အလုပ္ကုိင္ အခြင့္အေရး ဖန္တီးေပးတဲ့ ေကလ်ား (Kay Lyar)
နော်နိုရင်း
·
May 2, 2019
ကယားျပည္နယ္မွာ အမ်ဳိးသမီးေတြ အမ်ားစု အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္းေတြ ရရွိဖို႔အတြက္ ေမာ္ဗ်ားျမာေကးနဲ႔ ေနာ္ေသာသီထူးတို႔ ညီအမႏွစ္ေယာက္က ဦးေဆာင္ၿပီး ေကလ်ား (Kay Lyar) ဆုိတဲ့ ဆိုင္ငယ္ငယ္ေလးတဆုိင္ ဖြင့္ထားပါတယ္။
ဒီဆိုင္ကေလးမွာ ကယားျပည္နယ္အတြင္းက ၿမိဳ႕နယ္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာရွိတဲ့ ေဒသထြက္ ပစၥည္းေတြကုိသာ ေကာက္ယူၿပီး သူ႔ဆုိင္ပုံစံ အမွတ္တံဆိပ္ေတြနဲ႔ ျပန္လည္ထုပ္ပုိးၿပီး ႏုိင္ငံတကာစံခ်ိန္ Export ပုံစံနဲ႔ ေသသပ္စြာ ထုပ္ပုိးၿပီးေတာ့ ျဖန္႔ခ်ိေနတာပါ။
သပ္ရပ္ၿပီး ဝယ္ခ်င္၊ စားခ်င္ေအာင္ ေသေသသပ္သပ္ ျပဳလုပ္ထားတာ ေတြ႔ရသလို ဒီဆုိင္ကေလးကို ဖြင့္လွစ္ႏုိင္ဖို႔အတြက္ အခ်ိန္တႏွစ္ေက်ာ္လာက္ ယူခဲ့ရတယ္လုိ႔ ဆုိင္ရွင္ ေမာ္ဗ်ားျမာေကးက ရွင္းျပပါတယ္။
“က်မတုိ႔လုပ္တာကေတာ့ တႏွစ္ေက်ာ္ေလာက္ အခ်ိန္ယူရတယ္။ ေဒသထြက္တဲ့ဟာေတြ အကုန္လုံး စာရင္းေကာက္ယူရတယ္။ ဘယ္ေနရာမွာ ဘာေတြရႏုိင္လဲ ဆုိတဲ့ဟာေတြကုိ စုံစမ္းရတယ္။ အဆင့္ဆင့္ ျပင္ဆင္ရတယ္၊ ၿပီးေတာ့မွ က်မတုိ႔ ဒီဆုိင္ေလး ျဖစ္ပၚလာတာေပါ့ေနာ္” လို႔ ေျပာပါတယ္။
ဒီဆုိင္ေလးကိုေတာ့ အခုႏွစ္ သႀကၤန္ကမွ စတင္ဖြင့္လွစ္ႏုိင္ခဲ့ၿပီး အဓိက ေဒသထြက္ ကုန္ပစၥည္းေတြျဖစ္တဲ့ ပန္းခါး၊ မက္ခါသီး၊ ႏွမ္းဆီ၊ မုန္ညင္းဆီ၊ ဇီးဆီ၊ မွ်စ္ေျခာက္၊ ပိန္းေျခာက္၊ မုန္ညင္းေျခာက္နဲ႔ ခ်ဥ္ေဆာ္ခါးသီးေျခာက္တုိ႔ အပါအဝင္ ေဒသထြက္ပစၥည္း ၅၀ ေက်ာ္ကုိ တေနရာတည္း ဝယ္ယူႏုိင္ေအာင္ ျပင္ဆင္ထားတာပါ။
ဒီပစၥည္းေတြကို ေဒသခံေတြဆီကေနတဆင့္ ဝယ္ယူၿပီးေတာ့ ျပန္လည္ထုပ္ပုိး ေရာင္းခ်ေနပါတယ္။
ဆုိင္ရွင္ ေမာ္ဗ်ားျမာေကးက ကယားျပည္နယ္ကေန ထြက္ရွိတဲ့ ႐ိုးရာအစားအစာ မွန္သမွ် ဝယ္ယူရရွိႏုိင္ဖုိ႔ ေဒသခံအမ်ိဳးသမီးေတြ အလုပ္အကုိင္ အခြင့္လမ္းေတြ ရရွိေအာင္ ရည္ရြယ္ဖြင့္လွစ္ခဲ့တာလို႔ ေျပာပါတယ္။
