Homeမေးမြန်းခန်း
ကခ်င္စစ္ေဘးေရွာင္မ်ားအိမ္ျပန္ရန္ ေဘးကင္းလုံၿခံဳမႈအာမခံခ်က္မရွိေသး (JSTအဖြဲ႔အတြင္းေရးမႉး ဦးဂြမ္ရွာေအာင္ႏွင့္ ေမးျမန္းခ်က္)
ကခ်င္စစ္ေဘးေရွာင္မ်ားအိမ္ျပန္ရန္ ေဘးကင္းလုံၿခံဳမႈအာမခံခ်က္မရွိေသး (JSTအဖြဲ႔အတြင္းေရးမႉး ဦးဂြမ္ရွာေအာင္ႏွင့္ ေမးျမန္းခ်က္)
နော်နိုရင်း
·
June 12, 2019
တပ္မေတာ္နဲ႔ ကခ်င္လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႔ (KIO/ KIA) တို႔အၾကားတုိက္ပြဲေတြ တေက်ာ့ျပန္ျဖစ္ပြားတာ ဇြန္လ ၉ ရက္ေန႔က ၈ ႏွစ္တင္းတင္း ျပည့္ခဲ့ၿပီျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၈ ႏွစ္တာကာလအတြင္း အိုးအိမ္စြန္႔ခြာထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ေနရတဲ့ အမ်ဳိးသမီးနဲ႔ ကေလးငယ္ေတြ အပါအ၀င္စစ္ေျပးဒုကၡသည္ေတြဟာ ခုခ်ိန္ထိ ေနရပ္မျပန္ႏုိင္ေသးသလုိ အခက္အခဲေပါင္းမ်ားစြာနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနရပါတယ္။
စစ္ေျပးဒုကၡသည္ေတြရဲ႕ လက္ရွိ အေျခအေနေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ကခ်င္ျပည္နယ္နဲ႔ ရွမ္းျပည္နယ္ေျမာက္ပုိင္းမွာ လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ ထားမႈ အကူညီေပးေနတဲ့ အဖြဲ႔ ၁၀ ဖြဲ႔နဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ ပူးေပါင္းလုပ္ငန္းစဥ္အဖြဲ (JST) အဖြဲ႔ရဲ့ အတြင္းေရးမႉး ဦးဂြမ္ရွာေအာင္ကုိ ဒီဗြီဘီက ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္။
ေမးျမန္းခ်က္ အျပည့္အစံု …...
ေမး။ ေကအုိင္အုိနဲ႔ တပ္မေတာ္အၾကား တေက်ာ့ျပန္စစ္ပြဲက ၈ ႏွစ္ျပည့္သြားၿပီျဖစ္တယ္။ အခု ေနာက္ဆုံး ေဒသတြင္းမွာ တုိက္ပြဲအေျခအေနက ဘယ္လုိေတြ ရွိေနေသးလဲ။
ေျဖ။ “လတ္တေလာ ကခ်င္ျပည္နယ္နဲ႔ ရွမ္းျပည္နယ္ေျမာက္ပုိင္းမွာ လြန္ခဲ့တဲ့ ေလးငါးလ ၾကား မွာေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလး အထူးသျဖင့္ေတာ့ ကခ်င္ျပည္ဘက္မွာ ျပန္ၿပီးေတာ့ ၿငိမ္ေနတယ္လို႔ ေျပာလုိ႔ရပါတယ္။ ရွမ္းျပည္နယ္ ေျမာက္ပုိင္းမွာကေတာ့ လြန္ခဲ့တဲ့ ေႏြရာသီ ေတာက္ေလွ်ာက္မွာ လည္း တုိက္ပြဲေတြ ဆက္ၿပီးမွ ျဖစ္ပြားခဲ့တာေပါ့ေနာ္။ ရွမ္းျပည္နယ္ ေျမာက္ပုိင္းမွာ က်ေတာ့ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကုိင္နဲ႔ အစုိးရၾကားမွာ ျဖစ္သလုိ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ အခ်င္းခ်င္း ၾကားမွာလည္း ျဖစ္တာျဖစ္တယ္။ တဘက္မွာကလည္း တပ္မေတာ္အေနနဲ႔ သူတုိ႔ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရးေၾကညာထားတဲ့ကိစၥက ဇြန္လကုန္အထိဆက္ၿပီး တုိးျမင့္ထားတဲ့ အပုိင္းမွာရွိေတာ့ လတ္တေလာ အေနနဲ႔က်ေတာ့ တုိက္ပြဲျဖစ္တဲ့အေနအထားက်ေတာ့ နည္းနည္းပါးတယ္လုိ႔ ေျပာလုိ႔ရပါတယ္။”
ေမး။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၈ ႏွစ္က ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ေနရတဲ့ စစ္ေျပးဒုကၡသည္ေတြအေနနဲ႔ေကာ အခု တိုက္ပြဲေတြနည္းပါးသြားၿပီးဆိုေတာ့ သူတုိ႔ရဲ႕ ေနရပ္မွာရွိတဲ့ အိမ္ကို ျပန္လို႔ရၿပီလား။
ေျဖ။ “အဲဒီဟာကေတာ့ ကုိယ့္ရဲ့ရပ္ရြာကုိ ျပန္လုိတဲ့ဆႏၵက်ေတာ့ အခုခ်ိန္မွာက စစ္ေဘးေရွာင္ျပည္သူေတြအေနနဲ႔ အျပင္းျပဆုံးဆႏၵျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တဖက္မွာက်ေတာ့ သူတုိ႔အေနနဲ႔ အဲလုိျပန္ႏုိင္ဖုိ႔ကလည္း အေျခအေနမေပးေနေသးဘူး။ အခုနက ေျပာသလုိ တဖက္မွာတုိက္ပြဲက ၿငိမ္သြားတာ။ ဒါေပမယ့္ တကယ့္တကယ္ ကုိယ့္ရဲ့ရပ္ရြာေတြဟာ ပဋိပကၡ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ေဒသျဖစ္တဲ့အားေလွ်ာ္စြာ သူတုိ႔အတြက္ ေဘးကင္းလုံၿခံဳမႈအတြက္ အာမခံခ်က္ မရွိေသးဘူး။ တဖက္မွာက်ေတာ့လည္း ဒီေျမျမဳပ္မုိင္းကအစ အဲဒါေတြလည္း ရွိေနေတာ့ အုိင္ဒီပီေတြ အေနနဲ႔ဆုိရင္ ကုိယ္ျဖစ္ခ်င္တဲ့ဆႏၵက အခုထိ ျပည့္မီမလာေသးဘူး။ စစ္ပြဲၾကာ လာတာနဲ႔အမွ် ခက္ခဲၾကပ္တည္းတဲ့ဟာက အစြန္႔ဆုံးေရာက္လာတာေပါ့။”
ေမး။ အဓိကအားျဖင့္ စစ္ေျပးဒုကၡသည္ေတြအတြက္ ဘယ္လိုအခက္အခဲေတြျဖစ္တာလဲ။
