အာဏာသိမ်း စစ်ကောင်စီဟာ ရွေးကောက်ပွဲအသစ်ကျင်းပဖို့အတွက်  မဲစာရင်းစိစစ်တာနဲ့ မဲရုံအရေအတွက် လျာထားသတ်မှတ်တာနဲ့ပတ်သက်တဲ့  လုပ်ငန်းညှိနှိုင်းအစည်းအဝေးကို နေပြည်တော် ပုဗ္ဗသီရိမြို့နယ်မှာ စက်တင်ဘာ ၂၁ ရက်က ကျင်းပပါတယ်။

စစ်ကောင်စီ လက်အောက်ခံ ရွေး‌ကောက်ပွဲကော်မရှင်က ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပနိုင်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်တွေကို ဆက်တိုက်ပြုလုပ်နေတာဖြစ်ပြီး ပြည်သူတွေကတော့ စစ်ကောင်စီကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲအပေါ် စိတ်ဝင်စားမှု မရှိသလောက်ဖြစ်နေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

ပုဗ္ဗသီရိမြို့နယ်မှာနေထိုင်သူတဦးက "ဒီလောက်ဗျာ စားဝတ်နေရေးတွေ ကျပ်တည်းနေချိန်ကြီး ဘယ်သူက စိတ်ဝင်စားနိုင်မှာတုန်း။ ပြီးတော့သူတို့လုပ်မယ့်ရွေးကောက်ပွဲ သမာသမတ်ကျမယ် မျှတမယ်လို့လည်း ဘယ်သူက ယုံကြည်မှာလဲ။ အဲ့ဒီတော့ ဘယ်သူမှ စိတ်မဝင်စားဘူး။ ခင်ဗျားမယုံရင် အရပ်ထဲပတ်မေးကြည့်” လို့ ပြောပါတယ်။

စစ်ကောင်စီကလာမယ့် ၂၀၂၃ ခုနှစ်အတွင်းမှာ ရွေးကောက်ပွဲသစ်ကျင်းပမယ်လို့ ဆိုထားပြီး ရွေးကောက်ပွဲစနစ်ကို နိုင်သူအကုန်ယူ FTTP စနစ်ရော  အချိုးကျကိုယ်စားလှယ် PR စနစ်ကိုပါ ပူးတွဲအသုံးပြုမယ်လို့ ပြောထားပါတယ်။

အာဏာသိမ်း စစ်ကောင်စီခေါင်းဆောင်ကတော့ ရွေးကောက်ပွဲပြုလုပ်နိုင်ဖို့ မသေချာသေးဘူးလို့ ပြီးခဲ့တဲ့ ရုရှားခရီးစဉ်အတွင်းပြောကြားထားပါတယ်။ 

ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲမှာ မဲစာရင်းမှားတယ်လို့ အကြောင်းပြချက်နဲ့ စစ်ကောင်စီက အာဏာ သိမ်းယူခဲ့တာဖြစ်ပြီး အခု စစ်ကောင်စီက ကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ မဲစာရင်းတွေ မှန်ကန်မှု ဘယ်လောက်ရှိမယ်ဆိုတာကိုတော့ စစ်ကောင်စီက အာမခံပြောကြားနိုင်ခြင်းမရှိပါဘူး။

နိုင်ငံတော်သမ္မတ ဦး၀င်းမြင့်နဲ့ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်တို့အပေါ် စစ်ကောင်စီက ရွေးကောက်ပွဲမသမာမှုနဲ့ တရားစွဲပြီး ထောင်ဒဏ် ၃ နှစ် ချမှတ်လိုက်တဲ့အပေါ်   အာရှနိုင်ငံတွေရဲ့ ရွေးကောက်ပွဲတွေကို စောင့်ကြည့်လေ့လာနေတဲ့ လွတ်လပ်သောရွေးကောက်ပွဲများအတွက် အာရှကွန်ရက် (ANFREL)အဖွဲ့က အပြင်းအထန် ကန့်ကွက်ရှုတ်ချကြောင်း စက်တင်ဘာ ၂ ရက်က ကြေညာပါတယ်။

၂၀၂၀ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲတုန်းက  ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်အပေါ် မလျော်သြဇာ လွှမ်းမိုးခဲ့တယ်လို့ စစ်ကောင်စီကစွပ်စွဲပြီး   သမ္မတ ဦး၀င်းမြင့်၊ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ ပြည်ထောင်စု၀န်ကြီး ဦးမင်းသူတို့ကို နေပြည်တော်အချုပ်ထောင်ရှိ အထူးတရားရုံးမှာ စက်တင်ဘာ ၂ ရက်က ထောင်ဒဏ် ၃ နှစ်စီ အမိန့်ချခဲ့ပါတယ်။

အခုလို ထောင်ဒဏ်အမိန့်ချမှတ်လိုက်တာဟာ စစ်အာဏာရှင်အနေနဲ့  မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒီမိုကရေစီ၊ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးကို စိတ်ဝင်စားမှုမရှိဘူးဆိုတာ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း သတင်းစကားပါးလိုက်တာလို့ ANFREL အဖွဲ့က ဆိုပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ရွေးကောက်ပွဲမသမာမှုဆိုပြီး အခြေအမြစ်မရှိ တရားစွဲဆိုကာ တံခါးပိတ်တရားစီရင်ခဲ့တဲ့အပေါ်မှာလည်း အလွန်အမင်းစိုးရိမ်ပူပန်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