“အဓိက ဒီေဒသမွာ အလုပ္အကုိင္ အခြင့္အလမ္း ရွားပါးတယ္။ ကယားျပည္နယ္ အေနအထားနဲ႔ ဆုိလုိ႔ရွိရင္ လူဦးေရကလည္း နည္းတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဓိက လုပ္ကုိင္စားေသာက္တာက ေတာင္ယာနဲ႔ စုိက္ပ်ဳိးေရးကုိ အဓိက လုပ္ကုိင္စားေသာက္တာေပါ့ေနာ္။ အဲဒါကုိ က်မတုိ႔ ၾကည့္လုိက္တဲ့အခ်ိန္မွာ ဒီဟာေတြကုိ ေစ်းကြက္မရွာႏုိင္သေရြ႕ေတာ့ က်မတုိ႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးဖုိ႔အတြက္ အလွမ္းေဝးေနဆဲျဖစ္တယ္။ အဲေတာ့ ဖြံ႔ၿဖိဳးဖုိ႔အတြက္ က်မတုိ႔မွာ ေစ်းကြက္ေပါက္သြားၿပီ ဆုိလုိ႔ရွိရင္ ေဒသခံေတြမွာလည္း စုိက္သေလာက္ကုိ ေစ်းရႏုိင္မယ့္ အခြင့္အေရးကုိ က်မတုိ႔ ဖန္တီးသင့္တယ္ဆုိၿပီး က်မတုိ႔အေနနဲ႔ ျမင္လာတယ္။ ျမင္လာတဲ့အခ်ိန္မွာ က်မတုိ႔ ဒီဆုိင္ေလးကုိ ေစ်းကြက္ေဖာ္လာရတာ ျဖစ္တယ္။”
ဆက္ၿပီးေတာ့ "ေဒသခံေတြ ဘယ္ေလာက္ပဲစုိက္စုိက္ ေစ်းကြက္မေကာင္းရင္ သူတုိ႔အတြက္ အလကားပဲ ျဖစ္မွာေပါ့ေနာ္။ အဲဒါေၾကာင့္ သူတုိ႔ရဲ႕ဘဝကုိ ျမႇင့္တင္ေပးခ်င္တယ္" လို႔ သူမက ေျပာပါတယ္။
လတ္တေလာမွာေတာ့ အမ်ဳိးသမီးလူဦးေရ ၃၀ ေလာက္ဟာ ရက္ကန္းလုပ္ငန္းအျပင္ ပစၥည္းေတြထုပ္ပုိးတာ စတဲ့ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အေရးေတြ ရရွိထားၿပီးျဖစ္တယ္လုိ႔ ေမာ္ဗ်ားျမာေကးက ေျပာပါတယ္။
“အခုမွ က်မတုိ႔ အစပဲ ရွိေသးတာေပါ့ေနာ္။ အခုလတ္တေလာမွာ အမ်ဳိးသမီး ၂၀ ေက်ာ္ ၃၀ ေလာက္ေတာ့ ေျပာလုိ႔ရၿပီေပါ့ေနာ္။ ဘာျဖစ္လု႔ိလဲဆုိေတာ့ က်မတုိ႔ ရက္ကန္းရက္တဲ့ အမ်ဳိးသမီးအဖြဲ႔ေတြ ရွိတယ္။ သူတုိ႔က ရက္ေပးတယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲဒါဆုိရင္ သူတုိ႔အတြက္ အလုပ္အကုိင္ အခြင့္အလမ္း ရၿပီလုိ႔ က်မတုိ႔ ေျပာလုိ႔ရၿပီေပါ့ေနာ္။ ေနာက္တခ်က္က အထုပ္အပုိးေတြ ဆုိလုိ႔ရွိရင္ က်မတုိ႔က သူတုိ႔ကုိ ထုပ္ခုိင္းတယ္။ တခါတည္း ပိတ္ဆက္ေတြအစ က်မတုိ႔ ေျပာျပတယ္။ သူတုိ႔ အမ်ဳိးသမီးေတြအဖြဲ႔က ထုပ္ပုိးမႈေတြ လုပ္ေပးတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ က်မတုိ႔အေနနဲ႔ သူ႔တုိ အလုပ္အကုိင္ ရရွိတယ္လုိ႔ ေျပာလုိ႔ရတယ္။ ေနာက္တဆင့္က်ေတာ့ ခ်ဳပ္လုပ္မႈအပုိင္းေပါ့ေနာ္။ အပ္ထည္ေတြရွိတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာဆုိလုိ႔ရွိရင္ သူတုိ႔အတြက္ အလုပ္အကုိင္ အခြင့္အေရး ရတယ္ေပါ့ေနာ္။”
ဒါ့အျပင္ ကယားျပည္နယ္က ေဒသခံအမ်ားစုဟာ ေတာင္ယာလုပ္ငန္းေတြနဲ႔ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္း ျပဳေနၾကၿပီး ေဒသထြက္ အသီးအႏွံေတြကုိ ေစ်းကြက္ေဖာ္ေပးေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒီထဲကမွ ႏုိင္ငံျခားေတြမွာသာ ရရွိႏုိင္တဲ့ ခ်ီယာေစ့ (CHIA SEED) လုိ႔ေခၚတဲ့ က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီညြတ္တဲ့ ခ်ီယာေစ့ကိုလည္း ကယားျပည္နယ္မွာ စုိက္ပ်ဳိးေအာင္ျမင္တဲ့အတြက္ ျပည္နယ္တြင္း ေစ်းကြက္ရရွိေအာင္ ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်ေပးေနတယ္လုိ႔လည္း ေမာ္ဗ်ားျမာေကးက ေျပာပါတယ္။
“ခ်ီယာေစ့က်ေတာ့ တကယ့္ မူရင္းကေတာ့ မကၠဆီကုိႏုိင္ငံက လာတာေပါ့ေနာ္။ ဒါေပမယ့္ သူက အဆင့္ဆင့္ တင္ပုိ႔ေရာင္းခ်တယ္။ ႏုိင္ငံျခားေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ သုံးစြဲလ်က္ရွိတယ္။ ဒီအေစ့က အရမ္းကုိ ေကာင္းတယ္ေပါ့ေနာ္။ ေကာင္းတယ္ဆုိတာက သူ႔ရဲ႕ ေကာင္းက်ဳိးေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္ေပါ့ေနာ္။ ဝိတ္ခ်ခ်င္တဲ့သူအတြက္ အသုံးျပဳႏုိင္သလုိ ႏွလုံးေသြးေၾကာ က်ဥ္းသူေတြအတြက္ ကာကြယ္ေပးတယ္။ ဒီဟာက ႏုိင္ငံျခားေတြမွာ အရမ္းနာမည္ႀကီးတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်မတုိ႔ ကယားျပည္နယ္မွာေတာ့ မသုံးတတ္ၾကေသးဘူးေပါ့ေနာ္။ ဒါေလးကုိ က်မတုိ႔က ထုိင္းကေနၿပီးေတာ့ မ်ဳိးရတယ္။ ၿပီးေတာ့ ကယားျပည္နယ္မွာ စမ္းစုိက္ၾကည့္တယ္။ စုိက္ၾကည့္တဲ့အခ်ိန္မွာ တကယ္လည္း ျဖစ္လာပါတယ္။ ျဖစ္လာတဲ့အခ်ိန္မွာ ျပန္ေရာင္းဖုိ႔ ေစ်းကြက္မရွာတတ္ဘူး ျဖစ္သြားတယ္။ က်မတုိ႔ ဟုိဘက္ကုိစပ္လည္း သူတုိ႔က certificate ေတာင္းတဲ့အခ်ိန္မွာ ေတာင္သူလယ္သမားေတြအတြက္ သူတုိ႔အတြက္ ခက္ခဲတယ္။ အဲဒီအခါက်ေတာ့ က်မတုိ႔ ဆုိင္ဖြင့္ၿပီးေတာ့ ဒါေတြ ျပန္ေရာင္းခ်ေပးတယ္။ ဒါကို က်မတုိ႔က ေနာက္က်လုိ႔ရွိရင္ ဘယ္ေလာက္ထိေတာင္ ရည္ရြယ္ထားလဲဆုိရင္ က်မတုိ႔ ကယားျပည္နယ္ရဲ႕ ေဒသထြက္ကုန္တခု ျဖစ္လာဖုိ႔အထိ က်မတုိ႔ ရည္ရြယ္ထားပါတယ္။ ဒီေဒသမွာ စုိက္ခ်င္တဲ့သူေတြ ဆုိရင္လည္း က်မတုိ႔ လိုက္ၿပီး သူတုိ႔ကုိ ပညာေပးဖုိ႔ အစီစဥ္ေတြလည္း ရွိတယ္ေပါ့ေနာ္။ ဒါကုိ က်မတုိ႔ဆုိင္ကေနၿပီးေတာ့ စတင္ျဖန္႔ျဖဴးေနပါတယ္” လို႔ ဆိုပါတယ္။
သူက ဆက္ၿပီးေတာ့ ခ်ီယာေစ့ကုိ ဒီေမာ့ဆုိၿမိဳ႕နယ္ ေဒါတမႀကီးသြား လမ္းေတြမွာ စုိက္ပ်ဳိးမႈေတြ ပုိမ်ားတယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။
