လာမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အခ်ိဳးက်ကိုယ္စားျပဳစနစ္ (ပီအာ) ကုိ လက္ခံေဆြးေႏြးဖို႔ ဇြန္လ ၃ ရက္မွာ က်င္းပျပဳလုပ္တဲ့ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္က မဲခြဲ ဆံုးျဖတ္လိုက္ပါတယ္။ ပီအာ စနစ္က်င္းသံုးဖို႔ အဆိုကို ရန္ကုန္တိုင္းေဒသႀကီးမဲဆႏၵနယ္ အမွတ္-၁ အမ်ိဳသား လႊတ္ေတာ္ကိုယ္အမတ္ ေဒၚခင္၀ိုင္းၾကည္က တင္သြင္းခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္ အခုလို တင္သြင္းရသလဲဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေဒၚခင္၀ိုင္းၾကည္က “ပါတီစံု ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို သြားေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ပါတီစံုပါႏိုင္တဲ့ ေရြးေကာက္ပဲြစနစ္ ပီအာက ပိုၿပီး သဟဇာတ ျဖစ္တယ္ေလ။ ျပည္သူလူထုက ေပးလိုက္တဲ့ မဲက အေလအလြင့္ မျဖစ္ဘူး။ ဒီေကာင္က ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ႔ သြားမယ္ဆိုတဲ့အခါက်ေတာ့ မဲ ၁၀၀ အျပည့္မသြားေတာင္မွပဲ ကြာလဖိုင္းမျဖစ္တဲ့ မဲနည္းနည္းပဲ က်န္ခဲ့ၿပီးေတာ့ က်န္တဲ့ မဲေတြက အကုန္လံုး လႊတ္ေတာ္ထဲကို ေရာက္သြားမယ္ေလ။ ျပည္သူလူထုရဲ႕ ဆႏၵေတြလည္း ျဖည့္ေပးရာ ေရာက္မယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ မဲလည္း အေလအလြင့္ အဆံုးအရႈံးမရိွဘူး။ ပါတီအစံုလည္း ပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ ဆႏၵအသီးသီးကို ေတ့ေတ့ဆိုင္ဆိုင္ ေဆြးေႏြးၾကတဲ့အခါမွာ ႏိုင္ငံေတာ္အတြက္လည္း လံုျခံဳမယ္၊ ဖြံ႔ၿဖိဳးမယ္၊ တိုးတက္မယ္။ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတတ္တဲ့ ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံေတာ္ကို သြားမယ္ဆိုရင္ ပီအာက အသင့္ေတာ္ဆံုး သဟဇာတ အျဖစ္ဆံုးလို႔ ယံုလို႔ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ တင္တာပါ” လို႔ ေျပာပါတယ္။ အဆိုကို ေဆြးေႏြးၾကမယ့္ ကိုယ္စားလွယ္ေတြကုိ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္က ဖိတ္ေခၚထားၿပီး ေနာက္တပတ္ထဲေလာက္ ေဆြးေႏြးၾကဖို႔ ရွိတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ဦးေအာင္ၾကည္ညြန္႔ ကေတာ့ ဒီအဆိုကို ကန္႔ကြက္ ေဆြးေႏြးသြားမယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ “ကန္႔ကြက္ေဆြးေႏြးဖို႔ ရန္အတြက္ ျပင္ဆင္ေနၾကပါတယ္။ တိုင္းရင္းသား လူမ်ဳိးစု နယ္ေျမေတြမွာ လူမ်ဳိးစုပါတီကို ထိခိုက္သြားႏို္င္တယ္။ အုပ္စု အင္အားေကာင္းတယ္ဆိုရင္ ပါတီတဖဲြ႔ေထာင္၊ ၿပီးေတာ့ အၾကမ္းဖက္အင္အားစုေတြကလည္း လႊတ္ေတာ္ထဲကို ေရာက္လာႏိုင္တဲ့ အေနအထားမ်ဳိးေတြမွာ ရွိတယ္။ တကယ္တမ္း တိုင္းျပည္ကို သြားဖို႔ ပထမဆံုး ႀကိဳးစားရမွာက ျပည္သူလူထုေတြအတြက္ တကယ့္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုကို သြားဖို႔ ဦးတည္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ေရြးေကာက္ပဲြစနစ္ကို ေျပာင္းလဲဖို႔ ႀကိဳးစားတယ္ဆိုရုံေလာက္နဲ႔ အာရုံေတြ ေထြျပားသြားမွာလည္း မလိုလားဘူး။ တကယ္တမ္းရွိတဲ့ သြားရိုးစနစ္နဲ႔ တကယ့္ျပည္ေထာင္စုစနစ္ကို ဘယ္လိုသြားမလဲ၊ ဘယ္လို ေရာက္ေအာင္သြားမလဲဆိုတဲ့ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္ တည္ေဆာက္ဖို႔ကို အဓိက ဦးတည္သြားဖို႔ လိုမယ္။ ဒါက က်ေနာ္တေယာက္တည္း အျမင္။” ၈၈ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ ပြင့္လင္းလူ႔အဖြဲ႔အစည္းက ဦးျမေအးကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ပီအာစနစ္က်င့္သံုးဖို႔ ေစာေသးတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ “ပီအာစနစ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဂ်ာမနီ သြားတုန္းက ေလ့လာခဲ့ဖူးပါတယ္။ ပီအာ စနစ္က ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အေျခအေနနဲ႔က အရမ္းႏုေသးတယ္လို႔ က်ေနာ္ ျမင္တယ္။ က်င့္သံုးဖို႔က ခ်က္ခ်င္း လက္ငင္းဘယ္လိုမွ မရႏိုင္ေသးဘူးလို႔ ျမင္တယ္။ အခုအခ်ိန္က အသြင္ကူးေျပာင္းေရး ကာလထဲကို ၀င္ဖို႔ ႀကိဳးစားတဲ့အခ်ိန္၊ ေနာက္တခုက အမ်ဳိးသား ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး တကယ္ကို ႀကိဳးပမ္းရမယ့္ အခ်ိန္မ်ဳိးေတြမွာ ပီအာစနစ္ကို က်င့္သံုးရင္ ရႈပ္ေထြးအေျခအေန အခ်ိန္အခါမ်ဳိးျဖစ္သလို ဒီမိုကေရစီ သက္တမ္းက ဘာမွ မရွိေသးဘူး။ လူထုရဲ႕ အျမင္မွာလည္း ဘယ္လို ေရြးခ်ယ္ရမယ္ဆိုတဲ့ အသိပညာ ႂကြယ္၀မႈ အေျခအေနတရပ္ အခ်ိန္တခု ေပးရမယ္လို႔ ထင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ လက္ရွိ အခ်ိန္မွာ ပီအာ စနစ္က်င့္သံုးတာ သဘာ၀ မက်ေသးဘူးလို႔ ထင္တယ္။” ၀ါရင့္ သတင္းစာဆရာႀကီး ဦးဖိုးေသာၾကာကလည္း အလားတူ သေဘာထား မွတ္ခ်က္ေပးပါတယ္။ “၁ က ပီအာစနစ္ ျမန္မာျပည္သူေတြနဲ႔ အလွမ္းေ၀းေသးတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ၂ က လက္ရွိ ေရြးေကာက္ပဲြစနစ္က က်ေနာ္တို႔နဲ႔ ေတာ္ေတာ္ အကၽြမ္းတ၀င္ျဖစ္ေနတယ္။ အကၽြမ္းတ၀င္ ရွိေနတဲ့စနစ္ က်င့္သံုးေနတာကို ပီအာစနစ္ ဘာေၾကာင့္ ထိုးထည့္လဲဆိုတာ စဥ္းစားစရာေတြ ပါလာတယ္။ ဒီအခ်ိန္ ဒီအခါမွာ ပီအာစနစ္ကို ထိုးသြင္းတာ ရုိးသားျခင္း ရွိ၏၊ မရွိ၏ ဆိုတာကို စဥ္းစားရမွာေပါ့။ က်ေနာ့္အျမင္ကေတာ့ ဒီအခ်ိန္မွာ တကယ္ပဲ ရုိးရိုးသားသား ဒီစနစ္ကို ထိုးသြင္းသည္ျဖစ္ေစေပါ့ဗ်ာ၊ ဒီအခ်ိန္ကေတာ့ မသင့္ေတာ္ေသးဘူးလို႔ ဒီလိုပဲ ျမင္ပါတယ္။” ဇြန္ ၃ ရက္ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္မွာ ပီအာစနစ္က်င့္သံုးဖို႔ အဆိုကို လက္ခံ ေဆြးေႏြးဖို႔ အာဏာရႀက့ံခိုင္ေရးပါတီ၊ စစ္တပ္ကိုယ္စားလွယ္ေတြ အားလံုးက ေထာက္ခံခဲ့ၾကၿပီး အန္အယ္လ္ဒီနဲ႔ တိုင္းရင္းသားပါတီတခ်ိဳ႕က ကန္႔ကြက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီအဆို အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ထဲ ေထာက္ခံလိုက္ရင္ ေနာင္လာမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေတြကို ပီအာစနစ္နဲ႔ ေရြးခ်ယ္ၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၃ခုႏွစ္ထဲ အခ်ိဳးက်ကိုယ္စားျပဳ (ပီအာ) စနစ္က်င့္သံုးဖို႔ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီ အင္အားစုပါတီက ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ကတဆင့္ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ထံ တင္ျပခဲ့ဖူးၿပီး အဲ့ဒီတုန္းက ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္က လႊတ္ေတာ္လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြနဲ႔ မညီညြတ္ဘူးဆိုၿပီး ပယ္ခ်ခဲ့ပါတယ္။ လက္ရွိ ျမန္မာျပည္မွာ ေခတ္အဆက္ဆက္ က်င့္သံုးခဲ့ၾကတာ မဲအမ်ားဆံုးရရွိသူ အႏုိင္ေပးတဲ့ စနစ္ (First Past The Post – FPTP System) ျဖစ္ၿပီး၊ အခ်ိဳးက်ကိုယ္စားျပဳစနစ္ (Proportional Representative-PR) ေျပာင္းလဲက်င့္သံုးဖို႔ အဆိုတင္ ေဆြးေႏြးလာတာ ျဖစ္ပါတယ္။