Homeမေးမြန်းခန်း
“ကနန္းေဒသ ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္မ်ား ဝိုင္းဝန္းထိန္းသိမ္းေစခ်င္” -ဆရာေတာ္ ဦးဉာဏေသဌႏွင့္ ဒီဗြီဘီေမးျမန္းခ်က္
“ကနန္းေဒသ ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္မ်ား ဝိုင္းဝန္းထိန္းသိမ္းေစခ်င္” -ဆရာေတာ္ ဦးဉာဏေသဌႏွင့္ ဒီဗြီဘီေမးျမန္းခ်က္
Aung Ko Latt
·
March 28, 2019
စစ္ကိုင္းတုိင္း၊ ဗန္းေမာက္ၿမိဳ႕နယ္က လူသူအေရာက္အေပါက္နည္းၿပီး သြားလာရခက္ခဲတဲ့ လူနည္းစု ကနန္းတုိင္းရင္းသားေတြ ေနထိုင္ရာ ကနန္းေဒသမွာ ေရွးေဟာင္းအေဆာက္အဦးေတြ၊ ေစတီ၊ ႐ုပ္ပြားေတြ၊ အသံုးအေဆာင္ေတြ အမ်ားအျပားရွိေနပါတယ္။
ကနန္းေဒသ နန္းဇားရြာမွာရွိတဲ့ နန္းဇား ေဇတဝန္ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းက ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၁၁၄၀ ခုႏွစ္ကတည္းက တည္ေဆာက္ခဲ့တာလုိ႔ မွတ္တမ္းေတြအရ သိရၿပီး အခုဆို ႏွစ္ေပါင္း ၂၄၀ သက္တမ္းရွိေနပါၿပီ။
ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္ေတြ မေပ်ာက္ပ်က္ရေအာင္၊ ေရွရွည္တည္တ့ံေအာင္ ထိန္းသိမ္းႏိုင္ေရးအတြက္ အစိုးရရဲ႕ အကူအညီေတြ လိုအပ္ေနတယ္လို႔ ေရွးေဟာင္း ေရႊေက်ာင္းေတာ္ႀကီးကို ေစာင့္ေရွာက္သီတင္း သံုးေနတဲ့ နန္းဇားေဇတဝန္ေက်ာင္းဆရာေတာ္ ဦးဥာဏေသဌက ဒီဗီြဘီနဲ႔ သီးသန္႔ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းရာမွာ မိန္႔ၾကားပါတယ္။
ေမး -ဒီေရွးေဟာင္းေက်ာင္းေဆာင္ႀကီးကို အရွင္ဘုရားလက္ထက္ထိ ဘယ္လို ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ခဲ့တယ္ဆိုတာ မိန္႔ၾကားေပးပါဘုရား။
ေျဖ - ဒီေက်ာင္းႀကီးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဟိုးအရင္က ဒကာတို႔ ဒီဗီြဘီ ျမန္မာ့အလွ၊ ျမန္မာ့ဘဝ အစီအစဥ္က လာ႐ုိက္သြားဖူးပါတယ္။ ဒီေက်ာင္းေဆာင္က လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၁၄၀ ခုႏွစ္က ေဆာက္ခဲ့တာဆိုေတာ့ ေက်ာင္းေဆာင္က နည္းနည္းယိုယြင္းတာတို႔၊ ယိုင္တာတို႔ အဲလိုရွိတယ္။ ဒါကို ရြာက ဒကာ၊ ဒကာမေတြေပါင္းၿပီးေတာ့ မယိုင္ေအာင္ တည့္မတ္ၿပီးေတာ့ ထိန္းတယ္။ တုိင္ေတြကိုလည္း ေအာက္ေျခမွာ ဘိလပ္ေျမေလာင္း သံဖိနပ္ခံတယ္။ အမိုးေတြ ေဆြးေတာ့ အမိုးေတြ လဲရတယ္။ မူလလက္ရာမပ်က္ေပါ့။ ေလွခါးကိုေတာ့ အုတ္နဲ႔ ျပန္ျပင္လိုက္တယ္။ မ်က္ႏွာၾကက္ေတြလည္း ျပန္တပ္ရတယ္။ ၾကမ္းခင္းေတြလည္း ေဇတဝန္ေဆာင္ကလဲြၿပီး အသစ္လဲရတယ္ေပါ့။
