ပိုျပီး ေ၀းလံေခါင္ဖ်ားတဲ့ ေဒသေတြကို က်န္းမာေရး ေစာင့္ေ႐ွာက္မႈေပးဖို့က အင္ဒိုနီး႐ွားနိုင္ငံအတြက္ အဓိက စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကစရာတခု ျဖစ္ေနပါတယ္။ ပါပူး၀ါဟာ မိခင္နဲ့ ေမြးစကေလးငယ္ ေသဆံုးမႈ ျမင့္မားေနဆဲ ျဖစ္တဲ့ အင္ဒိုနီး႐ွားနိုင္ငံရဲ့ ျပည္နယ္ ၂၀ ထဲ က ၁ ျပည္နယ္ ျဖစ္ပါတယ္။ [caption id="attachment_46105" align="alignleft" width="300" caption="Photo by Muhammad Irham KBR68H"][/caption] အဓိက ျဖစ္ရတဲ့ အေၾကာင္းကေတာ့ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေ႐ွာက္မႈ ရ႐ွိနုိင္မႈ ခက္ခဲလြန္း တာနဲ့ ကၽြမ္းက်င္တဲ့ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေ႐ွာက္မႈ လုပ္သားေတြ မ႐ွိလို့ ျဖစ္ပါတယ္။   အသက္ ၂၉ နွစ္ ႐ွိျပီျဖစ္တဲ့ ဂၽြန္ဂိုေဘးက ကုတင္ေပၚမွာ လွဲေနပါတယ္။ သူဟာ အင္ဒိုနီး႐ွားနဲ့ ပါပူး၀ါ နယူးဂီနီနယ္စပ္က စေခါင္း လူထုက်န္းမာေရး ေစာင့္ေ႐ွာက္မႈ ဌာနမွာ တက္ေရာက္ ကုသခံခြင့္ မၾကာခင္ကမွ ရ႐ွိခဲ့တာပါ။ သူက ယာဥ္မေတာ္တဆ ထိခိုက္မႈတခုမွာ သူရဲ့ ညာဘက္ တံေတာင္ဆစ္ ဒဏ္ရာ ႐ွိခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ သူနာျပု အေမလီရာ၀မ္ဆီရာက တေယာက္တည္းေသာ အသင့္႐ွိေနတဲ့ သူနာျပု တေယာက္ပါ။ “အားလံုးကေတာ့ ပံုမွန္အတိုင္းပါပဲ႐ွင္။ ေသြးေပါင္နဲ့ တျခား အေရးၾကီးတဲ့ အဂၤါ အစိတ္အပိုင္းေတြကလည္း ပံုမွန္ပါပဲ။ သူက အနားယူဖို့ေတာ့ လိုပါတယ္။ သူ တံေတာင္ဆစ္ ကေတာ့ နာေနအံုးမွာ လႈပ္႐ွားဖို့ ခက္ခဲဦးမွာပါပဲ။ အခုေတာ့ က်မတို့ သူရဲ့အေရးၾကီးတဲ့ အဂၤါ အစိတ္အပိုင္းေတြကို ခဏေစာင့္ၾကည့္ေနတုန္းပါ။” အေမလီရာ၀မ္ဆီရာဟာ ဆရာ၀န္တေယာက္ မဟုတ္ပါဘူးလို့ က်န္းမာေရးေစာင့္ေ႐ွာက္မႈ ဌာနမႉး မာသာ ရက္တိုက ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေဒသက ျပည္သူလူထုကေတာ့ သူကို အမ်ားၾကီး အားထား ေနၾကရတယ္လုိ့ ေျပာပါတယ္။ “ေဒသခံ ျပည္သူေတြက သူကို ေကာင္းေကာင္း သိၾကတယ္ေလ။ ယံုလည္းယံု ၾကည္ၾကပါတယ္။” ခက္ခဲတဲ့ ပထ၀ီေျမအေနအထားအရ က်န္းမာေရးလုပ္သား ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ျမို့ျပ ေတြမွာပဲ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခ်င္ၾကပါတယ္။ ရလဒ္ကေတာ့ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္း