ဖိလစ္ပုိင္နဲ႔တရုတ္ဟာ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ ေရပုိင္နက္အျငင္းပြားမႈျဖစ္ေနပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ေတြက ေပက်င္းအစုိးရဟာ မနီလာအစုိးရပုိင္ပါလုိ႔ဆုိထားတဲ့ ေက်ာက္တန္းေတြကုိ သိမ္းပုိက္ဖုိ႔ တပ္ဖြဲ႔ေတြေစလႊတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဖိလစ္ပုိင္အေနာက္ပုိင္းက ပါလာ၀န္ကၽြန္းဟာ ႏွစ္ႏုိင္ငံလုံးရဲ႕ ပုိင္ဆုိင္ေၾကာင္း အျငင္းအပြားရဆုံး နယ္ေျမျဖစ္ပါတယ္။ ခုဆုိရင္ မနီလာအစုိးရဟာ ဒီကၽြန္းမွာ အေမရိကန္စစ္အေျခစုိက္စခန္းဖြင့္ေပးဖုိ႔ စဥ္းစားေနပါၿပီ။ ဒါဟာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ အတြင္း ဒီႏုိင္ငံမွာ အေမရိကန္ေတြရဲ႕ အျမဲတမ္းစစ္အေျခစုိက္စခန္းဖြင့္ခြင့္ ေပးမယ့္ အစီအစဥ္ပဲျဖစ္ပါတယ္။  အာရွေဒသ သတင္းေဆာင္းပါးအစီအစဥ္အတြက္ ဖိလစ္ပုိင္ႏုိင္ငံ ပါလာ၀န္ကၽြန္းၿမိဳ႕ေတာ္ ပူအာတုိပရင္စက္ဆာ ကေန ေဂ်ဆန္စထေရာ့သာက ေပးပုိ႔ထားတာျဖစ္ပါတယ္။ ပါလာ၀န္ကၽြန္းရဲ႕ အေနာက္ကမ္းရုိးတန္းက မာကာရာစကာ့စ္ တံငါရြာေလးရဲ႕ ဆိပ္ကမ္းတေလွ်ာက္မွာ ေဒသခံ ေရလုပ္သားေတြဟာ ေလွကုိယ္စီနဲ႔ ပင္လယ္ျပင္ကို ၾကပါေတာ့မယ္။ တိမ္ကင္းစင္ၿပီး ေနသာတဲ့ေန႔ ျဖစ္တာမုိ႔ ေရလုပ္သားေတြဟာ ေရဘ၀ဲေတြ မက္ကရယ္ငါးေတြ တနင့္တပုိးနဲ႔ ျပန္လာႏုိင္မယ့္ ရာသီအခင္းပါပဲ။ အသက္ ၃၇ ႏွစ္အရြယ္ ေက်းရြာေကာင္စီ ေခါင္းေဆာင္တဦးျဖစ္တဲ့ ဂ်ိန္းဗီလာရင္ “ခုဆုိရင္ ေက်းရြာလူဦးေရက ၁၇၀၀ ရွိသြားၿပီ။ က်မတုိ႔ရဲ႕အဓိက၀င္ေငြရင္းျမစ္က လယ္လုပ္ငန္းနဲ႔ ေရလုပ္ငန္းပါပဲ” လုိ႔ ဗီလာရင္က ေျပာပါတယ္။ သူတုိ႔ရြာက ေရလုပ္သားေတြနဲ႔ ဖိလစ္ပုိင္ေရတပ္က ဒီေရလမ္းကုိပဲ သုံးေနၾကတာပါ။ ပင္လယ္ေအာ္ရဲ႕တစ္ဖက္မွာ အူလူဂန္ပင္လယ္ေအာ္ေရတပ္စခန္းရွိပါတယ္။ ဒီစခန္းက ကင္းလွည့္သေဘၤာေတြ ရဲ႕ တပ္စြဲရာေနရာပါ။ ဒီစခန္းနဲ႔ ၁၆၀ ကီလုိမီတာအကြာမွာ ေက်ာက္တန္းေတြ၊ ေက်ာက္ေဆာင္ေတြ ကၽြန္းစုေတြစုေ၀းရာ စပရက္လီကၽြန္းစု ရွိပါတယ္။ ဖိလစ္ပုိင္နဲ႔ တရုတ္အပါအ၀င္ ဒီေဒသတြင္းက ႏုိင္ငံေတြဟာ ဒီေဒသပုိင္ဆုိင္မႈအတြက္ အျငင္းပြားေနၾကတာပါ။ ဒီေဒသက အဏၰ၀ါသက္ရွိေတြႂကြယ္၀ၿပီး