နုိင္ငံရပ္ျခား အပန္းေျဖခရီးထြက္မယ္ဆုိရင္ အာဖဂန္နစၥတန္ကို ေယာင္လို့ေတာင္ စိတ္ကူးၾကမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အာဖဂန္နစၥတန္နိုင္ငံက ေ႐ွးေဟာင္းအေမြအနွစ္ေတြ႐ွိတဲ့ ဟာရတ္ဆုိတဲ့ ျပည္နယ္ထဲကိုေတာ့ ကမၻာလွည့္ခရီးသြားေတြ တဖြဲဖြဲသြားေနၾကပါတယ္။ မနွစ္တုန္းက အဲဒီျပည္နယ္ထဲကိုသြားတဲ့ ကမၻာလွည့္ခရီးသြားအေရအတြက္က ၆၀ ရာခုိင္နႈန္းေလာက္ တုိးသြားပါတယ္။ ဟာရတ္ျပည္နယ္ထဲ ေရာက္ေနတဲ့ အသက္ ၄၀ အ႐ြယ္ အီတာလ်ံလူမ်ဳိး ေ႐ွးေဟာင္း သုေတသီ အဲလ္စ္ရစ္စီက "ေ႐ွးေဟာင္းသုေတသနလုပ္ငန္း အေတြ့အၾကံုနွစ္ေပါင္း ၂၀ ေလာက္အတြင္းမွာ ဒီမွာေတြ့ရတဲ့ သမုိင္း၀င္ နန္းေတာ္မ်ဳိးေတာ့ တခါမွ မေတြ့ခဲ့ဖူးဘူး" လုိ့ ေျပာပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ နွစ္ေပါင္း ၉၀၀ က တည္ေဆာက္ထားတဲ့ အာ့ခ္ဒီ ယာ႐ုိဒင္ နန္းေတာ္ၾကီးကို တံတုိင္းေတြနဲ့ ကာရံထားပါတယ္။ တေခတ္တခါတုန္းကေတာ့ တုိင္းျပည္ရဲ့စစ္ဌာနခ်ဳပ္နဲ့ အစၥလာမ္ဘာသာတရားရဲ့ဗဟုိခ်က္ ျဖစ္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ကမၻာလွည့္ခရီးသြား အင္တာနက္စာမ်က္နွာေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာေတာ့ အာဖဂန္နစၥတန္ကို အလြန္အနၱရာယ္မ်ားတဲ့ ေနရာလို့ ေဖာ္ျပၾကေနၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့့္ ေ႐ွးေဟာင္းနန္းေတာ္နဲ့ ျမင့္ျမင့္သြန္းသြန္း ေမွ်ာ္စင္္ေတြကို ၾကည့္ဖို့ ကမၻာလွည့္ခရီးသြားေတြ လာေနၾကပါတယ္။ အခက္အခဲတခ်ဳိ့အေၾကာင္းကို အီတာလ်ံလူမ်ဳိး ေ႐ွးေဟာင္းသုေတသီ အဲလ္စ္ရစ္စီက "ဥပမာ ပို့ေဆာင္ဆက္သြယ္ေရးနဲ့ ဟုိတယ္က ေလွွ်ာ့ေဈးလို ကိစၥမ်ဳိးေတြပါ။ က်ေနာ္နဲ့ က်ေနာ့္ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြအတြက္ ဘာတခုမွ အာမခံလုပ္လို့ မရပါဘူး" လို့ ေျပာပါတယ္။ ၁၉၇၀ ျပည္လြန္နွစ္ေတြတုန္းကေတာ့ အာဖဂနစၥတန္ဟာ ကမၻာလွည့္ခရီးသြားလုပ္ငန္းနဲ့ အတုိင္းအတာတခုအထိ ေအာင္ျမင္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ နွစ္စဥ္ ကမၻာလွည့္ခရီသြား ၁ သိန္း ၂ ေသာင္းေလာက္ ပံုမွန္သြားၾကျပီး ေဒၚလာ သန္းခ်ီျပီး ၀င္ေငြရခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ပိုင္းမွာ ျပည္တြင္းစစ္ေၾကာင့္ လံုျခံုေရးအေျခအေနေတြ တင္းက်ပ္သြားျပီး ကမၻာလွည့္ခရီးသြား လုပ္ငန္းလည္း တန့္သြားပါတယ္။ ဟာရတ္ျမို့ကေတာ့ ေ႐ွ့ေဟာင္းျမို့တျမို့ျဖစ္ျပီး၊ ပဋိပကၡေတြထဲမွာပဲ တည္တံ့ေနခဲ့ပါတယ္။ တာလီဘန္ေတြကို ျပန္လည္တုိက္ခိုက္မႈနဲ့ စစ္ပြဲေတြေၾကာင့္ သမုိင္း၀င္ ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ားလည္း ပ်က္စီးသြားပါတယ္။ အခုေတာ့ နိုင္ငံတကာ ရန္ပံုေငြေတြနဲ့ တခ်ဳိ့သမုိင္း၀င္ေနရာေတြကို ျပန္လည္မြမ္းမံ တည္ေဆာက္ေနပါတယ္။ တခ်ဳိ့သမုိင္း၀င္ေနရာေတြကို ယူနက္စကိုရဲ့ ကမၻာ့အေမြအနွစ္ စာရင္းထဲကို မၾကာခင္ ထည့္သြင္းဖို့ ႐ွိေနပါတယ္။ ေဒသယဥ္ေက်းမႈရံုးက အၾကီးအကဲ အာမက္ အစန္ ဆ၀ါယာ ကေတာ့ ကမၻာလွည့္ခရီးသြားေတြကို လက္ခံဖို့ အဆင္သင့္ျဖစ္ေနျပီိလို့ ဆုိပါတယ္။ "အာ့ခ္ဒီ ယာ႐ုိဒင္ နန္းေတာ္ၾကီးကို ျပန္ျပီးေတာ့ မြမ္းမံထားတယ္၊ ကမၻာလွည့္ခရီးသြား ေတြလည္း လာေနၾကပါတယ္။ ဟိုတယ္ေတြ၊ အငွားကားေတြ၊ ဧည့္လမ္းညြွႊန္ေတြနဲ့ တျခား လုိအပ္တာေတြကို ျပင္ဆင္ထားပါတယ္။” ခရီးသည္ေတြ အမ်ားစုကေတာ့ အေမရိကန္၊ တာဂ်စ္ကစၥတန္၊ ဥေရာပနဲ့ ဟိန္ဒူစတန္ စတဲ့ နုိင္ငံေတြကလို့လည္း အာမက္ အစန္ ဆ၀ါယာ က ေျပာပါတယ္။ ျမို့ကို သြားလည္တဲ့အခါမွာ တုိးရစ္ေတြဟာ လက္မႈပစၥည္းေတြ ေရာင္းတဲ့ ေ႐ွးေဟာင္းေဈးကို သြားၾကပါတယ္။ ဘယက္ေတြကေန ဓားေတြအထိ ေဈးမွာ ၀ယ္လို့ ရပါတယ္။ ကမၻာလွည့္ခရီးသြားေတြဟာ အာဖဂနစၥတန္ရဲ့ ရိုးရာ အ၀တ္အစားေတြ၊ လက္လုပ္အိတ္ေတြနဲ့ လက္၀တ္ရတနာေတြကို သေဘာက်ၾကတယ္လို့ ေဈးသည္ေတြက ေျပာၾကပါတယ္။ အ၀တ္အထည္နဲ့ အိတ္ေတြကိုေရာင္းတဲ့ အသက္ ၅၅ နွစ္အ႐ြယ္ ဟာဂ်ီ မိုဟာမက္ အုိမာက "အေရာင္းအ၀ယ္က ေကာင္းေနတယ္။ ေပ်ာ္စရာၾကီး" လို့ ေျပာပါတယ္။ “နိုင္ငံျခားသားေတြက ဆုိင္ကိုလာရင္ သူတို့အတြက္ ထူးထူးဆန္းဆန္းေတြကို ၀ယ္တယ္။ တုိးရစ္ေတြ ဒီအတုိင္း ဆက္တုိးေနရင္ေတာ့ လက္မႈလုပ္ငန္းလည္း တုိးတက္လာမွာေပါ့” လို့လည္း ဆုိပါတယ္။ ေဈးထဲမွာ အာဖဂန္ေပါင္မုန့္နဲ့ အသီးအ႐ြက္ေတြေရာထားတဲ့ ဘူလာနီ ေရာင္းတဲ့ အသက္ ၁၈ နွစ္အ႐ြယ္ မုိဟာမက္ ဇာကီက “အရင္တုန္းက ဘာအလုပ္မွ မ႐ွိဘူး။ နိုင္ငံျခားသားေတြကို ေတြ့ေတာ့မွ နန္းေတာ္နားမွာ ဘူလာနီ လုပ္ေရာင္းဖုိ့ စိတ္ကူးရသြားတာ။    တေန့မွာ အပြဲ ၁၀၀ ေလာက္ ေရာင္းေနရတာဆုိေတာ့ အလုပ္ျဖစ္ပါတယ္" လို့ ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လံုျခံုေရးအေျခအေနေတြကေတာ့ စိုးရိမ္ေနရတုန္းပါပဲ။ တခ်ဳိ့ေနရာေတြမွာ လံုျခံုေရး တင္းက်ပ္ထားတုန္းပါပဲ။ လမ္းေဘးဗံုးေတြက ဆက္တုိက္ေပါက္ေနတုန္းပါပဲ။ ျပန္ေပးမႈေတြနဲဲ့ အေသခံ ဗံုးခြဲတာေတြကလည္း ဆက္ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဟာရတ္ ျပည္နယ္အစိုးရအဖြဲ့ရဲ့ ေျပာခြင့္ရသူ  မုိဟာယူဒင္ နုိရီက "လံုျခံုးေရးကိစၥက အေရးၾကီးတယ္။ အခုေတာ့ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ခရီးသြားလုပ္ငန္းနဲ့ ပူးေပါင္းျပီးေတာ့ ကမၻာလွည့္ခရီးသြားေတြ သြားတတ္တဲ့ ေနရာေတြမွာ ရဲလံုျခံုေရးေတြ ခ်ေပးထားပါတယ္" လို့ ေျပာပါတယ္။ ဒီလို အေျခအေတြမွာပဲ အသက္ ၃၇ နွစ္အ႐ြယ္ အေမရိကန္အမ်ဳိးသမီး မိုနီကာ လင္းဒါ ကေတာ့  အာဖဂန္နစၥတန္မွာ ေပ်ာ္ေနပါတယ္။ “ဒါက ပထမဆံုး ခရီးပဲ၊ သိပ္လွတဲ့ တုိင္းျပည္ပါ။ ဘာမွ ျပဿနာမ႐ွိပါဘူး။ အားလံုးေကာင္းတယ္။ လံုျခံုပါတယ္။" (Ghayor Waziri  ေရးသည့္ More International Tourists Visit Afghanistan’s Herat Province ေဆာင္းပါးကို ဘာသာျပန္ပါသည္။)