ဒီလုိ ႏုိင္ငံတကာသုံး ခ်ီယာေစ့အျပင္ ဝါးနဲ႔ျပဳလုပ္ထားတဲ့ ေရေႏြးဓာတ္ဘူးကုိလည္း ေရာင္းခ်ေပးေနပါတယ္။ ဒီေနရာမွာေတာ့ ဝါးနဲ႔ ဘူးျပဳလုပ္ရာမွာ နည္းပညာပုိင္း မကၽြမ္းက်င္တဲ့အတြက္ တျခားေဒသေတြက ဘူးကုိ မွာယူၿပီး ကရင္နီလူငယ္ေတြကေန ျပန္လည္ေရာင္းခ်ေပးေနပါတယ္။
ဒီအတြက္လည္း လူငယ္ေတြကို အဖုိးအခ ထုိက္တန္စြာ ေပးဝယ္တဲ့အတြက္ လူငယ္ေတြ အခြင့္အလမ္း ရရွိေနပါတယ္။
ကယားျပည္နယ္မွာ ေဒသထြက္ပစၥည္းေတြ ေရာင္းခ်ေပးမႈ မ်ားစြာရွိေနေပမယ့္ အခုလုိ ႏုိင္ငံတကာအဆင့္မီႏိုင္ေအာင္ ထုပ္ပုိးတာကေတာ့ ဒါ ပထမဆုံးျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလုိ ထုပ္ပုိးေရာင္းခ်မႈကုိ လက္လီလက္ကား ေရာင္းခ်ေပးေနသလုိပဲ အေဝးက မွာယူခ်င္တဲ့သူ အတြက္လည္း ပုိ႔ေဆာင္ေနတဲ့ ဝန္ေဆာင္မႈေတြလည္း ရွိပါတယ္။
ကယားျပည္နယ္မွာ ေတာင္ယာလုပ္ငန္းနဲ႔ အသက္ေမြးဝမ္းေၾကာင္း လုပ္ကုိင္ေနၾကတာ ေတြ႔ရသလို ဖြြံ႔ၿဖိဳးမႈအေနနဲ႔ တျခား တုိင္းနဲ႔ျပည္နယ္လုိ မရွိေသးတဲ့အတြက္ အဓိက ေဒသခံ အမ်ဳိးသမီးေတြအတြက္ အလုပ္အကုိင္ အခြင့္အလမ္း ရွားပါးေနဆဲပါ။
ကယားျပည္နယ္ဟာ ခ႐ုိင္ ၂ ခု၊ ၿမိဳ႕နယ္ ၇ ခု၊ ရပ္ကြက္ ၄၄ ရပ္ကြက္၊ ေက်းရြာအုပ္စု ၇၄ အုပ္စု၊ ေက်းရြာေပါင္း ၅၁၇ ရြာနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားၿပီး လူဦးေရ ၃ သိန္းေက်ာ္သာ ရွိပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ လူဦးေရစာရင္းမွာ အခုႏွစ္ ၂၀၁၉ ဧၿပီလ ၁ ရက္ေန႔အထိ လူဦးေရ စုစုေပါင္း ၅၄ ဒသမ ၁၀ သန္း ရွိတယ္လုိ႔ အလုပ္သမား၊ လူဝင္မႈႀကီးၾကပ္ေရးနဲ႔ ျပည္သူ႔အင္အားဝန္ႀကီးဌာန၊ ျပည္သူ႔အင္အားဦးစီးဌာနက ထုတ္ျပန္ထားၿပီး ကယားျပည္နယ္မွာရွိတဲ့ လူဦးေရ ၃ သိန္းေက်ာ္နဲ႔ လူဦးေရ အနည္းဆုံးျပည္နယ္ ျဖစ္ပါတယ္။
ျပည္နယ္အတြင္း တည္ၿငိမ္းေအးခ်မ္းလာတာနဲ႔အမွ် ျပည္တြင္းျပည္ပ ခရီးသြားေတြကလည္း ကယားျပည္နယ္ကုိ ဦးတည္လာေနၾကသလုိ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးေတြ ေကာင္းမြန္ေအာင္လည္း အစုိးရက ဦးစားေပး စီမံကိန္းလုပ္ငန္းအေနနဲ႔ လုပ္ေဆာင္ေနတာကုိ ေတြ႔ရပါတယ္။