၂၀၂၀ ရွေးကောက်မှာ အန်အယ်လ်ဒီအနိုင်ရခဲ့တာ မဲစာရင်းမှားယွင်းမှုကြောင့်ဖြစ်တယ်ဆိုပြီး သက်သေအထောက်အထား ခိုင်ခိုင်လုံလုံပြသနိုင်ခြင်းမရှိပဲ စွပ်စွဲကာ စစ်တပ်က တရားမဝင် အာဏာသိမ်းခဲ့တာပါ။

မဲစာရင်းမှားယွင်းပါက အာဏာသိမ်းရမယ်လို့ စစ်တပ်စိတ်တိုင်းကျရေးဆွဲထားတဲ့ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံပဒေမှာလည်း ပြဋ္ဌာန်းထားမရှိသလို ရွေးကောက်ပွဲ အငြင်းပွားမှုတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးလည်း စစ်တပ်မှာ ဝင်ရောက် စွက်ဖက်ဆောင်ရွက်ခွင့်မရှိဘဲ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

အာဏာသိမ်းပြီး ၉ လလောက်အကြာ ၂၀၂၁ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလမှာ  စစ်ကောင်စီက အသစ် ဖွဲ့စည်းပေးထားတဲ့ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင် (ယူအီးစီ)က သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့်၊ နိုင်ငံတော်တိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ တခြားသူ ၁၄ ယောက်တို့ကို ရွေးကောက်ပွဲ မလျော်ဩဇာအသုံးပြုမှုနဲ့ တရားစွဲခဲ့ပါတယ်။

စစ်ကောင်စီ ကော်မရှင်ရဲ့ အပြောအရ ရွေးကောက်ပွဲ မသမာမှုနဲ့ လူပေါင်း ၄၂၂ ယောက်ကို တရားစွဲထားတယ်လို့ သိရပြီး  အန်အယ်လ်အစိုးရလက်ထက်ကခန့်ထားတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင် ဥက္ကဋ္ဌ ဦးလှသိန်းနဲ့  ကော်မရှင် အဖွဲ့ဝင် နှစ်ယောက်ကို  ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဇူလိုင်မှာ ထောင်ဒဏ် ၃ နှစ်စီ ချမှတ်ထားပါတယ်။ 

နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများကူညီစောင့်ရှောက်ရေးအသင်း (AAPP ) ရဲ့ စာရင်းအရတော့ ယူအီးစီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးလှသိန်းအပါအဝင် ဖမ်းဆီးခံထားရတဲ့ ကော်မရှင်အရာရှိပေါင်း ၂၃ ယောက်ရှိတယ်လို့ သိရပါတယ်။ 

လွတ်လပ်သောရွေးကောက်ပွဲများအတွက် အာရှကွန်ရက် (ANFREL) ကတော့ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားတွေအားလုံး ခြွင်းချက်မရှိ အမြန်ဆုံးလွှတ်ပေးဖို့၊ အန်အယ်လ်ဒီ ခေါင်းဆောင်တွေ၊ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေနဲ့ သတင်းသမားတွေအပေါ် နိုင်ငံရေးအရ တရားစွဲဆိုထားတာတွေကို ပယ်ဖျက်ပေးဖို့၊ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို လေးစားဖို့နဲ့ အရပ်သားအစိုးရလက်ထဲ အာဏာပြန်ပေးဖို့ စစ်အာဏာရှင်ကို ထပ်မံတောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။

ဒါ့အပြင် အာဆီယံ ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ချက်ကို အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ရာမှာ တိုးတက်မှုမရှိတဲ့အပေါ်စိတ်ပျက်မိကြောင်းနဲ့ အာဆီယံနဲ့ နိုင်ငံတကာအသိုက်အဝန်းအနေနဲ့  စစ်အာဏာရှင်စနစ်ရပ်စဲရေးနဲ့ စစ်အာဏာရှင်တာဝန်ခံမှုရှိစေရေးအတွက် အရေးယူဆောင်ရွက်မှုတွေ အမြန်ဆုံးအရှိန်မြှင့် လုပ်ဆောင်ဖို့လည်း တိုက်တွန်းပါတယ်။

ANFREL အဖွဲ့ဟာ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲတုန်းက  မြန်မာနိုင်ငံ ပြည်နယ်နဲ့တိုင်းတွေအနှံ့ ရွေးကောက်ပွဲလေ့လာသူကိုယ်စားလှယ်တွေ စေလွှတ်ပြီး စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့တဲ့ နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းတခု ဖြစ်ပါတယ်။

ကိုဗစ် - ၁၉ ကပ်ရောဂါကာလအတွင်း ကန့်သတ်ချုပ်ချယ်မှုတွေအပါအဝင် စိန်ခေါ်မှုတွေကို ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် မြန်မာနိုင်ငံရွေးကောက်ပွဲမှာ ရင်ဆိုင်တွေ့ကြုံခဲ့ရပြီး ချို့ယွင်းအားနည်းချက်ရှိခဲ့ပေမဲ့ ၂၀၂၀ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ဟာ မဲဆန္ဒရှင်ပြည်သူတွေရဲ့  စိတ်ဆန္ဒမှန်ကို ထင်ဟပ် ကိုယ်စားပြုတယ်လို့ ANFREL အဖွဲ့ရဲ့ ရွေးကောက်ပွဲအပြီးသတ် အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြပါတယ်။

အာဏာသိမ်း စစ်ကောင်စီကတော့  ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို ပယ်ဖျက်ကြောင်း ကြေညာထားပြီး  အခုလို စစ်ကောင်စီရဲ့ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ပယ်ဖျက်မှုဟာ တရားမဝင်သလို အသိအမှတ်လည်း မပြုဘူးလို့  အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ကလည်း ပြန်လည် တုံ့ပြန်ကြေညာထားပါတယ်။