ဗုဒၶဟူးေန့တိုင္း လီမင္ေယာင္ဟာ အဂၤလိပ္စကားေျပာ သင္တန္းတခုက သူသူငယ္ခ်င္း အသစ္ကို နႈတ္ဆက္ေလ့ ႐ွိပါတယ္။ ဘာသာစကားသင္ယူရတာဟာ သူ့ဘ၀ကို တကယ္ေျပာင္းလဲပစ္လိုက္တာပါပဲလို့ အသက္ ၂၁ နွစ္အ႐ြယ္ တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသူ လီမင္ေယာင္က ေျပာပါတယ္။ “က်မက အဂၤလိပ္ဘာသာသင္ရတာကို တကယ္ပဲ သေဘာက်ပါတယ္။ ေနာက္ က်မကို တကယ့္ မိတ္ေဆြရင္းခ်ာလို ဆက္ဆံတဲ့ တျခားတိုင္းျပည္က လူေတြနဲ့လည္း က်မေတြ့ဆံု ရတာေပါ့႐ွင္။ က်မသူတို့နဲ့ ဆက္ဆံရတာ တကယ္ပဲ စိတ္ခ်မ္းေျမ့မႈ ႐ွိပါတယ္။ အခုေတာ့ က်မဘ၀ဟာ ပိုျပီး စိတ္၀င္စားစရာေကာင္းလာျပီလို့ က်မ ထင္တယ္ေလ။” ဒါေပမယ့္ လီမင္ေယာင္ဟာ သူရဲ့နာမည္အရင္းမဟုတ္သလို ေက်ာင္းကို မေရာက္ခင္ ကတည္းက အဂၤလိပ္စာသင္လာၾကတဲ့ သူရဲ့ ေကာလိပ္ေက်ာင္းတက္ဖက္ေတြနဲ့လည္း မတူပါဘူး။ သူက အဲဒီလိုအခြင့္အေရးေတြ မရဘဲ ၾကီးျပင္းလာခဲ့ရတာပါ။ လီက ေျမာက္ကိုရီးယား ဒုကၡသည္တေယာက္ပါ။ သူဟာ သူ့မိသားစုထဲက ဘယ္သူမွ မပါဘဲ ေတာင္ကိုရီးယားကို လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၀ နွစ္ကတည္းက ေရာက္လာခဲ့တာပါ။ ဒီအတန္းမွာ အခက္အခဲေတြ ၾကံုရပုံကုိ လီက “က်မ ပထမဆံုး ဒီကိုေရာက္လာတဲ့အခ်ိန္မွာ  ယဥ္ေက်းမႈအရ တုန္လႈပ္မႈျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ပညာေရးစနစ္နဲ့ လူေတြရဲ့ ေနထိုင္စဥ္းစားပံုေတြဟာ က်မ စဥ္းစားလို့ မရနိုင္ခဲ့တဲ့ ဟာေတြခ်ည္းပါပဲ႐ွင္။ ေျမာက္ကိုရီးယားေတြ စကားေျပာပံုနဲ့ ေတာာင္ကိုရီးယားေတြ စကားေျပာပံုကလည္း မတူဘူး႐ွင့္။ က်မရဲ့ အသံထြက္ေၾကာင့္ အမ်ားၾကီး အရယ္ခံခဲ့ရတယ္ေလ။ ေတာင္ကိုရီးယားေတြနဲ့ ဆက္သြယ္ရတာ က်မအတြက္ အေတာ္ခက္ခဲ ပင္ပန္းခဲ့ရပါတယ္” လုိ့ ေျပာပါတယ္။ လီတက္ေနတဲ့ အခမဲ့ အဂၤလိပ္စာသင္တန္းကို PSCORE လို့ ေခၚတဲ့ ေအာင္ျမင္တဲ့ ကိုရီးယား ျပန္လည္ေပါင္းစည္ေရး ျပည္သူမ်ားဆိုတဲ့ အင္ဂ်ီအိုအဖြဲ့က ကမကထ ျပုေပးထားတာပါ။ အဲဒီအုပ္စုက ေတာင္နဲ့ ေျမာက္ကိုရီးယားနွစ္နိုင္ငံၾကား ယဥ္ေက်းမႈနဲ့ ပညာေရး ကြာဟခ်က္ေတြကို ကူးဆက္ေပးဖို့ ၾကိုးစားေနတဲ့အဖြဲ့ပါ။ အဖြဲ့တည္ေထာင္သူ ကင္ေယာင္အီ ကိုယ္တိုင္က ေတာင္ကိုရီးယားကို ၂၀၀၁ ခုနွစ္ကတည္းက ေရာက္ေနတဲ့ ဒုကၡသည္ တေယာက္ပါ။ ကင္ေယာင္အီက “ငယ္႐ြယ္တဲ့ ကူးေျပာင္းလာသူေတြအတြက္ကေတာ့ ဒီက ပညာေရးစနစ္နဲ့ အဆင္ေျပေအာင္ ထိမ္းညွိရတာ အခက္အခဲ႐ွိၾကတာေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒါက သိပ္ဆိုး၀ါးတဲ့ ေျမာက္ကိုရီးယားရဲ့ ပညာေရး အရည္အေသြးေၾကာင့္ပါပဲ။ က်ေနာ္တို့က ေတာင္ကိုရီးယား ေက်ာင္းသားေတြရဲ့ေနာက္ အမ်ားၾကီးျပတ္က်န္ခဲ့တာဗ်။ ေျမာက္ကိုရီးယားမွာေတာ့ က်ေနာ္တို့က ေခါင္းေဆာင္ေတြျဖစ္တဲ့ ကင္အီဆြန္းတို့နဲ့ ကင္ဂ်ံုအီတို့အေေၾကာင္းေလာက္ပဲ သင္ၾကရတာဗ်။ ဘာသာရပ္ေတြက သူတို့ကို ခ်ီးက်ဴး အမြွႊန္းတင္တာေတြနဲ့ပဲ ပတ္သက္ေနတာပါပဲ။ အဲဒါတခုတည္းကပဲ ပညာေရးျဖစ္ျပီး တကၠသိုလ္ေရာက္ဖို့လည္း အဲဒါပဲ အေရးၾကီးတာပါပဲဗ်ာ” လုိ့ ေျပာပါတယ္။ ၂၀၀၆ ခုနွစ္မွာ  PSCORE စကတည္းက ေျမာက္ကိုရီးယားလူငယ္ ၆၀၀ ပတ္၀န္းက်င္ ေလာက္ကို သင္ၾကားေပးခဲ့ပါတယ္။ အဂၤလိပ္ဘာသာအျပင္ ကြန္ပ်ဴတာနဲ့ သခ်ၤာသင္ခန္းစာေတြကိုလည္း သင္ေပးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေျမာက္ကုိရီးယားကေန ကူးေျပာင္းလာၾကတဲ့ လူငယ္ေတြဟာ အမီမလုိက္နုိင္ၾကဘူးလုိ့ ကင္က ေျပာပါတယ္။ “အဲဒီကၽြမ္းက်င္မႈေတြက ဒုကၡသည္ေတြကိို ေတာင္ကိုရီးယားတကၠသိုလ္ေတြကို ၀င္ေရာက္နုိင္ဖို့ ႐ွိကို႐ွိရမယ့္ ကၽြမ္းက်င္မႈေတြျဖစ္ျပီး သိပ္ယွဥ္ျပိိုင္မႈမ်ားတဲ့ လူ့အဖြဲ့အစည္းထဲမွာ အသက္ေမြးေနထိုင္နုိင္ဖို့လည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကူးေျပာင္းလာၾကသူေတြ အေတာ္မ်ားမ်ားကေတာ့ ေတာင္ကိုရီးယားေတြကို အမီမလိုက္နုိင္ၾကပါဘူး။” ဆိုးလ္က ျပန္လည္ေပါင္းစည္းေရး၀န္ၾကီးဌာနရဲ့ အဆိုအရ ေျမာက္ကိုရီးယား ဒုကၡသည္ေတြရဲ့အလုပ္လက္မဲ့နႈန္း ၇ ဒဿမ ၅ ရာခိုင္နႈန္းဟာ အမ်ိုးသား ပ်မ္းမွ်နႈန္းထက္ ၂ ဆ ျဖစ္ေနပါတယ္။ သူတို့႐ွာေနၾကတဲ့အလုပ္ေတြက လစာနည္းျပီး ေတင္ကိုရီးယားအမ်ားစု မလုပ္ခ်င္ၾကတဲ့ အလုပ္အမ်ိုးအစားေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ တျခား စိန္ေခၚမႈေတြလည္း ေျမာက္ကိုရီးယားေတြမွာ ႐ွိေနေသးတယ္လို့ ကင္က ေျပာပါတယ္။ “ေတာင္ကိုရီးယားေတြရဲ့ ခြဲျခားဆက္ဆံတာကိုလည္း က်ေနာ္တို့ ရင္ဆိုင္ရပါတယ္။ က်ေနာ္တို့ကို ဆင္းရဲတဲ့ ေ႐ြွႊ့ေျပာင္းေနထိုင္သူေတြလို့ပဲ သေဘာထားၾကတာဗ်။ တခ်ို့ကူးေျပာင္းလာသူေတြက သူတို့ဘယ္ကလာတယ္ဆိုတာကို လိမ္ေျပာျပီး သူတို့ကို ပိုျပီးေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ ဆက္ဆံလာမယ္လို့ ယူဆရတဲ့ တ႐ုတ္နုိင္ငံက တိုင္းရင္းသား ကိုရီးယားေတြလို့ ေျပာတတ္ၾကတယ္ဗ်။ ” ကူးေျပာင္းလာတဲ့ ေျမာက္ကိုရီးယားေတြအေပၚမွာ အာဃာတေတြက က်ယ္က်ယ္ျပန့္ျပန့္ ႐ွိေနတယ္လို့ ေတာင္ကိုရီးယားမွာ ျပန္လည္အေျခခ်ေနထိုင္ေရးအတြက္ ဒုကၡသည္ေတြကို အကူအညီေပးေနတဲ့အုပ္စု ေဆရို၀ီ အမ်ိုးသားေပါင္းစည္းေရး ပဏာမေဆာင္႐ြက္မႈအဖြဲ့ကို ဦးေဆာင္ေနတဲ့ ႐ွင္မီညိယိုက ေျပာပါတယ္။ ေျမာက္ကိုရီးယားေတြအေပၚ ထားတဲ့သေဘာထားက ရန္လိုမႈကေန လံုး၀ စိတ္၀င္စားမႈ မ႐ွိတာမ်ိုးအထိ ႐ွိေနျပီး အဲဒါေတြ အားလံုးဟာ မွားယြင္းတဲ့ ေတြးျမင္ယူဆမႈေပၚမွာ အေျခခံတယ္လုိ့ ႐ွင္မီညိယိုက ဆုိပါတယ္။ “ေျမာက္ကိုရီးယားျပည္သူေတြကို ေျမာက္ကိုရီးယားအစိုးရနဲ့ အတူတူပဲဆိုတဲ့ တိမ္းညြွႊတ္ ႐ႈျမင္မႈတခု႐ွိပါတယ္။ လူေတြက ေျမာက္ကိုရီးယားကို တို့က အကူအညီေတြ အားလံုး ေပးေနရျပီး သူတို့ရဲ့သစၥာေဖာက္တာ ခံခဲ့ရတယ္လို့ ထင္ေနၾကတာ႐ွင့္။ အဲဒီစဥ္းစားပံုက ေျမာက္ကိုရီးယား ဆန့္က်င္ေရး ခံစားမႈကို ျဖစ္ေပၚလာေစျပီး အဲဒါက ကူးေျပာင္းလာသူေတြဆီကို ေရာက္လာေတာ့တာေပါ့။ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈက အဲဒီက စလာတာပါပဲ။” အဲဒီခြဲျခားဆက္ဆံမႈကို အဆံုးသတ္ရေအာင္ ေျမာက္ကိုရီးယားအစိုးရနဲ့ သူ့ျပည္သူလူထု မတူဘူးဆိုတာ ေတာင္ကိုရီးယားျပည္သူလူထုကို ပညာေပးတာနဲ့ စရလိမ့္မယ္လိ္ု့ ႐ွင္မီညိယိုက ေျပာပါတယ္။ PSCORE က နိုင္ငံျခားေစတနာဆရာေတြအျပင္ အဂၤလိပ္လို ကၽြမ္းကၽြမ္းက်င္က်င္ ေျပာတတ္တဲ့ ေတာင္ကိုရီးယားေတြကလည္း ကူးေျပာင္းလာသူေတြကို သင္ၾကားေပးဖို့ ပါ၀င္လာၾကပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၃ ပတ္က စျပီး ကူညီသင္ၾကားေပးခဲ့တဲ့  ကင္ဂ်ီနာက ေတာင္ကိုရီးယားအမ်ားစုက ကူးေျပာင္းလာသူေတြကို ဂ႐ုမစိုက္ၾကဘူးဆိုတာကို လက္ခံေပမယ့္ ေျမာက္ကိုရီးယားတခ်ို့နဲ့ သိကၽြမ္းလာၾကရင္ သူတို့ရဲ့ အေတြးအျမင္ေတြ ေျပာင္းလဲလာၾကလိမ့္မယ္လို့ ေျပာပါတယ္။ “က်မ စာသင္ေနတဲ့အေၾကာင္း က်မရဲ့ ကိုရီးယားမိတ္ေဆြေတြကို ေျပာျပတဲ့အခါ သူတို့က က်မအတြက္ စိတ္ပူသြားၾကပါတယ္။ က်မက မဟုတ္ပါဘူး။ သူတို့ဟာ သာမန္လူေတြပါပဲ။ သူတို့အလုပ္လုပ္တယ္၊ သူတို့မွာ အလုပ္႐ွိတယ္၊ သူတို့ဟာ ႐ွင္တို့လိုပါပဲ။ က်မတို့ ဘယ္ေလာက္တူလိုက္ေလသလဲ၊ တူလိုက္ပံုက က်မတို့ကို တကယ္ပဲ အံအားသင့္ သြားေစတယ္လို့ ေျပာလိုက္ပါတယ္။” ကူးေျပာင္းလာသူ လီမင္ေယာင္က PSCORE မွာ ေတာင္ကိုရီးယားေတြနဲ့ ေတြ့ရတာဟာ သူရဲ့ စိတ္ကို ဖြင့္ထုတ္ေပးလိုက္သလိုပဲလို့ ေျပာပါတယ္။ “က်မ PSCORE က ေတာင္ကိုရီးယား ေစတနာ႐ွင္ဆရာေတြနဲ့ ေတြ့တဲ့အခ်ိန္မွာ က်မအရင္က မသိခဲ့တဲ့ ေတာင္ကိုရီးယားနဲ့ ပတ္သက္ျပီး အမ်ားၾကီးသိခဲ့ရတယ္လို့ ထင္ပါတယ္။ က်မမွာ သူတို့နဲ့ ပတ္သက္တဲ့ အစြဲစိတ္ေတြ ႐ွိခဲ့ပါတယ္။ က်မက သူတို့မွာ မ်က္နွာ ၂ ခု ႐ွိတယ္လို့ ထင္ခဲ့တာ႐ွင့္၊ ဒါေပမယ့္ အခုေတာ့ အဲဒီလိုမ်ိုး ခံစားမႈ မ႐ွိေတာ့ပါဘူး။” လီမင္ေယာင္က ဒီေန့ေတာ့ သူဟာ ကူးေျပာင္းလာသူတေယာက္လို့ လူေတြကို ေျပာရမွာ မ႐ွက္ေတာ့ပါဘူူး။ သူ့ကုိယ္သူ ေျမာက္ကိုရီးယားတေယာက္လို ခံစားရသလိုပဲ ေတာင္ကိုရီးယား တေယာက္လိုလည္း ခံစားလို့ ရလာပါျပီလို့ ေျပာပါတယ္။ ေဂ်ဆန္စထေရာ့သာ  (Jason Strother) က အာ႐ွေဒသ သတင္းေဆာင္းပါးကက႑အတြက္ ဆိုးလ္ျမို့ကေန သတင္းေပးပို့ ထားပါတယ္။