ဒီလုိ ခရီးသြားလုပ္ငန္းေတြ တုိးတက္လာတာနဲ႔အမွ် ေဒသတြင္းက ထြက္ရွိေနတဲ့ အစားအေသာက္နဲ႔ အသုံးအေဆာင္ပစၥည္း တခ်ဳိ႕လည္း ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်လာမႈေတြ မ်ားလာၿပီး အမ်ဳိးသမီးေတြ အပါအဝင္ ေဒသခံျပည္သူေတြ အလုပ္အကုိင္ အခြင့္အလမ္းေတြ ဒီထက္မက ပိုမိုရရွိလာႏုိင္မလားဆိုတာ ေစာင့္ေမွ်ာ္ၾကည့္႐ႈရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီဆိုင္ကေလးမွာ ကယားျပည္နယ္အတြင္းက ၿမိဳ႕နယ္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာရွိတဲ့ ေဒသထြက္ ပစၥည္းေတြကုိသာ ေကာက္ယူၿပီး သူ႔ဆုိင္ပုံစံ အမွတ္တံဆိပ္ေတြနဲ႔ ျပန္လည္ထုပ္ပုိးၿပီး ႏုိင္ငံတကာစံခ်ိန္ Export ပုံစံနဲ႔ ေသသပ္စြာ ထုပ္ပုိးၿပီးေတာ့ ျဖန္႔ခ်ိေနတာပါ။
သပ္ရပ္ၿပီး ဝယ္ခ်င္၊ စားခ်င္ေအာင္ ေသေသသပ္သပ္ ျပဳလုပ္ထားတာ ေတြ႔ရသလို ဒီဆုိင္ကေလးကို ဖြင့္လွစ္ႏုိင္ဖို႔အတြက္ အခ်ိန္တႏွစ္ေက်ာ္လာက္ ယူခဲ့ရတယ္လုိ႔ ဆုိင္ရွင္ ေမာ္ဗ်ားျမာေကးက ရွင္းျပပါတယ္။
“က်မတုိ႔လုပ္တာကေတာ့ တႏွစ္ေက်ာ္ေလာက္ အခ်ိန္ယူရတယ္။ ေဒသထြက္တဲ့ဟာေတြ အကုန္လုံး စာရင္းေကာက္ယူရတယ္။ ဘယ္ေနရာမွာ ဘာေတြရႏုိင္လဲ ဆုိတဲ့ဟာေတြကုိ စုံစမ္းရတယ္။ အဆင့္ဆင့္ ျပင္ဆင္ရတယ္၊ ၿပီးေတာ့မွ က်မတုိ႔ ဒီဆုိင္ေလး ျဖစ္ပၚလာတာေပါ့ေနာ္” လို႔ ေျပာပါတယ္။
ဒီဆုိင္ေလးကိုေတာ့ အခုႏွစ္ သႀကၤန္ကမွ စတင္ဖြင့္လွစ္ႏုိင္ခဲ့ၿပီး အဓိက ေဒသထြက္ ကုန္ပစၥည္းေတြျဖစ္တဲ့ ပန္းခါး၊ မက္ခါသီး၊ ႏွမ္းဆီ၊ မုန္ညင္းဆီ၊ ဇီးဆီ၊ မွ်စ္ေျခာက္၊ ပိန္းေျခာက္၊ မုန္ညင္းေျခာက္နဲ႔ ခ်ဥ္ေဆာ္ခါးသီးေျခာက္တုိ႔ အပါအဝင္ ေဒသထြက္ပစၥည္း ၅၀ ေက်ာ္ကုိ တေနရာတည္း ဝယ္ယူႏုိင္ေအာင္ ျပင္ဆင္ထားတာပါ။
ဒီပစၥည္းေတြကို ေဒသခံေတြဆီကေနတဆင့္ ဝယ္ယူၿပီးေတာ့ ျပန္လည္ထုပ္ပုိး ေရာင္းခ်ေနပါတယ္။
ဆုိင္ရွင္ ေမာ္ဗ်ားျမာေကးက ကယားျပည္နယ္ကေန ထြက္ရွိတဲ့ ႐ိုးရာအစားအစာ မွန္သမွ် ဝယ္ယူရရွိႏုိင္ဖုိ႔ ေဒသခံအမ်ိဳးသမီးေတြ အလုပ္အကုိင္ အခြင့္လမ္းေတြ ရရွိေအာင္ ရည္ရြယ္ဖြင့္လွစ္ခဲ့တာလို႔ ေျပာပါတယ္။
“အဓိက ဒီေဒသမွာ အလုပ္အကုိင္ အခြင့္အလမ္း ရွားပါးတယ္။ ကယားျပည္နယ္ အေနအထားနဲ႔ ဆုိလုိ႔ရွိရင္ လူဦးေရကလည္း နည္းတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဓိက လုပ္ကုိင္စားေသာက္တာက ေတာင္ယာနဲ႔ စုိက္ပ်ဳိးေရးကုိ အဓိက လုပ္ကုိင္စားေသာက္တာေပါ့ေနာ္။ အဲဒါကုိ က်မတုိ႔ ၾကည့္လုိက္တဲ့အခ်ိန္မွာ ဒီဟာေတြကုိ ေစ်းကြက္မရွာႏုိင္သေရြ႕ေတာ့ က်မတုိ႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးဖုိ႔အတြက္ အလွမ္းေဝးေနဆဲျဖစ္တယ္။ အဲေတာ့ ဖြံ႔ၿဖိဳးဖုိ႔အတြက္ က်မတုိ႔မွာ ေစ်းကြက္ေပါက္သြားၿပီ ဆုိလုိ႔ရွိရင္ ေဒသခံေတြမွာလည္း စုိက္သေလာက္ကုိ ေစ်းရႏုိင္မယ့္ အခြင့္အေရးကုိ က်မတုိ႔ ဖန္တီးသင့္တယ္ဆုိၿပီး က်မတုိ႔အေနနဲ႔ ျမင္လာတယ္။ ျမင္လာတဲ့အခ်ိန္မွာ က်မတုိ႔ ဒီဆုိင္ေလးကုိ ေစ်းကြက္ေဖာ္လာရတာ ျဖစ္တယ္။”
ဆက္ၿပီးေတာ့ "ေဒသခံေတြ ဘယ္ေလာက္ပဲစုိက္စုိက္ ေစ်းကြက္မေကာင္းရင္ သူတုိ႔အတြက္ အလကားပဲ ျဖစ္မွာေပါ့ေနာ္။ အဲဒါေၾကာင့္ သူတုိ႔ရဲ႕ဘဝကုိ ျမႇင့္တင္ေပးခ်င္တယ္" လို႔ သူမက ေျပာပါတယ္။
လတ္တေလာမွာေတာ့ အမ်ဳိးသမီးလူဦးေရ ၃၀ ေလာက္ဟာ ရက္ကန္းလုပ္ငန္းအျပင္ ပစၥည္းေတြထုပ္ပုိးတာ စတဲ့ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အေရးေတြ ရရွိထားၿပီးျဖစ္တယ္လုိ႔ ေမာ္ဗ်ားျမာေကးက ေျပာပါတယ္။
“အခုမွ က်မတုိ႔ အစပဲ ရွိေသးတာေပါ့ေနာ္။ အခုလတ္တေလာမွာ အမ်ဳိးသမီး ၂၀ ေက်ာ္ ၃၀ ေလာက္ေတာ့ ေျပာလုိ႔ရၿပီေပါ့ေနာ္။ ဘာျဖစ္လု႔ိလဲဆုိေတာ့ က်မတုိ႔ ရက္ကန္းရက္တဲ့ အမ်ဳိးသမီးအဖြဲ႔ေတြ ရွိတယ္။ သူတုိ႔က ရက္ေပးတယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲဒါဆုိရင္ သူတုိ႔အတြက္ အလုပ္အကုိင္ အခြင့္အလမ္း ရၿပီလုိ႔ က်မတုိ႔ ေျပာလုိ႔ရၿပီေပါ့ေနာ္။ ေနာက္တခ်က္က အထုပ္အပုိးေတြ ဆုိလုိ႔ရွိရင္ က်မတုိ႔က သူတုိ႔ကုိ ထုပ္ခုိင္းတယ္။ တခါတည္း ပိတ္ဆက္ေတြအစ က်မတုိ႔ ေျပာျပတယ္။ သူတုိ႔ အမ်ဳိးသမီးေတြအဖြဲ႔က ထုပ္ပုိးမႈေတြ လုပ္ေပးတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ က်မတုိ႔အေနနဲ႔ သူ႔တုိ အလုပ္အကုိင္ ရရွိတယ္လုိ႔ ေျပာလုိ႔ရတယ္။ ေနာက္တဆင့္က်ေတာ့ ခ်ဳပ္လုပ္မႈအပုိင္းေပါ့ေနာ္။ အပ္ထည္ေတြရွိတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာဆုိလုိ႔ရွိရင္ သူတုိ႔အတြက္ အလုပ္အကုိင္ အခြင့္အေရး ရတယ္ေပါ့ေနာ္။”
ဒါ့အျပင္ ကယားျပည္နယ္က ေဒသခံအမ်ားစုဟာ ေတာင္ယာလုပ္ငန္းေတြနဲ႔ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္း ျပဳေနၾကၿပီး ေဒသထြက္ အသီးအႏွံေတြကုိ ေစ်းကြက္ေဖာ္ေပးေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒီထဲကမွ ႏုိင္ငံျခားေတြမွာသာ ရရွိႏုိင္တဲ့ ခ်ီယာေစ့ (CHIA SEED) လုိ႔ေခၚတဲ့ က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီညြတ္တဲ့ ခ်ီယာေစ့ကိုလည္း ကယားျပည္နယ္မွာ စုိက္ပ်ဳိးေအာင္ျမင္တဲ့အတြက္ ျပည္နယ္တြင္း ေစ်းကြက္ရရွိေအာင္ ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်ေပးေနတယ္လုိ႔လည္း ေမာ္ဗ်ားျမာေကးက ေျပာပါတယ္။