ေျဖ။ “အထူးသျဖင့္ေတာ့ ဒီကာလၾကာလာတဲ့အခ်ိန္မွာ သူတုိ႔ကုိ ကူညီေပးေနတဲ့ အကူအညီ ေတြကလည္း ေလ်ာ့က်လာတယ္။ အဲလုိေလ်ာ့က်လာေတာ့ သူတုိ႔ အုိင္ဒီပီစခန္းေတြမွာ ဒီရရွိတဲ့ ရန္ပုံေငြေတြနဲ႔ပဲ ဆက္ၿပီးမွ ေနဖုိ႔လည္းခက္ခဲတယ္။ တဖက္မွာက်ေတာ့ အထူးသျဖင့္ ပညာေရးပုိင္းမွာလည္း ေတာ္ေတာ္ေလး ထိခုိက္လာတယ္။ ကေလးေတြဆုိရင္ ေက်ာင္းထြက္တဲ့ ဦးေရက မ်ားလာတယ္။ ေက်ာင္းစာမလုိက္ႏုိင္တာအျပင္ တဖက္မွာ ေငြေၾကးမတတ္ႏုိင္ေတာ့ မိဘအေနနဲ႔ ေက်ာင္းမထားႏုိင္တာလည္း ပုိမ်ားလာတယ္။ ၿပီးရင္ အုိင္ဒီပီစခန္းေတြက ၈ ႏွစ္ထဲကုိ ၀င္ၿပီဆုိေတာ့ စခန္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား သူတုိ႔ေနတဲ့အေဆာက္အဦက ေဆာက္လုပ္ထား တာကလည္း ေတာ္ေတာ္ၾကာၿပီ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ျပဳျပင္ရေတာ့မယ္၊ အသစ္ျပန္ေဆာက္ရ မယ့္ အေနအထားရွိေပမယ့္ အခုထိ ျပန္ေဆာက္ဖုိ႔ကေတာ့ အဆင္မေျပဘူးျဖစ္လာတယ္။”
“အထူးသျဖင့္ ဒီဒဏ္ေတြကုိ ပုိၿပီးမွ ခါးစည္းခံရတာကေတာ့ အမ်ဳိးသမီးေတြျဖစ္တယ္ေပါ့။ က်ေနာ္တို႔ ေကာက္ယူထားတဲ့ စစ္တမ္းေတြအရဆုိရင္ အုိင္ဒီပီမွာ စိတ္ဒဏ္ရာရတဲ့ အေနအထားကလည္း အဆုိးဆုံးအေနအထားထဲမွာ ရွိေနတာျဖစ္တယ္။ တဖက္မွာလည္း ကာလၾကာလာတာနဲ႔အမ်ွ သူတုိ႔အခ်င္းခ်င္းၾကားထဲမွာ လူမႈေရးနဲ႔သက္ဆုိင္တဲ့ ျပႆနာေတြ ကလည္း တုိးၿပီးမွ ျဖစ္လာတာေပါ့ေနာ္။ သူတုိ႔အတြက္ စခန္းမွာ ဆက္ေနဖုိ႔ ေတာ္ေတာ္ေလးကုိ ခက္ခဲလာတဲ့အေနအထားတခုျဖစ္ေနတယ္။ ဒါက သူတုိ႔ကုိ တြန္းအားတခုျဖစ္လာတယ္။”
“တျခားတဖက္မွာက်ေတာ့ သူတုိ႔စြန္႔ခြာခဲ့တဲ့ ေနရပ္ေျမ ဥပမာ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ အခု ငွက္ေပ်ာစုိက္ခင္းကအစ အဲဒါေတြတုိးခ်ဲ႔ၿပီးေတာ့ လုပ္လာေတာ့ သူတုိ႔ နဂုိမူလ ပုိင္ဆုိင္ထားတဲ့ ေျမယာေတြကို လက္လြတ္ဆုံး႐ႈံးရမယ့္ အေနအထားမ်ဳိးျဖစ္လာတယ္။ ပုိဆုိးတာက မႏွစ္တုန္းက အစုိးရအေနနဲ႔ ခ်မွတ္ခဲ့တဲ့ ေျမလြတ္ေျမ႐ုိင္း ဥပေဒအရဆုိရင္ ဒီအုိင္ဒီပီအမ်ားစု သူတုိ႔ပုိင္ဆုိင္တဲ့ ေျမေတြဟာ တရား၀င္အေနနဲ႔ လက္လႊတ္ဆုံး႐ႈံးရမယ့္အေနအထားမ်ဳိးျဖစ္လာတယ္။”
ေမး- အခုန ေျပာသြားတဲ့အထဲမွာ ေက်ာင္းထြက္တဲ့နႈန္းက ပုိၿပီးေတာ့မ်ားလာတယ္လုိ႔ ေျပာသြားတယ္ဆုိေတာ့ အဲဒီေက်ာင္းထြက္တဲ့နႈန္းက ဘယ္လုိ အရြယ္ေတြက အထြက္တာမ်ားတာလဲ၊ ဘာေၾကာင့္လဲ။