နဂုိေနမပ်က္ေသးတဲ့ သဘာ၀ရင္းျမစ္ေတြ တည္ရွိရာေနရာျဖစ္တယ္လို႔ ယူဆထားပါတယ္။ ကမာၻ႔ေရေၾကာင္း ရဲ႕ ၅၀ ရာခုိင္ႏႈန္းဟာ ဒီေရျပင္ကုိ ျဖတ္သန္းသြားလာေနၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ “ဒီေဒသက က်မတုိ႔အဖုိ႔ တံတုိင္းႀကီးပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ဖိလစ္ပုိင္ေရတပ္ တပ္စြဲတာကုိ က်မတုိ႔က ႀကိဳဆုိတာပါ” လုိ႔ ဗီလာရင္ကေျပာပါတယ္။ ဒီေဒသမွာ အေမရိကန္ေရတပ္ တပ္စြဲမွာကုိလည္း သူမက ႀကိဳဆုိပါတယ္လုိ႔ ျဖည့္စြက္ေျပာၾကားပါတယ္။ “ဒီကေန႔ က်ေနာ္တို႔ ၂ ႏုိင္ငံၾကားမွာ အေရးပါတဲ့ ဆက္ဆံေရးက႑သစ္နဲ႔ လုံျခံဳေရးကုိ စတင္လုိက္ႏုိင္တဲ့အတြက္ အလြန္ေက်နပ္မိပါတယ္”  လုိ႔ အုိဘားမားက ဆုိပါတယ္။ ဧၿပီလက အေမရိကန္သမၼတ ဘာရတ္ အုိဘားမားနဲ႔ ဖိလစ္ပုိင္သမၼတ ဘန္နစ္ႏုိအကြီႏုိတုိ႔ဟာ ကာကြယ္ေရးပူေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈျမႇင့္တင္ေရးစာခ်ဳပ္(အီးဒီစီေအ)ကုိ လက္မွတ္ေရးထုိးခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီစာခ်ဳပ္ဟာ ၂၂ ႏွစ္ၾကာ ပိတ္သိမ္းခဲ့တဲ့ အေမရိကန္စစ္တပ္ကို ဖိလစ္ပုိင္မွာ တပ္စြဲခြင့္ ျပဳလုိက္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အုိဘားမားရဲ႕ အဆုိအရ ဒါဟာ အေမရိကန္ရဲ႕ ေဒသတြင္းၾသဇာ ျပန္လည္တည္ေဆာက္တယ္ဆုိတာထက္ ပူးတြဲစစ္အေျခစုိက္ စခန္းဖြင့္တာပဲ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ “အေမရိကန္ႏုိင္ငံအေနနဲ႔ အရင္ အေျခစုိက္စခန္းေတြ ျပန္ဖြင့္ခြင့္ရဖုိ႔ ဒါမွမဟုတ္ စခန္းေတြ ဖြင့္ခြင့္ရဖုိ႔ ေတာင္းဆုိမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဖိလစ္ပုိင္ႏုိင္ငံက ဖိတ္ေခၚတဲ့အတြက္ အေမရိကန္က ဖိလစ္ပုိင္ေရတပ္နဲ႔အတူ အလွည့္က် တာ၀န္ယူသြားမွာ” လုိ႔ အုိဘားမားက ဆုိပါတယ္။ မာကာရာစကာ့စ္ေရလုပ္သားတဦးက “က်ေနာ့္ကုိ သူ႔ေလွနဲ႔ အူလူဂန္ပင္လယ္ေအာ္ အေျခစုိက္စခန္းနဲ႔ အနီးဆုံးထိ ေခၚသြားပါတယ္။ ဒီပင္လယ္ေအာ္ရဲ႕ အတြင္းအက်ဆုံးမွာ အိြဳက္စ္တာပင္လယ္ေအာ္ဆိပ္ကမ္း ရွိပါတယ္။ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ မရွိေသးတဲ့ ဒီေဒသကုိ ဖိလစ္ပုိင္အစုိးရက