ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့ စစ်တပ်က နိုင်ငံတော်အာဏာကို မတရား သိမ်းယူခဲ့တာ ၁ နှစ်ပြည့်မြောက်တဲ့နေ့မှာ လက်ရှိ စစ်အာဏာရှင်ပြုတ်ကျရေး နည်းလမ်းပေါင်းစုံနဲ့ တောင်းဆို တိုက်ပွဲဝင်နေကြတဲ့ ပြည်သူတွေရဲ့ နွေဦးတော်လှန်ရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တချို့ရဲ့ သဘောထားအမြင်တွေကို ဒီဗွီဘီက စုစည်းဖော်ပြပေးလိုက်ပါတယ်။

ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး - ကေအန်ယူ နိုင်ငံခြားရေးတာဝန်ခံ ပဒိုစော‌တောနီးက “ကျနော်တို့ ကေအန်ယူအနေနဲ့ အာဏာသိမ်းပြီး နောက်တရက်မှာပဲ ကြေညာချက်ထုတ်တယ်။ ကြေညာချက် ထုတ်တယ်ဆိုတာ အာဏာသိမ်းတာကို ဆန့်ကျင်တယ်။ လုံးဝလက်မခံဘူး။ နောက် အာဏာသိမ်းတာကို ဆန့်ကျင်တဲ့လူလည်း ကျနော်တို့ ပူးပေါင်း လုပ်ဆောင်သွားမယ်။ သူတို့ကို ကူစရာရှိတာ ကူမယ်ဆိုပြီးတော့ ကျနော်တို့ ထုတ်ပြန်ကြေညာချက် လေး ငါးစောင်လောက် ထုတ်တယ်။ အဲဒီထုတ်ပြန်ကြေညာချက် ပြီးတဲ့နောက်ပိုင်းမှာကလည်း မြို့ပေါ်မှာ အခင်းအကျင်းတွေ ဖြစ်လာတဲ့အခါမှာ၊ သတ်တာ၊ ဖြတ်တာတွေဖြစ်လာတဲ့အခါမှာ ကျနော်တို့ အောက်ခြေကို ချက်ချင်းပဲ ညွှန်ကြားတယ်။ မင်းတို့ ပြင်ထားတော့၊ ထွက်ပြေးလာတဲ့လူတွေ မကြာခင် ရောက်လာတော့မယ်။ မင်းတို့ ပြင်ထားတော့ဆိုပြီး အဲဒါပြောတာ မဆုံးဘူး အကုန်ရောက်ချလာတယ်။ ဆိုတော့ ကျနော်တို့က ဘယ်လိုပဲပြောပြော မူဝါဒအရ ရှင်းတယ်လေ။ စစ်အာဏာရှင်ကို လုံးဝ လက်ခံလို့မရဘူး။ ဒီလိုအာဏာသိမ်းတာ လုံးဝ လက်ခံလို့မရတဲ့ပေါ်မှာ အဲဒီကတည်းက ထွက်ပြေးလာတဲ့လူနဲ့ကို စစ်ရေးနိုင်ငံရေးအရ အကုန်လုံး လုပ်ဆောင်စရာရှိတာကို လုပ်ဆောင်တယ်။ မနေ့တနေ့ကပဲ NUCC ဖွဲ့ပြီးတဲ့နောက်မှာ နောက်ဆုံးအဆင့်ဖြစ်တဲ့ နိုင်ငံရေးအရ အဆင့်အမြင့်ဆုံးဖြစ်တဲ့ ပြည်သူ့ညီလာခံကို ခေါ်ပြီးပြီ။ အဲဒီမှာတင်လည်း ကျနော်တို့ ကိုယ်တိုင်ကလည်း ထဲထဲဝင်ဝင်ပါဝင်တဲ့ ကေအန်ယူအနေနဲ့ကတော့ ပြီးခဲ့တဲ့ဟာတွေ သဘောတူညီချက်တွေ ဘာတွေရတယ်။ အဲဒါတွေက နောက်ဆုံးကျတော့ ကျနော်တို့ လက်တွေ့ အကောင်အထည်ဖော်ဖို့ပဲ လိုတော့တယ်လေ။ ကျနော် အကြိမ်ပေါင်းများစွာလည်း ပြောပြီးပါပြီ။ ၂၀၂၁ တနှစ်လုံးမှာ စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်တဲ့ အဖွဲ့အစည်းပေါင်းစုံနဲ့ ကျနော်တို့ နားလည်မှု တည်ဆောက်တယ်။ အဲဒီထဲမှာ လုပ်စရာရှိတာ လုပ်တယ်။ နောက်ဆုံးအဆင့်က ဘာလဲဆိုတော့ ကျနော်တို့ဟာ ၂၀၂၂ ရောက်လာတဲ့ခါကျတော့ ဒီနှစ်ဟာ မတရားမှုကို အလဲထိုးရမယ့်နှစ်လို့ ကျနော်တို့ တောက်လျှောက်ပဲ ပြောလာပါတယ်။ ပြောတဲ့အတိုင်းပဲ ကျနော်တို့ ဆက်လက် လုပ်ဆောင်သွားမယ်” လို့ ပြောပါတယ်။

