ျပည္ေထာင္စုစနစ္ အမ်ဳိးသားကုိယ္ပိုင္လကၡဏာ (National Identity) နဲ့ပတ္သက္လာရင္ ျမန္မာျပည္ဟာ ၁၉၇၄ မွာ စခဲ့တဲ့ တတိယလိႈင္းနဲ့အတူ အသြင္ကူးေျပာင္းသြားတဲ့ နုိင္ငံေတြထဲမွာေတာ့ အနက္႐ႈိင္းဆံုး ကြဲျပားျခားနားတဲ့ နုိင္ငံတနိုင္ငံလို့ ဆုိရမွာပါ။ ျမန္မာ့ျပည္ လူဦးေရ ၅၄ သန္းထဲမွာ သံုးပံုတပံုေလာက္အထိဟာ ဗမာ မဟုတ္တဲ့ တျခား တုိင္းရင္းသားေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဘာသာစကားနဲ့ လူမ်ဳိးစုကုိယ္ပိုင္လကၡဏာ (Ethnic Identity) ေတြမွာလည္း ကြဲျပားျခားနားပါတယ္။ လူမ်ဳိးစု ၁၀၀ ေက်ာ္ထဲမွာ ႐ွမ္း၊ ကရင္၊ ကရင္နီ၊ ခ်င္း၊ ကခ်င္၊ မြန္နဲ့ ရခုိင္ စတဲ့ တုိင္းရင္းသားေတြ ပါ၀င္ျပီး အဓိက အားျဖင့္ ျမန္မာျပည္ရဲ့အစြန္အဖ်ားေဒသေတြမွာ ေနထုိင္ၾကပါတယ္။ တုိင္းရင္းသားေတြေနတဲ့ အဲဒီ နယ္စပ္ေဒသေတြမွာ ကြ်န္းသစ္၊ ေက်ာက္မ်က္ေတြလို သဘာ၀သယံဇာတေတြ ၾကြယ္၀ၾကပါတယ္။ လြတ္လပ္ေရးရတဲ့ ၁၉၄၈ ခုနွစ္ကစလို့ အၾကမ္းဖက္ပဋိပကၡေတြျဖစ္ခဲ့တဲ့ သမုိင္းေၾကာင္း ႐ွိခဲ့သလို တခ်ဳိ့ေဒသေတြမွာ အခုအခ်ိန္အထိလည္း ပဋိပကၡေတြက က်ယ္က်ယ္ျပန့္ျပန့္ ဆက္႐ွိေနတုန္းပါပဲ။ စစ္အစိုးရကလည္း လူမ်ဳိးစုတုိင္းရင္းသားေတြကို အနိုင္ယူျပီး သူတို့ ေဒသက သဘာ၀ သယံဇာတေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို့ ဆယ္စုနွစ္ေတြ ခ်ီျပီး ၾကိုးစားလာခဲ့ပါတယ္။ [caption id="attachment_33461" align="alignleft" width="300" caption="Larry Diamond"][/caption] ၂၀၀၈ ဖြဲ့စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမွာ ဗဟိုက အာဏာေတြကို ခြဲေ၀ေပးမယ့္ အသြင္သဏၭာန္မ်ဳိး ႐ွိေနေပမယ့္ တျပည္ေထာင္စနစ္ပံုစံမ်ဳိး ထိန္းခ်ဳပ္မႈေတြကေတာ့ ျမင့္ျမင့္မားမား႐ွိေနတုန္းပါပဲ။ တုိင္းရင္းသားေတြကေတာ့ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုမ်ဳိးကို လိုလားေနပါတယ္။  ဒါေၾကာင့္ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈ အလြန္အကြ်ံျဖစ္ေနတဲ့ အစိုးရပံုစံမ်ဳိးကေန လမ္းခြဲလုိက္မွပဲ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ့ စစ္မွန္တဲ့ ေပါင္းစည္းမႈအတြက္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္႐ွိနိုင္ပါလိမ့္မယ္။  ၂၀၁၀ တုန္းက ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေျပာခဲ့သလိုမ်ဳိး ဒုတိယပင္လံုသေဘာတူညီခ်က္တခု  ျမန္မာျပည္အတြက္ လိုအပ္ေနပါတယ္။ ၁၉၄၇ ခုနွစ္တုန္းက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းနဲ့ ႐ွမ္း၊ ခ်င္းနဲ့ ကခ်င္ ေခါင္းေဆာင္ေတြ လက္မွတ္ထိုးခဲ့တဲ့ ပင္လံုသေဘာတူညီခ်က္မွာ နယ္စပ္ေဒသေန လူနည္းစုအုပ္စုေတြအတြက္ ကုိယ့္ေဒသကို အျပည့္အ၀ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ဆုိတဲ့ ျပည္ေထာင္စု အေျခခံမူေတြ ခ်မွတ္ခဲ့ပါတယ္။ လြတ္လပ္ေရးရျပီး ၁၀ နွစ္ၾကာတဲ့အခါ ခြဲထြက္ခ်င္ရင္ ခြဲထြက္ခြင့္ေတာင္ ေပးထားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ပင္လံုသေဘာတူညီခ်က္မွာ တုိင္းရင္းသားအုပ္စုေတြရဲ့ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္၊ အခြင့္အေရးေတြနဲ့့ပတ္သက္လို့ အေသးစိတ္ျပ႒ာန္းထားခဲ့တာ မ႐ွိခဲ့ပါဘူး။ ဒီလုိနဲ့ ၁၉၅၀ ျပည့္လြန္နွစ္ေတြမွာ ခြဲထြက္ေရးေတြ အားေကာင္းခဲ့ျပီး၊ စစ္တပ္အတြက္ အာဏာလြွႊဲေျပာင္းယူဖို့ အဓိက အေၾကာင္းျပခ်က္ တရပ္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ယေန့ ကာလမွာလည္း အခ်ိန္တန္ၾကာ ေျဖ႐ွင္းမရခဲ့တဲ့  "ဘယ္ပံုစံနဲ့ ျပည္ေထာင္စုမ်ဳိး တည္ေဆာက္မလဲဆုိတဲ့ ျပဿနာ" (structural problem) ကို အေျဖမ႐ွာနိုင္ရင္ ျမန္မာျပည္ရဲ့ အသြင္ကူးေျပာင္းေရး ေအာင္ျမင္ဖို့ဆုိတာ စိတ္ကူးၾကည့္ဖို့ ခဲယဥ္းပါတယ္။ ျမန္မာျပည္လိုမ်ဳိး တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးေပါင္းစံု႐ွိေနတဲ့ နုိင္ငံကို ျငိမ္းျငိမ္းခ်မ္းခ်မ္းနဲ့ ဒီမုိကေရစီက်တဲ့ ယဥ္ေက်းမႈ၊ သမုိင္းနဲ့ ဘာသာစကားေတြ တူညီတဲ့ အမ်ဳိးသားနိုင္ငံေတာ္ (Nation-State)  ျဖစ္လာဖို့က အခ်ိန္ယူရပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီအစား အိနၵိယနုိင္ငံလိုမ်ဳိး တုိင္းရင္းသား လူမ်ဳိးေပါင္းစံုနဲ့ ဖြဲ့စည္းထားတဲ့ (State-Nation) မ်ဳိးက ပိုျပီးေကာင္းပါလိမ့္မယ္။ State-Nation