စစ်ဘေးသင့် ယီမင်နိုင်ငံရဲ့ မြို့တော် ဆာနားမှာ အဆက်မပြတ် မိုးသည်းထန်စွာ ရွာသွန်းမှုကြောင့် အကြီးအကျယ် ရေကြီးရေလျှံမှုတွေနဲ့ တခြားသဘာဝဘေးအန္တရာယ်တွေ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့လို့ အနည်းဆုံး လူ ၁၉ ဦး သေဆုံးပြီး ၂၀ ကျော် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပါတယ်။

မိုးသည်းထန်စွာ ရွာသွန်းမှုကြောင့် အဆောက်အဦ ၅ လုံး ပျက်စီးခဲ့ပြီး ဆာနားမြို့ဟောင်းရှိ ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်နေရာ ၄၀ လည်း ပျက်စီးခဲ့ကြောင်း ဟူသီ ထိန်းချုပ် အယ်လ်မာဆီရာ ရုပ်သံက သြဂုတ် ၁၁ ရက်မှာ ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။

ယီမင်နိုင်ငံဟာ အခုနှစ် အစပိုင်းကတည်းက ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ ရာသီဥတုကို ကြုံတွေ့နေရတာပါ။

နွေဦးရာသီမှာ မိုးခေါင်ရေရှားမှုဒဏ်ကို အပြင်းအထန် ခံစားခဲ့ရပြီး အဲဒီနောက် နွေရာသီမှာ မုတ်သုံ စဝင်လာပြီးတော့ မိုးသည်းထန်စွာ ရွာသွန်းမှုကြောင့် တိုင်းပြည် အထိနာခဲ့ပါတယ်။ အဆက်မပြတ် မိုးသည်းထန်စွာ ရွာသွန်းမှုကြောင့် နေရာအများအပြားမှာ ရေကြီးတာ၊ ရွှံ့မြေပြိုတာတွေ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး နေအိမ်တွေ၊ တံတားတွေ၊ လမ်းတွေအပြင် လယ်ယာမြေတွေလည်း အများအပြား ပျက်စီးပြီး အသေအပျောက်နဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှုတွေလည်း ဆုံးရှုံးခဲ့ရပါတယ်။

ယီမင်ရဲ့ပြည်နယ်တွေက စာရင်းဇယားတွေအရ အခုနှစ် မိုးရာသီ စတင်ကတည်းက နိုင်ငံတဝန်း ရေလွှမ်းမိုးမှုကြောင့် အနည်းဆုံး လူ ၈၄ ဦး သေဆုံးပြီး အများအပြား ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း သိရပါတယ်။

အသေအပျောက် များတာတွေဟာ သဘာဝဘေးဆိုးတွေအပြင် လူလုပ်တဲ့ ကံဆိုးမှုတွေကိုလည်း လျစ်လျူရှုလို့မရကြောင်း ကျွမ်းကျင်သူတွေက ပြောပါတယ်။

၂၀၁၄ ခုနှစ် နှောင်းပိုင်းကတည်းက ယီမင်နိုင်ငံဟာ ပြည်တွင်းစစ် စတင်ခဲ့ပြီး စစ်ပွဲကြောင့် လူပေါင်း ထောင်သောင်းချီ သေဆုံး၊ လူပေါင်း လေးသန်းကျော် အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ ဖြစ်ခဲ့ရတဲ့အပြင် အဆင်းရဲဆုံး အာရပ်နိုင်ငံကို ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးမှုအောက် တွန်းပို့ခဲ့ပါတယ်။

ဂျွန်ဆင် အန် ဂျွန်ဆင် ကုမ္ပဏီဟာ ၂၀၂၃ ခုနှစ်မှာ တဲလ်ကမ် အခြေခံ ကလေးသုံးပေါင်ဒါ ကမ္ဘာတဝန်း ရောင်းချမှုကို ရပ်ဆိုင်းတော့မှာဖြစ်ကြောင်း ကုန်ပစ္စည်းထုတ်လုပ်သူက သြဂုတ် ၁၁ ရက်မှာ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

သဘာဝရွှံ့စေးဖြစ်တဲ့ တဲလ်ကမ်ကနေ ပြောင်းဖူးမှုန့်အခြေခံ ကလေးပေါင်ဒါကို ပြောင်းလဲထုတ်လုပ်ဖို့ စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ချထားကြောင်းလည်း ပြောပါတယ်။