ကရင်နီအမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီ KNPP အတွင်းရေးမှူး ၂ ဦးအောင်ဆန်းမြင့်က   “စစ်အာဏာ သိမ်းတာ တနှစ်ပြည့်ပြီပေါ့။ ဒီတနှစ်ပြည့်မှာ ကျနော်တို့ ပြန်ပြီးတော့ သုံးသပ်ကြည့်မယ် ဆိုရင်တော့ တဖြည်းဖြည်းနဲ့ အာဏာရှင်ဆန်ဆန်လုပ်ရပ်တွေကို ပိုမိုပြီးမှ တိုးချဲ့လုပ်လာတာတွေ တွေ့ရတယ်။ ဒါ့အပြင် ကျနော်တို့ ပြည်နယ် သုံး လေးခုနဲ့ တိုင်းတချို့တွေမှာပေါ့နော်။ မကွေးတိုင်း၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းတွေမှာလည်း လူသားမျိုးနွယ်စုဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်ကျူးလွန်မှုတွေ၊ လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှုတွေ အဓိက ဆောင်ရွက်လာတာ တွေ့ရတယ်။ နောက်ပြီးတော့မှ ကျနော်တို့ ဒီအပြစ်မဲ့တဲ့ ပြည်သူလူထုတွေကိုပေါ့နော် Target ထားပြီးတော့ တိုက်ခိုက်လာတာ တွေ့ရတယ်။ တွေ့ရတော့ ကျနော်တို့ ဒါကို ဒီတနှစ်အတွင်းမှာ ကြည့်မယ်ဆိုရင် စစ်အာဏာရှင်ရဲ့ လုပ်ရပ်တွေက တစနဲ့တစ ပိုပြီးပေါ်လွင်လာတာရှိတယ်။ ဒါကို ကျနော်တို့က ဒါကို အရေးယူဆောင်ရွက်နိုင်အောင်၊ ကျနော်တို့ နိုင်ငံသူနိုင်ငံသား အားလုံးလည်း တာဝန်ရှိသလို သက်ဆိုင်သူအားလုံးလည်း တာဝန်ရှိတယ်။ ဒါ့အပြင် UN အပါအဝင် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအသီးသီးကလည်း ဒါကို ဝိုင်းဝန်းပြီးမှ ဆောင်ရွက်ကြဖို့တော့ ကျနော်တို့ တိုက်တွန်းနေတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုလို့ရှိရင် စစ်အာဏာရှင်ရဲ့ လုပ်ရပ်တွေကို ပေါ်ပေါ်ထင်ထင် တွေ့လျက်သားနဲ့ သူတို့ကို ရာဇဝတ်မှု ကျူးလွန်နေတာကနေပြီးမှ ကင်းလွတ်ခွင့်ကို ပေးဦးမယ်ဆိုလို့ရှိရင် ဆက်ပြီးတော့မှ ဒီလိုမျိုး လုပ်ရပ်တွေကို ဖြစ်ဖို့ရာကို အကြောင်းအရာတွေ ရှိတယ်ပေါ့နော်။ ဒါကို ကျနော် ပြောချင်တယ်။ ဒါကတော့ စစ်အာဏာရှင်နဲ့ ပတ်သက်တာပေါ့။ နောက်တခုကတော့ ကျနော်တို့အတွက် အားရစရာတခုတော့ ရှိပါတယ်။ ဒါကတော့ အရင်တုန်းက ကျနော်တို့ကြားထဲမှာ မတူညီတဲ့ နိုင်ငံရေး ဦးတည်ချက်တွေ၊ လုပ်ငန်း အကောင်အထည်ဖော်မှုတွေက တသီးတခြား တကွဲတပြားရှိနေပေမယ့်လည်း ဒီနှစ်ကတော့ ဘုံရန်သူက တယောက်တည်း ဖြစ်လာတဲ့ပေါ်မှာ ကျနော်တို့စုစည်းလာတဲ့ပေါ်မှာ ကျနော်တို့ အားရတာရှိတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုရင် အခုဆိုလို့ရှိရင် NUCC မှာဆိုလို့ရှိရင် အဖွဲ့အစည်း ၃၃ ဖွဲ့လောက် ပါလာပြီ။  ကျနော်တို့ရဲ့ ဘုံရည်မှန်းချက်ကလည်း စစ်အာဏာရှင် ချုပ်ငြိမ်းပြီးတော့မှကို ကျနော်တို့ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရေးကို အားလုံးက ဘုံသဘောထား အဖြစ်နဲ့ ချမှတ်ပြီး ဆောင်ရွက်လာတာကတော့ ဒါကတော့ အားရစရာတခုရှိပါတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။

