“ေလယာဥ္ကြင္းအနီး ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ စိုက္ဆင္းေလျပင္းေၾကာင့္ ေလယာဥ္ကြင္းကို ဆင္းလာတဲ့ေလယာဥ္ေတြကို ရုတ္တရက္ အျမင့္ေလ်ာ့က်သြားေစၿပီး ေလယာဥ္ကို ေျပးလမ္းမေရာက္မီ ေျမျပင္ (သို႕မဟုတ္) အေဆာက္ဦ၊ တံတား စတာေတြနဲ႔ ရိုက္ခတ္မိေစၿပီး …” မိုးတိမ္ေတာင္ဆိုတာ တိမ္ေတြထဲမွာ အထူးျခားအဆန္းျပားဆံုးတိမ္(Most deamatic cloud) ကေတာ့ မိုးတိမ္ေတာင္ (towering cloud)၊ တိမ္ျမင့္မား(tall cloud)၊ တိမ္ႀကီးမား(heap cloud) လို႔ အမည္နာမအမ်ိဳးမ်ိဳးရတဲ့ မိုးတိမ္ေတာင္ Cb တိမ္ဘဲ ျဖစ္ပါေတာ့တယ္။ မိုးတိမ္ေတာင္ျဖစ္ေပၚရျခင္းအေၾကာင္းရင္ဟာ (၄)မ်ိဳးရွိပါတယ္။ (၁)ေအာက္ခံ မ်က္ႏွာျပင္ ပူျပင္းမႈေၾကာင့္ျဖစ္ျခင္း။ (၂) ေလပူေလေအးေရာေႏွာမႈေၾကာင့္ျဖစ္ျခင္း။ (၃) ျမင့္မားတဲ့ကုန္းျမင့္ ေတာင္တန္းမ်ားေၾကာင့္ျဖစ္ျခင္း နဲ႔ (၄) ေလေအးဆို္င္ဇုံမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ျခင္း စတာေတြ ေၾကာင့္ဘဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအထဲမွာ အမွတ္စဥ္(၄) အမ်ိဳးအစားကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေတြ႕ရေလ့မရွိပါဘူး။ ဘယ္နည္းနဲ႔ဘဲ ျဖစ္ျဖစ္ မိုးတိမ္ေတာင္ Cb ေတြ အားလံုးဟာ သေဘာသဘာ၀အတူတူဘဲျဖစ္ၾကပါတယ္။ ႏွစ္စဥ္မတ္လ(၁၅)ရက္မွ ေမလကုန္ေလာက္ေန႕အထိ ကာလမွာ မိုးတိမ္ေေတာင္ေတြဟာ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ေပၚေလ့ရွိပါတယ္။ ထူးျခားခ်က္ေတြ မိုးတိမ္ေတာင္မ်ားမွာ ထူးျခားခ်က္ေတြ ရွိေနပါတယ္။ (၁) တိမ္ထုဟာ အျမင့္အားျဖင့္ ေျမစပ္ေလထု အလႊာျဖစ္တဲ့ တိမ္ျဖစ္အလႊာတစ္ခုလ့ုး ဖံုးအုပ္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ျမင့္မားႏိုင္ၾကပါတယ္။ (တိမ္ေအာက္ေျခ အျမင့္ဟာ ေပ ၁၅၀၀ ေလာက္အထိ နိမ့္က်တတ္ၿပီး တိမ္ထိပ္အျမင့္ကေတာ့ ေပ ၅၅ ၀၀၀ အထိ ျမင့္မား ၾကပါတယ္။) (၂) တိမ္အတြင္းမွာ အလြန္ျပင္းထန္တဲ့ ေထာင္လိုက္ေလစီးေၾကာင္း(vertical drafts) ေတြ တိုက္ခတ္ေနပါတယ္။ (၃) တိမ္အျမင့္ဟာ ေရခဲအျမင့္ (freezing level)ကို အမ်ားႀကီး ေက်ာ္လြန္ေအာင္အထိ ျမင့္မားေနတတ္ပါတယ္။ (၄) တိမ္ထဲမွာ ေရနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ပစၥည္းမ်ိဳးစံုပါ၀င္ေနပါတယ္။ ဒါေတြကေတာ့ ေရေႏြးေငြ႕ေတြ၊ အရြယ္မ်ိဳးစံုရွိတဲ့ ေရေပါက္ေတြ၊ ခဲေနတဲ့ ေရခဲပြင့္ေတြ၊ ေရခဲမွတ္ ေအာက္ေရာက္ေအာင္ ေအးေနေပမယ့္ မခဲေသးတဲ့ အေအးလြန္ေရေအးေတြ စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို အ်မိဳးအမည္စံုလွတဲ့ အရည္အေသြးေတြကို Cb တိမ္တမ်ဳိးတည္းကသာ ေပးႏိုင္ပါတယ္။ Cb တိမ္က ေပးႏို္င္တဲ့ မိုးေလ၀သျဖစ္စဥ္ေတြကိုလည္း ၾကည့္ပါဦး။ လွ်ပ္စီးလက္ျခင္း(lightning)၊ မိုးၿခိမ္းျခင္း(thunder)၊ မိုးႀကိဳးပစ္ျခင္း(lightning strike)၊ မိုးသီးေႂကြက်ျခင္း (hail)၊ ရုတ္တရက္ သြန္ခ်သလို မိုးသည္းထန္စြာ ရြာသြန္းေစတတ္ျခင္း (Torrential rain)၊ မိုးရြာျခင္းနဲ႔အတူ မိုးသက္ေလျပင္း တိုက္ခတ္တတ္ျခင္း (squall)၊ ေလဆင္ႏွာေမာင္းတို္က္ခတ္ျခင္း (tornado)၊ ေရဆင္ႏွာေမာင္းတိုက္ခတ္ျခင္း(water spout) ပင္လယ္မီးစုန္းေတာက္ျခင္း (St Elmo’s fire) နဲ႔ စိုက္ဆင္းေလျပင္းတိုက္ခတ္ျခင္း (downburst) စတာေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မိုးတိမ္ေတာင္တစ္ခုျဖစ္ေပၚေနတဲ့ေနရာဟာ ေနရာကြက္ၿပီး မုန္တို္င္းတစ္ခု က်ေရာက္ေနသလို ျဖစ္ေစတတ္တဲ့အတြက္ thunderstorm(Cb) တိမ္ကို Local storm လို႔လည္း တင္စားေခၚေ၀ၚၾကပါတယ္။ ေလျပင္းအမ်ိဳးအစားေတြ လူေတြအတြက္ေတာ့ ဘယ္ေလျပင္းမွ မေကာင္းပါဘူး။ မိုးတိ္မ္ေတာင္ေၾကာင့္ျဖစ္ရတဲ့ေလျပင္း၊ (မိုးသက္ေလျပင္း၊ ေလဆင္ႏွာေမာင္း၊ ေရဆင္ႏွာေမာင္း၊ စိုက္ဆင္းေလျပင္း စသည့္)၊ မုန္တို္င္းေၾကာင့္ ျဖစ္ရတဲ့ေလျပင္း၊ မုတ္သံုအားေကာင္းလို႔ျဖစ္ရတဲ့ေလျပင္း၊ အေနာက္ေျမာက္ေလေအးမ်ား တိုး၀င္လာမႈေၾကာင့္ တိုက္ခတ္တဲ့ ရာဟုေထာင့္ေလျပင္း (Norwester)၊ တရုတ္ျပည္မႀကီးေပၚမွ ေလဖိအားမ်ား ရပ္၀န္းႀကီး တိုး၀င္လာမႈေၾကာင့္ တိုက္ခတ္တဲ့ အေရွ႕ေလျပင္း စတာေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေလျပင္းေတြဟာ တမ်ဳိးနဲ႔ တမ်ဳိး ျဖစ္တတ္တဲ့ ကာလ၊ ေဒသေတြ ကြာျခားၾကပါတယ္။ မိုးတိမ္ေတာင္ေတြထဲမွာ အထူးသျဖင့္ ေအာက္ခံေျမပူျပင္းလို႔ ျဖစ္ရတဲ့ မိုးတိမ္ေတာင္ေတြဟာ ျဖစ္ကာစအေျခအန(Formative stage) မွာ အလြန္အားေကာင္းတဲ့ ပင့္တင္ေလျပင္းမ်ားကို ျဖစ္ေစတတ္ပါ တယ္။ အဲဒီေလျပင္းမ်ားေၾကာင့္ မိုးတိမ္ေတာင္ရဲ႕ထိပ္ (cloud top) ဟာ အထက္အျမင့္ ေပေပါင္းမ်ားစြာ ျမင့္တက္လာေစပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ပင့္တင္ေလျပင္းမ်ားရဲ႕ အထက္အျမင့္တက္ႏိုင္မႈဟာ ေျမစပ္လႊာ ေလထုလႊာရဲ႕အဆံုးျဖစ္တဲ့ Tropopause အျမင့္ကိုေတာ့ မေက်ာ္ႏိုင္ၾကပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ tropopause အျမင့္အထိတက္လာတဲ့ ေထာင္လိုက္ေလျပင္းမ်ားဟာ အထက္ကို ဆက္လက္မတက္ႏိုင္ၾက ေတာ့တဲ့အခါ ေဘးဖက္မ်ားကို ျပန္႕ကားသြားၾကတဲ့အတြက္ အားေကာင္းတဲ့ မိုးတိမ္ေတာင္ေတြရဲ႕ထိပ္ဟာ ပန္းပဲဆရာမ်ား သံုးတဲ့ေပခံုသ႑ာန္(anvil shape) ရွိေနတတ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ဟာ မိုးတိမ္ေတာင္တစ္ခုဟာ အားျပည္႕၀တဲ့အဆင့္ (mature stage) ကို ေရာက္ေနၿပီျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ေရာက္လာတဲ့အခါ မိုးတိမ္ေတာင္အတြင္းမွာ ေအာက္ကိုျပန္ဆင္းတဲ့ေလေတြ စတင္ျဖစ္ေပၚ လာပါတယ္။ တစ္နည္းေျပာရရင္ အထက္တက္လာတဲ့ေလေတြကေန ျပန္ဆင္းတဲ့ေလေတြအျဖစ္ ေျပာင္းလဲ လာေတာ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ တိမ္ထိပ္ေပငါးေသာင္းေက်ာ္အျမင့္ကေနၿပီး ေအာက္ဖက္ကိုျပန္ဆင္းလာတဲ့ ေလေတြဟာ (၁) ေျမဆြဲအားနဲ႔ဆင္းလာတဲ့အတြက္ တိုးရွိန္ နဲ႔ဆင္းလာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေလေတြဟာ ေအာက္နိမ့္လာေလ ပိုအရွိန္ျပင္းလာၿပီး ပိုျမန္လာေလျဖစ္ပါတယ္။ (၂) ဆင္းလာတဲ့ေလေတြဟာ ေလေအးေတြ ျဖစ္ၾကလို႔ သိပ္သည္းျခင္းမ်ားတာေၾကာင့္ ဆင္းလာတဲ့ေလေတြဟာ အရွိန္အျပင္ အဟုန္ပါတိုးလာပါတယ္။ (၃) ေျမျပင္အထက္ ေပ ၁၅၀၀ ေလာက္အျမင့္ေရာက္ေတာ့ စိုက္ဆင္းလာတဲ့ေလေတြဟာ တစ္နာရီ မိုင္ ၁၄၀ မွ ၂၀၀ ေလာက္အထိ ျပင္းထန္ေနတတ္ပါတယ္။ အရွိန္ျပင္းထန္စြာနဲ႔ စို္ကဆင္းလာတဲ့ ေလေအးေတြဟာ တိမ္ထုအတြင္းမွ တိမ္ထုေအာက္ေျခကိုဖိုးေဖါက္ထြက္လာတဲ့ အခါမွာေတာ့ ေျမျပင္ကို အထက္မွ ေအာက္တည္႕တည္႕ကို အရွိန္နဲ႔ရိုက္ခတ္မိတဲ့အခါမွာေတာ့ ေျမျပင္ကိုေရအိုးနဲ႔ရိုက္ခြဲလိုက္သလို ေပါက္ကြဲ (Burst)သြားေတာ့တာပါဘဲ။ ဒီလိုေပါက္ကြဲသြားတဲ့အခါမွာေတာ့ ၀ါးယပ္ေတာင္တစ္ေခ်ာင္းရဲ႕ ၀ါးကို္င္းမ်ား ပံုသ႑ာန္လို ေျမႀကီးနဲ႔ရိုက္မိတဲ့ေနရာကို ဗဟိုျပဳၿပီး၊ ေျမျပင္နဲ႔အၿပိဳင္ စြတ္ေၾကာင္းမ်ားနဲ႔ တိုက္ခတ္တဲ့ အရွိန္ျပင္းတန္တဲ့ ေျမျပင္ေလေတြျဖစ္သြားပါေတာ့တယ္။ ေျမျပင္မွာတိုက္ခတ္တဲ့ေလေတြ ကေတာ့ အက်ယ္ ၄-၅ ေပေလာက္သာက်ယ္၀န္းတဲ့ စြတ္ေၾကာင္းမ်ားအတိုင္း တစ္နာရီ မိုင္ ၆၀ မွ ၁၂၀ ေလာက္ႏႈန္းတဲ႕ အက်ယ္အ၀န္း ၂ မိုင္ ၃ မိုင္ေလာက္အတြင္း အဖက္ဖက္ကို ျဖာထြက္တို္က္ခတ္ သြားေတာ့တာပါဘဲ။ ေျမျပင္အထက္ ေပ ၁၀၀၀ ေလာက္အတြင္း အထူးသျဖင့္ ေလယာဥ္အတက္အဆင္းလမ္းေၾကာင္းမ်ား အနီးပတ္၀န္းက်င္မွာ အႏၱရာယ္ အလြန္ႀကီးမားတတ္ပါတယ္။ ဆိုလိုတာကေတာ့ ေလယာဥ္ကြင္းအနီး ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ စိုက္ဆင္းေလျပင္းေၾကာင့္ ေလယာဥ္ကြင္းကို ဆင္းလာတဲ့ေလယာဥ္ေတြကို ရုတ္တရက္ အျမင့္ေလ်ာ့က်သြားေစၿပီး ေလယာဥ္ကို ေျပးလမ္းမေရာက္မီ ေျမျပင္ (သို႔မဟုတ္) အေဆာက္ဦ၊တံတား စတာေတြနဲ႔ ရိုက္ခတ္မိေစၿပီး ပ်က္က်ေစတတ္ပါတယ္။ (၁၉၇၅ ခု၊ ႀသဂုတ္လအတြင္ ကေနဒီေလဆိပ္တြင္ ေလယာဥ္ပ်က္က်မႈ)။ ေျမျပင္အေပၚမွာ ေပ(၁၀၀၀) ပတ္လည္ေလာက္ အတြင္း ထိခိုက္ပ်က္စီးမႈေတြ အမ်ားဆံုး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အခ်ိန္ကေတာ့ မိနစ္ပို္င္းေလးမွ်သာ ပါဘဲ။ ၁၅-၂၀ မီနစ္ဟာ အၾကာဆံုးပါဘဲ။ ေရေၾကာင္းအႏၱရာယ္ ေရေၾကာင္းသြားေရယာဥ္မ်ားရဲ႕ အသက္ေဘးအႏၱရာယ္ကင္းရွင္းေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ျပည္တြင္း ေရေၾကာင္းသြားလာေနၾကတဲ့ ေရယာဥ္မ်ားနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ မိုးေလ၀သျဖစ္စဥ္တစ္ရပ္အေၾကာင္း ေျပာျပခ်င္ပါ တယ္။ အဲဒီျဖစ္စဥ္ေၾကာင့္လည္း လူေတြ အသက္ဆံုးရံႈးခဲ့ရတာေတြ မ်ားပါၿပီ။ မွတ္မိသေလာက္ ေျပာရရင္ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လထဲမွာ ဧရာ၀တီတိုင္း၊ မအူပင္ၿမိဳ႕နယ္၊ ထနီးေလးအိမ္စုေက်းရြာအနီးမွာ “ဧရာနဒီ” သေဘၤာ ေမွာက္တံုးကတစ္ႀကိမ္၊ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္၊မတ္လ ၂၈ ရက္ေန႔မွာ (ဒီေန႔ကိုေတာ့ ေကာင္းေကာင္းမွတ္မိေနပါတယ္၊ ဘာျပဳလို႔လည္း ဆိုေတာ့ ေနာက္ ၃ ရက္အကြာမွာ အေမဆံုးခဲ့လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။) တြံေတးတူးေျမာင္းအတြင္း မိုင္တိုင္(၇)၊ သံျဖဴရံုေက်းရြာအနီး “ေတာ္၀င္” သေဘၤာေမွာက္တံုးကတစ္ႀကိမ္၊ ၁၉၉၀ ျပည္႕ႏွစ္၊ ဧၿပီလ ၆ ရက္၊ မြန္ျပည္နယ္၊ ဂ်ိဳင္းျမစ္အတြင္း ေကာဘိန္းေက်းရြာအနီး “စိန္ပန္းျပာ”သေဘၤာေမွာက္တံုးက