အေမရိကန္ေရတပ္ကုိ တပ္စြဲခြင့္ေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္” လုိ႔ ေျပာပါတယ္။ ဖိလစ္ပိုင္တပ္မေတာ္္ရဲ႕ ျပည္သူ႔ေရးရာဌာန အႀကီးအမွဴး ဒုဗုိလ္မွဴးႀကီး ေရမြန္ဇာဂလာက “ဒီစခန္းဖြင့္ရတဲ့ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ ဖိလစ္ပုိင္အေနာက္ဘက္ပင္လယ္ကုိ ကာကြယ္ႏုိင္စြမ္း တုိးျမႇင့္ဖုိ႔ပါပဲ” လုိ႔ ေျပာပါတယ္။ ႏွစ္ဘက္အဆုိျပဳထားတဲ့ အေျခစုိက္စခန္း ခြဲေ၀သုံးစြဲေရးသေဘာတူညီခ်က္မွာ ဘယ္ေလာက္ က်ယ္ျပန္႔မယ္။ ဘယ္အခ်က္ေတြ ထည့္သြင္းမယ္ဆုိတာကို ဆုံးျဖတ္ဖုိ႔  ေစာလြန္းေသးတယ္လို႔ သူက ဆုိပါတယ္။ ေက်းရြာေခါင္းေဆာင္ ဂ်ိန္းဗီလာရင္က “မာကာရာစကာ့စ္တံငါရြာက လူအမ်ားစုဟာ ၁ လကုိ ေဒၚလာ ၁၀၀ ပဲ ၀င္ေငြ ရွိပါတယ္။ အေမရိကန္ေတြကုိ ဖိတ္ေခၚလုိက္တဲ့အတြက္ ေဒသိယဘာသာစကားအရ ဘာရန္ေဂးရြာေလးအတြက္ အလုပ္အကုိင္အခြင့္အလမ္း ေတြ တုိးလာမယ္။ ဘာရန္ေဂးရြာေလးအတြက္္ ဖြံ႔ၿဖိဳးမယ့္ လကၡဏာတခုပါ။ လုပ္ငန္းေတြ တုိးၿပီး အေျခစုိက္ရင္ က်မတုိ႔ ရြာေလး တုိးတက္လာဖုိ႔ ရွိပါတယ္" လုိ႔  ေျပာပါတယ္။ ပ်ားပန္းခပ္လႈပ္ရွားေနတဲ့ ပူအာတုိပရင္စက္ဆာက ေဒသခံအမ်ားစုဟာ မစၥက္ ဗီလာရင္လို အေတြးမ်ိဳး ရွိပါတယ္။ သူတုိ႔က အြိဳက္စ္တာပင္လယ္ေအာ္စခန္း တုိးခ်ဲ႕မႈကုိ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ အလားအလာအျဖစ္ ရႈျမင္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီႏုိင္ငံနားမွာ အေမရိကန္ရဲ႕ ေခတ္မီစစ္သေဘၤာအုပ္ေတြနဲ႔ စစ္သည္ေတြ လာၿပီး အေျခခ်တာကုိ လူတုိင္းက ႏွစ္ၿခိဳက္ေနတာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္းထိန္းသိမ္းေရး သမားေတြကေတာ့ စခန္းနားက လမုေတာအပါအ၀င္ ပါလာ၀န္ကၽြန္းရဲ႕ နယ္ေျမအမ်ားစုဟာ ႀကိဳးကာေတာေတြ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ေထာက္ျပၾကပါတယ္။ ပူအာတုိပရင္စက္ဆာအဏၰ၀ါဥယ်ာဥ္ရဲ႕ လက္ရွိ အႀကီးအကဲ အဲလစ္ဇဘက္မကလန္က “အြိဳက္စ္တာစခန္းနဲ႔ မာကာရာစကာ့စ္တံငါရြာေလးတည္ရွိရာ ပရင္စက္ဆာၿမိဳ႕ဟာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးေျမမွာ ခုလို အေမရိကန္စစ္တပ္ကုိ အေျခစုိက္စခန္း