ခ်ထားေပးမႈက မညီမွ်ေတာ့ဘဲ ေ၀းလံတဲ့ေဒသေတြမွာ လိုအပ္မႈေတြ ႐ွိလာတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူနာျပု အေမလီရာကေတာ့ ဒီေဒသမွာ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့တာ ၈ နွစ္ ႐ွိေနပါျပီ။ “က်မက လူေတြကို ျပုစုေပးခ်င္တာပါ။ အဲဒါက က်မရဲ့ စိတ္အလိုဆနၵပဲေပါ့႐ွင္။ က်မက ျပည္သူလူထုကို အလုပ္အေကၽြးျပုတဲ့ ဌာနတခုကလို့ နားလည္ထားပါတယ္။ အဲဒါက က်မ လုပ္ခ်င္တဲ့ဟာပဲေလ။” စေခါင္း လူထုက်န္းမာေရး ေစာင့္ေ႐ွာက္မႈဌာနက ဂ်ာရာပူရာျမို့ေတာ္ကေန ကီလိုမီတာ ၆၀ ေ၀းပါတယ္။ ႐ွည္လ်ားေကာက္ေကြ့တဲ့လမ္းေတြေပၚမွာ ကားနဲ့ ၃ နာရီ သြားရပါတယ္။ ငွက္ဖ်ားေရာဂါသည္ေတြ၊ ယာဥ္မေတာ္တဆ ထိခိုက္မိသူေတြနဲ့ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ မိခင္ က်န္းမာေရး စစ္ေဆးသူေတြ တေန့ကို လူနာ ၃၀ ေလာက္ ဒီကို လာၾကပါတယ္။ အေမလီရာက ဒီလိုမ်ိုး ေ၀းလံတဲ့ေနရာမွာ အလုပ္လုပ္ရတာဟာ သိပ္မလြယ္လွပါဘူးလို့ ဆိုပါတယ္။ “ဒီမွာ အဓိက ျပဿနာကေတာ့ သန့္႐ွင္းတဲ့ေရပဲ႐ွင့္။ ေနာက္ က်မလို က်န္းမာေရးလုပ္သားက တေန့မွာ ၂၄ နာရီလံုး အသင့္႐ွိေနရတာပါပဲ႐ွင္။ တရား၀င္ အလုပ္ခ်ိန္ က ၇ နာရီ ကေန ၁၂ နာရီ အထိေပမယ့္ ဒီမွာ ႐ွိတဲ့သူေတြကေတာ့ အလုပ္ခ်ိန္ျပီးလည္း အဆင္သင့္ ႐ွိေနေပးရတာပါပဲ။” အသက္ ၃၈ နွစ္႐ွိျပီ ျဖစ္တဲ့ စစ္သား ဆာရတ္ဒင္ကေတာ့ အေမလီရာရဲ့ အိမ္ကိုပဲ တိုက္ရိုက္ ေဆးစစ္ဖို့ မၾကာခဏ လာတတ္ပါတယ္။ သူကို ဒီမွာ လြန္ခဲ့တဲ့ ၅ နွစ္ကတည္းက တာ၀န္ခ်ထားခဲ့တာပါ။ “က်ေနာ္ ဒီကို ခဏခဏ လာပါတယ္။ သူက ဒါ ငွက္ဖ်ားပဲလို့ ေျပာတဲ့အခါ က်ေနာ္က ေဆးသြင္းဖို့ လိုလာျပီေလ။ ဒီေတာ့ က်ေနာ္ သြင္းရမယ္။ က်ေနာ္ကေတာ့ ငွက္ဖ်ား ထပ္ မတက္ ေတာ့ဘူးလို့ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္ဗ်ာ။ ပထမဆံုး က်ေနာ္ ဒီကို လာခဲ့တဲ့အခ်ိန္မွာ က်ေနာ္က အပတ္တိုင္း ငွက္ဖ်ား တက္ေနခဲ့တာေပါ့။” လြန္ခဲ့တဲ့နွစ္က က်န္းမာေရး၀န္ၾကီးဌာနက ပါပူး၀ါအပါအ၀င္ ျပည္နယ္ ၂၀ က ေမြးစ ကေလးနဲ့ မိခင္ ေသဆံုးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရးအတြက္ ဦးစာေပး စဦးအစီအစဥ္ေတြ စတင္ေဆာင္႐ြက္ ခဲ့ပါတယ္။ ပါပူး၀ါကို ေ႐ြးခ်ယ္လိုက္တာက ပထ၀ီေျမအေနအထားအရ က်န္းမာေရးေစာင့္ေ႐ွာက္မႈ ဌာနေတြ လာနိုင္မႈ မ႐ွိတဲ့အတြက္ပါ။ တခါတေလမွာ လူနာေတြဆီ ေရာက္ဖို့ နာရီနဲ့ ခ်ီျပီး လမ္းေလွ်ာက္ရတယ္လို့ အေမလီရာက ေျပာပါတယ္။ “တခါမွာေတာ့ လူနာတေယာက္ကို ကေလး ေမြးေပးခဲ့ရပါတယ္။ အိမ္နဲ့ အေ၀းၾကီးေပါ့႐ွင္။ မနက္ ၅ နာရီမွာ က်မကို မိသားစုက လာေခၚၾကတယ္ေလ။ ဒါေပမယ့္ က်မ ေရာက္သြားေတာ့ က်မ လူနာက ေတာထဲမွာ ေရာက္ေနခဲ့ျပီေလ။ ဒီေတာ့ က်မက က်မရဲ့ ကိရိယာပစၥည္းေတြ အားလံုးကို ယူသြားခဲ့ရတာေပါ့႐ွင္။ ဒါေပမယ့္ ကေလးက အျပင္ ေရာက္ေနျပီး အေမကေတာ့ ေ႐ွာ့ခ္ရျပီး သတိေမ့ေနခဲ့တယ္ေလ။” ဂ်ာရာပူရာ က်န္းမာေရးဌာနကေတာ့ ကၽြန္းတခုလံုးအတြက္ ေ၀းလံတဲ့ေဒသေတြ အားလံုးမွာ ေနရာခ်ထားဖို့ က်န္းမာေရးလုပ္သား ၅ ေထာင္ေက်ာ္ ေတာင္းဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေတာ္မ်ားမ်ားကေတာ့ သူတို့ရဲ့ လံုျခံုေရးအတြက္ စိတ္ပူ ေနၾကပါတယ္။ ၂၀၀၇ ခုနွစ္မွာ အင္ဒိုနီး႐ွားနဲ့ ပါပူး၀ါနယူးဂီနီနယ္စပ္က စေခါင္းကို ဆိုး၀ါးလာတဲ့ လံုျခံုေရးအေျခအေနေတြအရ ပိတ္ထားခဲ့ရပါတယ္။ ပုလိပ္အရာ႐ွိ အေတာ္မ်ားမ်ား ေသနတ္နဲ့ အပစ္ခံရျပီး စခန္းကိုလည္း ဗံုးခြဲခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တျခား အေၾကာင္းကိစၥေတြလည္း ႐ွိပါေသးတယ္။ လစာနည္းပါးတာနဲ့ ေနရာ ထိုင္ခင္း အဆင္ေျပ ေခ်ာေမြ့မႈ မ႐ွိတာေတြ လည္း ပါပါတယ္။ ဂ်ာရာပူရာ က်န္းမာေရးဌာန ရံုးခ်ဳပ္အၾကီးအကဲ ေဒၚလာရီနာ ဒါဗရက္ဗင္းကေတာ့ နယ္စပ္ေဒသမွာ အလုပ္လုပ္ေနသူေတြကို လစာ တိုးျမွင့္ေပးဖို့ ကတိေပးထားပါတယ္။ “က်မ ထင္တယ္။ ဗဟိုအစိုးရကလည္း သူတို့ရဲ ထည့္၀င္ေငြကို ေပးရမယ္႐ွင့္။ အဲဒီ လူေတြက အနၱရာယ္မ်ားတဲ့ နယ္စပ္ေဒသေတြမွာ အလုပ္လုပ္ ေနၾကရတာေလ။” စိန္ေခၚမႈေတြ ႐ွိေနေပမယ့္ အဲဒီမွာ ေနဖို့ပဲ ေ႐ြးခ်ယ္ခဲ့တယ္လို့ အေမလီရာက ေျပာပါတယ္။ ၁ လ ကို အေမရိကန္ေဒၚလာ ၂၀၀ ရေပမယ့္ မလံုေလာက္ေၾကာင္း၊ အဲဒီေဒသမွာ လူေနမႈစရိတ္က ေငြေၾကးပမာဏရဲ့ ၂ ဆ ႐ွိတယ္လို့ ဆုိပါတယ္။ “က်မတို့က အစိုးရကို အာရံုစိုက္ေစခ်င္ပါတယ္။ က်မတို့က ဒီမွာ အခ်ိန္ျပည့္ အလုပ္လုပ္ေနတာပါ။ ဒါေပမယ့္ ဘာ အေထာက္အပံ့မွ က်မတို့ မရပါဘူူး။ အဲဒီ ကိစၥနဲ့ ပတ္သက္ျပီး က်မတို့ အစိုးရနဲ့ ေဆြးေနြးခဲ့ျပီးပါျပီ။ ဒါေပမယ့္ ခုထိေတာ့ အေျပာင္းအလဲ မ႐ွိေသးပါဘူး။” မိုဟာမက္အီဟမ္က အာ႐ွေဒသ သတင္းေဆာင္းပါးက႑အတြက္ အင္ဒိုနီး႐ွားနိုင္ငံ ပါပူး၀ါ စေခါင္းကေန သတင္းေပးပို့ ထားပါတယ္။