“ခ်ီယာေစ့က်ေတာ့ တကယ့္ မူရင္းကေတာ့ မကၠဆီကုိႏုိင္ငံက လာတာေပါ့ေနာ္။ ဒါေပမယ့္ သူက အဆင့္ဆင့္ တင္ပုိ႔ေရာင္းခ်တယ္။ ႏုိင္ငံျခားေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ သုံးစြဲလ်က္ရွိတယ္။ ဒီအေစ့က အရမ္းကုိ ေကာင္းတယ္ေပါ့ေနာ္။ ေကာင္းတယ္ဆုိတာက သူ႔ရဲ႕ ေကာင္းက်ဳိးေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္ေပါ့ေနာ္။ ဝိတ္ခ်ခ်င္တဲ့သူအတြက္ အသုံးျပဳႏုိင္သလုိ ႏွလုံးေသြးေၾကာ က်ဥ္းသူေတြအတြက္ ကာကြယ္ေပးတယ္။ ဒီဟာက ႏုိင္ငံျခားေတြမွာ အရမ္းနာမည္ႀကီးတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်မတုိ႔ ကယားျပည္နယ္မွာေတာ့ မသုံးတတ္ၾကေသးဘူးေပါ့ေနာ္။ ဒါေလးကုိ က်မတုိ႔က ထုိင္းကေနၿပီးေတာ့ မ်ဳိးရတယ္။ ၿပီးေတာ့ ကယားျပည္နယ္မွာ စမ္းစုိက္ၾကည့္တယ္။ စုိက္ၾကည့္တဲ့အခ်ိန္မွာ တကယ္လည္း ျဖစ္လာပါတယ္။ ျဖစ္လာတဲ့အခ်ိန္မွာ ျပန္ေရာင္းဖုိ႔ ေစ်းကြက္မရွာတတ္ဘူး ျဖစ္သြားတယ္။ က်မတုိ႔ ဟုိဘက္ကုိစပ္လည္း သူတုိ႔က certificate ေတာင္းတဲ့အခ်ိန္မွာ ေတာင္သူလယ္သမားေတြအတြက္ သူတုိ႔အတြက္ ခက္ခဲတယ္။ အဲဒီအခါက်ေတာ့ က်မတုိ႔ ဆုိင္ဖြင့္ၿပီးေတာ့ ဒါေတြ ျပန္ေရာင္းခ်ေပးတယ္။ ဒါကို က်မတုိ႔က ေနာက္က်လုိ႔ရွိရင္ ဘယ္ေလာက္ထိေတာင္ ရည္ရြယ္ထားလဲဆုိရင္ က်မတုိ႔ ကယားျပည္နယ္ရဲ႕ ေဒသထြက္ကုန္တခု ျဖစ္လာဖုိ႔အထိ က်မတုိ႔ ရည္ရြယ္ထားပါတယ္။ ဒီေဒသမွာ စုိက္ခ်င္တဲ့သူေတြ ဆုိရင္လည္း က်မတုိ႔ လိုက္ၿပီး သူတုိ႔ကုိ ပညာေပးဖုိ႔ အစီစဥ္ေတြလည္း ရွိတယ္ေပါ့ေနာ္။ ဒါကုိ က်မတုိ႔ဆုိင္ကေနၿပီးေတာ့ စတင္ျဖန္႔ျဖဴးေနပါတယ္” လို႔ ဆိုပါတယ္။
သူက ဆက္ၿပီးေတာ့ ခ်ီယာေစ့ကုိ ဒီေမာ့ဆုိၿမိဳ႕နယ္ ေဒါတမႀကီးသြား လမ္းေတြမွာ စုိက္ပ်ဳိးမႈေတြ ပုိမ်ားတယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။
ဒီလုိ ႏုိင္ငံတကာသုံး ခ်ီယာေစ့အျပင္ ဝါးနဲ႔ျပဳလုပ္ထားတဲ့ ေရေႏြးဓာတ္ဘူးကုိလည္း ေရာင္းခ်ေပးေနပါတယ္။ ဒီေနရာမွာေတာ့ ဝါးနဲ႔ ဘူးျပဳလုပ္ရာမွာ နည္းပညာပုိင္း မကၽြမ္းက်င္တဲ့အတြက္ တျခားေဒသေတြက ဘူးကုိ မွာယူၿပီး ကရင္နီလူငယ္ေတြကေန ျပန္လည္ေရာင္းခ်ေပးေနပါတယ္။
