ ဘယ္သူေသေသ ငေတမာ ၿပီးေရာဆုိတဲ့ အတၱဟိတ စိတ္ဓာတ္နဲ႔ ႏုိင္ငံေရးေလာကထဲကို ၀င္သြားၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ (၃) အာဏာႏွစ္မ်ဳိး ႏိုင္ငံေတာ္ တည္ေဆာက္မယ္ဆုိရင္ အာဏာစက္ဆုိတာ မပါရင္ မျဖစ္တဲ့ အဂၤါတရပ္ပါပဲ။ အေၾကာက္တရားေတြနဲ႔ အမုန္းေတြကို ေပါက္ဖြားေစတဲ့ အခါမ်ဳိးလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ မုိက္ကယ္မန္း (Michael Mann) က ဆန္႔က်င္ဘက္ အာဏာႏွစ္မ်ဳိးကို ခြဲျခားျပတယ္။ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္ေသာ အာဏာ (Despotic Power) နဲ႔ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေသာအာဏာ (Infrastructural Power) ဆိုၿပီး ရွိတဲ့အထဲက ပထမ အမ်ဳိးအစားက ႏုိင္လိုမင္းထက္ အာဏာျပ အႏိုင္က်င့္မႈကို ကိုယ္စားျပဳၿပီး ဒုတိယအမ်ဳိးအစားက ျပည္သူ႔အက်ဳိးစီးပြား၊ လိုအင္ဆႏၵေတြကို ျဖည့္ဆည္းႏုိင္စြမ္းကိ္ု ကိုယ္စားျပဳပါတယ္။ ဆုိးယုတ္တဲ့ အစိုးရက ေကာက္က်စ္တဲ့ အာဏာစက္ကို လူတစုအက်ဳိးအတြက္ က်င့္သံုးၿပီး ေကာင္းျမတ္တဲ့ အစိုးရက အမ်ားျပည္သူအက်ဳိးကို ေရွ႕႐ႈၿပီး အေျခခံက်က်  စီမံအုပ္ခ်ဳပ္တယ္ဆုိတာက ရွင္းပါတယ္။ အထက္မွာ ဆုိခဲ့တဲ့အတုိင္းပဲ ႏုိင္ငံတႏိုင္ငံ ျဖစ္တည္မႈအတြက္ အာဏာစက္ကေတာ့ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္တဲ့ အရာပါ။ ေအာင္ျမင္တဲ့ ႏို္င္ငံေတြမွာေတာ့ အာဏာစက္ဟာ ၾသဇာအျဖစ္ကို ေျပာင္းလဲသြားပါတယ္။ ျပည္သူေတြကိုယ္တုိင္က အစိုးရရဲဲ႕ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္မႈေတြဟာ တရားနည္းလမ္းက်တယ္လို႔ ယံုၾကည္လက္ခံတဲ့အတြက္ အတင္းအက်ပ္ နည္းလမ္းေတြကိ္ု သံုးစရာမလိုဘဲ မိမိသေဘာဆႏၵအရ လိုက္ပါ ေဆာင္ရြက္ၾကတာမ်ဳိးကို ဆုိလိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အစိုးရရဲ႕ အာဏာစက္ဟာ ဘယ္ေလာက္ပဲ တရားနည္းလမ္းက်ပါေစဦး၊ မလုိက္ပါခ်င္တဲ့ လူေတြလည္း ရွိပါတယ္၊ ဒီအခါမွာ ဥပေဒေတြ အသက္၀င္ေအာင္ ရဲအဖြဲ႔ကို သံုးရပါတယ္။ ဥပမာအေနနဲ႔ အဂတိလိုက္စားတဲ့လူ၊ အခြန္ေပးဖို႔ ပ်က္ကြက္သူကို ေထာင္ခ်တာ မရွိဘဲနဲ႔ အဂတိလိုက္စားမႈ ထိန္းခ်ဳပ္ဖုိ႔၊ အခြန္ေငြ စုေဆာင္းဖု႔ိဆုိတာ မျဖစ္ႏုိင္ပါဘူး။ ဥပေဒေတြ အသက္၀င္ဖို႔ ဆုိရာမွာလည္း လႊတ္ေတာ္က ဥပေဒေတြ ထုတ္႐ုံနဲ႔ ျဖစ္မလာပါဘူး။ လူ႔စြမ္းအားအရင္းအျမစ္ေတြကို တည္ေဆာက္ဖို႔၊ သင္တန္းေတြေပးဖို႔၊ ဥပေဒကို အသက္သြင္းမယ့္ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီမုိကေရစီ ေငြရတု ခရီး ျဖတ္သန္းခဲ့တဲ့ ၂၅ ႏွစ္တာ ခရီးကေန ထြက္ေပၚလာတဲ့ သင္ခန္းစာတခုကေတာ့ မ႑ိဳင္သံုးရပ္ထဲမွာ ဒီမုိကေရစီေထာက္တုိင္ကို ထူမတ္ရတာက တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး ေထာက္တုိင္နဲ႔ ေခတ္သစ္ႏိုင္ငံေတာ္ (Modern State) ေထာက္တုိင္ကို တည္ေဆာက္တာထက္ ပိုလြယ္ကူပါတယ္။ ေနာက္တနည္းနဲ႔ ေျပာရရင္ ဒီမုိကေရစီဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ ေရခ်ိန္တက္လာတာနဲ႔အမွ်  ေခတ္သစ္ႏုိိင္ငံေတာ္ကလည္း ေရျမင့္ၾကာျမင့္ ျဖစ္မယ္လို႔ ယူဆလို႔ မျဖစ္ပါဘူး။ ဒီိလို အေျခအေနမ်ဳိးကို တခ်ဳိ႕ေသာ ဒီမုိကေရစီ သက္တမ္းရင့္ ႏိုင္ငံႀကီးေတြမွာလည္း ႀကံဳရတတ္ပါတယ္။ ဒီမုိကေရစီ အစိုးရတရပ္ဟာ ျပည္သူေတြရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ကိ္ု ဟန္က်ပန္က် ျဖည့္ဆည္းမေပးႏုိင္တာမ်ဳိးနဲ႔ ႀကံဳရတဲ့အခါ ဒီမုိကေရစီရဲ႕ တရား၀င္မႈ ဂုဏ္ရည္ကိုပါ ေမးခြန္းထုတ္ခ်င္စရာ ျဖစ္လာပါတယ္။ တျခားတဘက္မွာ တ႐ုတ္ျပည္နဲ႔ စင္ကာပူတို႔လို အာဏာရွင္ဆန္ဆန္အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ နိုင္ငံေတြမွာက်ေတာ့ အစိုးရရဲ႕ စြမ္းေဆာင္ရည္ဟာ ကမၻာတျခား ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ားမွာရွိတဲ့ ဒီမုိကေရစီ ႏုိင္ငံေတြထက္ေတာင္ ျမင့္မားေနတာလည္း ေတြ႔ရပါတယ္။ အာဖဂန္နစၥတန္နဲ႔ အီရတ္ ပူပူေႏြးေႏြး အေတြ႔အႀကံဳေတြကို ျပရရင္ အာဖဂန္နစၥတန္နဲ႔ အီရတ္တို႔ကို ၾကည့္ပါ။  ဒီႏွစ္ႏိုင္ငံကို ၂၀၀၁ နဲ႔ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္တို႔မွာ အေမရိကန္က ခ်ီတက္သိမ္းပိုက္ခဲ့တယ္။ အေမရိကန္ ကိုယ္တုိင္နဲ႔ ႏုိင္ငံတကာ အကူအညီေတြေၾကာင့္ ႏွစ္ႏိုိင္ငံစလံုးမွာ  ေရြးေကာက္ပြဲေတြ က်င္းပႏုိင္ၿပီး အစိုးရသစ္ေတြလည္း ေပၚေပါက္လာတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏွစ္ႏိုင္ငံလံုးရဲ႕ ဒီမုိကေရစီ အရည္အေသြးကေတာ့ ေမးခြန္းထုတ္စရာေတြ မ်ားစြာနဲ႔ပါ။ အထူးသျဖင့္ အာဖဂန္နစၥတန္မွာ ၂၀၀၉ နဲ႔ ၂၀၁၄ မွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ သမၼတ ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာ ဆိုးရြားတဲ့ မဲမသမာမႈေတြ ေပၚေပါက္ခဲ့တယ္။ ဘာပဲေျပာေျပာ ႏုိင္ငံေခါင္းေဆာင္ကို ေရြးခ်ယ္တဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္မွာေတာ့ ဒီမုိကေရစီနည္းလမ္းက အသက္၀င္ေနေသးတဲ့အတြက္ အသြင္သဏၭာန္အားျဖင့္ တရား၀င္မႈ ရွိေသးတယ္လို႔ ဆုိႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏွစ္ႏို္င္ငံစလံုးဟာ ေခတ္သစ္ ႏုိင္ငံေတာ္ (Modern State) အဆင့္ကို မေရာက္ၾကေသးပါဘူး။ အစမွာ ေဆြးေႏြးခဲ့တဲ့ အစိုးရဟာ အခ်ဳပ္အျခာ နယ္ေျမကို ပိုင္စိုးႏုိင္စြမ္း မရွိဘဲ ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ ရန္သူေတြ ပတ္ျခာ၀ုိင္းတာ ခံထားရတယ္။ ျပည္သူ႔အက်ဳိးကို ေဆာင္ရြက္တဲ့ေနရာမွာလည္း ဘက္မလုိက္ဘဲ၊ မွ်မွ်တတ ေဆာင္ရြက္တဲ့ အေျခအေနမ်ဳိး မဟုတ္ေသးပါဘူး။ ႏွစ္ႏိုင္ငံစလံုးဟာ ျပည္တြင္း ေသာင္းက်န္းမႈနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနရသလုိ၊ အီရတ္မွာဆုိရင္ ၂၀၁၄ ခုနွစ္က အေမရိကန္က ေလ့က်င့္ေပးတဲ့ တပ္ေတြဟာ ႏုိင္ငံေျမာက္ပိုင္းေဒသမွာ အစၥလာမၼစ္ႏိုင္ငံ အမည္ခံ အဖြဲ႔ (ISIS) နဲ႔ ရင္ဆုိင္တဲ့အခါ တပ္ေတြ ကစဥ့္ကလ်ား ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ႏွစ္ႏုိင္ငံစလံုးမွာ ဆုိးရြားတဲ့ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမႈေတြကလည္း ထိန္းမႏိုင္သိမ္းမရ အေျခအေနမ်ဳိး ျဖစ္ေနၿပီး အစုိးရအေနနဲ႔ ျပည္သူ႔အက်ဳိး ေဆာင္ရြက္ႏုိင္စြမ္း မရွိေအာင္ ျဖစ္ရတယ္။ အက်ဳိးဆက္အျဖစ္ အစိုးရရဲ႕ တရား၀င္မႈကိုလည္း ထိခိုက္ေစတယ္။ အေမရိကန္အစိုးရနဲ႔ မဟာမိတ္ေတြက ဧရာမ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ လုပ္ခဲ့ေပမယ့္ ထိေရာက္မႈ အပိုင္းကေတာ့ အကန္႔အသတ္ ရွိေနတဲ့ ပံုမ်ဳိး ေတြ႔ရတယ္။ ယူကရိန္း ယူကရိန္းႏုိင္ငံရဲ႕ အျဖစ္အပ်က္ေတြဟာလည္း ႏုိင္ငံတည္ေဆာက္ေရး (State-Building) မေအာင္ျမင္တဲ့ အေၾကာင္းရင္းခံေတြကေန ထြက္ေပၚလာတာပါပဲ။ လိေမၼာ္ေရာင္ေတာ္လွန္ေရး အလြန္ကာလ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္မွာ သမၼတ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပႏိုင္ခဲ့တဲ့ အခါတုန္းက အေနာက္ဘက္က ဒီမုိကေရစီ မိတ္ေဆြေတြက ခ်ီးက်ဴးေထာပနာ ျပဳခဲ့ၾကတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အဲဒီအခ်ိန္က