“ကျနော်တို့ ဒီနွေဦးတော်လှန်ရေးကို လုပ်တဲ့အခါမှာလည်း ကျနော်တို့အားလုံးက ဟန်ချက်ညီလို့ လိုတယ်။ နေရာဒေသအသီးသီးကနေပြီးမှ ဟန်ချက်ညီညီနဲ့ လုပ်ဖို့လိုတယ်။ ဆိုတော့ ဟိုပြည်နယ်ပဲ လုပ်တယ်၊ ဟိုတိုင်းပဲ လုပ်တယ်၊ ဒီဒေသကပဲ လုပ်တယ်ဆိုတဲ့ တကွဲတပြား လုပ်နေရင်တော့ ဒါက စစ်အာဏာရှင်ရဲ့အကြိုက် ဖြစ်တယ်။ ဒါကတော့ အင်အားတွေ အလွန်အကျွံ သုံးပြီးတော့ ဖြိုခွင်းဖို့ အခွင့်အလမ်းကို ကျနော်တို့ပေးလိုက်သလို ဖြစ်တယ်။ အဲဒီတော့ ကျနော်တို့က ဟန်ချက်ညီညီနဲ့ စစ်အာဏာရှင်ကို တော်လှန်၊ တွန်းလှန်မယ်ဆိုလို့ရှိရင်တော့ အနှေးနဲ့ အမြန် ကျနော်တို့ အောင်မြင်မှု ရရှိနိုင်မယ်လို့ ကျနော် ထင်ပါတယ်။ ဒါမှမဟုတ်ဘဲ ကျနော်တို့ အစွမ်းကုန် အသက်နဲ့ရင်းပြီး တော်လှန်တဲ့အနေအထားကို ကြည့်ရင် ထိရောက်တဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေ မလုပ်တဲ့ဒေသတွေ တကွဲတပြားရှိနေမယ်ဆိုရင် ကျနော်တို့ တော်လှန်နေတဲ့ တချို့တိုင်းနဲ့ ပြည်နယ်တွေကတော့ နစ်နာမှုတွေဖြစ်ပေါ်ပြီး ဒီထက်ပိုပြီး နစ်နာမှုတွေ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ပါတယ်။ ပြည်သူလူထုကလည်း ကျနော်တို့ စစ်ဘေးဒဏ်တွေမကဘူး။ ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးမှုနဲ့ ရိက္ခာ အစာရေစာ ပြတ်လပ်ခြင်းဆိုတဲ့ ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးခြင်း ဒဏ်တွေကိုလည်း ကျနော်တို့ ခံလာနိုင်ရစရာတွေ ရှိပါတယ်။ နောက်ပြီး နိုင်ငံတကာကလည်း ဒီကြားထဲမှာဝင်ပြီးတော့မှ တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးရေးကို ဖိအားပေးနေမယ်ဆိုလို့ရှိရင်လည်း ကျနော်တို့ စဉ်းစားဖို့ တခုလိုတာကတော့ ကျနော်တို့ ၂၀၀၈ ကို အခြေခံတဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုမျိုးကတော့ လုံးဝ မလုပ်သင့်တဲ့အကြောင်း ပေါ့နော်။ ဒါကြောင့်မို့ ကျနော်တို့ စစ်တပ်နဲ့ ဒီနေ့အခြေအနေမှာ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးထက်ကို ကျနော်တို့ တိုင်းပြည်မှာ စစ်တပ်က နိုင်ငံရေးကနေပြီးမှ ဆုတ်ခွာပေးဖို့ကိုပဲ ပိုပြီးဖိအားပေးသင့်တယ်လို့ ကျနော် ပြောချင်ပါတယ်။”