တစ္ၾကိမ္၊ ေနာက္ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၁၅ ရက္ေန႔ ဧရာ၀တီျမစ္၊ သပိတ္က်ဥ္းၿမိဳ႕အနီး၊ တရုတ္ျပည္လုပ္ “ျပည္ႀကီးမြန္” သံုးထပ္သေဘၤာႀကီးေမွာက္တံုးကတစ္ၾကိမ္ ခရိးသည္ ေတြ အသက္ေပါင္းမ်ားစြာ ရာခ်ီေသဆံုးခဲ့ၾကရပါတယ္။ ဒါကြ်န္ေတာ္မ်တ္မိသေလာက္သာရွိပါေသးတယ္။ ေနာက္ထပ္မသိေသးတဲ့ မမွတ္မိေတာ့တဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြ ရွိေနဦးမွာပါ။ ဒီေၾကကြဲဖြယ္ရာ ျဖစ္ရပ္အားလံုးရဲ႕ အဓိက တရားခံကေတာ့ စို္က္ဆင္းေလျပင္း(downburst) လို႔ေခၚတဲ့ မိုးတိ္မ္ေတာင္ကျဖစ္ေပၚတဲ့ မိုးေလ၀သ ျဖစ္စဥ္တစ္မ်ိဳးေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာျဖစ္ပါတယ္။ မိုးတိမ္ေတာင္ေတြရဲ႕သဘာ၀အေျခအေနေတြ။ ဒီလိုျဖစ္ရပ္ေတြဟာ ႏွစ္စဥ္မိုးႀကိဳကာလေတြနဲ႔ မိုးလြန္ကာလေတြမွာ မၾကာမၾကာ ျဖစ္ေနဆဲပါ။ မိုးတိမ္ေတာင္ႀကီးေတြကို အေၾကာင္းျပဳျဖစ္ရတာေၾကာင့္ မိုးတိမ္ေတာင္ေတြအေၾကာင္း သိထားဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ မိုးတိမ္ေတာင္ေတြဟာ မတ္လမွ ႏို၀င္ဘာလေလာက္အထိ ျဖစ္တတ္ၾကေပမယ့္ ေႏြရာသီ နဲ႔ မိုးႀကိဳရာသီကာလျဖစ္တဲ့ မတ္လလယ္ေလာက္မွစတင္ကာ ေမလလယ္ေလာက္အထိ ကာလမွာ အျဖစ္မ်ား တတ္ပါတယ္။ ကုန္းေပၚမွာျဖစ္တဲ့ မိုးတိမ္ေတာင္ေတြက ေ၇ျပင္မွာျဖစ္ၾကတဲ့ မိုးတိမ္ေတာင္ေတြထက္ ပိုအားေကာင္းတတ္လို႔ ပင္လယ္ျပင္မွာသြားၾကတဲ့ ပင္လယ္ကူးသေဘၤာေတြထက္ ကုန္းေျမမ်ားနဲ႔ နီးစပ္ေနတဲ့ ျပည္တြင္းေရေၾကာင္းသြား သေဘၤာေတြက စိုက္ဆင္းေလျပင္းရဲ႕ အႏၱရာယ္ကို ပိုၾကံဳေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ မြန္းလြဲ ညေနပို္င္း ညေန(၃)နာရီေနာက္ပို္ငးအခ်ိန္ေတြမွာ ပိုၾကံဳေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ တိမ္ကိုလည္းမျမင္ရ၊ မိုးၿခိမ္းသံလည္းမၾကားရ၊ လွ်ပ္စီးလက္တာကိုသာ ျမင္ေနရရင္ မိမိနဲ႔ မိုးတိမ္ေတာင္ရဲ႕ အကြာအေ၀းဟာ မိုင္ ၁၀၀ အထက္ ပိုေ၀းပါတယ္။ ဘာအႏၱရာယ္မွ မေပးတတ္ပါဘူး။ တိမ္ထုကိုလည္း ေတြ႕ရတယ္၊ လ်ပ္စီးလက္တာကိုလည္း ျမင္ရတယ္၊ မိုးျခိမ္းသံကိုေတာ့ မၾကားရဘူးဆိုရင္ မိမိနဲ႔ မိုးတိမ္ေတာင္ဟာ အကြာအေ၀း ၁၀၀ ထက္မပိုႏိုင္သလို အနီးဆံုး ၄ မိုင္ထက္လည္း မေလ်ာ့ႏိုင္ပါဘူး။ လက္ရွိ အႏၱရာယ္ မရွိႏိုင္ေသးေပမယ့္ အႏၱရာယ္ရွိလာႏိုင္ပါတယ္။ သတိထားေနဖို႔ လိုပါတယ္။ တိမ္ထုကိုလည္း ေတြ႕ေနရတယ္၊ လ်ပ္စီးလက္တာကိုလည္း ျမင္ရတယ္၊ မိုးၿခိမ္းတာကိုလည္း ၾကားေနရတယ္ ဆိုရင္ေတာ့ မိုးတိမ္ေတာင္နဲ႔မိမိနဲ႔ဟာ အကြာအေ၀း ၄ မိုင္အတြင္းမ်ာ ရွိေနပါတယ္။ အႏၱရာယ္အရွိႏို္င္ဆံုး အေနအထား ျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသတိထားဖို႕ လိုပါတယ္။ ေလျပင္း မက်ေရာက္မီး၊ မိုးသက္ေလျပင္းေလးေတြ၊ မိုးဖြဲေလးေတြ အရင္က်တတ္တာမို႕ ေရယာဥ္မိုးကာေတြခ်ထားတာဟာ အႏၱရာယ္ကို ပိုႀကီးမားေစေလ့ ရွိပါတယ္။ ျပည္တြင္းေရေၾကာင္းသြား သေဘၤာေတြရဲ႕ ေရစူးနည္းျခင္းဟာလည္း ေလျပင္းဒဏ္ခံႏိုင္မႈကို ေလ်ာ့နည္းေစတတ္ပါတယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံမ်ာဆိုရင္ မိုးႀကိဳကာလေရာက္တို္င္း ေလျပင္းမိၿပီး လူစီး Ferry ေမွာက္လို႔ လူေတြ ရာနဲ႔ခ်ီၿပီး ေသဆံုးရတာ ႏွစ္စဥ္လို ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္အတြင္း မိုးတိမ္ေတာင္အႏၱရာယ္ေတြ ဒီႏွစ္အတြင္းမွာလည္းမိုးတိမ္ေတာင္ေတြေၾကာင့္ ေလဆင္ႏွာေမာင္းတိုက္တာ (ကခ်င္ဒုကၡသည္ စခန္း)၊ မိုးသီးေႂကြတာ(တာခ်ီလိတ္၊ ျပင္ဦးလြင္၊ ပင္လံု၊ မိတၳီလာ၊ မႏၱေလး၊ ဟုမၼလင္း)၊ မိုးႀကိဳးပစ္ခံရတာ (အေလာင္းေတာ္ ကႆ ပ ဘုရားအနီးသစ္ေတာ)၊ ေလျပင္းတိုက္တာ(ဟသၤာတ) စတာေတြဟာ မတ္လကတည္းက စျဖစ္ေနခဲ့ပါတယ္။ မိုးတိမ္ေတာင္ကျဖစ္တဲ့ ရာသီဆိုး၀ါးမႈ ေတြကို ၂၀၀၆ က စတင္ၿပီး မွန္မွန္တိုးေနပါတယ္။ မိုးႀကိဳးပစ္ခံရလို႔ ေသတဲ့သူေတြခ်ည္းပဲ ႏွစ္စဥ္ ၁၀၀ ေက်ာ္ေနပါတယ္။ နိဂံုး သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ဆိုတာ ကာကြယ္လို႔ မရပါဘူး။ သဘာ၀တရားအရ ျဖစ္ေနရမွာပါဘဲ။ ဒါေပမယ့္ ဒီေဘးေၾကာင့္ ဒုကၡမျဖစ္ရေလေအာင္ေတာ့ လူေတြရဲ႕ အသိဥာဏ္ေတြ၊ နည္းပညာေတြနဲ႔ ကာကြယ္လို႔ ရႏိုင္ၾကပါတယ္။ အေရးႀကီးတာက သဘာ၀ေဘးဆိုင္ရာ အသိေတြ၊ ဌာနေပါင္းစံု ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြ၊ နည္းပညာဖလွယ္မႈေတြ၊ သတိေပးခ်က္ေတြ ႀကိဳတင္သိရွိရေလေအာင္ အစီအမံေကာင္းေတြ စတာေတြကို စံနစ္တက် စီမံကိန္းမ်ား ခ်မ်တ္ေဆာင္ရြက္ ေဆာင္ရြက္ထားၾကဖို႔သာ လိုအပ္ေၾကာင္းပါဗ်ာ။ မွတ္ခ်က္-စာေရးသူ၏ခြင့္ျပဳခ်က္ျဖင့္ ထြန္းလြင္ေဖ့စ္ဘြတ္မွ စာမူကို ေဖာ္ျပလိုက္ပါသည္။