ျမန္မာျပည္ဒီမုိကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးနွင့္နိုင္ငံေရးပဋိညာဥ္ ႐ွာပံုေတာ္ (၂)
နေသွင်
·
November 9, 2012
အေျခခံသေဘာတရားအရ ေျပာရရင္ ဒီမုိကေရစီမွာ (ဒီမိုကရက္တစ္စံနႈန္းေတြအေပၚ သံနၷိ႒ာန္ ခုိင္မာတယ္လို့ ဆိုတဲ့ ပါတီပင္ျဖစ္ပါေစဦးေတာ့) ပါတီတရပ္ဟာ အတုိက္အခံဘက္ အားလံုးနဲ့ အေလ်ာ့မေပးစတမ္း ေျဖာင့္ေျဖာင့္ၾကီး ဆန့္က်င္ေနတာတာမ်ဳိးက မေကာင္းပါဘူး။
[caption id="attachment_32837" align="alignleft" width="300" caption="Larry Diamond"][/caption]
ေတာင္အာဖရိကမွာ ၁၉၉၀ တုန္းက အလားတူ အေျခအေနမွာဆုိရင္ ေထာင္ကေန ျပန္လြတ္လာခါစ နယ္ဆင္ မင္ဒဲလားနဲ့ ေျမေအာက္ပါတီဘ၀ကေန တရား၀င္ျပန္ျဖစ္လာတဲ့ အာဖရိကန္ အမ်ဳိးသားကြန္ဂရက္ (African National Congress) - ေအအန္စီီ ပါတီဟာ တျခား အုပ္စုေတြကို အာမခံခ်က္ေတြ ေပးျခင္းအားျဖင့္ သူတို့အက်ဳိးစီးပြားအတြက္လည္း အေကာင္းဆံုး ျဖစ္မယ္ဆုိတာကို ခပ္ေစာေစာပဲ သေဘာေပါက္ခဲ့ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အာဏာလက္႐ွိ လူျဖူလူနည္းစုကို လြွႊတ္ေတာ္ထဲမွာ သူတို့ရဲ့ ဆနၵမဲေတြကို အခ်ဳိးက်သေဘာမ်ဳိး ေနရာရလာေအာင္ အာမခံခ်က္ေပးဖို့ လိုတယ္ဆုိတာကို နားလည္ခဲ့ပါတယ္။ တကယ္တမ္း ဖြဲ့စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ညွိနိႈင္းၾကတဲ့အခါမွာ ေအအန္စီက ပိုလို့ေတာင္ လိုက္ေလ်ာတဲ့ သေဘာထားနဲ့ လူျဖူေတြကိုသာမက၊ တျခား လူနည္းစုေတြနဲ့ ဇူလူး အေျချပု Inkatha Freedom Party အတြက္ေတာင္ အာမခံခ်က္ေတြ ေပးခဲ့ပါတယ္။
၁၉၉၁-၉၂ ညွိနိႈင္းမႈေတြ မေအာင္ျမင္တဲ့အခါမွာ သမၼတ အက္ဖ္ဒဗလ်ဴ ဒီကလက္ ေခါင္းေဆာင္တဲ့ အသားအေရာင္ခြဲျခားတဲ့ အစိုးရနဲ့ မင္ဒဲလ္လား ေခါင္းေဆာင္တဲ့ ေအအန္စီတို့ အေပးအယူ လမ္းေၾကာင္းကို ေ႐ြွႊ့ဖို့ ဆံုးျဖတ္လိုက္ၾကပါတယ္။ ၁၉၉၃ ခုနွစ္မွာ ၾကားျဖတ္ ဖြဲ့စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို သေဘာတူလိုက္ၾကပါတယ္။ ဖြဲ့စည္းပံုထဲမွာ အမ်ဳိးသားညီညြတ္ေရးအစိုးရနဲ့ အသြင္ကူးေျပာင္းေရး ကာလ အာဏာခြဲေ၀ေရး ကာလတခုကို ထည့္သြင္းေရးဆြဲထားခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၄ ဧျပီ ၂၇ ရက္ေန့မွာ က်င္းပဖို့ ႐ွိတဲ့ ေ႐ြးေကာက္ပြဲမွာ မဲအားလံုးရဲ့ ၂၀ ရာခုိင္နႈန္းနဲ့ အထက္ ရတဲ့ ဘယ္ပါတီမဆုိ အစိုးရ အဖြဲ့အတြက္ ဒုတိယ သမၼတကို အဆုိျပုနုိင္ခြင့္ရမယ္ဆုိတဲ့ ျပ႒ာန္းခ်က္၊ မဲအားလံုးရဲ့ ၅ ရာခုိင္နႈန္းရတဲ့ ဘယ္ပါတီမဆုိ ကက္ဘိနက္ ၀န္ၾကီးတေယာက္ကို အမည္စာရင္းတင္သြင္းနိုင္တယ္ ဆုိတဲ့ အခ်က္ေတြကို ထည့္သြင္းထားပါတယ္။ အစိုးရ၀န္ထမ္းေတြကို တာ၀န္ကေန မရပ္စဲဘူး၊ သေဘာထားတင္းမာတဲ့ စစ္တပ္အရာ႐ွိေတြကိုလည္း နဂိုေနရာကေန ျဖုတ္မပစ္ဘူးဆုိတာမ်ဳိးလို တျခားပုဒ္မေတြအရလည္း ညွိနိႈင္းမႈေတြကို က်ယ္က်ယ္ျပန့္ျပန့္နဲ့ လုပ္ေဆာင္ထားခဲ့ရတယ္ဆုိတာ ေပၚလြင္ပါတယ္။
ေ႐ြးေကာက္ပြဲမွာ အာဏာရ အမ်ိုးသားပါတီ (National Party) က မဲအားလံုးရဲ့ ၂၀ ရာခုိင္နႈန္းကို သီသီေလး ရလုိက္လို့ သမၼတအသစ္ နယ္လ္ဆင္မင္ဒဲလ္လား လက္ေအာက္မွာ သမၼတေဟာင္း ဒီကလက္ကို ဒုတိယသမၼတ တာ၀န္ယူ ေစခဲ့ပါတယ္။ ေတာင္အာဖရိကရဲ့အေရးၾကီးတဲ့ သင္ခန္းစာကေတာ့ အသြင္ကူးေျပာင္းေရး ကာလမွာ အာဏာခြဲေ၀မႈဟာ အေရးၾကီးရံုသာမက၊ အဲဒီ အခုိက္အတန့္သေဘာ အာဏာခြဲေ၀မႈဟာ ေရပက္ မ၀င္ေအာင္ အေသးစိတ္က်ဖို့လိုတယ္ဆုိတာကို မီးေမာင္းထုိးျပေနပါတယ္။ National Party က အာဏာခြဲေ၀မႈမွာ ေရ႐ွည္မွာ ဖြဲ့စည္းပံုအရ အာမခံတဲ့ လူနည္းစု ဗီတိုအာဏာ သေဘာမ်ဳိး အထိရေအာင္္ ၾကိုးပမ္းခဲ့ပါတယ္၊ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာျပည္မွာ တပ္မေတာ္က ၂၀၀၈ ဖြဲ့စည္းပံုအရ ဗီတိုအာဏာရယူထားတဲ့ ပံုစံမ်ဳိးနဲ့ေတာ့ မတူပါဘူး။ လူျဖူပါတီက သူတို့လုပ္ခ်င္သလုိ အကန့္အသတ္မ႐ွိတဲ့ လုပ္နုိင္တဲ့ အာဏာမ်ဳိးကို မရခဲ့ပါဘူး။
ေအအန္စီရဲ့ မဟာဗ်ဴဟာေရးဆြဲသူေတြထဲက တေယာက္ရဲ့ စကားအတုိင္းေျပာရရင္ "အခုလတ္တလာမွာ ဒီကလက္နဲ့ ေတြ့တာ၊ အာဏာခြဲေ၀ေရးဆုိတာေတြက မျဖစ္မေန လိုအပ္ေနတယ္ဆုုိရင္ ဒါက ကာလတခုအတြက္ပဲ ျဖစ္ရမယ္၊ အနာဂတ္မွာ အသားအေရာင္ခြဲျခားမႈမ႐ွိတဲ့ ဒီမုိကေရစီအဆင့္ကို တက္လွမ္းမယ့္ ခရီးအတြက္ ရာသက္ပန္ ပိတ္ဆို့ထားတာမ်ဳိးေတာ့ ဘယ္လိုမွ အျဖစ္မခံနိုင္ဘူးဆုိတာပါပဲ။