 ပအိုဝ်းအမျိုးသားဖက်ဒရယ်ကောင်စီ-PNFC ဥက္ကဋ္ဌ ခွန်မြင့်ထွန်း က“အခု ဒီစစ်အာဏာသိမ်း ခဲ့တဲ့ထဲမှာတော့ ကျနော်တို့ တိုင်းပြည်ရဲ့သမိုင်းမှာ စစ်အာဏာသိမ်းခဲ့တဲ့ အကြိမ်ကြိမ် ရှိခဲ့တယ်။ အဲဒီထဲမှာမှ နိုင်ငံတကာကော ပြည်သူလူထုကော အသိအမှတ်ပြုမခံရတာကတော့ အခု ၂၀၂၁ ခု အာဏာသိမ်းမှုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အရင်တုန်းကတော့ အာဏာတွေ သိမ်းခဲ့ကြတယ်။ ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် အဲဒီကာလတွေထဲမှာတော့ De Facto legitimacy လို အဆင့်အတန်းမျိုးနဲ့ အသိအမှတ်ပြုခံရမှုတွေကတော့ ရှိခဲ့ကြတယ်။ ရှိပြီးတော့လည်း အဲဒီကာလရဲ့ စစ်တပ်အုပ်ချုပ်မှုတွေ သက်ဆိုးရှည်ခဲ့တာတွေ ရှိပါတယ်။ အဲဒီကာလရဲ့ အခြေအနေတွေအရ နိုင်ငံတကာမှာ De Facto legitimacy အဆင့်အတန်း အသိအမှတ်ပြုခံရမှုတော့ ရှိတယ်။ အခု ဒီတကြိမ် အာဏာသိမ်းမှုကတော့ ပြည်တွင်းကော၊ ပြည်ပကော ဘယ်သူကမှ အသိအမှတ်ပြုမှု အဆင့်အတန်းတခုနဲ့ထားပြီးတော့ အသိအမှတ်ပြုတာမျိုးကိုတော့ ကျနော်တို့ မတွေ့ရပါဘူး။ ဒါကလည်း အရေးကြီးတဲ့ အချက်တချက် ဖြစ်တယ်။ နောက်တခုကတော့ အခုဒီလို လူထုဆန္ဒနဲ့ ဆန့်ကျင်ပြီးတော့ ပြည်သူလူထု ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို ပစ်ပယ်ပြီးတော့ ဖော်ဆောင်ခဲ့တဲ့အတွက်လည်းပဲ ဒီလိုမျိုးတွေ ကြုံနေရတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဒီအာဏာသိမ်းမှုကတော့ အောင်မြင်တဲ့ အာဏာသိမ်းမှုဖြစ်ဖို့ အင်မတန် မလွယ်ကူပါဘူး။ ထိုနည်းတူပဲ ကျနော်တို့တိုင်းပြည်မှာ ဒီနေ့ ပြည်သူလူထုအနေနဲ့ကလည်းပဲ ဒီအခုကျနော်တို့ တိုင်းပြည်မှာဖြစ်နေတဲ့ ပဋိပက္ခက ဘာလဲဆိုလို့ရှိရင် ကျနော်တို့ ဖြစ်တဲ့ ပဋိပက္ခတွေ သုံးသပ်ကြတဲ့ အခါမှာ ဒါ အန်အယ်လ်ဒီနဲ့ တပ်မတော်အကြား ပဋိပက္ခလို့ ပြောကြတာတွေလည်းရှိတယ်။ ဒီနေ့ ဖြစ်နေတာကတော့ အန်အယ်လ်ဒီနဲ့ တပ်မတော်အကြား ပဋိပက္ခမဟုတ်ဘူး။ ထိုနည်းတူ ဗမာ၊ ဗမာတွေ အချင်းချင်းကြားမှာဖြစ်နေတဲ့ ပဋိပက္ခလည်း မဟုတ်ဘူး။ နောက်တခါ ဗမာနဲ့ ဗမာဟုတ်တဲ့ တိုင်းရင်းသားတွေကြားမှာ ဖြစ်တဲ့ ပဋိပက္ခလည်း မဟုတ်ဘူး။ ဒီနေ့ဖြစ်နေတဲ့ ပဋိပက္ခကတော့ စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို ပြင်းပြင်းထန်ထန်ကျင့်သုံးနေတဲ့ စစ်ကောင်စီနဲ့ အဲဒီ စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို ဘယ်လိုမှ လက်မခံနိုင်တော့တဲ့ ဗမာအပါအဝင် တိုင်းရင်းသား လူမျိုးပေါင်းစုံ အကြားဖြစ်နေတဲ့ ပဋိပက္ခဖြစ်ပါတယ်။ ဒီနေ့အခါမှာ ကျနော်တို့ တိုင်းရင်းသားပြည်သူတရပ်လုံးက အရင်ကာလတုန်းကတော့ ဒီတော်လှန်ရေးနယ်မြေဆိုတာ တိုင်းရင်းသားနယ်မြေမှာပေါ့လေ၊ ဗမာမဟုတ်တဲ့ တိုင်းရင်းသားနယ်မြေတွေမှာပဲ အများဖြစ်ခဲ့တာကိုး၊ အခုကကျတော့ ဗမာတိုင်းရင်းသားအများစုမှာနေတဲ့ ဒေသတွေမှာကိုက အခုဆိုရင် စစ်ကိုင်းတိုင်းတို့လို ဒေသတွေမှာ တော်လှန်ရေးတွေက အင်မတန်ကို ပြင်းပြင်းထန်ထန်နဲ့ ပေါက်ကွဲနေတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့်မို့လို့ ပြည်သူလူထုအနေနဲ့ကတော့ ပြည်သူလူထုတရပ်လုံးက စစ်အာဏာရှင်ကို ဘယ်လိုမှ လက်မခံနိုင်တော့တာဖြစ်တဲ့အတွက် ပြည်သူတင်းရင် ဘယ်သူကမှ မခံနိုင်ပါဘူး။ စစ်အာဏာသိမ်းမှုက ကျဆုံးပြီးတော့ ပြည်သူတွေ လိုလားတဲ့ စစ်အာဏာရှင် ချုပ်ငြိမ်းပြီးတော့ ဖယ်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စုစနစ်ကတော့ မုတ်ချမသွေပေါ်ထွန်းရမယ်လို့ ကျနော် အဲလို မြင်မိပါတယ်”လို့ ပြောပါတယ်။

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) နိုင်ငံတဝန်း  အရေးပေါ်‌အခြေအနေကြေညာထားပြီး စစ်အာဏာရှင်က လှည်းနေလှေအောင် မြင်းဇောင်းမကြံ ခုခံတွန်းလှန်စစ်ဆင်နွှဲကြဖို့ တိုက်တွန်းထားပါတယ်။

ဒီအခြေအနေမှာ အန်စီအေ အပစ်ရပ် လက်မှတ်ရေးထိုးထားတဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့သဘောထားရပ်တည်ချက် ဘယ်လို ရှိပါသလဲ။ ဘာတွေရှေ့ဆက်လုပ်ဆောင်ဖို့ရှိနေပါသလဲ။ (NCA-S EAO)ရဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်ဦးဆောင်အဖွဲ့(PPST) ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ  ပအိုဝ့်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ချုပ် PNLO  ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌ ခွန်မြင့်ထွန်းကို ဒီဗွီဘီက ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။

မေး။ အန်ယူဂျီရဲ့ စက်တင်ဘာ ၇ ရက်နေ့ တိုင်းပြည်ကို အရေးပေါ်အခြေအနေ အဖြစ်ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး  EAOs တွေအနေနဲ့ ဘယ်လို သဘောထားရှိလဲ ဆိုတာသိချင်ပါတယ်ရှင့်။

ဖြေ။ “ အန်ယူဂျီကနေ အခုလို အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာတာနဲ့ပတ်သက်ရင် ဒါ အမျိုးသား ညီညွတ်ရေးအစိုးရအနေနဲ့  ဒါသူတို့ရဲ့ ဒီနေ့ ထူးခြားတဲ့အခြေအနေအောက်မှာ နိုင်ငံရေးတောင်းဆိုချက်အရ သူတို့ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်မှုအနေနဲ့ ဒါကို ကျနော်တို့က ဒီလိုသဘောထားပါတယ်။ ”