“က်ေနာ္တုိ႔ လြန္ခဲ့တဲ့ ဒီဇင္ဘာလက ေကာက္ယူတဲ့စစ္တမ္းအရဆုိရင္ ကေလးေတြဟာ မူလတန္းအရြယ္ေတာ့ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား သူတုိ႔ေက်ာင္းမွာ ဆက္ေနျဖစ္ ေသးတယ္ေပါ့ေနာ္။ အလယ္တန္းေရာက္လာတာနဲ႔ အတန္းႀကီးလာေလ ေက်ာင္းထြက္တဲ့ အခ်ဳိးအစား ရာခုိင္းႏႈန္းက ပိုၿပီးမွ မ်ားလာတယ္။ အဲဒီဟာရဲ့အေၾကာင္းအရင္းကလည္း တဖက္မွာ မိဘအေနနဲ႔ မတတ္ႏုိင္ဘူး။ မတတ္ႏုိင္ေတာ့ က်ဴရွင္ကအစ မထားႏုိင္ဘူး။ တဖက္မွက်ေတာ့ မိဘကုိျပန္ကူရမယ့္ အေနအထားမ်ဳိးျဖစ္လာေတာ့ေက်ာင္းထြက္ၿပီး အလုပ္လုပ္ရတဲ့ အေနအထားမ်ဳိးက မ်ားလာတယ္။ တဖက္မွာက်ေတာ့ အတန္းႀကီးလာေတာ့ ကေလးေတြ ကုိယ္တုိင္ေက်ာင္းစာမလုိက္ႏုိင္ဘူး။ က်ဴရွင္တုိ႔ဘာတုိ႔လည္းတက္လုိ႔မရဘူးဆုိေတာ့ အဲဒီ အေနအထားမ်ဳိးျဖစ္လာေတာ့ သူတုိ႔ကလည္း ေက်ာင္းစာမလုိက္ႏုိင္ေတာ့ ေက်ာင္းဆက္တက္ဖုိ႔ ဆႏၵမရွိၾကဘူး။ အဲလုိအေနအထားမ်ဳိး အေၾကာင္းအရာေတြက အရမ္းစုံလာတဲ့အေနအထားမ်ဳိးမွာ ေက်ာင္းထြက္တဲ့နႈန္းက ပုိပုိၿပီးမွ မ်ားလာတာျဖစ္ပါတယ္။ ”
ေမး- လႊတ္ေတာ္ကေန အတည္ျပဳျပ႒ာန္းလိုက္တဲ့ ေျမလြတ္၊ ေျမလပ္၊ ေျမ႐ုိင္းဥပေဒက အခုန ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ေနရတဲ့ ကခ်င္စစ္ေျပးဒုကၡသည္ေတြကို ဘယ္လုိမ်ဳိး ထိခုိက္ေစတာလဲ။
“တဖက္မွာ အိုင္ဒီပီစခန္းမွာေနဖုိ႔ ခက္ေနသလုိ တဖက္မွာ သူတုိ႔စြန္ခဲ့ရတဲ့ သူတုိရဲဲ့ နဂိုမူလ ေက်းရြာေျမေတြနဲ႔ပတ္သက္ရင္လည္း သူတုိ႔က စုိးရိမ္မႈ အႀကီးအက်ယ္ရွိတယ္။ အထူးသျဖင့္ အခု ကခ်င္ျပည္မွာဆုိရင္ ငွက္ေပ်ာစုိက္ခင္းေတြက ေတာ္ေတာ္ေလး တုိးခ်ဲ႔ၿပီးေတာ့ စုိက္ပ်ဳိးလာ တယ္။ ဒီလုိစုိက္ပ်ဳိးတဲ့ေနရာအမ်ားစုဟာ နဂိုမူလအုိင္ဒီပီေတြ စြန္႔ခြာခဲ့ရတဲ့ ရပ္ရြာေတြျဖစ္တယ္။ တဖက္မွာက်ေတာ့လည္း အစုိးရအေနနဲ႔ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္တုန္းက အတည္ျပဳခဲ့တဲ့ ေျမလြတ္ ေျမလပ္ ေျမ႐ုိင္း ဥပေဒအရဆုိရင္ ဒီအေပၚမွာ အုိင္ဒီပီေတြအေနနဲ႔ ေတာ္ေတာ္ေလးကုိ စုိးရိမ္တယ္။ ဒီဥပေဒေတြေၾကာင့္ သူတုိ႔ ပုိင္ဆုိင္ခဲ့တဲ့ေျမေတြအားလုံးဟာ တရား၀င္လက္လြတ္ ဆံုး႐ႈံးရမယ့္ အေနအထားမ်ဳိးျဖစ္လာတယ္။ ဆုိေတာ့ ဒါေတြအားလုံျခံဳၿပီးၾကည့္လုိက္လုိ႔ရွိရင္ အုိင္ဒီပီေတြ အေနနဲ႔ တဖက္မွာ စခန္းမွာေတာ္ေတာ္ေလး ၾကပ္တည္းလာတယ္။ တဖက္မွာ သူတုိ႔ နဂုိမူလ ပုိင္ခဲ့တဲ့ ပုိင္ဆုိင္မႈေတြကုိ ျပန္ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ လက္လြတ္ဆုံး႐ႈံးရမယ့္အေနအထားမ်ဳိးဆုိေတာ့ ဒီၾကားထဲမွာ အုိင္ဒီပီေတြက ေတာ္ေတာ္ေလး အၾကပ္အတည္းႀကီးလာတာျဖစ္တယ္။ စုပ္လည္း ဆူး၊ စားလည္းရူးဘ၀ ေရာက္လာတာေပါ့ေနာ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီအေနအထားမ်ဳိးမွာ တခ်ဳိ႕အုိင္ဒီပီေတြ က်ေတာ့ ကိုယ္႔ရပ္ကိုယ့္ရြာကို ျပန္ဖုိ႔ႀကိဳးပမ္းလာတဲ့ အေနအထားမ်ဳိးရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္ ေျပာသလုိ ကိုယ့္ရပ္ကုိယ့္ရြာ ျပန္ေသာ္လည္း ဟုိဘက္မွာသူတုိ႔အတြက္ ေဘးကင္း လုံျခံဳမႈက ဘာမွလည္းမရွိေသးေတာ့ ဒါကုိယ္က ႀကီးမားတဲ့ စိန္ေခၚမႈ ျပန္ျဖစ္ေနပါတယ္။”
ေမး။ ဆုိေတာ့ ဒီလုိအေနအထားမွာ စစ္ေရွာင္ဒုကၡသည္ေတြ ေနရပ္ျပန္ႏိုင္ဖို႔ ႏွစ္ဖက္အဖြဲ႔အစည္းေတြကို ဘယ္လုိေတာင္းဆုိခ်င္လဲ။
“က်ေနာ္တုိ႔အေနနဲ႔ အဓိက ေျပာလုိတာက ဒီလုိဒုကၡသည္ေတြျဖစ္လာတာက အဓိက ပဋိပကၡေပါ့။ စစ္ေၾကာင့္ျဖစ္လာတဲ့ျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ အခု တႏုိင္ငံလုံးအတုိင္းအတာနဲ႔ ကခ်င္ရယ္၊ ရွမ္းရယ္မဟုတ္ဘဲ၊ ရခုိင္တုိ႔အပါအ၀င္ တႏုိင္ငံလုံးအတုိင္းအတာနဲ႔ စစ္ပြဲေတြ အျမန္ရပ္ဖုိ႔လုိပါတယ္။ ဒုတိယက်ေတာ့ ဒီအုိင္ဒီပီေတြအေနနဲ႔ ကုိယ့္ေနရပ္ကုိ ေဘးကင္းလုံျခံဳစြာနဲ႔ ဂုဏ္သိကၡာရွိစြာျပန္ႏုိင္ဖုိ႔ဆုိရင္ အစုိးရေကာ၊ တပ္မေတာ္ေကာ၊ တုိင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ ေတြကပါ ဒါကုိ အေလးထားၿပီးႀကိဳးပမ္းေပးဖုိ႔လုိတယ္။ တခ်ဳိ႔ကိစၥကို ႏုိင္ငံေရးနည္းလမ္းနဲ႔ အေျဖရွာဖုိ႔ လုိသလုိ အဲဒီႏုိင္ငံေရး နည္းလမ္းမွာ အုိင္ဒီပီအေနနဲ႔အျမန္ဆုံး ကုိယ့္ရဲ့ရပ္ရြာကုိ ျပန္ႏုိင္ဖုိ႔ လက္လႊတ္ဆုံး႐ႈံးခဲ့ရတဲ့ အုိးအိမ္ေျမယာပုိင္ဆုိင္မႈေတြကလည္း နဂုိမူလအတုိင္း ျပန္လည္ခံစားေအာင္ အုိင္ဒီပီေတြရဲ့ ရပုိင္ခြင့္ကို ေပးထားေစခ်င္ပါတယ္။ ”