၁၉၉၆ ခုနွစ္မွာေတာ့ အာဏာခြဲေ၀ေရးနဲ့ ဆုိင္တဲ့ ျပ႒ာန္းထားတဲ့ ပုဒ္မေတြကို ပယ္ဖ်က္လုိက္ျပီး ၁၉၉၉ ေ႐ြးေကာက္ပြဲေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ လံုး၀ပ်က္ျပယ္သြားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လူျဖူေတြကို အာမခံခ်က္ ေပးထားတဲ့ ပုဒ္မတခ်ဳိ့နဲဲ့ နိုင္ငံေရးအခင္းအက်င္းသစ္အတြက္ အေထာက္အကူျပုတဲ့ အျခား ပုဒ္မေတြကိုေတာ့ နဂိုအတုိင္း ဆက္ထားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ ပုဒ္မေတြထဲမွာ နိုင္ငံေရး အၾကမ္းဖက္မႈေတြ လုပ္ေဆာင္ခဲ့တာ မွန္ေပမယ့္လည္း လြတ္ျငိမ္းခ်မ္သာခြင့္ျပုခဲ့တာ (အမွန္တရားနဲ့ အမ်ဳိိးသား ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္ကေန တဆင့္ေပးအပ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္)၊ ပင္စင္ခံစားခြင့္ေတြကို အာမခံျခင္း၊ လက္႐ွိ ပစၥည္းဥစၥာေတြကို ေလးစားအသိအမွတ္ျပုရမယ္ဆုိတဲ့ အာမခံခ်က္ေတြ ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။
ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ ၂၀၀၈ ဖြဲ့စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို အစုလုိက္အျပုံလိုက္ ျပင္ဆင္တာမ်ဳိးကို စစ္အစိုးရက သေဘာတူမယ့္ပံုမ်ဳိးမ႐ွိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အေရးၾကီးတဲ့ ပုဒ္မေတြကို ျပင္ဆင္လုိက္မယ္ဆုိရင္ ေတာင္အာဖရိကရဲဲ့ ၾကားျဖတ္ဖြဲ့စည္းပံုလိုမ်ဳိး အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ ႐ွိလာနိုင္ပါတယ္။ အခ်ိန္ကာလတခုအထိပဲ အသက္၀င္မယ့္ ျပ႒ာန္းခ်က္နဲ့ အာဏာခြဲေ၀ေရးေတြ လိုအပ္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ စစ္တပ္က ဒီမိုကေရစီေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြကို ထပ္ခါတလဲလဲ ဖ်က္ဆီးခဲ့တာကို ေတြ့ခဲ့ရတဲ့ ေနာက္မွာ အတုိက္အခံထဲက ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက အေပးအယူလုပ္ဖို့ အဆင့္သင့္ျဖစ္ေနၾကပါျပီ။ ဒီလို လက္ေတြ့၀ါဒီေတြထဲမွာ စစ္အစိုးရလက္ထက္မွာပဲ ၂၀၁၀ ေ႐ြးေကာက္ပြဲကို ၀င္ျပိုင္ခဲ့ၾကတဲ့ ဒီမုိကရက္တစ္ပါတီငယ္ေလးေတြသာမက၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ့ အမ်ဳိးသားဒီမုိကေရစီအဖြဲ့ခ်ဳပ္ကိုယ္တုိင္၊ ဒီမုိကေရစီလိုလားတဲ့ လူနည္းစု တုိင္းရင္းသားေတြရဲ့ပါတီေတြ၊ ၈ ေလးလံုး မ်ဳိးဆက္ထဲက ေခါင္းေဆာင္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားလည္း ပါ၀င္ေနပါတယ္။