တုိးခ်ဲ႕ခြင့္ျပဳလုိက္တဲ့အေပၚ ဆန္႔က်င္ေနတယ္လုိ႔ သူမက ဆုိပါတယ္။ ဆိပ္ကမ္းသစ္ ေဆာက္ဖုိ႔ တျခားတပ္ဆင္မႈေတြအတြက္ လမုပင္ေတြ ခုတ္လဲွခံရမယ့္အျဖစ္လုိ ထိခုိက္မယ့္ အလားအလာေတြကုိ ေဒသခံေတြအေနနဲ႔ ရိပ္စားမိျခင္း မရွိေသးဘူး” လုိ႔ ေျပာပါတယ္။ “အေျခခံအေဆာက္အအုံေတြ တည္ေဆာက္လုိ႔ အလုပ္အကုိင္ေတြ ရလာမယ္ဆုိရင္ ေတာင္မွ လမုေတာေတြ ခုတ္လဲွပစ္တဲ့အတြက္ သူတုိ႔ရဲ႕ သက္ေမြးမႈဘ၀ကုိ အႀကီးအက်ယ္ ထိခုိက္မွာပါပဲ။ မာကာရာစကာ့စ္နဲ႔ ဘာဟီးလီသာ သဘာပတ္၀န္းက်င္ခရီးသြားနယ္ေျမ ျဖစ္လာရင္ သူတုိ႔အတြက္ သက္ေမြးမႈအလုပ္တခု ထပ္တုိးလာမွာပါ” လုိ႔ မကလန္က ဆုိပါတယ္။ အေမရိကန္ဟာ ဖိလစ္ပုိင္ႏုိင္ငံရဲ႕ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးမွတ္တမ္းမွာ နာမည္ေကာင္း ရွိမထားဘူးလုိ႔ မကလန္က ရွင္းျပပါတယ္။ ႏွစ္ ၁၀၀ နီးပါး တပ္စြဲအၿပီး  ၁၉၉၂ ခုႏွစ္မွာေတာ့ အေမရိကန္တပ္ေတြဟာ ဖိလစ္ပုိင္ ႏုိင္ငံကေန တပ္ရုပ္သြားခဲ့ပါတယ္။ လႊဲေျပာင္းေပးခဲ့တဲ့တပ္စခန္းဟာ အမ်ားႀကီးညစ္ညမ္းၿပီး က်န္ရစ္ခဲ့တာပါ။ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ကလည္း အေမရိကန္ေရတပ္သေဘၤာဟာ ႀကိဳးကာထားတဲ့ ပါလာ၀န္သႏၱာ ေက်ာက္တန္းကုိ ၀င္တုိက္မိခဲ့ပါတယ္။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးအားေပးသူေတြကေတာ့ အေမရိကန္ေတြရဲ႕ လုပ္ရပ္ဟာ ေဒသတြင္းအာဏာပုိင္ေတြအေပၚ ႏွပ္ေခ်းသုတ္သြားတဲ့အျဖစ္ပဲလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ပါလာ၀န္မွာ အေမရိကန္တပ္ေတြ တပ္စြဲတာဟာ ေဒသခံလူထုအေပၚ မလုိလားအပ္တဲ့ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေတြ ျဖစ္လာေစမွာပါ။ “အထူးသျဖင့္ ၿပီးခဲ့တဲ့နွစ္ေတြတုန္းက အေမရိကန္ေတြ အမ်ားႀကီးေရာက္လာေသးတယ္။ သူတုိ႔က အနားယူဖုိ႔ သက္သက္ ေရာက္လာၾကတာပါ” လုိ႔ ထက္စ္ ကဆုိပါတယ္။ အြိဳက္စ္တာစခန္း ခ်ဲ႕ထြင္ၿပီး အေမရိကန္တပ္ေတြ တပ္စြဲမယ့္အလားအလာအေပၚ မနီလာ အေျခစုိက္ အာရွပစိဖိတ္ တရားမ၀င္ကုန္သြယ္မႈ တုိက္ဖ်က္ေရးမဟာမိတ္အဖြဲ႔ရဲ႕ ဒါရုိက္တာ ယန္းအင္းရစ္ခ္က “ဒီဧရိယာမွာ ေရတပ္စစ္သည္ေတြ ရွိေနတာဟာ ေမွာင္ခုိကုန္ကူးမႈနဲ႔ ျပည့္တန္ဆာ လုပ္ငန္းအတြက္ ၀ယ္လုိအားရွိလာမယ့္သေဘာပဲ။ အဲေတာ့ အရမ္းကုိ ဆင္းရဲတဲ့ ပါလာ၀န္တ၀ိုက္က တုိင္းရင္းသားေတြနဲ႔ ပူအာတုိပရင္စက္ဆာနဲ႔ အြိဳက္စတာ ပင္လယ္ေအာ္ဆင္ေျခဖုံးေဒသေတြက ကေလးေတြနဲ႔ အမ်ိဳးသမီးေတြကုိ လူကုန္ကူးခံရဖုိ႔ စြဲေဆာင္မႈတရပ္ ျဖစ္လာႏုိင္တယ္” လုိ႔ ေျပာပါတယ္။ အေမရိကန္စစ္အေျခစုိက္စခန္းေတြ ေရာက္လာမယ့္ ဒီေဒသေတြမွာ ျပည့္တန္ဆာ လုပ္ငန္းနဲ႔ လူကုန္ကူးမႈေတြဟာ ဆုိး၀ါးတဲ့ျပႆနာတရပ္ျဖစ္ေနဆဲပါ။ သူမနဲ႔ အျခားတက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြဟာ ဒီျပည့္တန္ဆာလုပ္ငန္း ႀကီးထြားလာမွာကုိ စုိးရိမ္ၿပီး အေမရိကန္တပ္ေတြ ျပန္လည္အေျခစုိက္မွာကုိ ဆန္႔က်င္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီႏွစ္အေစာပုိင္းက မနီလာကုိ လာေရာက္လည္ပတ္တဲ့ သမၼတအုိဘားမားကုိ ဆႏၵေဖာ္ထုတ္သူေတြက ႏႈတ္ဆက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါဟာ ဗဟုိတရားရုံးက သူတုိ႔ရဲ႕စုိးရိမ္မႈေတြကုိ အေရးတယူရွိေနတယ္ဆုိတဲ့ သေဘာပါပဲ။ အခုဆုိရင္ တရားသူႀကီးေတြက အေမရိကန္နဲ႔ ဖိလစ္ပုိင္ လက္မွတ္ေရးထုိးခဲ့တဲ့ ကာကြယ္ေရး ပူေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈျမႇင့္တင္ေရးစာခ်ဳပ္ (အီးဒီစီေအ)ဟာ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒနဲ႔ ညီညြတ္မႈမရွိဘူးလုိ႔ ေလွ်ာက္ထားတဲ့ ကန္႔ကြက္လႊာ ေတြကုိ ျပန္လည္သုံးသပ္ေနပါၿပီ။ အြိဳက္စတာစစ္အေျခစုိက္စခန္း ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္းေတြကုိ အခု ေလာေလာဆယ္မွာ ဆုိင္းငံ့ထားေပမယ့္ ဒီကာလက သိပ္ၾကာမွာ မဟုတ္ဘူးလုိ႔ တပ္မွဴးခ်ဳပ္ ရာမြန္ဇတ္ဂလာက ဆုိပါတယ္။ မာကာရာစကာ့စ္မွာ ဆန္က်င့္မႈေတြ ရွိေနေပမယ့္ သူတုိ႔ေက်းရြာေလးအေနနဲ႔ ဒီစီမံကိန္းဟာ မၾကာခင္မွာ ခြင့္ျပဳခ်က္ရသြားမယ္လုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္ထားေၾကာင္း ေက်းရြာေခါင္းေဆာင္ ဂ်ိန္းဗီလာရင္ကဆုိပါတယ္။ “အေမရိကန္ေရတပ္က က်မတုိ႔ရြာေလးရယ္၊ မူလတန္းေက်ာင္းရယ္ကုိ မႏွစ္က လာသြားတယ္။" ဒီအျဖစ္က ေဒသခံအမ်ားစုအဖုိ႔ အေမရိကန္ေတြကုိ ပုိၿပီးလက္ခံသြားေစမယ့္ အေၾကာင္းပဲလုိ႔ သူမက ဆုိပါတယ္။