ျမန္မာ့ဆန္တင္ပို့မႈက ျပီးခဲ့တဲ့နွစ္ကာလတူနဲ့ယွဥ္ရင္ ဆန္တင္ပို့မႈက တန္ခ်ိန္ ၁ သိန္းနီးပါး က်ဆင္းေနတယ္လို့ ျမန္မာနိုင္ငံ ဆန္ကုန္သည္မ်ားအသင္း ဥကၠ႒ ဦးေအာင္သန္းဦးက ေျပာပါတယ္။ လက္ရိွမွာေတာ့ ျပည္တြင္းမွာ ဆန္လက္က်န္က ေလ်ာ့နည္းမႈရိွေနတာရယ္ ျပည္တြင္းေဈးကြက္ မွာရိွတဲ့ ဆန္ေဈးနႈန္းကလည္း နိုင္ငံတကာ ဆန္ေရာင္း၀ယ္ေရး ေဈးကြက္မွာရိွတဲ့ ေဈးနႈန္းထက္ ျမင့္ေနတာရယ္ေၾကာင့္ ဆန္တင္ပို့မႈက အခုလို က်ဆင္းေနတာ လို့ ဆုိပါတယ္။ " ျပည္တြင္းေဈးကြက္က နည္းနည္း ျပင္ပပို့ကုန္နဲ့ မကိုက္ဘူးေလ။ တြက္ေခ်မကုိက္ဘူး၊ တြက္ေခ်မကိုက္လို့ မပုိ့တာလည္း ပါတယ္။ ေနာက္တခါ လက္က်န္ မနွစ္တုန္းက ၁ ဒဿမ ၄ ပို့ထားတယ္၊ ဒီနွစ္က မနွစ္ကေလာက္ မက်န္ဘူး။” လက္ရိွမွာဆိုရင္ ဧည့္မထ ၂၅ မတ္ (ဆန္ကြဲပါ၀င္မႈ ၂၅ ရာခိုင္နႈန္း) ဆန္ ၁ တန္ကို ရန္ကုန္ ဆိပ္ကမ္းေရာက္ သေဘၤာတင္ေဈး (Freight On Board - FOB) ေဈးနႈန္းမွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃၆၀ နဲ့ ၃၇၀ ၾကားမွာရိွျပီး နိုင္ငံတကာ ဆန္ေရာင္း၀ယ္ေရး ေဈးကြက္မွာေတာ့ အဲဒီအမ်ိုးအစား ဆန္ ၁ တန္ကို အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃၃၀ ၀န္းက်င္သာရိွလို့ ျပည္တြင္းေဈးနႈန္းက ျမင့္တက္ေနတာပါ။ လက္ရိွမွာေတာ့ ျပီးခဲ့တဲ့ ဧျပီ၊ ေမ၊ ဇြန္၊ ဇူလိုင္ ၄ လအတြင္းမွာ ျပည္ပဆန္ တန္ခ်ိန္ ၂ သိန္းနီးပါး တင္ပို့ထားရိွျပီး ျဖစ္ေပမယ့္ ျပီးခဲ့တဲ့နွစ္ကာလတူမွာ ဆန္တန္ခ်ိန္ ၃သိန္းနီးပါး တင္ပို့ျပီးျဖစ္တာေၾကာင့္ အခုနွစ္မွာ ဆန္တင္ပို့မႈက တန္ခ်ိန္ ၁ သိန္းခန့္ ေလ်ာ့က်မႈ ရိွေနတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ထိုင္း၊ ဗီယက္နမ္နုိင္ငံေတြနဲ့အျပိုင္ ျပည္ပေဈးကြက္ကုိ ဆန္အမ်ားဆံုး တင္ပို့မႈရိွေနတဲ့ အိနိၵယနိုင္ငံက ေဒသထြက္ဆန္ကို နိုင္ငံတကာေဈးကြက္မွာ ေဈးေလ်ာ့ျပီး ေရာင္းခ်ဖို့ရိွတာေၾကာင့္ အက်ိုးသက္ေရာက္မႈက ျမန္မာနိုင္ငံနည္းတူ ဆန္တင္ပို့ေနတဲ့ နိုင္ငံေတြအေပၚမွာ အနည္းနဲ့အမ်ား ရိုက္ခတ္မႈရိွမယ္လို့ ဦးေအာင္သန္းဦးက ေျပာပါတယ္။ “ေဈးနႈန္းယွဥ္ျပိုင္ဖို့ကေတာ့ က်ေနာ္တို့ အိနၵိယတို့၊ ဗီယက္နမ္တို့။ အိနၵိယကေတာ့ အထူးသျဖင့္ ေဈးကြက္ကုိ ပိုကိုင္လႈပ္နုိင္တာေပါ့။ ကမၻာ့ဆန္ေဈးမွာ က်ေနာ္တို့ေတြ မကပါဘူး၊ ဗီယက္နမ္ေရာ ထုိင္းေရာ ျမန္မာေရာ ဒီဂယက္ကေတာ့ နည္းနည္းခံရမွာေပါ့။ က်ေနာ္တို့လည္း ဒီစပါးေပၚတဲ့အခ်ိန္မွာေတာ့ လက္႐ွိေဈးနဲ့ဆို က်နုိင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို့က