မေး။ အန်ယူဂျီအစိုးရ အရေးပေါ်ကြေညာချက်ထဲမှာ ဒီတိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အနေနဲ့ ပါဝင်ကြဖို့ တိုက်တွန်းထုတ်ပြန်ထားတာတွေရှိတော့ EAOs လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေအနေနဲ့ကော ဒီအန်ယူဂျီအစိုးရနဲ့ ပူးပေါင်းပါဝင်ဖို့ရှိလား ဘာလိုမျိုးဆုံးဖြတ်ချက်တွေရှိလဲ။

ဖြေ။ “ အဲဒါကတော့ အခုနကျနော်ပြောသလို ဒီပေါ်မှာ ကျနော်တို့က အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရအနေနဲ့ နိုင်ငံရေးထူးခြားတဲ့အခြေအနေမှာ နိုင်ငံရေးတောင်းဆိုချက်အရ သူတို့ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်တယ်။ နောက်တခုကတော့ ကျနော်တို့ ဒီလိုတောင်းဆိုတဲ့ပေါ်မှာ ကတော့ PPST တခုလုံးအနေနဲ့ ကျနော်တို့ ဆုံးဖြတ်ဆောင်ရွက်တာမျိုးအနေနဲ့ကတော့ ဒီအပေါ်မှာ အားလုံးဆုံးဖြတ်ပြီးဆောင်ရွက်တာရယ်လို့ မရှိပေမယ့် တဖွဲ့ချင်းအလိုက်၊ မိမိတို့အဖွဲ့တွေရဲ့ အခြေအနေတွေအလိုက် ကိုယ်အခြေအနေ ကိုယ့်အနေအထားနဲ့ကိုယ် ဆောင်ရွက်နေတာတော့ နဂိုကတည်းကိုက ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့အချိန်ကတည်းကိုက PPST ဟာ CRPH နဲ့ပတ်သက်ရင် အစုအဖွဲ့လိုက်ဖြစ်၊ တဖွဲ့ချင်းအလိုက်ဖြစ်စေ၊ ကျနော်တို့ ဆက်စပ်ညှိနှိုင်းပြီးတော့ ပံ့ပို့ဆောင်ရွက်သွားမယ်ဆိုတာ နဂိုကတည်းက ကျနော်တို့ သဘောထားချမှတ်ပြီးသားဖြစ်ပါတယ်။ ”

 မေး။ စက်တင်ဘာလ ၇ ရက်နေ့ PPST အစည်းအဝေးစတင်ပြုလုပ်တဲ့အချိန်မှာ PPST ဦးဆောင်မှုအလုပ်အဖွဲ့ခေါင်းဆောင်ရဲ့ အဖွင့်မိန့်ခွန်းမှာ အန်စီအေလမ်းကြောင်းအတိုင်းပဲ သွားမယ်ဆိုတဲ့ ပုံစံမျိုးပြောတယ်။ ဒီအပေါ် တချို့တွေကလည်း ဒီအန်စီအေဟာ ပျက်ပြယ်သွားပြီဆိုတာတွေလည်း ပြောဆိုထားတာတွေတယ်။ ဆိုတော့ ဘာလို့ အန်စီအေလမ်းကြောင်းအတိုင်းဆွေးနွေးချင်ရတာလဲဆိုတဲ့ ဝေဖန်မှုမျိုးတွေ ရှိနေတဲ့အပေါ် ဘာပြောချင်လဲ။

 ဖြေ။ “ ကျနော်တို့က အန်စီအေနဲ့ပတ်သက်ရင် အန်စီအေမှာ ပြဋ္ဌာန်းထားတဲ့အတိုင်းပေါ့နော် ၊ ပြဋ္ဌာန်းထားတဲ့  စကားလုံးအတိုင်း တသွေမတိမ်းအကောင်အထည်ဖော်ဖို့တော့ ကျနော်တို့က ဒါကိုဆုပ်ကိုင်ထားတာ မရှိပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ အန်စီအေရဲ့ အနှစ်သာရကိုတော့ ကျနော်တို့ ဆုပ်ကိုင်ထားတယ်။ အန်စီအေရဲ့အနှစ်သာရကတော့ နိုင်ငံရေးပြဿနာကို နိုင်ငံရေးနည်းနဲ့ပဲ ဖြေရှင်းရမယ်။ နိုင်ငံရေးပြဿနာကို နိုင်ငံရေးနည်းနဲ့ ဖြေရှင်းရမယ်ဆိုတာ အန်စီအေရဲ့ အနှစ်သာရ ဖြစ်ပါတယ်။ နောက်တခုက အန်စီအေထဲမှာ  ပြည်သူလူထုကို အကာအကွယ်ပေးရမယ်ဆိုတဲ့ဟာ ပါပါတယ်။ ဒါကြောင့်မို့လို ဒီနေ့ သဘာပတိရဲ့ နိဂုံးချုပ်မိန့်ခွန်းမှာလည်းပဲ  ကျနော်တို့ ဒီပြည်သူလူထုရဲ့ အသက်အိုးအိမ်စည်းစိမ်ကို အကာအကွယ် ပေးရမယ်ဆိုတဲ့ဟာကို ကျနော်တို့ တိတိလင်းလင်း ကျနော်တို့ဒါကို ဖော်ပြပြီးတော့မှ သဘာပတိရဲ့  မိန့်ခွန်းထဲမှာ ထည့်သွင်းပြောကြားထားတာရှိပါတယ်။ အဲတော့ ဒီကျနော်တို့ တိုင်းပြည်ရဲ ပြဿနာကိုတော့ ကျနော်တို့ ဒီနိုင်ငံရေးနည်းနဲ့ ဖြေရှင်းနည်းကို  ကျနော်တို့ ဒါကိုတော့ ဆုပ်ကိုင်သွားမှာဖြစ်ပါတယ်။”