ဒီပြောင်းဖူးမှုန့်အခြေခံ ကလေးပေါင်ဒါကို ကမ္ဘာတဝန်းရှိ နိုင်ငံတွေမှာ ရောင်းချနေပြီလို့လည်း ဆိုပါတယ်။

ဂျွန်ဆင် အန် ဂျွန်ဆင် ကုမ္ပဏီဟာ ထုတ်ကုန်ရဲ့ ဘေးကင်းမှုနဲ့ပတ်သက်တဲ့ သတင်းမှားတွေကြောင့် တရားရေးဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုတွေအကြားမှာ ဝယ်လိုအား ကျဆင်းသွားတာကြောင့် သူ့ရဲ့ တဲလ်ကမ် ကလေးပေါင်ဒါကို အမေရိကန်နဲ့ ကနေဒါတို့မှာ ရောင်းချတာကို ရပ်ဆိုင်းတော့မယ်လို့ ၂၀၂၀ ခုနှစ်မှာ ကြေညာခဲ့ပါတယ်။

ကင်ဆာရောဂါကိုဖြစ်စေတဲ့ ကျောက်ဂွမ်းတွေ ပေါင်းစပ်ပါဝင်နေတာကြောင့် သူ့ထုတ်ကုန်ဟာ ကင်ဆာဖြစ်စေတယ်လို့ ဆိုပြီး သူ့ထုတ်ကုန် သုံးစွဲသူတွေနဲ့ ရောဂါပျောက်ကင်းသူတွေဆီကနေ တရားစွဲမှုပေါင်း ၃၈,၀၀၀ ကို ကုမ္ပဏီက ရင်ဆိုင်ခဲ့ရပါတယ်။

ဂျွန်ဆင် အန် ဂျွန်ဆင် ကတော့ စွပ်စွဲချက်တွေကို ငြင်းဆိုထားပြီး ဆယ်စုနှစ်ချီ သိပ္ပံနည်းကျ စမ်းသပ်မှုတွေနဲ့ စည်းမျဉ်းအတည်ပြုချက်တွေမှာ သူ့ထုတ်ကုန် တဲလ်ကမ်ဟာ ဘေးကင်းပြီး ကျောက်ဂွမ်းကင်းစင်ကြောင်း ပြသထားပေမဲ့ သြဂုတ် ၁၁ ရက်နေ့မှာတော့ သူ့ထုတ်ကုန် ရပ်ဆိုင်းကြောင်း ကြေညာချက်ကို ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

တောင်ကိုရီးယားသမ္မတ ယွန်းဆွတ်ခ်ယိုးဟာ အမျိုးသားစီးပွားရေး အကျပ်အတည်းကို ကျော်လွှားရာမှာ ကူညီဖို့ ဆမ်ဆောင်း အီလက်ထရွန်းနစ် ဒုဥက္ကဋ္ဌ ဂျေဝိုင်လီကို လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ပေးလိုက်ကြောင်း တရားရေးဝန်ကြီးဌာနက သြဂုတ် ၁၂ ရက်မှာ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

“နိုင်ငံတော်ရဲ့ စီးပွားရေးအကျပ်အတည်းကို ကျော်လွှားဖို့က အရေးတကြီး လိုအပ်နေမှုနဲ့အတူ တက်ကြွတဲ့ နည်းပညာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနဲ့ အလုပ်အကိုင် ဖန်တီးမှုကနေတဆင့် နိုင်ငံတော် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အင်ဂျင်ကို ဦးဆောင်နိုင်မယ့် စီးပွားရေးခေါင်းဆောင်တွေကို ခွင့်လွှတ်ပေးဖို့ ဂရုတစိုက် ရွေးချယ်ခဲ့ပါတယ်” လို့ တရားရေးဝန်ကြီး ဟန်ဒုံဟွန်းက သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

“သူတို့ကို စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုမှာ တခါပြန်ပါဝင်စေဖို့ အခွင့်အလမ်း ပေးခြင်းအားဖြင့် စီးပွားရေးအကျပ်အတည်းကို ကျော်လွှားဖို့ လုပ်ဆောင်နေတဲ့ ကျနော်တို့ရဲ့ ကြိုးပမ်းမှုတွေကို အတတ်နိုင်ဆုံး မြှင့်တင်လိုပါကြောင်း” လည်း သူက ဆိုပါတယ်။

ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး စမတ်ဖုန်းနဲ့ Memory-chip ထုတ်လုပ်သူအဖြစ် ဦးဆောင်နေတဲ့ လီရဲ့ ရာထူးသက်တမ်းအတွင်း လာဘ်ပေးလာဘ်ယူမှုနဲ့ ထောင် ၁၈ လ ကျခံပြီးနောက်မှာ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ရရှိခဲ့တာဟာ ကြီးကျယ်တဲ့ အထင်ကရကိစ္စ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒါပေမဲ့လည်း လီဟာ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေကို ပိုပြီး လွတ်လွတ်လပ်လပ် လုပ်ဆောင်နိုင်မှာ ဖြစ်ပြီး ဆမ်ဆောင်းရဲ့ ကြီးမားတဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေကို ညွှန်ကြားပေးနိုင်တော့မယ်လို့ သုံးသပ်သူတွေက ပြောပါတယ်။

ဒါ့အပြင် Lotte အုပ်စုရဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ ရှင်းဒုံဘင်ကိုလည်း လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ပေးခဲ့ပါတယ်။

နိုင်ငံဆင်းရဲမွဲတေအောင် စီမံခန့်ခွဲခဲ့လို့ ပြည်သူတရပ်လုံးရဲ့ ဆန္ဒပြမှုခံရပြီး တိုင်းပြည်ကနေ ထွက်ပြေးခဲ့ရတဲ့ သီရိလင်္ကာနိုင်ငံသမ္မတဟောင်း ဂိုတာဘာယ ရာဂျာပက်ဆာဟာ  ဩဂုတ် ၁၁ ရက် ညက ထိုင်းနိုင်ငံကို  ရောက်လာခဲ့ပါတယ်။ 

သမ္မတဟောင်းဟာ စင်ကာပူနိုင်ငံကနေ စင်းလုံးငှားလေယာဉ်နဲ့ ဘန်ကောက် ဒွန်းမောင်း လေဆိပ်ကို ရောက်ရှိလာတယ်လို့ သည်နေရှင်းထိုင်းတီဗွီသတင်းမှာ ဖော်ပြပါတယ်။  

သီရိလင်္ကာသမ္မတဟောင်းဟာ ထိုင်းနိုင်ငံမှာ နိုင်ငံရေးခိုလှုံခွင့် တောင်းဆိုတာမဟုတ်ဘဲ  ယာယီ နေထိုင်ဖို့ သံတမန်နိုင်ငံကူးလက်မှတ်နဲ့ ဝင်ရောက်လာတာလို့ ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ဒုဝန်ကြီး နိုင်းဒွန်းပရမတ် ဝိနိုင်းက သတင်းထောက်တွေကို ပြောပါတယ်။ 

သံတမန်နိုင်ငံကူးလက်မှတ်အရ ရက်ပေါင်း ၉၀ နေထိုင်ခွင့်ရှိပြီး သီရိလင်္ကာသံရုံးမှာဖြစ်စေ၊ ဟိုတယ်မှာဖြစ်စေ၊ လုံးချင်းအိမ်ဖြစ်စေ နှစ်သက်ရာနေရာမှာ တည်းခိုခွင့်ရှိတယ်လို့ သူက ဆက်ပြောပါတယ်။  

သီရိလင်္ကာသမ္မတဟောင်းကို လက်ခံတာဟာ ထိုင်းနိုင်ငံအတွက် ပြဿနာဖြစ်နိုင်ပါသလား၊ ထိုင်းကကော လက်မခံနိုင်ဘူးလို့ ငြင်းဆိုခွင့်ရှိပါသလားလို့ သတင်းထောက်တွေက မေးမြန်းရာမှာ တော့ နိုင်ငံခြားရေးဒုဝန်ကြီးက သူဟာ လက်ရှိဝန်ကြီးချုပ်က ထုတ်ပေးတဲ့ သံတမန်ပတ်စပို့နဲ့ လာတာကြောင့် ပြဿနာမရှိကြောင်း၊ ပြဿနာရှိနိုင်တာကတော့ ထိုင်းနိုင်ငံမှာ ရောက်နေတဲ့ သီရိလင်္ကာနိုင်ငံသားတွေပဲ ဖြစ်ကြောင်း၊ ဒါပေမဲ့ တိုတောင်းတဲ့ ကာလတွင်းသာနေထိုင်မှာမို့ စိုးရိမ်စရာ မရှိကြောင်း၊ ထိုင်းနိုင်ငံဟာ နိုင်ငံ့ပိုင်ရှင်ဖြစ်တဲ့အတွက် လက်မခံချင်ရင်လည်း ငြင်းဆိုလို့ ရပေမဲ့ နှစ်နိုင်ငံချစ်ကြည်ရေးအတွက် လက်ခံခြင်းဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ 

ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် ပရာယွတ်ချန်အိုးချာကလည်း လူသားချင်းစာနာထောက်ထားတဲ့အနေနဲ့ ဝင်ရောက်ခွင့်ပြုတာဖြစ်ပြီး သီရိလင်္ကသမ္မတနဲ့တော့ သွားရောက်တွေ့ဆုံတာ၊ တစုံတရာ ဆွေးနွေးတာတွေ လုပ်မှာမဟုတ်ဘူးလို့ ပြောပါတယ်။ 

သီရိလင်္ကာသမ္မတဟာ ပြည်သူတရပ်လုံးရဲ့ အုံကြွဆန္ဒပြမှုခံရပြီးတဲ့နောက် ဒီနှစ် ဇူလိုင်လက မိသားစုနဲ့အတူ နိုင်ငံခြားကို ထွက်ပြေးခဲ့ရပြီး အစပိုင်းမှာ ဘယ်နိုင်ငံ ရောက်နေလဲဆိုတာ မသိပေမဲ့ မကြာခင်မှာပဲ စင်ကာပူနိုင်ငံကနေ သမ္မတအာဏာကို စွန့်လွှတ်လိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ကြညာခဲ့ ပါတယ်။ 

စင်ကာပူနိုင်ငံကလည်း ကြာရှည် နိုင်ငံရေး ခိုလှုံခွင့် မပေးတဲ့အတွက် နောက်ထပ်တနိုင်ငံကို သွားရဖို့ ရှာဖွေစောင့်ဆိုင်းနေချိန် ထိုင်းနိုင်ငံမှာ ခေတ္တလာရောက်နားခိုခြင်းဖြစ်တယ်လို့ ထိုင်းပီဘီ အက်စ်သတင်းမှာ ဖော်ပြပါတယ်။ 

ပေါ်တူဂီနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်းမှာ သြဂုတ် ၁၁ ရက်က ညလုံးပေါက် တောမီးလောင်ကျွမ်းမှုကြောင့် ဟက်တာထောင်နဲ့ချီ မီးလောင်ကျွမ်းခဲ့ပြီး ဒေသခံတွေဟာ တောင်တွေတလျှောက်က သူတို့ရဲ့ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်း လုပ်ငန်းတွေကို ကာကွယ်ဖို့ ကြိုးစားရုန်းကန်နေကြရပါတယ်။

ဆယ်ရ်ဟာဒေစတြီလာ အမျိုးသားဥယျာဉ်ရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေ အပါအဝင် ဟက်တာပေါင်း ၁၀,၅၀၀ လောင်ကျွမ်းခဲ့တဲ့ အလယ်ပိုင်း ကိုးဗီးလာဒေသမှာ မီးသတ်သမား ၁,၅၀၀ ကျော်ဟာ တောမီးကို ၆ ရက်ကြာအောင် ငြှိမ်းသတ်ခဲ့ရပါတယ်။

ပေါ်တူဂီနိုင်ငံတဝန်းရှိ ခရိုင်အသီးသီးမှာ မီးဘေးအန္တရာယ်အတွက် အနီရောင်အဆင့် သတိပေးချက်ထုတ်ထားတယ်လို့ မိုးလေဝသအေဂျင်စီ IPMA ကပြောပါတယ်။

အပူလှိုင်းတွေက ဥရောပကို မီးမြှိုက်သလိုဖြစ်နေပြီး မနေ့က ပြင်သစ်နဲ့ စပိန်နိုင်ငံတို့မှာလည်း တောမီးလောင်ကျွမ်းခဲ့ပါတယ်။

ဥရောပအာကာသအေဂျင်စီ အကြီးအကဲက ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု တိုက်ဖျက်ရေးကို ချက်ချင်းလုပ်ဆောင်ဖို့ တိုက်တွန်းခဲ့ပါတယ်။

လူသားတွေကြောင့် ဖြစ်လာရတဲ့ ရာသီဥတု ဖောက်ပြန်မှုကြောင့် မိုးခေါင်တာနဲ့အတူ လာမယ့် ၂၈ နှစ်အတွင်း ပြင်းထန်တဲ့ တောမီးအရေအတွက် ၃၀ ရာခိုင်နှုန်း တိုးလာမယ်လို့ မျှော်လင့်ရကြောင်း ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ကုလသမဂ္ဂ အစီရင်ခံစာအရ သိရပါတယ်။