တ႐ုတ္ေဈးကြက္တခုေတာ့ ႐ွိရမွာေပါ့။ တ႐ုတ္ေဈးကြက္ကေတာ့ အခုအထိ မက်ပါဘူး သူကလက္႐ွိေဈးမွာပဲ တန့္ေနတယ္။” ဒါေၾကာင့္ လက္ရိွမွာဆိုရင္ ျပည္ပ ဆန္တင္ပို့မႈက မရိွသေလာက္နည္းသြားေပမယ့္ ျမန္မာ-တ႐ုတ္နယ္စပ္ ျဖစ္တဲ့ မူဆယ္နယ္စပ္စခန္းကေန တ႐ုတ္ျပည္ကုိ ျမန္မာ့ဆန္တင္ပို့မႈက ျပီးခဲ့တဲ့ရက္ေတြကထက္ ပိုမိုတင္ပို့မႈရိွေနတယ္လို့ မူဆယ္နယ္စပ္ကုန္သြယ္ေရးစခန္းက ဆန္ပို့ကုန္လုပ္ငန္း႐ွင္တဦးျဖစ္တဲ့ ဦးခ်မ္းသာဦးက အခုလို ေျပာပါတယ္။ “ဒီတပတ္ထဲမွာေတာ့ တက္လာတယ္။ တပတ္မတိုင္ခင္ အရင္ရက္ေတြကဆိုရင္ တရက္ကို ဆန္ တန္လ ၆၀၀ ပတ္၀န္းက်င္ေလာက္ပဲ ၀င္တယ္၊ ဒီတပတ္အတြင္းမွာ ဆန္ တန္ ၁၀၀၀ နီးပါးေလာက္ တက္လာတယ္။ က်ေနာ္တို့ သေဘၤာတင္ပို့မႈက ခဏရပ္ထားတဲ့အတြက္၊ က်ေနာ္တို့ ေတာင္သူ လယ္သမားေတြက တ႐ုတ္ျပည္နယ္စပ္ကုိ အဓိကထားျပီးေတာ့ တင္ပုိ့လာၾကတဲ့သေဘာပါ။” တ႐ုတ္ျပည္ကုိ လက္ရိွ ဆန္တင္ပို့ရာမွာလည္း မူဆယ္ FOB ေဈးနႈန္းမွာ ၂၅ မတ္ဆန္ ၁ တန္ကို တ႐ုတ္ယြမ္ ၂၅၀၀ ေလာက္ ရိွတယ္လို့ သိရပါတယ္။ အခုစိုက္ပ်ိုးထားရိွတဲ့ မိုးစပါးက လာမယ့္ေအာက္တိုဘာလလယ္ေလာက္ ထြက္ရိွမွာျဖစ္လို့ ရာသီဥတု ပြင့္လင္းလာမယ့္ နို၀င္ဘာ၊ ဒီဇင္ဘာလေတြက်ရင္ ျပည္ပကုိ ဆန္ျပန္လည္ တင္ပို့နိုင္မယ္လုိ့ ေျပာပါတယ္။ အခု ၂၀၁၃-၁၄ ဘ႑ာနွစ္မွာေတာ့ ျပည္ပကုိ ဆန္တန္ခ်ိန္ ၂ သန္းေလာက္ တင္ပို့နိုင္ဖို့ ေမွ်ာ္လင့္ထားတယ္လို့ ျမန္မာနိုင္ငံ ဆန္ကုန္သည္မ်ားအသင္းဥကၠ႒က ေျပာပါတယ္။ ျမန္မာနုိင္ငံမွာ ဒီနွစ္အတြင္း ေရၾကီးမႈေၾကာင့္ စပါးခင္းေတြလည္း ပ်က္စီးဆုံး႐ႈံးခဲ့ပါတယ္။ ဒီအေျခအေနနဲ့ ပတ္သက္ျပီး ျမန္မာနုိင္ငံ ဆန္စပါးအသင္းခ်ဳပ္ရဲ့ ဘ႑ာေရးမႉး ေဒါက္တာေက်ာ္ေက်ာ္ေအာင္ ခုလိုေျပာပါတယ္။ “ေရၾကီးတဲ့ေနရာေတြကေတာ့ သူေနရာသူ႐ွိတာေပါ့။ အဓိက ဆန္းစပါးစိုက္ပ်ဳိးတဲ့ ေနရာေတြကေတာ့ ဧရာ၀တီတုိင္းဘက္မွာမ်ားတာကုိး။ ဒါေပမယ့္ အခု ဧရာ၀တီတုိင္းမွာျဖစ္တဲ့ ကန္ၾကီးေထာင့္တို့ ေနရာေလေတြက်ေတာ့ ေရနက္ကြင္းေတြ ျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ က်ေနာ္ ဒီနွစ္မွာ မစိုက္ထားဘူး။ ျပီးခဲ့တဲ့နွစ္ေတြက်ေတာ့ က်ေနာ္တို့ အဲဒီေနရာမွာ စိုက္ထားတဲ့အတြက္ ဆံုး႐ႈံးမႈ ႐ွိတယ္။ ေနာက္ျပီး ဒီမွာ ေရၾကီးတာက ၁ ရက္၊ ၂ ရက္ေလာက္ ၾကီး႐ုံနဲ့ဆုိ သိပ္ျပီး မထိခုိက္ပါဘူး။ ကရင္ျပည္နယ္က ျမန္မာနုိင္ငံရဲ့ စုိက္ဧကေလာက္နဲ့ဆုိရင္ေတာ့ အမ်ားၾကီး မထိခုိက္ဘူး။ စုိက္ဧက နည္းတယ္။ စုိက္ဧက မ်ားတာက ဧရာ၀တီတုိင္းနဲ့ ပဲခူးတုိင္းမွာ မ်ားတာကုိး။”