“နောက်တခုက ဒီအပစ်ခတ်ရပ်စဲရေး ၄ လမှာပေါ့၊ Humanitarian ceasefire ဆိုပြီး အာဆီယံအထူးကိုယ်စားလှယ် ပြောလာတဲ့အပေါ်  ကျနော်တို့ သဘာပတိရဲ့ အဖွင့်မိန့်ခွန်းမှာ ဖော်ပြခဲ့တယ်။ ဒီနေရာမှာ နှစ်ပိုင်းရှိပါတယ်။ ကျနော်တို့က ဒီ ၄ လတာ အပစ်ခတ်ရပ်စဲရေးကဒါ သီးခြားတခုဖြစ်ပြီးတော့ ကျနော်တို့ဒီ အမှန်တကယ် လိုအပ်နေတဲ့ ခက်ခက်ခဲခဲ လိုအပ်နေတဲ့ ကျနော်တို့ပြည်သူလူက အကူအညီရဖို့အတွက်ကို ကျနော်တို့က ကြိုဆိုတာ ဖြစ်ပါတယ်။ Humanitarian assistant ကိုတော့ ပေးဖို့ ကျနော်တို့ ကြိုဆိုတာဖြစ်ပါတယ်။ ၄ လအပစ်ခတ် ရပ်စဲရေးဆိုတာဟာကိုတော့ ဒါကျတော့ သဘောထားတရပ်ဖြစ်ပါတယ်။ အဲတော့ ကျနော်တို့ သဘာပတိရဲ့ မိန့်ခွန်းထဲမှာ အဲဒီအချက်ကို ပြန်ပြီးတော့ နိဂုံးချုပ်မိန့်ခွန်းမှာ ပြန်ပြီး ဖော်ပြထားတာရှိပါတယ်။ အဲဒါက ဘာလဲဆိုရင် ဒီအာဆီယံကနေပြီးတော့မှ  အမှန်တကယ်လိုအပ်နေတဲ့သူအတွက်ကို လူသားချင်းစာနာမှုအကူအညီ ပေးတာကိုတော့ ကျနော်တို့ ကြိုဆိုပါတယ်လို့ အဲလိုမျိုးပြန်ပြီးဖော်ပြထားတယ်။ နှစ်ခုခွဲပြီးတော့ မြင်ပေးပါ။ ”

မေး။ ဟုတ်ကဲ့ပါ။ နောက်တခုက ဒီ အန်ယူဂျီကနေ ကြေညာလိုက်တဲ့ ကြေညာချက်နဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ ဒါက စစ်ကြေညာလိုက်တဲ့ပုံစံမျိုးဖြစ်နေတယ်ဆိုတော့ တချို့အနောက်နိုင်ငံက ခေါင်းဆောင်တွေ ဒါကိုအားမပေးဘူးဆိုတဲ့ဟာမျိုး၊ အာဆီယံကလည်း အပစ်ရပ် ၄ လ ပြောလာတဲ့အတွက် EAOs အနေနဲ့ ဒီလိုမျိုးဆောင်ရွက်ရတဲ့အခါမှာ ဘယ်လိုမျိုးအခက်အခဲ ရှိလာနိုင်လဲဆိုတာ ပြောပြပေးပါဦး။

 ဖြေ။ “ အော် ဒါကတော့ နိုင်ငံတကာကတော့ သူ့ရဲ့နိုင်ငံတကာက အခြေအနေနဲ့ ဒါ ပြောကြဆိုကြတာပေါ့။ အန်ယူဂျီဘက်ကလည်း သူ့မှာရှိနေတဲ့ နိုင်ငံရေးတောင်းဆိုချက်တွေအရ ဒါကိုဆောင်ရွက်ရတဲ့အပေါ်မှာ ကျနော်တို့ကတော့ နိုင်ငံတကာပြောကြားချက်တွေကို မှန်တယ်မှားတယ် ပြောဖို့မရှိပါဘူး။ ဒါသူတို့သဘောထားကို သူတို့ဖော်ပြတာဖြစ်ပြီးတော့ အန်ယူဂျီဘက်ကလည်း သူ့ရဲ့နိုင်ငံရေးတောင်းဆိုချက်အရ ဆောင်ရွက်ရတာလို့ပဲ ကျနော်မြင်ပါတယ်။ ”

 မေး။ နောက်တခု အခုနက PPST အနေနဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးလမ်းကိုပဲ အဓိက ဆုပ်ကိုင်သွားမယ်။ ဆက်ပြီးတော့ ဆုပ်ကိုင်သွားမယ်ဆိုတော့  စစ်ကောင်စီဘက်က တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးလမ်းကြောင်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး တစုံတရာ ကမ်းလှမ်းတာတို့၊ သူတို့ဘက်ကနေ ပြီးတော့ တွေ့ဆုံနိုင်ဖို့အတွက် လမ်းဖွင့်ပေးတာမျိုးကော ရှိလာရှင့်။