အာဏာရ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဗစ္တာယန္ႏူကိုဗစ္ကို ဗစ္တာ ယူရွက္ခ်န္ကို အႏိုင္ရခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ အာဏာရလာတဲ့ လိေမၼာ္ေရာင္ညြန္႔ေပါင္း (Orange Coalition) ဟာ အလုပ္မျဖစ္႐ုံမက အက်င့္ပါ ပ်က္ခဲ့တယ္။ ယူကရိန္းမွာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ကို အရည္အေသြးတုိးတက္ေအာင္ ဘာတခုမွ စြမ္းေဆာင္မေပးႏိုင္ခဲ့ဘူး။ အက်ဳိးဆက္ကေတာ့ ၂၀၁၀ လြတ္လပ္မွ်တတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲအျဖစ္ အမ်ားက လက္ခံခဲ့ၾကတဲ့ ယွဥ္ၿပိဳင္ပြဲမွာ   ယန္ႏူကိုဗစ္က တေက်ာ့ျပန္ အနုိင္ရၿပီး ယူရွက္ခ်န္ကို ျပန္႐ႈံးသြားတယ္။ ေနာက္တေခါက္ျပန္လာတဲ့ ယန္ႏူကိုဗစ္ လက္ထက္မွာ  အက်င့္ပ်က္မႈေတြက အရင္ထက္ လက္ရဲဇတ္ရဲ ပိုျဖစ္လာတယ္။ ၂၀၁၃ ေႏွာင္းပိုင္းမွာ သူက ဥေရာပသမဂၢ (European Union) နဲ႔ မေပါင္းဘဲ ႐ုရွားသမၼတပူတင္ ဦးေဆာင္တဲ့ ယူေရးရွား သမဂၢ (Eurasian Union) နဲ႔ ေပါင္းမယ္လို႔ ေၾကညာတဲ့ေနာက္ ၿမိဳ႕ေတာ္ ကီယက္မွာ ဆႏၵျပပြဲေတြ ေနာက္တေက်ာ့ ျပန္ေပၚလာခဲ့တယ္။ ၾကားကာလမွာေတာ့ ပူတင္ဟာ လြတ္လပ္ခြင့္ကို ကန္႔သတ္တဲ့ စည္းကမ္းေတြ ခ်ဲ႕ထြင္ရင္း ႐ုရွားႏုိင္ငံကို တင္းတင္းက်ပ္က်ပ္ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္႐ုံမက ကမၻာ့ဇာတ္ခံုမွာလည္း အခုိင္အမာ ေနရာယူလာတယ္။ ယန္ႏူကိုဗစ္ အစိုးရ ျပဳတ္က်သြားတဲ့ ၂၀၁၄ ေဖေဖာ္၀ါရီမွာ ခ႐ုိင္းမီးယားေဒသကို ေျပာင္ေျပာင္တင္းတင္းပဲ ၀င္သိမ္းခဲ့တယ္။ အခုေနာက္ဆံုး ယူကရိန္းမွာ အစိုးရသစ္နဲ႔ အေနာက္မဟာမိတ္ေတြက တဘက္၊ ႐ုရွားသမၼတ ပူတင္က တဘက္ ပဋိပကၡ ျဖစ္ေနတာဟာလည္း ဒီမုိကေရစီအတြက္ ဆုိတာထက္ ေခတ္သစ္ ႏိုင္ငံေတာ္ (Modern State ) တည္ေဆာက္ေရးနဲ႔ ငတက္ျပားႏုိင္ငံ တည္ေဆာက္ေရး (Neopatrimonial State) တို႔ၾကားက အားၿပိဳင္မႈလို႔ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။ ခ႐ုိင္းမီးယား အေရးအခင္း ၿပီးကတည္းက ႐ုရွားမွာ ပူတင္ကို လူထုေထာက္ခံမႈ တက္ေနတာေၾကာင့္လည္း ေရြးေကာက္ပြဲအသစ္ ထပ္လုပ္ရင္ သူပဲ တခဲနက္ႏိုင္မယ္ဆုိတာ ေမးစရာေတာင္ မလိုပါဘူး။ တကယ္တမ္းက်ေတာ့ အဲဒီ ေဒသထဲက ျပည္သူေတြအေနနဲ႔ သူတို႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကို ဘယ္လုိ တည္ေဆာက္မလဲ။ ျပည္သူ႔အက်ဳိးစီးပြားကို ဦးထိပ္ထားတဲ့ အစိုးရ၊ ျပည္သူအားလံုးကို ေက်ာသားရင္သား မခြဲျခားတဲ့ အစိုးရမ်ဳိးအေပၚမွာ အေျခခံၿပီး တည္ေဆာက္မွာလား၊ ဒီလိုမဟုတ္ဘဲ ႏုိင္ငံေတာ္အာဏာကို ကုိယ္က်ဳိးစီးပြားအတြက္ အသံုးခ်မယ့္ ခုိးသားငါးရာ ၀ိသမေလာဘ ဂုိဏ္းသားေတြနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ အစိုးရမ်ဳိးနဲ႔ တည္ေဆာက္မလားဆုိတာကို ေရြးခ်ယ္ရမယ့္ အေျခအေနမ်ဳိးနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနရပါတယ္။ အစုိးရ စြမ္းေဆာင္ရည္ တကယ္ေတာ့ ကမၻာေပၚက ဒီမုိကေရစီအစိုးရ အေတာ္မ်ားမ်ားရဲ႕ တရား၀င္မႈဆုိတာဟာ ဒီမုိကေရစီအေပၚမွာ မွီခုိတာက နည္းနည္း၊ စြမ္းေဆာင္ရည္ ျမင့္မားမႈအေပၚမွာ မွီခိုရတာက ပိုမ်ားပါတယ္။ ယူကရိန္း အစိုးရသစ္ အေနနဲ႔လည္း လိေမၼာ္ေရာင္ညြန္႔ေပါင္းေခတ္ကို  တခန္းရပ္သြားခဲ့တဲ့ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈေတြကို မေျဖရွင္းႏုိင္ရင္ ဆက္လက္ရွင္သန္ႏုိင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ မ်ဳိးဆက္တစုစာ ျဖတ္သန္းၿပီးတဲ့အခါ ဒီမုိကေရစီဟာ လက္တင္အေမရိက ႏုိင္ငံေတြမွာ အေတာ္ေလး အေျခက်ေနပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ ဘရာဇီး၊ ကိုလံဘီယာနဲ႔ မကၠဆီကိုတို႔မွာ အခုအခ်ိန္ထိ လိုအပ္ေနေသးတာကေတာ့ ျပည္သူ႔ဘ၀ လိုအပ္ခ်က္ေတြျဖစ္တဲ့ က်န္းမာေရး၊ အေျခခံအေဆာက္အဦ၊ ျပည္သူ႔ဘ၀ လံုၿခံဳေရးကိစၥေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။ အက်ဳိးေမွ်ာ္ကိုး လက္သိပ္ထိုး၀ါဒ (Clientelism) နဲ႔ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ ၀ဲဂယက္ထဲက ကမၻာ့အႀကီးဆံုး ဒီမုိကေရစီႏိုင္ငံ အိႏၵိယလည္း ထုိနည္းလည္းေကာင္းပါပဲ။ ၂၀၁၄ မွာေတာ့ ျပည္သူေတြဟာ က်န္ခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္တခုလံုး အာဏာရခဲ့တဲ့ ကြန္ဂရက္ပါတီ ေခါင္းေဆာင္တဲ့ ညြန္႔ေပါင္းကို မဲမေပးဘဲ BJP ပါတီကတင္တဲ့ နရိန္ျဒာ မိုဒီကို ျပတ္ျပတ္သားသား မဲေပးခဲ့ၾကတယ္။ အရာမေရာက္ဘဲ အက်င့္ပ်က္တဲ့ အစိုးရေနရာမွာ ျပတ္ျပတ္သားသား ေခါင္းေဆာင္ၿပီး ခုိင္မာ အားေကာင္းတဲ့ အစိုးရတရပ္ ရဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္နဲ႔ ျဖစ္ပါတယ္။ (ဆက္ပါမယ္)