ဓာတ္ေျမဩဇာနဲ့ ပိုးသတ္ေဆးစတဲ့ လယ္ယာစိုက္ပ်ိုးေရးသြင္းအားစုေတြ တင္သြင္း ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်ျခင္းအေပၚ သက္ဆိုင္ရာက အခြန္ကင္းလြတ္ခြင့္ ျပုေနေပမယ့္ အဲ့ဒီသြင္းအား စုေတြရဲ့ ေဈးနႈန္း သိသိသာသာ က်ဆင္းျခင္း မ႐ွိတာဟာ လယ္သမားေတြ ဓာတ္ေျမဩဇာ မသံုးစြဲနိုင္တာေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လုိ့ သမၼတရဲ့ လူမႈစီးပြားအၾကံေပးအဖြဲ့ေခါင္းေဆာင္ ဦးတင္ထြဋ္ဦးက ေျပာပါတယ္။ ေတာင္သူလယ္သမားေတြ သီးနွံေဈးေကာင္းရဖို့ ဖန္တီးေပးနိုင္မွ ဓာတ္ေျမဩဇာလို သြင္းအားစုေတြ သံုးလာနိုင္ၾကမယ္လို့ ဆုိပါတယ္။ ဒီေျခအေနေတြနဲ့ ပတ္သက္ျပီး ဦးတင္ထြဋ္ဦးကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္။ ေဈးကြက္ထဲေမးၾကည့္ေတာ့ အခြန္ကင္းလြတ္ခြင့္ျပုတဲ့ ျပီးခဲ့တဲ့ ၁ နွစ္တာ ကာလအတြင္းမွာေတာ့ ဓာတ္ေျမဩဇာ၊ ပုိးသတ္ေဆး အစ႐ွိသျဖင့္ေပါ့ ဒါေတြဟာ သိသိသာသာ ေဈးနႈန္းက်ဆင္းသြားတာ မေတြ့ရပါဘူးတဲ့။ ဒါ ဘာေၾကာင့္၊ ဘယ္လုိျဖစ္နုိင္လဲ အဲကိစၥေတြဟာ။ အန္ကယ္တုိ့ ဘယ္လိုျမင္ပါလဲ။ “ဓာတ္ေျမဩဇာလုပ္ငန္းကေတာ့ ေတာ္ေတာ္က်ယ္ျပန့္တယ္။ ေဈးကြက္စီးပြားေရးနဲ့ သြားတဲ့အခါမွာ၊ အစိုးရကလည္း မေရာင္းေတာ့ဘူး၊ ဘာမွ ထိန္းခ်ဳပ္တာမ႐ွိဘဲ ေရာင္းတဲ့၀ယ္တဲ့သူေတြ ပုိေရာင္း၀ယ္နုိင္ေအာင္ အခြင့္အေရးေတြ ဖန္တီးေပးတယ္။ အေရးၾကီးဆံုးက ေဈးကြက္သေဘာအတုိင္း အျပိုင္အဆုိင္ေလးေတြ ႐ွိလာဖုိ့လိုတယ္။ ေနာက္ ေဈးကြက္ထဲမွာ ဓာတ္ေျမဩဇာေရာင္းတာက ေတာင္သူလယ္သမားေတြရဲ့ ၀ယ္လိုအားေပၚလည္း မူတည္တယ္။ ၀ယ္လိုအားမ႐ွိရင္လည္း တင္သြင္းသူေတြဘက္က အခက္အခဲ႐ွိတယ္။ သြင္းလာလိုက္၊ ေရာင္းလုိက္နဲ့ ျမန္ျမန္ေရာင္းနုိင္ဖို့လိုတယ္။ က်ေနာ္ ဟုိတေလာက ဓာတ္ေျမဩဇာျဖန့္တဲ့သူေတြနဲ့ ေဆြးေနြးၾကည့္ေတာ့ ဒီနွစ္ေတာ့ မနွစ္ကထက္စာရင္ ၀ယ္လိုအားတက္လာတယ္။ အဓိကက ဆန္စပါးစုိက္သူေတြမ်ားတာကုိ။ ဆန္စပါးစုိက္သူေတြက ပုိ့ကုန္္ေတြ မ႐ွိေတာ့ အေၾကြးတင္တယ္။ ေျမဩဇာ၀ယ္လိုအားမ႐ွိဘူးေပါ့။ အခုဆုိ ပို့ကုန္လည္း တက္လာတယ္၊ ေဈးနႈန္းလည္း တက္လာေတာ့ ၀ယ္လိုအားေကာင္းေတာ့ ေရာင္းရတာလည္း သြက္လာေတာ့ ေဈးကြက္ထဲ အျပိုင္အဆုိင္ေလးေတြျဖစ္လာဖုိ့ လိုပါတယ္။” ဥပမာ ဗီယက္နမ္မွာဆုိ ၁ ဧက ကုိ ေျမဩဇာ ၄ အိတ္ေလာက္သံုးနုိင္ခ်ိန္မွာ က်ေနာ္တုိ့ လယ္သမားက ၁ အိတ္ေလာက္ပဲ သံုးနုိင္ေတာ့ အဲအပိုင္းမွာေရာ ဘာေတြ လိုအပ္ခ်က္ ရိွေနပါလဲ။ “အဓိကလိုအပ္ခ်က္က ေခ်းေငြေလးေတြ လံုလံုေလာက္ေလာက္ရဖို့ လိုတာေပါ့။ ေနာက္ ေျမဩဇာကုိ မ်ားမ်ားသံုးလာနုိင္ေလာက္ေအာင္ ေကာင္းေကာင္း႐ွိတဲ့ သီးနွံေဈးနႈန္းရဖုိ့ လိုတာေပါ့။ အခု ေျမဩဇာ ၁ အိတ္ေလာက္ပဲ ခုနကေျပာတာက ေယဘုယ်အားျဖင့္ စပါးစုိက္သူေတြပါ။ ေဂၚဖီ၊ င႐ုတ္၊ နွမ္းတုိ့လုိ ေငြေကာင္းေကာင္းရနုိင္တာ စုိက္သူေတြကေတာ့ သံုးနုိင္တာေပါ့။ သေဘာကေတာ့ အဲဒါပါ။ ေရာင္းတဲ့သီးနွံ ေဈးနႈန္းျမင့္လာရင္ သူတုိ့ ပုိသံုးလာနုိင္မယ္။ ေနာက္ ရာသီဥတုမေကာင္းဘဲ ေဖာက္ျပန္တာေတြ႐ွိခဲ့ေတာ့ အဲတုန္းက အေၾကြးတင္ခဲ့တာေတြလည္း႐ွိေတာ့ သြင္းအားစုကုိ ေခၽြတာသံုးရတာေပါ့၊ သူတုိ့အင္အားနဲ့။ ေနာက္တခုက တခါတေလ ေျမဩဇာကုမၸဏီကပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ စာခ်ဳပ္နဲ့ လယ္လုပ္သူေတြကပဲျဖစ္ျဖစ္ ေျမဩဇာပုိသံုးခ်င္လား၊ ယူမလားဆုိလည္း သူတို့က မယူရဲဘူး။ သူတို့မွာ risk ႐ွိသြားတယ္။ ေျမဩဇာ ၁ အိတ္သံုးပ်က္သြားရင္ ၁ အိတ္ ဆံုး႐ွံူးမယ္။ ၃ အိတ္သံုးပ်က္သြားရင္ ၃ အိတ္ဆံုးမယ္ေလ။ ဒါဆို ပုိအေၾကြးတင္မယ္။ အဲေတာ့ ေခ်းေငြရေအာင္လုပ္ေပးနုိင္ဖုိ့ လိုတယ္။” ျမန္မာျပည္ေဈးကြက္မွာ ေဈးခ်ိုခ်ိုရတဲ့ ဓာတ္ေျမဩဇာေတြ၊ ပုိးသတ္ေဆးေတြ၊ သြင္းအားစုေတြ ၀ယ္သံုးေနၾကေတာ့ အဲဒါေတြကလည္း အတုေတြျဖစ္ေနတဲ့ ျပဿနာေတြလည္း ၾကားရတယ္။ အဲအပုိင္းကုိလည္း နည္းနည္းေျပာျပေပးပါ။ “အဲဒါမွန္ပါတယ္။ ၂ ပုိင္းေပါ့။ တရားမ၀င္ နယ္စပ္ကသြင္းလာတဲ့ ေျမဩဇာေတြမွာ အရည္အေသြး မျပည့္မီတာေတြ ႐ွိတယ္လို့ စစ္ေဆးေတြ့ရတယ္ ေျပာတယ္။ ျပည္တြင္းမွာလည္း ဒါနဲ့ ပတ္သက္လို့ မသမာသူေတြ ေတြ့တယ္။ အိတ္အေရာင္လွလွေလးေတြနဲ့ A to Z အကုန္ေရးထားျပီးေတာ့ ဘာမွ အာဟာရမပါတဲ့ အတုေတြလုပ္ေရာင္းတာလည္း အမ်ားၾကီး ရိွတယ္ေလ။ ဓာတ္ေျမဩဇာဥပေဒကုိ ပုိျပီး ခုိင္မာေအာင္ လုပ္ေပးဖို့လိုတယ္။ အခု အားတက္ဖို့ေကာင္းတာက စံုစမ္းေရးကတေယာက္က သြင္းအားစုေတြ ျဖန့္ခ်ိတဲ့အသင္း၊ စုိက္ပ်ိုးေရးဌာနနဲ့ ေပါင္းျပီး နမူနာယူစစ္ေဆးတာ၊ အတုေတြ လိုက္ဖမ္းတာလုပ္ေနတာ ဒါေတြကုိ က်ေနာ္တုိ့က ဒီထက္ပိုခုိင္မာေအာင္ လုပ္ေပးရမယ္။ ဥပေဒက ႐ွိျပီးသားေလ။ နမူနာေတြလိုက္ယူျပီဆုိရင္ ဘယ္ဓာတ္ခြဲခန္းမွာ စစ္ေဆးမလဲ။ ဓာတ္ခြဲခန္း အေထာက္အပ့ံပစၥည္းေတြလည္း က်ေနာ္တို့ဆီမွာ ခ်ို့တဲ့ေနေသးတယ္။” အခု ဓာတ္ေျမဩဇာ၊ ပုိးသတ္ေဆး၊ လယ္ယာသံုးစက္ကိရိယာေတြ အခြန္ကင္းလြတ္ခြင့္ျပုလိုက္တာနဲ့ ပတ္သက္ျပီး ျဖည့္စြက္ေဆြးေနြးလုိတာ႐ွိရင္ ေဆြးေနြးေပးပါ။ “က်ေနာ္တုိ့ဆီမွာ သြင္းအားစုပုိင္းမွာက ၂ မ်ိုးေပါ့။ တစ္က မ်ိုးေစ့နဲ့ နွစ္က ဓာတ္ေျမဩဇာနဲ့ ပုိးသတ္ေဆးေပါ့။ ေနာက္ စက္မႈလယ္ယာေပါ့။ သီးသီးသန့္သန့္ မ်ိုးေစ့ကုမၸဏီေတြ ေပၚလာဖုိ့လိုတယ္။ ပုဂၢလိကကုမၸဏီေတြ မ်ိုးေစ့ကုိျဖန့္ခ်ိတဲ့ ကုမၸဏီဆိုတာ မ႐ွိေသးဘူး။ တကယ့္ကုိ ဦးဆံုးအေနနဲ့ မ်ိုးေစ့ထုတ္တဲ့ကုမၸဏီေတြ လာေထာင္မယ္ဆုိရင္ နုိင္ငံျခားရင္းနွီးျမႈပ္နွံမႈ ဥပေဒေအာက္မွာ နုိင္ငံျခားကုမၸဏီေတြကုိ အခြန္ေလွ်ာ့ေပါ့ခြင့္ေပးသလို၊ သီးနွံေဈးနႈန္းမက္လံုး ေပးတာမ်ိုးနဲ့ မ်ားမ်ား အားေပးဖုိ့ လိုတယ္။ ေျမဩဇာကေတာ့ အခုစျပီး အခြန္ေတြေလွ်ာ့ေပးျပီေပါ့။ ေရ႐ွည္မွာ အျပိုင္အဆုိင္ေတြမ်ားလာတာနဲ့ ေဈးေတြက်သြားဖုိ့လည္း ႐ွိတယ္။ ထြန္စက္ေတြ လည္း အလားတူပဲ ေတာင္သူအငယ္စားေတြကေတာ့ ထြန္စက္မ်ားမ်ားပုိင္ဆုိင္ဖုိ့ အခြင့္အေရး နည္းေသးတယ္။ တျဖည္းျဖည္း တတ္နုိင္လာေအာင္ ၀ုိင္းအားေပးဖို့ လိုတယ္။”