ဖြေ။ “ကျနော်တို့က နိုင်ငံရေးပြဿနာကို နိုင်ငံရေးနည်းနဲ့ ဖြေရှင်းမယ်၊ ဆွေးနွေးကြမယ်ဆိုတဲ့ကိစ္စနဲ့ပတ်သက်ရင်ကျတော့ အခုပြီးခဲ့တဲ့ ဩဂုတ် ၁၂ ရက်နေ့တုန်းကလည်း ကေအန်ယူ ဥက္ကဋ္ဌကြီး စောမူတူးဆေးဖိုးကနေပြီး ပေးပို့တဲ့သဝဏ်လွှာမှာပါတဲ့သဘောထားပါ။ ကျနော်တို့က တဖက်က တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးကို ကျနော်တို့က လမ်းဖွင့်ထားတယ်။ သို့သော်လည်းပဲ မိမိတို့ရဲ့ အသက်အိုးအိမ်စည်းစိမ်နဲ့ ပြည်သူထုရဲ့ အသက်အိုးအိမ်စည်းစိမ်ကိုတော့ ကျနော်တို့ ကာကွယ်ရမယ်ဆိုတဲ့သဘောထားဖြစ်ပါတယ်။ ”

မေး။ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးလမ်းကြောင်း ဖွင့်ထားတယ်ဆိုတော့  စစ်ကောင်စီဘက်ကနေပြီးတော့ တစုံတရာ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးအတွက် ကမ်းလှမ်းတာမျိုးရှိလား။ ဒီနေ့ဒီအချိန်ထိပေါ့။

ဖြေ။ “ သူတို့ကတော့ အခုနလို တွေ့ဆုံဖို့၊ ဆွေးနွေးဖို့ဆိုတာတော့ သူတို့ ဘက်ကလည်း ကျနော်တို့ ဒီဟာနဲ့တွေ့ရေးကိုတော့ ပြောနေကြတာရှိတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဘယ်လိုတွေ့ကြမလဲပေါ့။ ဘယ်လို အခြေအနေ အောက်မှာ ဘယ်လိုတွေ့ကြမလဲ ဒါကတော့ ကျနော်တို့ဆက်ဆွေးနွေးရမယ့်ကိစ္စတွေဖြစ်ပါတယ်။ အဲတော့ တွေ့တာကတော့ တွေ့လို့ရတယ်။ သို့သော် ဘယ်လိုအခြေအနေအောက်မှာ တွေ့ကြမယ်ဆိုတဲ့ဟာလည်း ရှိသေးတာကိုး။”

မေး။ အခု လောလောဆယ် သူတို့ကမ်းလှမ်းတာတော့ ရှိတာပေါ့အဲလိုမျိုးလား။

ဖြေ။ “ စစ်ကောင်စီဘက်ကလည်းကျနော်တို့ တဖွဲ့ချင်းအလိုက်ဖြစ်စေ၊ တခုကမ်းလှမ်းတာတွေ၊ တွေ့ကြတာတွေလည်း ရှိတယ်လေ။ တချို့ဆိုရင်လည်း လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်လလောက်က သွားတွေ့ကြတာမျိုးတွေ၊ တဖွဲ့ချင်းအနေနဲ့ သွားတွေ့ကြတာမျိုးတွေရှိတယ်။ သို့သော် တဖွဲ့ချင်းအလိုက်တွေ့ကြတဲ့ကိစ္စတွေကတော့ ဆွေးနွေးနေတဲ့ကိစ္စကတော့ ဒီနိုင်ငံရေးအရ ဆွေးနွေးဖို့ကိစ္စ မဟုတ်ပါဘူး။ မိမိတို့တဖွဲ့ချင်းအလိုက်ရဲ့အခြေအနေ၊ ပြည်ထောင်စုအဆင့်တို့၊ ပြည်နယ်အဆင့်တို့မှာ သဘောတူထားတဲ့ သဘောတူညီချက်တွေအရ သူတို့ရဲ့ တဖွဲ့ချင်းစီအလိုက်ကိစ္စတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ အန်စီအေမှာပါတဲ့ နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးမှုမျိုးတွေ မဟုတ်ပါဘူး။”

မေး။ အခုမြန်မာနိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံရေးအခြေအနေအရ အရမ်းကို ရှုတ်ထွေးခက်ခဲနေတဲ့အချိန်ကာလဖြစ်တယ်။ ဆိုတော့ ဒီအရာကို ကျော်လွှားနိုင်ဖို့ဆိုရင် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေဘက်ကပဲဖြစ်ဖြစ်၊ စစ်ကောင်စီဘက်ကပဲ ဖြစ်ဖြစ် ဘယ်လိုနည်းလမ်းတွေနဲ့ ရေရှည် ပဋိပက္ခတွေ ဆက်မဖြစ်အောင်၊ တိုင်းပြည်အမြန်ဆုံး ပြန်ကောင်းလာနိုင်အောင် ဘယ်လိုနည်းလမ်းက အကောင်းဆုံးဖြစ်တယ်လို့မြင်လဲ။

