အခ်ဳိးအေကြ့ ျမန္မာျပည္မွာ ၂၀၁၁ ခုနွစ္အတြင္း သမၼတ ဦးသိန္းစိန္က ဒီမုိကရက္တစ္ အေျပာင္းအလဲေတြကို စတင္လုပ္ေဆာင္တဲ့အခါမွာ တ႐ုတ္အတြက္ ျပဿနာ အသြင္ေဆာင္လာပါတယ္။ တ႐ုတ္ဟာ အိမ္နီးခ်င္း ျမန္မာျပည္နဲ့ ဆယ္စုနွစ္ေတြခ်ီျပီး ေနြးေထြးတဲ့ ဆက္ဆံေရး႐ွိလာခဲ့သလို၊ ျမန္မာျပည္ရဲ့ သဘာ၀သယံဇာတေတြနဲ့ နုိင္ငံျခားေရးေပၚလစီမွာ တကုိယ္ေတာ္ ထင္တုိင္းၾကဲခြင့္ရခဲ့တယ္။ အခုေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ ဒီမုိကေရစီတပုိင္းနဲ့ ျပဿနာေပါင္း ေသာင္းေျခာက္ေထာင္နဲ့ အစိုးရ တက္ေနသလို၊ ျမန္မာျပည္သူေတြကလည္း အရင္စစ္အစိုးရကို ေထာက္ခံခဲ့ျပီး တုိင္းျပည္ စီးပြားေရးကို ကုတ္ေသြးစုပ္ခဲ့တဲ့ တ႐ုတ္ကို မေက်မနပ္ ျဖစ္ေနၾကပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာ ျမန္မာျပည္ဟာ ေဒသတြင္း တည္ျငိမ္းေရးအတြက္ ျခိမ္းေျခာက္မႈတရပ္ ျဖစ္ေနတုန္းပါပဲ။ ျမန္မာျပည္မွာ အစိုးရတပ္ေတြနဲ့ ကခ်င္လြတ္ေျမာက္ေရးတပ္မေတာ္ (ေကအုိင္ေအ) တပ္ေတြအၾကား ျဖစ္ေနတဲ့ တုိက္ပြဲေတြေၾကာင့္ ဇန္န၀ါရီလ အေစာပိုင္းတုန္းက တ႐ုတ္တပ္ေတြ နယ္စပ္ကို ေစလြွႊတ္ခဲ့ရပါတယ္။ အေျခအေနေတြ ပိုဆုိးလာရင္ ျပဿနာက တ႐ုတ္နယ္နိမိတ္ဘက္ကို ေဘာင္ေက်ာ္ လာဖြယ္႐ွိပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ဟာ တ႐ုတ္အတြက္ အိနၵိယသမုဒၵရာအတြင္းက မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္ မဟာမိတ္အေနနဲ့ သေဘာထားဖို့ မျဖစ္နိုင္ေတာ့ပါဘူး၊ အာဆီယံအဖြဲ့ထဲမွာ တ႐ုတ္ကို သစၥာခံတဲ့ နုိင္ငံအျဖစ္နဲ့ မွတ္ယူထားလို့ မျဖစ္နုိင္ေတာ့ပါဘူး။ အေၾကာင္းကေတာ့ ျမန္မာအစိုးရနဲ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတို့ အၾကားက ဆက္ဆံေရးက အေျပာင္းလဲၾကီး ေျပာင္းလဲ တုိးတက္သြားပါျပီ။ အာ႐ွေဒသမွာ အေမရိကန္က ဩဇာ အေလးသာလာတာလည္း တ႐ုတ္အတြက္ စိုးရိမ္ဖုိ့ ေကာင္းေနပါျပီ။ အေျခအေနေတြက တ႐ုတ္အတြက္ ပိုဆုိးလာေနပါတယ္။ ျမန္မာျပည္အလယ္ပိုင္းမွာ တ႐ုတ္ လက္နက္ကုမၸဏီနဲ့ ျမန္မာစစ္တပ္ရဲ့ ဦးပိုင္တို့က