ပို့ကုန်လုပ်ငန်းရှင်တွေထံမှ ပို့ကုန်ရငွေကို ဈေးနှိမ်ပြီး အဓမ္မယူဖို့အတွက် စစ်ကောင်စီနဲ့ ဗဟိုဘဏ်တို့ ပူးပေါင်းပြီး ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ ညွှန်ကြားချက်တွေကြောင့် ပို့ကုန်လုပ်ငန်းတွေ ထိခိုက်မှုရှိလာတဲ့အကြောင်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တွေက ပြောပါတယ်။

ဗဟိုဘဏ်က နိုင်ငံခြာသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ ပုဒ်မ ၁၈(က)၊ ပုဒ်မ ၃၈(ခ)၊ နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှု စည်းမျဉ်းအပိုဒ် ၃၅၊ ၃၆၊ ၃၇ နဲ့ အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၂၇/၂၀၂၁ အရ ပို့ကုန်တင်ပို့သူတွေအနေနဲ့ အာရှနိုင်ငံတွေကို ကုန်ပစ္စည်းတင်ပို့ရာမှာ ပို့ကုန်တင်ပို့တဲ့ နေ့ကစပြီး ၄၅ ရက်အတွင်း၊ အာရှနိုင်ငံတွေကလွဲလို့ တခြားနိုင်ငံတွေကို ကုန်ပစ္စည်းတင်ပို့ရာမှာလည်း ပို့ကုန်တင်ပို့တဲ့နေ့ကစပြီး ရက်ပေါင်း ၉၀ အတွင်း ပို့ကုန်ရငွေတွေကို နိုင်ငံအတွင်းရှိ ဘဏ်ငွေစာရင်းထဲ ပြန်လည်ဝင်ရောက်မှု ရှိ၊ မရှိ စိစစ်စစ်ဆေးသွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒါကြောင့် ပို့ကုန်တင်ပို့တဲ့ ကုမ္ပဏီတွေအနေနဲ့ နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုဥပဒေ၊ နိုင်ငံခြားငွေ စီမံခန့်ခွဲမှုစည်းမျဉ်းနဲ့ ဗဟိုဘဏ်ရဲ့ ညွှန်ကြားချက်တွေ အပါအဝင် စီးပွားကူးသန်း ဝန်ကြီးဌာနရဲ့ ညွှန်ကြားချက်တွေကို သေချာစွာလိုက်နာကြဖို့ စစ်ကောင်စီလက်အောက်ခံ ဗဟိုဘဏ်က သတိပေးထားပါတယ်။

ဗဟိုဘဏ်ရဲ့ အခုလို ညွှန်ကြားချက်တွေဟာ ပို့ကုန်လုပ်ငန်းတွေအပေါ် ထိခိုက်မှုရှိစေတယ်လို့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တွေက ထောက်ပြထားပါတယ်။

ပို့ကုန်သွင်းကုန်လုပ်ငန်းရှင်ကြီးတဦးက “သူတို့လုပ်နေတာတွေက ပြောင်းပြန်တွေ လိုက်လုပ်နေသလားလို့ တွေးမိတယ်။ ဘာလို့လဲဆို စီးပွားရေးသီအိုရီအရ ပို့ကုန်ကဏ္ဍကပဲ ဦးဆောင်ပြီး တိုင်းပြည်ရဲ့ စီးပွားရေးကို ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်အောင် မောင်းနှင်သွားကြတာ။ ဒါကြောင့်ပဲ နိုင်ငံတိုင်းမှာ ပို့ကုန်မြှင့်တင်ရေးကို အလေးပေးဆောင်ရွက်ကြတယ်။ ဆိုလိုတာက ပို့ကုန်မြှင့်တင်ရေးအတွက် ပို့ကုန်လုပ်ငန်းရှင်တွေကို မက်လုံးတွေ ပေးထားတဲ့အပြင် ဖြေလျှော့မှုတွေလည်း ပေးထားကြတယ်။ ကျနော်တို့နိုင်ငံမှာတော့ ပို့ကုန်သမားတွေကို လိုက်ပြီး ကြပ်နေတာဆိုတော့ ကျနော်တို့က နောက်ပြန်သွားနေသလို ဖြစ်နေတယ်။ ပိုဆိုးတာက ကျနော်တို့ရတဲ့ နိုင်ငံခြားငွေ ၆၅ ရာခိုင်နှုန်းကို ဗဟိုဘဏ်ငွေလဲနှုန်းနဲ့ တခါတည်း ဖြတ်ယူတယ်။ ကျန်တဲ့ ၃၅ ရာခိုင်နှုန်းကို ဖြေလျှော့ပေးလားဆိုတော့ အဲ့ဒါကလည်း သူတို့သတ်မှတ်ကာလ ရက်ပေါင်း ၃၀ အတွင်းမှာ မသုံးထားဘူးဆိုရင် AD လိုင်စင်ရဘဏ်တွေမှာ သူတို့ပေးတဲ့ဈေးနဲ့ မဖြစ်မနေ ရောင်းချပေးရမယ်။ ဒီတော့ ကျနော်တို့က ကိုယ့်စီးပွားရေး ကိုယ်လုပ်တာလား၊ သူ့စီးပွားရေးကို လုပ်နေတာလားတောင် ဝေခွဲရခက်တဲ့ အခြေအနေ ဖြစ်နေတယ်” လို့ ဒီဗွီဘီကို ပြောပါတယ်။