လို့ ဆုိလုိက္ရင္ ဗဟိုအစိုးရနဲ့ လူမ်ားစုတုိင္းရင္းသားအုပ္စုက နိုင္ငံနယ္နိမိတ္ အတြင္းမွာ ေနထုိင္တဲ့ တျခားတုိင္းရင္းသားအုပ္စုငယ္ေတြအေပၚမွာ သူတို့ စိတ္တုိင္းက် ဘာသာစကားတခု၊ ယဥ္ေက်းမႈတခုတည္းကို သြတ္သြင္းလို့ မျဖစ္နို္င္ဘူးဆိုတာကို နားလည္ထားရပါတယ္။ အဲဒီအစား  တန္းတူရည္တူ အခြင့္အေရးေပးတဲ့ ဖက္ဒရယ္စနစ္ (Asymetrical Federalism) ဒါမွမဟုတ္ ဗဟိုအာဏာကို လူနည္းစုတိုင္းရင္းသားေတြကို သိသိသာသာ ခြဲေ၀ေပးတဲ့ စနစ္မ်ဳိးနဲ့ အေသြးအေရာင္မ်ဳိးစံု၊ ကိုင္းကြ်န္းမီွ ကြ်န္းကုိင္းမွီ ျပည္ေထာင္စုမ်ဳိးကို ျဖစ္လာေအာင္ အားေပးရပါတယ္။ တုိင္းရင္းသားအုပ္စုတုိင္းရဲ့ဘာသာစကားနဲ့ ယဥ္ေက်းမႈကို အသိအမွတ္ျပုတဲ့ တခ်ိန္တည္းမွာ မတူကြဲျပားတဲ့ တုိင္းရင္းသားအုပ္စုေတြဟာ ျပည္ေထာင္စုၾကီးရဲ့ အဖြဲ့၀င္အျဖစ္ ဆက္႐ွိေနမယ္ဆုိတဲ့ သနၷိ႒ာန္ကိုလည္း ေစာင့္ထိန္းၾကရပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ကို အိနၵိယလို State-Nation နုိင္ငံတနိုင္ငံအျဖစ္ တည္ေဆာက္ဖို့ဆုိရင္ အိနၵိယနိုင္ငံမွာလိုပဲ ႐ွင္သန္အားေကာင္းတဲ့ ဒီမုိကေရစီစနစ္တရပ္လည္း လိုအပ္ပါတယ္။ ေစာေစာကလို တန္းတူရည္တူ အခြင့္အေရးေပးတဲ့ ဖက္ဒရယ္စနစ္ (Asymetrical Federalism) နဲ့ တုိင္းရင္းသားေတြရဲ့ ကိုယ္ပိုင္ယဥ္ေက်းမႈေတြအတြက္ လံုေလာက္တဲ့ ျပ႒ာန္းခ်က္ေတြ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လက္႐ွိဖြဲ့စည္းပံုမွာ ဗဟိုအစိုးရရဲ့ အာဏာခ်ဳပ္ကိုင္မႈကို ေျဖေလ်ာ့ေရးနဲ့ပတ္သက္လို့ ျပ႒ာန္းခ်က္ေတြဟာ လံုေလာက္တဲ့ အေျခအေနနဲ့ အလွမ္းေ၀းေနပါေသးတယ္။ ဖြဲ့စည္းပံုအရ ျပည္နယ္ေတြနဲ့ ေဒသၾကီးေတြအတြက္ လံုေလာက္တဲ့ အာဏာ၊ တာ၀န္ခံမႈေတြနဲ့ အလွမ္းေ၀းေနသလို ေဒသတခုခ်င္းစီအတြက္ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ေတြကိုလည္း သမၼတကပဲ ခန့္အပ္ရမယ္ဆုိတဲ့ ျပ႒ာန္းခ်က္ ႐ွိထားပါတယ္။ (လုပ္ထံုးလုပ္နည္းပိုင္းအရ ေဒသနၱရ ဥပေဒျပုအဖြဲ့က သမၼတ ခန့္အပ္တဲ့ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ေလာင္းကို ပယ္ခ်ပိုင္ခြင့္႐ွိတယ္ ဆုိေပမယ့္ လက္ေတြ့မွာေတာ့ ခက္ခဲနိုင္တဲ့ အေနအထားပါ) ဒီမိုကေရစနစ္ တည္ျငိမ္ေရးအတြက္ဆုိရင္ အျပည့္အ၀ဒီမုိကေရစီနည္းက် ေဒသဆုိင္ရာ အစိုးရတရပ္ ေပၚေပါက္ဖုိ့နဲ့ သူတို့ေဒသရဲ့ ဖြံ့ျဖိုးေရး၊ သဘာ၀သယံဇာတ၊ ယဥ္ေက်းမႈေတြကို အဓိပၸာယ္ ျပည့္္၀တဲ့ လုပ္ပုိင္ခြင့္ေတြ ႐ွိဖုိ့ဆုိတာေတြနဲ့ ခြဲျခားလို့ မရနုိ္ုင္ပါဘူး။ ဒီလို ပံုစံမ်ဳိး ေျပာင္းလဲနိုင္ ဖို့ဆိုရင္ တဖက္မွာလည္း တုိင္းရင္းသားအုပ္စုေတြဘက္က ျပည္ေထာင္စုနဲ့ ဘယ္ေသာ အခါမွ ခြဲထြက္မသြားဘူးဆုိတဲ့ သနိၷ႒ာန္လည္း လိုအပ္ပါတယ္။ ၂၀၁၅ မတုိင္ခင္ နုိင္ငံေရးပဋိညာဥ္႐ွာပံုေတာ္ လာမယ့္ ၂၀၁၅ ေ႐ြးေကာက္ပြဲကေန ႐ွင္သန္အားေကာင္းတဲ့ ဒီမုိကေရစနစ္တရပ္ ေပၚေပါက္ဖို့၊ ၁၉၉၀ တုန္းကလို ေဘးဒုကၡနဲ့ မၾကံုဖို့၊ အာဏာ႐ွင္တပုိင္းအစိုးရမ်ဳိး ေပၚထြက္မလာဖို့ ဆုိရင္ လာမယ့္ ၂ နွစ္အတြင္းမွာ နိုင္ငံေရးအရ လုပ္ေဆာင္စရာေတြ အေျမာက္အျမား ႐ွိေနပါတယ္။ သတင္းေကာင္းကေတာ့ ေ႐ြးေကာက္ပြဲမတုိင္ခင္ ၃ နွစ္ အခ်ိန္က်န္ပါေသးတယ္။ စုိးရိမ္စရာေကာင္းတဲ့ သတင္းကေတာ့ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလမွာ အခက္ခဲဆံုး နိုင္ငံေရးကိစၥျဖစ္တဲ့ နိုင္ငံေရးပဋိညာဥ္ (နုိင္ငံေရးသေဘာတူညီခ်က္) အတြက္ ညွိနိႈင္းမႈေတြက အခုအခ်ိန္အထိ ဘာတခုမွ မစရေသးတဲ့ ကိစၥပါ။ ဒီလိုပဲ ဒီမုိကရက္တစ္ အုပ္စုေတြၾကားထဲမွာ ဒီလိုညွိနိႈ္င္းမႈ မဟာဗ်ဴဟာတရပ္ အေရးတၾကီး လိုအပ္ေနတယ္ ဆုိတာကိုလည္း ႐ွင္း႐ွင္းလင္းလင္း သေဘာေပါက္ျပီး ဒီအေျခအေန ေရာက္လာဖို့ တြန္းတြန္းတိုက္တုိက္ ေဆာင္႐ြက္ေနတာမ်ဳိးလည္း အခုထိ မေတြ့ရပါဘူး။ အစိုးရ၊ ဒီမုိကရက္တစ္အုပ္စုေတြ၊ ျပည္သူ၊ စစ္တပ္၊ အမ်ဳိးသားဒီမုိကေရစီအဖြဲ့ခ်ဳပ္လို အင္အားၾကီးတဲ့ အတုိက္အခံအင္အားစုေတြ၊ တျခားပါတီငယ္ေတြ၊ လူမ်ားစု ဗမာေတြ၊ လူနည္းစု တုိင္းရင္းသားအုပ္စုေတြ ၾကားထဲမွာ ေလးနက္တဲ့ ညွိနိႈ္င္းမႈေတြ လိုအပ္ေနပါတယ္။ ဒါမွပဲ အေသးစိတ္ျပီး၊ အျပန္အလွန္စည္းေနွာင္ထားတဲ့ အေပးအယူနဲ့ သေဘာ တူညီခ်က္ေတြဆီကို တက္လွမ္းနုိင္ပါလိမ့္မယ္။ ကံေကာင္းတဲ့ အခ်က္တခုကေတာ့ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္နဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို့ အၾကားမွာ အျပန္အလွန္ေလးစားမႈနဲ့ ေကာင္းမြန္တဲဲ့ ဆက္ဆံေရးမ်ဳိး႐ွိပံုေတာ့ ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အျပန္အလွန္္စကားေျပာျခင္း (Dialogue) ဆုိတာဟာ ေလးနက္တဲ့ ညွိနိႈ္င္းမႈ (Negotiation) အတြက္ အစားထုိးစရာမဟုတ္ပါဘူး။ ေနာက္တခ်က္ကလည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေပၚမွာ ဘယ္လိုပဲ အမ်ားက ၾကည္ညို ေလးစားပါေစ၊ ဘယ္လုိပဲ သူရဲေကာင္းျဖစ္ေနပါေစ နုိင္ငံေရးနဲ့ လူမႈအသိုင္းအ၀န္းအရ အေသြးအေရာင္မ်ဳိးစံံုျဖစ္ေနတဲ့ အင္အားစုေတြ အားလံုးရဲ့ကိုယ္စား ညွိနိႈင္းေပးဖို့ ဆုိတာကလည္း ဘယ္လိုမွ မျဖစ္နုိင္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ၂၀၁၅ ခုနွစ္အေရာက္မွာ ျမန္မာျပည္မွာ ဒီမုိကေရစီျဖစ္ထြန္းလာဖို့၊ အနည္းဆံုး အေနနဲ့ ဒီမုိကေရစီလမ္းေၾကာင္းေပၚကို ပဋိညာဥ္အရ လြတ္လြတ္ကြ်တ္ကြ်တ္ တက္လွမ္းသြားနိုင္ဖို့ ဆုိရင္ လာမယ့္ ၂ နွစ္အတြင္းမွာ ဘာေတြ ျဖစ္ေပၚလာမလဲဆုိတဲ့ အေပၚမွာ အမ်ားၾကီး မူတည္ေနပါတယ္။ အခုကာလမွာ ျမန္မာျပည္က ဒီမုိကရက္တစ္ေတြအေနနဲ့ ဒီမုိကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းေရး ေ႐ွ့ကို ခရီးဆက္နုိင္ဖုိ့ အျပန္အလွန္လံုျခံုမႈေပးမယ့္ စနစ္က်တဲ့ ညွိနိႈ္င္းမႈေတြ လုပ္ေဆာင္ရေတာ့မယ့္ အခ်ိန္ပါပဲ။ နုိင္ငံေရးမွာ အေျဖ သုညထြက္တဲ့ ကစားပြဲ - zero-sum game) ကေန အေပါင္းရလဒ္ထြက္တဲ့ ကစားပြဲ (positive-sume game) ျဖစ္ဖုိ့ လုိအပ္ပါတယ္။ အတုိက္အခံေတြဘက္က အစိုးရနဲ့ ထိထိေရာက္ေရာက္ ညွိနိႈင္းဖို့ ဆုိရင္ ကိုယ့္အခ်င္းခ်င္းၾကားမွာ အရင္ညွိနိႈ္င္းဖုိ့ လိုအပ္ပါတယ္။ ပိုျပီး စည္းလံုးတဲ့၊ နုိင္ငံေရးအရ၊ ဗ်ဴဟာပိုင္းအရ ဟန္ခ်က္ညီတယ္ဆုိတာ အစိုးရကို ျပသဖုိ့ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီညွိနိႈင္းမႈေတြကို ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ဦးေဆာင္ရမယ္ဆုိတာကလည္း ႐ွင္းပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အေနနဲ့ အန္အယ္လ္ဒီကို ပိုျပီး ေခတ္မီ၊ ပိုျပီး အားေကာင္းလာေအာင္ ေဆာင္႐ြက္တာနဲ့ တျပိုင္တည္းမွာ တျခားပါတီေတြ၊ တုိင္းရင္းသားေတြနဲ့ မ်ဳိးဆက္ အသီးသီးကို စည္းရံုးျပီး က်ယ္ျပန့္တဲ့ အတုိက္အခံအျဖစ္ တည္ေဆာက္ဖို့ လိုပါတယ္။ တခ်ဳိ့ အမွားအယြင္းမခံနုိင္တဲ့ ညွိနိႈင္းမႈေတြကို သိမ္သိမ္ေမြ့ေမြ့နဲ့ လုပ္ေဆာင္ရမွာေတြလည္း ႐ွိပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ  ယံုၾကည္မႈတည္ေဆာက္တဲ့ တခ်ဳိ့ကိစၥေတြကို လူပုဂၢိုလ္အရ ဒါမွမဟုတ္ လွ်ဳိ့လွ်ဳိ့၀ွက္၀ွက္လည္း ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္သြားနုိင္ပါတယ္။ တခ်ဳိ့ကိစၥေတြမွာေတာ့ ပုိျပီး က်ယ္ျပန့္၊ ပုိျပီး စနစ္က်တဲ့ ညွိနိႈင္းမႈ မူေဘာင္ထဲကေန လုပ္သြားဖုိ့ လိုအပ္ပါတယ္။ ေ႐ွ့ခရီးမွာ စိန္ေခၚမႈေတြ ေခ်ာက္ခ်ားစရာအတိ ႐ွိေနတယ္ဆုိတာကေတာ့ သိပ္ကို ေသခ်ာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာျပည္မွာ အရင္နဲ့ မတူတဲ့ စိတ္ကူးေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြ ႐ွိေနပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ နွစ္ ၂၀ တုန္းက ေတာင္အာဖရိကရဲ့အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကို ၾကည့္မယ္ ဆုိရင္လည္း အခုလိုပဲ ေခ်ာက္ခ်ားစရာေတြအတိနဲ့ မေက်ာ္လြွႊားနိုင္ေလာက္တဲ့ စိန္ေခၚမႈေတြ ႐ွိခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို အကန့္အသတ္ေအာက္မွာပဲ  လူေတြဟာ သမုိင္းေတြကို ဖန္တီးခဲ့ၾကတယ္  မဟုတ္ပါလား၊ အခုလည္း ျမန္မာျပည္အတြက္ ၾကီးမားတဲ့ သမုိင္း အလွည့္အေျပာင္းတခုက အစိုးရနဲ့ အတုိက္အခံေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ့လက္ထဲကို ေရာက္ေနပါတယ္။ ေအာင္ျမင္မလား၊ က်ဆံုးမလား ဆုိတာကေတာ့ သူတို့အေပၚမွာပဲ မူတည္ေနပါတယ္၊၊ ရည္ညြန္း။    ။ The Need For A Political Pact by Larry Diamond (ေဆာင္းပါး႐ွင္ Larry Diamond သည္ စတန္းဖုိ့ဒ္တကၠသိုလ္ (Stanford University) ဒီမုိကေရစီ၊ ဖြံ့ျဖိုးေရးနဲ့ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးဌာန၏ ညြွႊန္ၾကားေရးမႉးျဖစ္ျပီး၊ ဒီမုိကေရစီဂ်ာနယ္ (Journal of Democracy) ၏ တြဲဖက္ အယ္ဒီတာလည္း ျဖစ္ပါသည္)