လုပ္ကိုင္ေနတဲ့ ျမန္မာျပည္က အၾကီးဆံုးေၾကးနီမုိင္း (မံု႐ြာ ေၾကးနီမုိင္း) ကိစၥမွာ သံဃာေတာ္ေတြနဲ့ ႐ြာသားေတြက ကန့္ကြက္ ဆနၵျပၾကတယ္။ ၂၀၁၁ ခုနွစ္တုန္းကလည္း သမၼတ ဦးသိန္းစိန္က တ႐ုတ္ကုမၸဏီက တည္ေဆာက္ဆဲ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၃ ဒဿမ ၆ ဘီလီယံ တန္ဖုိး႐ွိတဲ့ ျမစ္ဆံုစီမံကိန္းကို "ျပည္သူ့ဆနၵအရ" ဆုိျပီး ရပ္ဆုိင္းခဲ့တယ္။ မံု႐ြာေၾကးနီစီမံကိန္းမွာ ဆနၵျပမႈေတြ ေပၚေပါက္လာတဲ့အခါမွာ ျမန္မာျပည္က တ႐ုတ္ရင္းနွီးျမႈပ္နွံမႈေတြ အားလံုးအတြက္ အနၱရာယ္က်ေရာက္ေနျပီလားလို့ စိုးရိမ္တာေတြလည္း ျမင့္တက္လာပါတယ္။ တ႐ုတ္အက်ဳိးစီးပြားေတြ အခုေလာက္ ထိခိုက္လာေပမယ့္ ျမန္မာအစိုးရကို တ႐ုတ္ဘက္က နည္းနည္းေလးမွ မဟန့္တားနိုင္လိုက္ပါဘူး။ မိတ္ေဟာင္းေဆြေဟာင္း အခုေတာ့ တ႐ုတ္အစိုးရအေနနဲ့ မိတ္ေဆြေဟာင္းေတြဘက္ကို ျပန္လွည့္ရေတာ့မယ့္ ကိန္းပဲလို့ နုိင္ငံျခားမူ၀ါဒ ေလ့လာသံုးသပ္သူေတြနဲ့ အေ႐ွ့ေတာင္အာ႐ွေရးရာ ကြ်မ္းက်င္သူေတြက အခါေတာ္ေပးေနၾကပါျပီ။ မိတ္ေဆြေဟာင္းေတြဆုိတာက နယ္စပ္ေဒသမွာ အစိုးရကို ပုန္ကန္ တုိက္ခိုက္ေနတဲ့ တုိင္းရင္းသားအုပ္စုေတြပါပဲ။ တ႐ုတ္နိုင္ငံ အေနာက္ေတာင္ပိုင္း ယူနန္ ရဲေကာလိပ္၊ နိုင္ငံေရးသိပံၸဌာနရဲ့ပါေမာကၡ Liang Jinyun ရဲ့ ၂၀၁၁ စာတမ္းမွာ တုိင္းရင္းသားအုပ္စုေတြကို မွန္မွန္ကန္ကန္ အသံုးခ်နိုင္မယ္ဆုိရင္ ျမန္မာျပည္မွာ တ႐ုတ္နဲ့ အေမရိကန္တို့ၾကားက ရင္ဆုိင္တုိက္ပြဲ ေ႐ွ့တန္းစစ္မ်က္နွာမွာ တ႐ုတ္အတြက္ သစၥာ႐ွိတဲ့ မိတ္ေဆြေကာင္းေတြ ျဖစ္လာနိုင္တယ္လို့ ဆုိထားပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ ေျမာက္ပိုင္းက  ၀ အမ်ိုးသားတပ္၊ ကခ်င္အမ်ိုးသားတပ္တို့န့ဲ တ႐ုတ္တို့ ၾကားထဲက ဆက္ဆံေရးက သက္တမ္း႐ွည္ခ့ဲပါျပီ။ ၀နဲ့ ကခ်င္ေတြဟာ ျမန္မာျပည္ လြတ္လပ္ေရးရတဲ့ ၁၉၄၈ ခုနွစ္ကတည္း ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ အတြက္ ေတာင္းဆုိတုိက္ပြဲ၀င္လာၾကတဲ့ တုိင္းရင္းသားအုပ္စုေတြပါ။ ၀တပ္နဲ့ ကခ်င္တပ္ေတြဟာ အရင္တုန္းက ဗမာျပည္ ကြန္ျမူနစ္ပါတီထဲမွာ အေရးၾကီးတဲ့ေနရာကေန ပါ၀င္ခဲ့ၾကပါတယ္။  ၁၉၆၀ ျပည့္လြန္နွစ္ေတြမွာ တ႐ုတ္က ဗမာျပည္ကြန္ျမူနစ္ပါတီကို ေထာက္ပ့ံခဲ့တဲ့ အခ်ိန္တုန္းက သူတို့အၾကားက ဆက္ဆံေရးက  အထြတ္အထိပ္ကို ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ဗဟိုအစိုးရကို ေတာ္လွန္ တိုက္ခုိက္တာေတြလည္း အတုိင္းအတာတခု အထိ ေအာင္ျမင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ့ ၁၉၉၀ ျပည့္လြန္နွစ္ေတြမွာေတာ့ တ႐ုတ္အစုိးရဘက္က ဗမာျပည္ကြန္ျမူနစ္ပါတီကို ႐ုပ္၀တၳုပိုင္း၊ လူ့အရင္းအျမစ္ေတြနဲ့ အေထာက္အပံ့ေပးတာေတြကို ရပ္ဆုိင္းခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ယူနန္ျပည္နယ္အစိုးရနဲ့ေတာ့ ဆက္ဆံေရးက အဆက္မျပတ္ခဲ့ပါဘူး။ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ အေရးအရာေတြနဲ့ စီးပြားေရး ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈကေန ဘိန္းအစားထုိးသီးနွံစိုက္ပ်ဳိးေရး အစီအစဥ္အထိ ပူးေပါင္း ေဆာင္႐ြက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ တ႐ုတ္ရဲ့အနိုင္ဖဲခ်ပ္ ၂၀၁၁ ခုနွစ္ စက္တင္ဘာလထဲမွာ ျမန္မာအစိုးရနဲ့ ၀ တပ္ဖြဲ့ေတြ ၾကားထဲမွာ ျငိမ္းခ်မ္းေရး သေဘာတူညီခ်က္ယူပါတယ္။ ကခ်င္တပ္ေတြနဲ့ေတာ့ တုိက္ပြဲေတြ ဆက္ျဖစ္ေနတုန္းပါပဲ။ ကခ်င္တပ္ေတြကို ေလေၾကာင္းကေန တုိက္ခုိက္ခဲ့တယ္လို့ ဇန္န၀ါရီလ ၂ ရက္ေန့မွာ ျမန္မာအစိုးရက ၀န္ခံပါတယ္။ လက္႐ွိ ကခ်င္တပ္ အင္အားက ၁ ေသာင္းခြဲ၀န္းက်င္ေလာက္ ႐ွိပါတယ္။ တရား၀င္မွာေတာ့ တ႐ုတ္အစုိးရဘက္က အသံထြက္တာ နည္းပါတယ္။ တ႐ုတ္နိုင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီးက တ႐ုတ္နဲ့ ျမန္မာဟာ အိမ္နီးခ်င္းေတြ ျဖစ္တယ္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုနဲ့ ျမန္မာအစိုးရတို့ၾကားက ဆက္ဆံေရး ေကာင္းမြန္လာတာကို ၾကိုဆုိတယ္လို့ ဆုိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လြန္ခဲ့တဲ့ နွစ္ေတြအတြင္း ျမန္မာအစိုးရအေပၚ တ႐ုတ္က ေကာင္းခဲ့သေလာက္ မွန္းခ်က္နဲ့ နွမ္းထြက္ မကိုက္ဘူးလို့ တ႐ုတ္ဘက္က ျမင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ တ႐ုတ္ဘက္က ဘက္စံုကေန ခ်ဥ္းကပ္ဖုိ့လိုတယ္လို့ တ႐ုတ္အစိုးရ မူ၀ါဒေရးရာ သံုးသပ္သူတေယာက္က နို၀င္ဘာလက တံခါးပိတ္ အစည္းအေ၀းတခုမွာ ေျပာပါတယ္။ "နယ္စပ္ တုိင္းရင္းသား အုပ္စုေတြက တ႐ုတ္အတြက္ အနိုင္ဖဲျဖစ္တယ္၊ တ႐ုတ္အစိုးရကလည္း တုိင္းရင္းသားေတြနဲ့ ကိုင္ကစားဖို့ လိုတယ္" လို့ ေဘဂ်င္းက ေနာက္ထပ္ သံုးသပ္သူ တေယာက္ကလည္း ဆုိျပန္ပါတယ္။ တျခားေလ့လာသံုးသပ္သူေတြနဲ့ စကားေျပာၾကည့္တဲ့ အခါမွာလည္း ဒီအျမင္ကို သေဘာတူၾကတာ ေတြ့ရပါတယ္။ လူေ႐ွ့သူေ႐ွ့မွာ မေျပာတာပဲ ႐ွိတာပါ။ တ႐ုတ္ေလ့လာသံုးသပ္သူေတြရဲ့ အယူအဆကေတာ့ ကခ်င္ကိစၥမွာ တ႐ုတ္က ၾကား၀င္ဖ်န္ေျဖေပးသင့္တယ္။ ဒါမွ တ႐ုတ္ရဲ့ဩဇာကို ျမန္မာအစိုးရက သေဘာေပါက္လာမယ္။ နယ္စပ္ေဒသ တည္ျငိမ္ေရးအတြက္လညး္ ေဆာင္႐ြက္ရာ ေရာက္မယ္လို့ ဆုိပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာ တ႐ုတ္အစုိးရအေနနဲ့ နယ္စပ္က တုိင္းရင္းသားအုပ္စုေတြရဲ့ ေတာ္လွန္ေရးကို ေထာက္ခံသင့္တယ္။ ျမန္မာအစိုးရဘက္က စစ္ေရးတုိက္ခုိက္မႈေတြကို ေလွ်ာ့ခ်သြားေအာင္ ဖိအားေပးသင့္တယ္။ နယ္စပ္မွာ တုိက္ပြဲေတြ မ႐ွိမွ သစ္ေတြ၊ ေက်ာက္စိမ္းေတြနဲ့ တျခား သဘာ၀ သယံဇာတေတြ တ႐ုတ္ဘက္က္ို ကုန္ကူးတာေတြ ဆက္ျပီး ပြင့့္ေနမယ္လို့ ဆုိပါတယ္။ (မူးယစ္ေမွာင္ခုိလုပ္ငန္းကိုေတာ့ တ႐ုတ္ဘက္က မလိုခ်င္လည္း ေ႐ွာင္လြွႊဲမရတဲ့ နယ္စပ္ျပဿနာ တရပ္ပါပဲ)။ သူတို့အဆိုအရ တုိင္းရင္းသားအုပ္စုေတြကို ေထာက္ပံ့ေပးမယ္ဆုိရင္ ျမန္မာအစိုးရအေပၚ တ႐ုတ္ဩဇာေတြ က်သြားတာကို ျပန္အဖက္ဆယ္နိုင္မယ္၊ တခ်ိန္တည္းမွာ တ႐ုတ္အက်ဳိးစီးပြားကို ျမန္မာအစိုးရဘက္က ေလးစားလာမယ္လို့ ဆုိပါတယ္။ ဒီလို လုပ္မယ္ဆုိရင္ အကယ္၍ ျမန္မာကို အေနာက္နိုင္ငံေတြက လက္နက္သဖြယ္ အသံုးခ်လာတဲ့အခ်ိန္မွာ တ႐ုတ္အတြက္ အ႐ွံႈးမ႐ွိနိုင္ဘူး။ အျမတ္ၾကီးပဲလို့ သူတုိ့က တြက္ၾကပါတယ္။ ဒီမုိကေရစီ ေသြး႐ူးေသြးတန္းေန့ရက္မ်ား တံခါးပိတ္ ေဆြးေနြးပြဲေတြ၊ သီးသန့္ စကား၀ုိင္းေတြမွာ နိုင္ငံျခားေရးဌာနနဲ့ ဆက္နြယ္ေနသူေတြက ဒီအယူအဆကို လက္မခံၾကပါဘူး။ တနိုင္ငံရဲ့ ျပည္တြင္းေရးကို ၀င္မစြက္ေရးဆိုတဲ့ တ႐ုတ္ရဲ့ ေပၚလစီအေဟာင္းကိုပဲ သူတို့က ရည္ညြွႊန္းၾကပါတယ္။ ျမန္မာနဲ့ အျပန္အလွန္ ခ်စ္ၾကည္ရင္းနွီးတဲ့ဆက္ဆံေရး တည္ေဆာက္ထားတဲ့ အစဥ္အလာကိုလည္း ေထာက္ျပၾကပါတယ္။ တုိင္းရင္းသားသူပုန္ေတြကို ေျမွာက္ေပးေနရင္ ျမန္မာအစိုးရနဲ့ အခုထက္ေတာင္ သူစိမ္းဆန္္သြားဦးမယ္လို့ ပူပန္ၾကပါတယ္္။ ထင္႐ွားတဲ့ ျမန္မာ့ေရးရာကြ်မ္းက်င္သူတေယာက္ရဲ့ အလြတ္သေဘာ အသံုးအနႈန္းအတုိင္း ေလာေလာဆယ္ ျမန္မာျပည္မွာ ဒီမုိကေရစီ ေသြး႐ူးေသြးတန္း (democracy frenzy) ျဖစ္ေနလို့ တ႐ုတ္အက်ဳိးစီးပြားေတြ ထိခုိက္ေနတာေတြဟာ ယာယီပဲ ျဖစ္တယ္။ ေနာက္ဆံုးက်ရင္ ျမန္မာအစိုးရဟာ တ႐ုတ္ဘက္ကို ေျခဦး ျပန္လွည့္လာလိမ့္မယ္။ ဒီလိုမွ မဟုတ္ရင္ေတာ့ တုိင္းျပည္ထဲမွာ ၀႐ုန္းသုန္းကား အေျခအေနေတြ ေပၚေပါက္လာမယ္လို့ ဆုိပါတယ္။ ယုတ္စြအဆံုး တ႐ုတ္နဲ့ ျမန္မာဟာ ဆယ္စုနွစ္ေတြခ်ီျပီး မိတ္ေဆြေတြ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ေနာက္ခံ႐ွိသလုိ၊ တ႐ုတ္ဟာ လက္႐ွိ ျမန္မာျပည္ရဲ့ အၾကီးဆံုး ကုန္သြယ္ဘက္နဲ့ ထိပ္ဆံုးက ရင္းနွီးျမႈပ္နွံသူ ျဖစ္ေနတာကိုလည္း ေထာက္ျပၾကပါတယ္၊ တ႐ုတ္က ပါ၀င္လာမယ္ဆုိရင္ တုိင္းရင္းသားအုပ္စုေတြကလည္း ၾကိုဆုိၾကမယ္လို့လည္း သံုးသပ္ၾကပါတယ္။ ေကအုိင္ေအက ပုဂိၢုလ္တေယာက္ကေတာ့ မယံုၾကည္ထုိက္တဲ့ ျမန္မာအစိုးရဟာ အင္အားၾကီးနိုင္ငံတနိုင္ငံရဲ့ သက္ေသခံမႈမ႐ွိရင္ တုိင္းရင္းသားေတြနဲ့ ဘယ္လို သေဘာတူညီခ်က္မ်ဳိးကိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္ စြန့္ပစ္ဖို့ ၀န္ေလးမွာ မဟုတ္ဘူးလို့ ေျပာပါတယ္။ အက်ဳိးစီးပြားကစားပြဲ ေလာေလာဆယ္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုဘက္က အစိုးရကို အကူအညီေပးဖို့ အာရံုစိုက္ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ ကခ်င္နဲ့ ၀တပ္ေတြကလည္း တ႐ုတ္ဟာ သူတို့အတြက္ အင္အားၾကီးတဲ့ မဟာမိတ္ျဖစ္လာဖုိ့ ေမွ်ာ္လင့္အားကိုးေနၾကပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့နွစ္ေတြအတြင္းမွာ ကခ်င္ကုိယ္စားလွယ္အဖြဲ့ေတြ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကို လြွႊတ္ခဲ့ေပမယ့္ အေမရိကန္ဘက္က စိတ္၀င္စားမႈမျပတာကိုလည္း ကခ်င္ေတြက စိတ္ကုန္ေနတယ္လို့ ဆုိပါတယ္။ တ႐ုတ္အရာ႐ွိေတြရဲ့အဆိုအရ ၀တပ္ကလည္း သူတို့အေပၚ အေမရိကန္အစိုးရက မူးယစ္ရာဇာေတြနဲ့ လက္နက္ကုန္သည္ေတြလို့ ထင္ေနတဲ့ အျမင္ေတြကို ေျပာင္းလဲသြားဖို့ ေနာက္ထပ္ မၾကိုးစားခ်င္ေတာ့ေလာက္ေအာင္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ မဲ့ေနတယ္လို့ ဆုိပါတယ္။ ျမန္မာအစိုးရက တ႐ုတ္နဲ့ ကင္းကြာလာတာကို နားလည္လာတဲ့ ကခ်င္နဲ့ ၀ တပ္ေတြက တ႐ုတ္အစိုးရအေနနဲ့ ကခ်င္နဲ့ ၀ အမ်ဳိးသားေတြရဲ့ ကိုယ္ပို္င္ျပ႒ာန္းခြင့္တုိက္ပြဲနဲ့ နုိင္ငံေရးသေဘာတူညီခ်က္တခုရဖို့ ၾကုိးပမ္းခ်က္ေတြမွာ ေထာက္ပံ့ေပးသင့္တယ္လို့ ဆုိေနပါတယ္။ ဒီကိစၥကေတာ့ တ႐ုတ္အတြက္ ျပဿနာ႐ွိပံုရပါတယ္။ အေၾကာင္းကေတာ့ တ႐ုတ္အစိုးရ  ကိုယ္တုိင္က တိဘက္နဲ့ ၀ီဂါ တုိင္းရင္းသားေတြရဲ့ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ တုိက္ပြဲေတြကို ဖိနွိပ္ထားတာေၾကာင့္ပါ။ ဒါေပမယ့္ နုိင္ငံေရးမွာ ပံုေသကားခ်ပ္ တြက္ဖို့ ခက္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စာနာစိတ္ကင္းတဲ့ ျမန္မာအစိုးရကို ပုန္ကန္ေနတဲ့ တုိင္းရင္းသားေတြကို တ႐ုတ္အစိုးရက ေထာက္ခံပံ့ပိုးသြားမယ္ဆုိရင္လည္း  အလြန္အကြ်ံ အံ့ဩေထ့ေငါ့ခ်င္စရာ ျဖစ္မလာနုိင္ပါဘူး။ (နိုင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒ မဂၢဇင္း- Foreign Policy တြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ Has China Lost Myanmar? ေဆာင္းပါးကို ဘာသာျပန္ပါသည္၊ ေဆာင္းပါး႐ွင္ Yun Sun  သည္ Brookings Institution ၏ အဖြဲ့၀င္ျဖစ္ျပီး၊ International Crisis Group တြင္ တ႐ုတ္ေရးရာ သံုးသပ္သူအျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းဖူးပါသည္။)