လက်ရှိမှာဆိုရင်လည်း တရုတ်-မြန်မာ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးမှာ စစ်ကောင်စီလက်အောက်ခံ ကုန်သွယ်ရေးဌာနက ပြောင်းလဲလိုက်တဲ့ ညွှန်ကြားချက်ကြောင့် ပို့ကုန်လုပ်ငန်းတွေဟာ ရပ်တန့်လုနီးနီး ရှိနေပါတယ်။

မူဆယ်အခြေစိုက် ပို့ကုန်လုပ်ငန်းရှင်တဦးကလည်း “မူဆယ်နဲ့ ချင်းရွှေဟော် နယ်စပ်တကြောကတော့ လုံးဝမပို့နိုင်တော့တဲ့ အနေအထားဖြစ်နေပြီး အားလုံး ရပ်သွားတဲ့ သဘောရှိတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ သူတို့သတ်မှတ်လိုက်တဲ့ ၆၅၊ ၃၅ ရာခိုင်နှုန်းက ကုန်သည်တွေ ဘယ်လိုမှအဆင်မပြေဘူး။ ငွေဈေးက အပြင်ဈေးနဲ့တွက်လိုက်ရင် ကျနော်တို့ဘက်က ရှုံးတယ်။ ဒီငွေကြေးအရှုံးကို ကုန်ပစ္စည်းအရင်းပေါ်မှာ ထည့်တွက်လိုက်ရင် ရောင်းဈေးထက် အရင်းက ပိုများနေတယ်။ တွက်ကြည့်ရင် အခုရှုံးသွားတဲ့ ငွေကြေးရယ်၊ ဝယ်ရမယ့် ပစ္စည်းတန်ဖိုးရယ်၊ လမ်းတလျှောက် ကုန်ကျမယ့် စရိတ်တွေရယ် ထည့်တွက်ရင် ရောင်းရမယ့်ဈေးထက်ကို ကုန်ကျစရိတ်က များနေတယ်။ အရှုံးနဲ့ဆိုတော့ ဘယ်သူ့မှ မပို့ကြတော့တဲ့အတွက် ရပ်တန့်နီးနီး ဖြစ်နေတယ်” လို့ ဒီဗွီဘီကို ပြောပါတယ်။

စစ်ကောင်စီလက်အောက်ခံ ဗဟိုဘဏ်ရဲ့ နိုင်ငံခြားသုံးငွေ စီမံခန့်ခွဲမှု ဥပဒေ ပုဒ်မ ၃၈(ခ) အရ ပို့ကုန်ရငွေအားလုံးကို သတ်မှတ်ကာလအတွင်း နိုင်ငံတော်အတွင်းရှိ ဘဏ်ငွေစာရင်းထဲ နိုင်ငံခြားသုံးငွေနဲ့ ထည့်သွင်းဖို့ ပျက်ကွက်ခြင်းမရှိစေရ။ ယင်းတားမြစ်ချက်ကို ဖောက်ဖျက် ကျူးလွန်ပါက အဆိုပါဥပဒေ ပုဒ်မ ၄၂(က) အရ ထိုသူကို တနှစ်ထက်မပိုတဲ့ ထောင်ဒဏ်ဖြစ်စေ ငွေဒဏ်ဖြစ်စေ ဒဏ်နှစ်ရပ်စလုံးကိုဖြစ်စေ ချမှတ်နိုင်တယ်လို့ သတိပေး ဖော်ပြထားပါတယ်။

အမိန့်နဲ့ ညွှန်ကြားချက်တွေကို လိုက်နာမှုမရှိတဲ့ နိုင်ငံခြားငွေ ဝယ်ယူရောင်းချ လဲလှယ်ခွင့်လိုင်စင် ရရှိထားတဲ့ ကုမ္ပဏီ ၂၀ ကို လုပ်ငန်းလိုင်စင် ရုပ်သိမ်းလိုက်တဲ့အကြောင်း စစ်ကောင်စီလက်အောက်ခံ ဗဟိုဘဏ်က မတ်လ ၁၆ ရက်မှာ ထုတ်ပြန် ကြေညာပါတယ်။

ဗဟိုဘဏ်ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ အမိန့်နှင့် ညွှန်ကြားချက်တွေကို လိုက်နာမှုမရှိတဲ့ အတွက်ကြောင့် ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ရဲ့ အစည်းအဝေး ၁/၂၀၂၃ ဆုံးဖြတ်ချက်အရ ရုပ်သိမ်းလိုက်တာဖြစ်တယ်လို့ ဆိုထားပေမဲ့ ရှင်းလင်းတဲ့ဖော်ပြချက် ပါမလာတာ တွေ့ရပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ ဗဟိုဘဏ်နဲ့နီးစပ်သူ ဘဏ္ဍာရေးနှင့် ငွေကြေးဆိုင်ရာ လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်နေသူတွေရဲ့ အမြင်ကတော့ နိုင်ငံခြားငွေကြေး လဲလှယ်ရောင်းဝယ်ခွင့် လုပ်ငန်းလိုင်စင် ရုပ်သိမ်းခံလိုက်ရတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေဟာ ဗဟိုဘဏ်ထံ လစဉ် သို့မဟုတ် နှစ်စဉ် တင်ပြရတဲ့ အချက်အလက်တွေကို ပေးပို့ဖို့ ပျက်ကွက်တာကြောင့် အခုလို လုပ်ငန်းလိုင်စင် ရုပ်သိမ်းခံရတာ ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ မှတ်ချက်ပေးပါတယ်။

“ကျနော်တို့ သိရသလောက်က အဓိက က သူတို့ဆီ report လုပ်ရတယ်လေ။ ပြီးတော့ money changer နဲ့ပတ်သက်ပြီး လုပ်ငန်းလိုင်စင်ယူထားတဲ့ ကုမ္ပဏီအရေအတွက်က ၄၀၀ ကျော်လောက်ရှိတယ်။ ဒါပေမဲ့ အမှန်တကယ် အလုပ်လုပ်တဲ့ ကုမ္ပဏီအရေအတွက်က နည်းတယ်။ ၁၀၀ မပြည့်ဘူး။ ကျန်တဲ့ဟာတွေက လိုင်စင်သာ ယူထားကြတာ။ သူတို့က လိုင်စင်ရတဲ့အချိန်မှာ ယူထားခဲ့ကြပြီး ဘာမှမလုပ်တာက များပါတယ်။ ဥပမာ MNA တို့ ဘာတို့ဆိုရင်လည်း ဘာမှကိုမလုပ်တာ။ တချို့ဆိုရင်လည်း ဟိုတယ်ဖွင့်တယ်။ ပြီးရင် လိုင်စင်ပါ တခါတည်း ယူထားလိုက်ကြတယ်။ ပြောရရင် လိုင်စင်ယူရတာ လွယ်လို့ ယူထားကြတာပါ။ တကယ် အလုပ်လုပ်တဲ့သူတွေ မဟုတ်ဘူး။ ဒါကြောင့် ဒီဟာက ဘာမှ သက်ရောက်မှုတော့ မရှိနိုင်ဘူးထင်တယ်။”

ဒါ့အပြင် နောက်ထပ်လည်း နိုင်ငံခြားငွေကြေးလဲလှယ်ရောင်းဝယ်ခွင့် လုပ်ငန်းလိုင်စင် ရရှိထားတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေ လုပ်ငန်းလိုင်စင် ထပ်မံရုပ်သိမ်းခံရဖို့ ရှိလာနိုင်တယ်လို့ အဆိုပါ သတင်းအရင်းအမြစ်က ဆိုပါတယ်။