ဒီအတြက္လည္း လူငယ္ေတြကို အဖုိးအခ ထုိက္တန္စြာ ေပးဝယ္တဲ့အတြက္ လူငယ္ေတြ အခြင့္အလမ္း ရရွိေနပါတယ္။
ကယားျပည္နယ္မွာ ေဒသထြက္ပစၥည္းေတြ ေရာင္းခ်ေပးမႈ မ်ားစြာရွိေနေပမယ့္ အခုလုိ ႏုိင္ငံတကာအဆင့္မီႏိုင္ေအာင္ ထုပ္ပုိးတာကေတာ့ ဒါ ပထမဆုံးျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလုိ ထုပ္ပုိးေရာင္းခ်မႈကုိ လက္လီလက္ကား ေရာင္းခ်ေပးေနသလုိပဲ အေဝးက မွာယူခ်င္တဲ့သူ အတြက္လည္း ပုိ႔ေဆာင္ေနတဲ့ ဝန္ေဆာင္မႈေတြလည္း ရွိပါတယ္။
ကယားျပည္နယ္မွာ ေတာင္ယာလုပ္ငန္းနဲ႔ အသက္ေမြးဝမ္းေၾကာင္း လုပ္ကုိင္ေနၾကတာ ေတြ႔ရသလို ဖြြံ႔ၿဖိဳးမႈအေနနဲ႔ တျခား တုိင္းနဲ႔ျပည္နယ္လုိ မရွိေသးတဲ့အတြက္ အဓိက ေဒသခံ အမ်ဳိးသမီးေတြအတြက္ အလုပ္အကုိင္ အခြင့္အလမ္း ရွားပါးေနဆဲပါ။
ကယားျပည္နယ္ဟာ ခ႐ုိင္ ၂ ခု၊ ၿမိဳ႕နယ္ ၇ ခု၊ ရပ္ကြက္ ၄၄ ရပ္ကြက္၊ ေက်းရြာအုပ္စု ၇၄ အုပ္စု၊ ေက်းရြာေပါင္း ၅၁၇ ရြာနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားၿပီး လူဦးေရ ၃ သိန္းေက်ာ္သာ ရွိပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ လူဦးေရစာရင္းမွာ အခုႏွစ္ ၂၀၁၉ ဧၿပီလ ၁ ရက္ေန႔အထိ လူဦးေရ စုစုေပါင္း ၅၄ ဒသမ ၁၀ သန္း ရွိတယ္လုိ႔ အလုပ္သမား၊ လူဝင္မႈႀကီးၾကပ္ေရးနဲ႔ ျပည္သူ႔အင္အားဝန္ႀကီးဌာန၊ ျပည္သူ႔အင္အားဦးစီးဌာနက ထုတ္ျပန္ထားၿပီး ကယားျပည္နယ္မွာရွိတဲ့ လူဦးေရ ၃ သိန္းေက်ာ္နဲ႔ လူဦးေရ အနည္းဆုံးျပည္နယ္ ျဖစ္ပါတယ္။
ျပည္နယ္အတြင္း တည္ၿငိမ္းေအးခ်မ္းလာတာနဲ႔အမွ် ျပည္တြင္းျပည္ပ ခရီးသြားေတြကလည္း ကယားျပည္နယ္ကုိ ဦးတည္လာေနၾကသလုိ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးေတြ ေကာင္းမြန္ေအာင္လည္း အစုိးရက ဦးစားေပး စီမံကိန္းလုပ္ငန္းအေနနဲ႔ လုပ္ေဆာင္ေနတာကုိ ေတြ႔ရပါတယ္။
ဒီလုိ ခရီးသြားလုပ္ငန္းေတြ တုိးတက္လာတာနဲ႔အမွ် ေဒသတြင္းက ထြက္ရွိေနတဲ့ အစားအေသာက္နဲ႔ အသုံးအေဆာင္ပစၥည္း တခ်ဳိ႕လည္း ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်လာမႈေတြ မ်ားလာၿပီး အမ်ဳိးသမီးေတြ အပါအဝင္ ေဒသခံျပည္သူေတြ အလုပ္အကုိင္ အခြင့္အလမ္းေတြ ဒီထက္မက ပိုမိုရရွိလာႏုိင္မလားဆိုတာ ေစာင့္ေမွ်ာ္ၾကည့္႐ႈရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။