ျမန္မာျပည္အေပၚ နိုင္ငံတကာရဲ့ ဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆုိ့မႈေတြ အခုေတာ့ ႐ုပ္သိမ္းသြားပါျပီ။ အေနာက္တုိင္းသား လုပ္ငန္း႐ွင္ေတြလည္း ျမန္မာျပည္ဆုိတဲ့ စီးပြားေရးနယ္ေျမသစ္ထဲကို တဖြဲဖြဲနဲ့ သြားေနၾကပါတယ္။ နိုင္ငံေရးမွာ မယံုနိုင္စရာ အေျပာင္းအလဲေတြက တုိင္းျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တဲ့ စစ္တပ္ထဲကေန ေပၚထြက္လာခဲ့ တာပါ။ ျပုျပင္ေျပာင္းလဲေရးသမားေတြထဲမွာ အေရးပါတဲ့ လူတေယာက္ကေတာ့ ဦးသိန္းစိန္ပါ။ ျမန္မာျပည္ရဲ့ ဂိုဘာ့ေဂ်ာ့ဗ္လို့လည္း ေခၚၾကပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္ ႐ု႐ွားရဲ့ ဒီမုိကေရစီခရီးက ဒယိမ္းဒယိုင္ ေနာက္ျပန္လွည့္ေနေပမယ့္ ျမန္မာျပည္ကေတာ့ ႐ု႐ွားနဲ့ မတူတဲ့ လမ္းေၾကာင္းေပၚမွာ အေျပာင္းအလဲအတြက္ ေ႐ွ့ကို ခ်ီတက္ေနပါတယ္။ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္လက္ထက္မွာ စစ္အစိုးရလက္ထက္တုန္းက မညွာမတာ နွိပ္ကြပ္ထားခဲ့တဲ့ လူထုေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အပါအ၀င္၊ အတုိက္အခံေတြနဲ့ ေစ့စပ္ေရးေတြ လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ စက္တင္ဘာလတုန္းက အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု နယူးေယာ့ခ္က ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံ မိန့္ခြန္းမွာ ဦးသိန္းစိန္က တခ်ိန္က သူကိုယ္တုိင္ အဖြဲ့၀င္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အာဏာ႐ွင္စနစ္ရဲ့ အမူအက်င့္ေတြအေၾကာင္း ၀န္ခံခဲ့သလုိ၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုလည္း ဂုဏ္ျပုစကားေျပာခဲ့ပါတယ္။ "ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ့ ဒီမုိကေရစီအေရးၾကိုးပမ္းမႈေတြကို အသိအမွတ္ျပုတဲ့အေနနဲ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ ဂုဏ္ျပုခံေနရတာကို ၀မ္းေျမာက္" တဲ့ အေၾကာင္း ေျပာခဲ့ပါတယ္။ တကယ္တမ္းက်ေတာ့ ဗိုလ္မႉးသိန္းစိန္ ဘ၀မွာကတည္းက သူ့စ႐ုိက္ကုိ အရိပ္အျမြက္ျပတဲ့ အျဖစ္အပ်က္႐ွိခဲ့ပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို လူသိထင္႐ွားေစခဲ့တဲ့ ၁၉၈၈ ဒီမုိကေရစီေထာက္ခံတဲ့ လူထုအံုၾကြမႈေတြကို ရက္သတၱပတ္ေတြအတြင္းမွာပဲ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြက နွိမ္နင္းခဲ့ပါတယ္။ ေက်ာင္းသားေတြ၊ သံဃာေတြ ပါ၀င္တဲ့ ဆနၵျပသမား ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာဟာ အိမ္နီးခ်င္းနိုင္ငံေတြကုိ ထြက္ေျပးခဲ့ရပါတယ္။ တျခား တုိင္းမႉးေတြက ဒီမုိကေရစီအေရး တက္ၾကြလႈပ္႐ွားသူေတြကို ေထာင္သြင္း အက်ဥ္းခ်ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ဗိုလ္မႉး သိန္းစိန္က တခ်ဳိ့ကို တိတ္တဆိတ္ ျပန္လြွႊတ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ "သမၼတၾကီးက လူ႐ုိး၊ လူေကာင္း" လို့ ေရတပ္ဦးစီးခ်ဳပ္ေဟာင္းနဲ့ အခု လက္႐ွိ သမၼတရံုးမွာ ျပုျပင္ေျပာင္းလဲေရးသမားတေယာက္ျဖစ္တဲ့ ဦးစိုးသိမ္းက ဆုိပါတယ္။ "သမၼတ ၾကီးက တုိင္းျပုျပည္ျပုပုဂိၢုလ္ဗ်၊ နိုင္ငံေရးသမားမဟုတ္ဘူး" လို့လည္း ဦးစိုးသိမ္းက ဆုိပါတယ္။ တခ်ိန္တုန္းက အ႐ွိန္အ၀ါၾကီးတဲ့ စစ္အစိုးရဟာ ၂၀၀၈  ဆုိင္ကလုန္းေၾကာင့္ တုိင္းျပည္ကို ေခ်မြွႊဖ်က္ဆီးသြားတဲ့ အခ်ိန္မွာ ျပုျပင္ေျပာင္းလဲဖို့ တာစူလာခဲ့ပါတယ္။ ကယ္ဆယ္ထူေထာင္ေရး လုပ္ငန္းေတြမွာ အစိုးရရဲ့ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကို ေ၀ဖန္သူေတြကို နွစ္႐ွည္ ေထာင္ဒဏ္ေတြ ခ်မွတ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးေတြက အစိုးရအေျပာင္းအလဲကို ေ႐ွာင္ဖုိ့ အေမရိကန္ ေဒၚလာ သန္းေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ အကုန္အက်ခံ တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ ဗုန္းခုိက်င္းနဲ့ တူတ့ဲ ေနျပည္ေတာ္မွာ ေနပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေျခအေနေတြ စတင္ေျပာင္းလဲေနျပီဆုိတာကို စစ္အစိုးရကိုယ္တုိင္လည္း နားလည္လာၾကပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက စစ္အစိုးရအဖြဲဲ့ အၾကီးအကဲ ဗို္လ္ခ်ဳပ္မႉးၾကီး သန္းေ႐ြွႊရဲ့ အသက္က အခုဆုိရင္ ၈၀ ေက်ာ္ထဲကို ေရာက္ေနပါျပီ။ သူ့ေနရာကို ဘယ္သူ ဆက္ခံမလဲ ဆုိတဲ့ ကိစၥကို စိုးရိမ္ခဲ့တယ္ဆုိတာ ေသခ်ာပါတယ္ဒ။ အရင္စစ္အစိုးရအဖြဲ့ထဲက  ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ပင္စင္ေတြေပးျပီး တာ၀န္ကေန  ရပ္စဲခဲ့ပါတယ္။ "တပ္ခ်ဳပ္ၾကီးက အိမ္ခ်ဳပ္ဘ၀နဲ့ ေသရမယ့္ အျဖစ္မ်ဳိးကို မလုိလားခဲ့ဘူး" လို့ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ရဲ့ လက္ေထာက္တေယာက္က ေျပာပါတယ္။ "ဦးသိန္းစိန္ကိုေတာ့ သူက ယံုၾကည္တယ္။ သူ့ကို အိေျနၵရရ ျမင္ကြင္းကေန ေပ်ာက္သြားေအာင္ ကတိအတုိင္း လုပ္ေပးမယ္ဆုုိတာကို သူ စိတ္ခ်တယ္" လို့ ဆုိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဦးသိန္းစိန္ကေတာ့ သူနဲ့ သူ့ဆရာနဲ့ ပံုမွန္ စကားမေျပာျဖစ္ဘူးလို့ ဆုိပါတယ္။ အခုအခ်ိန္အထိ ရာထူးသက္တမ္းအတြင္းမွာ ခ်ီးက်ဴးေထာပနာ ျပုေနၾကေပမယ့္ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္နဲ့ သူ့အစိုးရအဖြဲ့အတြက္ အက်ပ္အတည္းသစ္ေတြက ႐ွိေနပါတယ္။ ဒီအေျပာင္းအလဲမွာ ဦးသိန္းစိန္ဆုိတဲ့ ပုဂိၢုလ္က မ႐ွိမျဖစ္ ဆုိရင္ နွလံုးခုန္စက္ ထည့္ထားရတဲ့  သူ့ရဲက်န္းမာေရးကလည္း စိတ္မခ်ရတဲ့ အေနအထားမ်ဳိးပါ။” အေျပာင္းအလဲကာလ ေခါင္းေဆာင္တေယာက္အေနနဲ့ သတ္မွတ္ခံရတဲ့  ဦးသိန္းစိန္ဟာ သူ့ကိုယ္ထဲက အေျပာင္းအလဲေတြ (အနိစၥတရား) ေတြကိုိေတာ့ လြန္ဆန္နိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါက အနၱရာယ္တရပ္ပါ။ ျမန္မာျပည္ကို နိုင္ငံတကာရဲ့ အစစ္အမွန္ေထာက္ခံလာဖို့ဆုိရင္ ခြ်တ္ျခံုက်ေနတဲ့ စီးပြားေရးျပဿနာကို ကိုင္တြယ္ဖို့ လိုသလို၊ ဥပေဒသစ္ေတြက ေပးထားတဲ့ ကတိက၀တ္ေတြအတုိင္း ထင္သေလာက္ လက္ေတြ့ျဖစ္မလာေသးတဲ့ ျပဿနာကိုလည္း ေျဖ႐ွင္းဖို့လိုပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ရဲ့ နုိင္ငံျခားတုိက္႐ုိက္ရင္းနွီးျမႈပ္နွံမႈကို ၾကည့္ရင္ ၂၀၁၂ ပထမ ၉ လအတြင္းမွာ ၀င္ေရာက္လာတဲ့ ပမာဏဟာ ၂၀၁၁ က အေျခအေနနဲ့ နႈိင္းယွဥ္ရင္ က်ဆင္းေနတာကို ေတြ့နုိင္ပါတယ္။ အစိုးရနဲ့ နီးစပ္တဲ့ ခ႐ုိနီေတြဟာ တုိင္းျပည္ရဲ့ သဘာ၀ သံယံဇာတေတြကို ၀ါးမ်ဳိေနၾကပါတယ္။ ေျမေတြကို သိမ္း၊ မ်က္နွာသာေပးခံထားရတဲ့ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြကိုလည္း သိမ္းပိုက္ထားၾကပါတယ္။ တုိင္းျပည္ထဲမွာ အဂတိလုိက္စားမႈေတြကလည္း ကပ္ေရာဂါတခုလို ပ်ံ့နွံ့ေနပါတယ္။ နို၀င္ဘာလတုန္းကပဲ တ႐ုတ္လက္နက္ကုမၸဏီတခုနဲ့ နြယ္ေနတဲ့ လက္ပန္းေတာင္းေတာင္ ေၾကးနီစီမံကိန္းကို သံဃာေတာ္ေတြ ဦးေဆာင္ျပီး ဆနၵျပၾကတဲ့အခါ သူတို့ရဲ့ မူလဗီဇ လူမိုက္႐ုပ္ေတြ ဘြားကနဲ့ ျပန္ေပၚလာပါတယ္။ စစ္အစိုးရလက္ထက္တုန္းကလုိ အၾကမ္းဖက္နည္းေတြကိုပဲ သံုးျပီး ေၾကနီ သပိတ္ကို နွိမ္နင္းခဲ့ပါတယ္။ အေရးအၾကီးဆံုးလို့ ဆုိနိုင္တဲ့ စိန္ေခၚမႈတရပ္ကေတာ့ တအံုေနြးေနြး ႐ွိေနတဲ့ တုိင္းရင္းသားအေရးပါ။ တုိင္းရင္းသားအခ်င္းခ်င္း မယံုၾကည္မႈေတြ၊ ဆယ္စုနွစ္ေတြ ခ်ီျပီး သက္တမ္း႐ွည္ေနတဲ့ တုိက္ပြဲေတြေၾကာင့္ ဒုကၡသည္နဲ့ နိုင္ငံမဲ့ အေရအတြက္ တသန္းနဲ့ အထက္မွာ ႐ွိေနပါတယ္။ အဓိက ပဋိပကၡေဒသတခုကေတာ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ရခုိင္ေတြနဲ့ ႐ုိဟင္ဂ်ာလို့ ေခၚၾကတဲ့ မြတ္စလင္ဘာသာ၀င္ေတြ ေနထုိင္တဲ့ ျမန္မာျပည္ အေနာက္ပိုင္း ရခုိင္ျပည္နယ္ပါပဲ။ ဇြန္လကစလုိ့ ရခုိင္နဲ့ မြတ္စလင္ဘာသာ၀င္ ေဒသခံေတြအၾကား ပဋိပကၡေၾကာင့္ ျပည္နယ္တခုလံုးမွာ အနည္းဆံုး လူ ၁၀၀ ေလာက္ ေသဆံုးသြားျပီး ေသာင္းနဲ့ ခ်ီျပီး အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ အာဏာရလာတဲ့အခ်ိန္ကစလို့ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္အတြက္ တုိက္ပြဲ၀င္ေနတဲ့ အဓိက တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ့ ၁၀ ဖြဲ့နဲ့ အပစ္ခတ္ရပ္စဲေရး လက္မွတ္ထုိးထားပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ ကခ်င္လြတ္လပ္ေရးတပ္ဖြဲ့ (ေကအုိင္ေအ) တဖြဲ့တည္းနဲ့ တုိက္ပြဲေတြ ဆက္ျဖစ္ေနပါတယ္။ တ႐ုတ္ျပည္နဲ့ နယ္စပ္ ကခ်င္ေဒသမွာ ၂၀၁၁ ဇြန္လက စခဲ့တဲ့ တုိက္ပြဲေတြေၾကာင့္ လူ ရာနဲ့ခ်ီျပီး ေသဆံုးခဲ့ျပီး ျဖစ္သလို၊ ၁ သိန္း၀န္းက်င္ေလာက္ အိမ္ေျခမဲ့ ဒုကၡသည္ဘ၀ေရာက္ေနရပါတယ္။ ဒုကၡသည္ေတြဟာ နုိင္ငံတကာ အကူအညီေတြလည္း မရၾကပါဘူး။ ဒီရက္ပိုင္းေတြ အတြင္းမွာပဲ အစိုးရ စစ္တပ္ဘက္က ကခ်င္တပ္ေတြကို ေလေၾကာင္းကေန သဲၾကီးမဲၾကီး ထိုးစစ္ဆင္ေနပါတယ္။ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ကေတာ့ တုိင္းရင္းသားအေရးကို ေျဖ႐ွင္းဖို့ဆုိရင္ ေနာက္ထပ္ ျပုျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ လုပ္ဖို့ လိုအပ္တယ္လို့ ေျပာပါတယ္။ “ဒီမိုကေရစီ အျပည့္အ၀႐ွိတဲ့ အစိုးရမ်ဳိးကပဲ ျငိမ္းခ်မ္းေရးကို ေရ႐ွည္တည့္တံ့ေအာင္ ထိန္းထားနိုင္လိမ့္္မယ္" လို့ ေျပာပါတယ္။ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးစုငယ္ေတြက သဘာ၀သယံဇာတေတြ ၾကြယ္၀တဲ့ ေဒသေတြမွာ ေနထုိင္ၾကပါတယ္။ သူတို့အေပၚ ေခါင္းပံုျဖတ္ အျမတ္ထုတ္တယ္လို့ မခံစားရဖို့ လုိအပ္ပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္မွာ တုိင္းရင္းသားေတြနဲ့ အာဏာခြဲေ၀ေရးကိစၥကို ေဆာင္႐ြက္ေနသူကေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္း ဦးေအာင္မင္းပါ။ "သမၼတၾကီးမွာ လုပ္ခ်င္တာေတြ အမ်ားၾကီးပဲ။ ပဋိပကၡကို ေျဖ႐ွင္းတဲ့ ေနရာမွာ စစ္တပ္က ေနာက္ဆံုးအပိုင္းက်မွ ပါရမယ္ဆုိတာကို သမၼတၾကီး သိပါတယ္"  လို့ ဦးေအာင္မင္းက ေျပာပါတယ္။ အစိုးရ စစ္တပ္က ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ အေျမာက္ေတြနဲ့ တုိက္ခုိက္္ေနတာေၾကာင့္ တုိင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ အုပ္စုေတြနဲ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရးယူဖုိ့ ၾကိုးစားေနတဲ့ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္အတြက္ ဒုကၡေတြ့ေနရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ရိုဟင္ဂ်ာေတြနဲ့ ပတ္သက္လို့ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ရဲ့ သေဘာထားကေတာ့ တမ်ဳိးပါ။ ရိုဟင္ဂ်ာေတြဟာ တရားမ၀င္ေျပာင္းေ႐ြွႊ့လာသူ ဘဂၤါလီေတြ ျဖစ္တာေၾကာင့္ သူတို့ကို ဘဂၤလားေဒ့႐ွ္ကို ျပန္ပို့ဖို့ အရင္တုန္းက သေဘာထားေပးခဲ့ဖူးပါတယ္။ TIME က အင္တာဗ်ဴးေနတဲ့ တခ်ိန္လံုးမွာ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္အတြက္ စိတ္အခန့္မသင့္ျဖစ္သြားေစတဲ့ အခ်ိန္ တခ်ိန္ပဲ ႐ွိပါတယ္။ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ နဲ့ပတ္သက္လို့ ေမးတဲ့ အခ်ိန္ပါ။ ရိုဟင္ဂ်ာေတြရဲ့ ကံၾကမၼာနဲ့ ပတ္သက္လို့ ေမးတ့ဲအခါ (ေမးခြန္းကို မေျဖဘဲ) "ေနာက္ေမးခြန္းတခုေမးပါ" လို့ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္က တံု့ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ (TIME  သတင္းေထာက္ Hannah Beech ေရးသည့္ The Regime’s Inner Reformist: Can Thein Sein Change Burma? ေဆာင္းပါးကို ဘာသာျပန္ပါသည္)