“အလုပ်မလုပ်ဘူးဆိုတာက ၆ လတကြိမ် report တင်ရတယ်၊ ၁ နှစ်တကြိမ် report တင်ရတယ်။ ပြီးတော့ သွားစစ်ဆေးတဲ့နေရာမှာလည်း သတ်မှတ်ချက်နဲ့အညီ ရှိရမယ်။ အဲ့ဒါတွေ မညီညွတ်လို့ပေါ့နော်။ ဒါပေမဲ့ အဲ့ဒါတွေကလည်း အရင်တုန်းက သိပ်ပြီး မစစ်ကြဘူး။ အခုတော့ ပြန်စစ်လာတယ်။ ပြီးတော့ AML/CFT (Anti Money Laundering and Counter-Financing of Terrorism) ငွေကြေးခဝါချမှုနှင့် အကြမ်းဖက်မှုကို ငွေကြေးထောက်ပံ့မှု တိုက်ဖျက်ရေး အတွက်လည်း သူတို့ ပြန်စစ်တယ်။ အဲ့ဒါတွေအတွက် စနစ်တကျ သူတို့ report ပြန်လုပ်ရတယ်။ အခု လိုင်စင်ပိတ်ခံရတဲ့ အကုန်လုံးက နဂိုကတည်းက စနစ်တကျ အလုပ်မလုပ်တဲ့ဟာတွေပါ။ ဆက်ပြီးတော့ နောက်ထပ်လည်း လိုင်စင်ရုပ်သိမ်းခံရတာတွေ လာဦးမယ်ထင်တယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ တကယ်အလုပ်လုပ်တဲ့ ကုမ္ပဏီအရေအတွက်က အများကြီး သိပ်မရှိဘူးလေ။”

ဒါပေမဲ့ တဖက်မှာလည်း ဗဟိုဘဏ်ရဲ့ ရည်ညွှန်းငွေလဲနှုန်းနဲ့ သတ်မှတ်ပြီး လုပ်ကိုင်နေရတဲ့ ငွေလဲကောင်တာတွေဟာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ အရောင်းအဝယ် မရှိတာကြောင့် အလုပ်မဖြစ်တော့တဲ့ အခက်အခဲနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။

Money Changer လုပ်ငန်းရှင်တဦးက “ဗဟိုဘဏ် ရည်ညွှန်းနှုန်းပေါ်မှာ ပွိုင့်ပဲခွာပြီး အရောင်းအဝယ်လုပ်ဖို့ သတ်မှတ်ထားတာကြောင့် ငွေလဲကောင်တာ တော်တော်များများမှာ ဒေါ်လာက အရောင်းအဝယ်မရှိလို့ အလုပ်မဖြစ်ကြဘူး။ ကောင်တာမှာ ဗဟိုဘဏ်ဈေးနဲ့ ဘယ်သူမှ လာမရောင်းကြဘူး။ အဲ့တော့ ကောင်တာကလည်း သူတို့သတ်မှတ်ဈေးနဲ့ ဘယ်သူ့ကိုမှ ပြန်မရောင်းပေးနိုင်ဘူး။ တကယ်လို့ ဗဟိုဘဏ်က သူတို့သတ်မှတ်နှုန်းနဲ့ ငွေလဲကောင်တာတွေကို ရောင်းပေးနိုင်ရင်တော့ တမျိုးပေါ့။ ဒါဆိုရင် ကျနော်တို့လည်း သူတို့ သတ်မှတ်နှုန်းနဲ့ ပြန်ရောင်းပေးနိုင်မယ်။ အခုကတော့ ဒေါ်လာက ငွေလဲကောင်တာတွေမှာ မရတော့ဘူး။ တော်တော်ရှားသွားပြီ။ ကျနော်တို့ဆိုရင် ထိုင်းဘတ်၊ တရုတ်ယွမ်နဲ့ စင်ကာပူဒေါ်လာလောက်ပဲ နည်းနည်းပါးပါး အရောင်းအဝယ်ရှိတယ်” လို့ ဒီဗွီဘီကို ပြောပါတယ်။

စစ်ကောင်စီလက်အောက်ခံ ဗဟိုဘဏ်က ပြည်တွင်းနိုင်ငံခြားငွေကြေးအတွက် သတ်မှတ်ပေးထားတဲ့ ရည်ညွှန်းငွေလဲနှုန်းက အမေရိကန် ၁ ဒေါ်လာကို မြန်မာငွေ ၂,၁၀၀ ကျပ်နှုန်း ဖြစ်ပေမဲ့ ပြင်ပမှာ ၂,၈၅၀ နဲ့ ၂၈၇၀ ကျပ် ရှိပါတယ်။ ငွေလဲကောင်တာတွေမှာ သတ်မှတ်ထားတဲ့ နိုင်ငံခြားငွေလဲလှယ်နှုန်းက အမေရိကန် ၁ ဒေါ်လာကို ၂,၁၀၀ နဲ့ ၂,၁၀၆ ကျပ်၊ စင်ကာပူ ၁ ဒေါ်လာကို ၁,၅၅၈ နဲ့ ၁,၅၆၃ ကျပ်၊ တရုတ်ငွေကြေး ၁ ယွမ်ကို ၃၀၄ နဲ့ ၃၀၅ ကျပ်၊ ထိုင်းငွေကြေး ၁ ဘတ်ကို ၆၀ နဲ့ ၆၁ ကျပ် ရှိပါတယ်။