ညွိနိႈင္းမႈေတြမွာ ႐ွႈပ္ေထြးျပီး လက္၀င္နုိင္တာေၾကာင့္ပဲ တမ်ဳိးေကာင္းသြားနုိင္ပါတယ္။ ေျဖ႐ွင္းစရာ ျပဿနာေပါင္း ေသာင္းေျခာက္ေထာင္႐ွိေနတာေၾကာင့္ပဲ သမီးေပး၊ သမက္ရ အေပးအယူမ်ဳိးအတြက္ လမ္းစသြားနိုင္ပါတယ္။ အလားအလာေကာင္းတဲ့ သေဘာတူညီခ်က္တခုကို ရဖို့ဆုိရင္ အဓိက သက္ဆုိင္သူေတြရဲ့ အက်ဳိးစီးပြားေရးေတြက ဘာလဲဆုိတာကို အရင္သိေအာင္လုပ္ဖို့ လိုပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ စစ္တပ္ကေတာ့ သူရဲ့ ကိုယ္ပိုင္လြတ္လပ္ခြင့္ (autonomy) ကို အသိအမွတ္ျပုဖို့၊ သူ့တို့ အဖြဲ့၀င္ေတြကို တရားမစြဲဖို့၊ သူတို့ရဲ့ စည္းစိမ္ခ်မ္းသာေတြကို သိမ္းဆည္းမခံရဖို့ ဆုိတာေတြနဲ့ ပတ္သက္လို့ အာမခံခ်က္ကို လိုခ်င္မွာပါပဲ။ ျမန္မာျပည္က ဒီမုိကရက္ေတြအေနနဲ့လည္း အခ်ိန္ကာလတခုမွာ အကန့္အသတ္ေတြ ႐ွိေနေပမယ့္ စစ္မွန္တဲ့ ဒီမုိကေရစီခရီးကေတာ့ လမ္းေၾကာင္း ေျဖာင့္ျဖူးေနတယ္ဆုိတာကို သေဘာေပါက္ဖို့ လိုပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ဥပမာအေနနဲ့ ဒီလို သေဘာတူညီခ်က္မ်ဳိးကို ညွိနိႈင္းယူနိုင္ပါတယ္။ အင္ဒိုနီး႐ွားမွာ လုပ္ခဲ့သလိုမ်ဳိး စစ္တပ္က ေ႐ြးခ်ယ္တဲ့ အမတ္ေတြကို သက္တမ္းတခုျပီးရင္ တျဖည္းျဖည္းခ်င္း ျပန္႐ုပ္သိမ္းသြားတာမ်ဳိး၊ အစိုးရ၀န္ၾကီး ၃ ဦးကို စစ္တပ္က ခန့္ထားခြင့္ကိုလည္း သက္တမ္း တခုေက်ာ္ရင္ ႐ုပ္သိမ္းသြားဖို့နဲ့ ဖြဲ့စည္းပံုထဲက တျခား ျပဿနာတက္ေနတဲ့ အပိုင္းေတြကို ၂၀၁၅ မတုိင္ခင္မွာ ျပင္ဆင္ဖို့ ညွိနိႈင္းတာမ်ဳိးပါ။ ဒါေတြကို လိုက္ေလ်ာေပးမယ္ဆုိရင္ စစ္တပ္နဲ့ အေပါင္းအပါ (ခရိုနီ) ေတြကို လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ေပးမယ္၊ သူတို့ပိုင္ဆုိင္မႈေတြ (မတရားတဲ့နည္းနဲ့ ပုိင္ဆုိင္ထား တာျဖစ္ပါေစ) လံုျခံုမႈေပးမယ္၊ စစ္တပ္ရဲ့ကိုယ္ပိုင္ ျပ႒ာန္းခြင့္ကိုလည္း မထိခိုက္ေစရဘူးဆုိတဲ့ အာမခံခ်က္ေတြကို ရယူနုိင္ပါတယ္။
ရည္ညြွႊန္း။ ။ The Need For A Political Pact by Larry Diamond
(ေဆာင္းပါး႐ွင္သည္ စတမ္းဖုိ့ဒ္တကၠသိုလ္ (Stanford Univdrsity) ဒီမုိကေရစီ၊ ဖြံ့ျဖိုးေရးနဲ့ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးဌာန၏ ညြွႊန္ၾကားေရးမႉးျဖစ္ျပီး၊ ဒီမုိကေရစီဂ်ာနယ္ (Journal of Democracy) ၏ တြဲဖက္ အယ္ဒီတာလည္း ျဖစ္ပါသည္)
(ေ႐ွ့တပတ္အညြွႊန္း - ဂ်ာမဏီပံုစံအခ်ဳိးက်ကုိယ္စားျပု ေ႐ြးေကာက္ပြဲစနစ္အဆုိျပုခ်က္)