ဖြေ။ “အကောင်းဆုံးကတော့ ညီညွတ်ရေးကို  လူတိုင်းကပြောနေကြတော့ ဒီညီညွတ်ရေးကို တကယ်ပြောတဲ့အတိုင်း ဖြစ်ဖို့လိုတယ်။ အခု=အန်ယူဂျီကလည်း ဒီလိုအရေးပေါ်အခြေအနေတွေ ကြေညာတဲ့အခါမှာ  သူ့ရဲ့နာမည်က အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရလို့ နာမည်တပ်ပြီး ပြောတာဖြစ်ပါတယ်။ ထိုနည်းတူပဲ ဒီလို ညီညွတ်ရေးကို ခေါင်းစဉ်တပ်ပြီး လုပ်ကြတဲ့အခါကျတော့ အားလုံးက တကယ်ညီညွတ်ချင်တဲ့စိတ်နဲ့ အမြန်ဆုံး နိုင်ငံရေးအရ အဖြေရှာတာ အကောင်းဆုံးဖြစ်ပါတယ်။ ”

မေး။ အခုလောလောဆယ်ကလည်း နိုင်ငံရေးအရ အဖြေရှာဖို့ အဖွဲ့တိုင်းလိုလို၊ လူတိုင်းလိုလိုကလည်း ပြောနေကြတယ်။ တကယ့်လက်တွေ့အကောင်အထည်ဖော်တဲ့နေရာမှာ  အခုလောလောဆယ် ဘယ်လိုအဟန့်အတားတွေ၊ ဘယ်လိုအခက်အခဲတွေ ရှိနေလဲရှင်။

ဖြေ။ “ အဲဒါကတော့ ကျနော်တို့ဒီနေ့ လတ်တလောကြီးမှာ သူ့ဘက်၊ ကိုယ့်ဘက် ဒီလိုဖြစ်လို့ ဆွေးနွေးကြမယ့်သဘောထားတွေတော့ ၊ နိုင်ငံရေးအရ ဆွေးနွေးကြဖို့ဆိုတဲ့ကိစ္စတွေတော့ လိုအပ်ချက်ဖြစ်တယ်။ သို့သော် လောလောဆယ်မှာတော့ ဒီလိုဆွေးနွေးတဲ့အနေအထားကိုတော့ ရောက်ဦးမယ်လို့တော့ ကျနော်တို့ မမြင်သေးပါဘူး။ ”

မေး။ အခု လက်ရှိ တိုင်းပြည်ရဲ့အခြေအနေကလည်း လုံးဝကို ချွတ်ခြုံကျနေတဲ့အနေအထားမှာဖြစ်နေတယ်ပေါ့နော်။ အဘက်ဘက်က ကြည့်ရင်လည်း ကျန်းမာရေးအရဖြစ်စေ၊ စားဝတ်နေရေးအရ ဖြစ်စေ၊ လုံခြုံရေးအရဖြစ်စေ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းမှာနေထိုင်တဲ့ သူတွေအကုန်လုံးက စိတ်ပူပင်သောက နေ့တိုင်းလိုလို ခံစားနေရတယ်။ အဲတော့ ဒီအရာတွေကို လုံးဝ ဖြေရှင်းပေးဖို့ အခုချက်ချင်းဖြစ်ပေါ်လာဖို့အတွက် ဘယ်လိုမျိုးလိုအပ်ချက်တွေ ရှိနေတာလဲရှင်။

 ဖြေ။ “ ဟုတ်ကဲ့။ အဲဒါကိုတော့ ကျနော်တို့က ဒါ အထူး စိတ်မကောင်းဘူး။ ကျနော်တို့ တစုထဲ တဖွဲ့ထဲ၊ တယောက်ထဲလည်း ဖြေရှင်းလိုရတဲ့ကိစ္စမဟုတ်ဘူး။ အဲဒီအခါကျတော့ ကျနော်တို့အနေနဲ့ ဒီနေ့တတ်နိုင်တာကတော့  ကျနော်တို့ တိုင်းပြည်အတွက်ကို နိုင်ငံရေးအရ ဆွေးနွေးဖြေရှင်းတဲ့နည်းကတော့ အကောင်းဆုံးဖြစ်တယ်။ ဒါကို ကျနော်တို့ ဆုပ်ကိုင်ထားတယ်။ သို့သော်လည်း ဒီတွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးကို လမ်းဖွင့်ထားပေမယ့်လို့ တဖက်ကလည်းပဲ လက်ရှိ ဖြစ်နေတဲ့အခြေအနေအရ မိမိရဲ့ အသက်အိုးအိမ်စည်းစိမ်နဲ့ ပြည်သူလူထုရဲ့ အသက်အိုးအိမ်စည်းစိမ်ကို ကာကွယ် စောင့်ရှောက်ရမယ်၊ အဲဒါကလည်း  အန်စီအေရဲ့ ပြဋ္ဌာန်းချက်အရ  ကျနော်တို့ ဒါကိုတော့ ဆုပ်ကိုင်ထားပါတယ်လို့။ ”

မေး။ တခြားပြောချင်တာ ဘာရှိဦးမလဲရှင်။

ဖြေ။ “အားလုံးကတော့ ဒီအချိန်မှာ တကယ်ကိုယ်ပြောကြတဲ့အတိုင်း ကျနော်တို့တိုင်းပြည်မှာ အခုဆိုရင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးကပြိုကွဲသွားပြီဖြစ်ပါတယ်။ အဲတော့ အားလုံးက အဲဒီအမျိုးသားညီညွတ်ရေးကို မရယူနိုင်ရင်တော့ အားလုံးအတွက် အောင်ပွဲမရှိပါဘူး။ ”

Photo-PNLO