ေမး - ဒီေရွးေဟာင္းေရႊေက်ာင္းေတာ္ႀကီးမွာ တုိင္ေပါင္း ဘယ္ေလာက္နဲ႔ တည္ေဆာက္တာပါလဲ ဘုရား။
ေျဖ - ေက်ာင္းရဲ႕ အဓိက ေဇတဝန္ေက်ာင္းေဆာင္၊ ဘုရားေဆာင္က ကၽြန္းတိုင္ေပါင္း ၇၂ တုိင္၊ အဲဒီထဲက ၄၁ တုိင္က ၁၁၉၇ ခုႏွစ္မွာ ေရႊအစစ္ခ်ထားတယ္လို႔ ေက်ာင္းမွတ္တမ္းေတြအရ သိရတယ္။ ေတာင္တန္းလ်ား ၂၄ တိုင္ အရင္ကေတာ့ ၃၆ တိုင္ရွိတာ။ အုတ္ေက်ာင္းေဆာက္တာမွာ မလြတ္လို႔ ၁၂ တိုင္ဖယ္ရွားလိုက္ရတာေပါ့၊ ေျမာက္တန္းလ်ား ၂၄ တိုင္၊ အေနာက္တန္းလ်ား ၂၄ တိုင္၊ အေရွ႕ခန္း ပင္မေဆာင္က ၅၂ တိုင္ လက္ရွိမွာ စုစုေပါင္း ၁၉၀ တုိင္ရွိပါတယ္။ အရင္က ၂၀၂ တိုင္ရွိတာေပါ့။ အားလံုးကို ထုတ္စြပ္၊ ေယာက္စြပ္နဲ႔ပဲ ေဆာက္လုပ္ထားတယ္။
ေမး - အေဆာက္အဦနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ထူးျခားခ်က္ေတြရွိရင္လည္း မိန္႔ပါဘုရား။
ေျဖ - ေက်ာင္းက ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္တဲ့အထိ ႀကီးႀကီးမားမား မပ်က္စီးေသးဘူး။ ဆိုလိုတာက ေနလို႔ မျဖစ္ေအာင္ မပ်က္စီးေသးဘူး။ ဒီေက်ာင္းေတာ္ႀကီးက အခုခ်ိန္ထိ သဘာဝေဘးဒဏ္ ေၾကာင့္ ပ်က္စီးတာ မႀကံဳရေသးဘူး။ ဥပမာ ေလျပင္းတုိက္တာ၊ ငလ်င္လႈပ္တာ၊ မီးေလာင္တာ ဒါမ်ိဳးေပါ့။ ၿပီးေတာ့ မ်က္ႏွာၾကက္မွာ ပန္းခ်ီေတြရွိတယ္။ ေရႊခ်ထားတဲ့ တုိင္ေတြမွာ ကႏုတ္ေတြ ပါတယ္။ ထုတ္စြပ္၊ ေယာက္စြပ္နဲ႔ မိုးတာ၊ ကာတာကလဲြရင္ သံမသံုးဘဲ ေဆာက္ထားတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္က လက္သမားအတတ္ပညာေတြကို ေလ့လာႏုိင္တယ္။ တုိင္ေတြကိုၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ သစ္ဝါးေပါက္ေရာက္မႈကို ခန္႔မွန္းႏုိင္တယ္ေပါ့။
ေမး - ေကာင္းမြန္တဲ့ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္မႈေတြျဖစ္ေအာင္ သက္ဆိုင္ရာကို တင္ျပ အကူအညီေတာင္းခံတာတို႔၊ သူတို႔ကေန လာေရာက္ၾကည့္ရႈ စစ္ေဆးတာတို႔ ရွိပါသလား။
ေျဖ - ဒီေရွးေဟာင္းပစၥည္း၊ ေရွးေဟာင္းဘုရား၊ ေရွးေဟာင္းေက်ာင္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဌာနဆိုင္ရာကေန ေလ့လာတယ္။ အဲလိုေလ့လာတာမွာ ဒါေတြကို အတတ္ႏုိင္ဆံုး ကူညီေပးမယ္ ေစာင့္ေရွာက္ေပးမယ္လို႔ေတာ့ ေျပာသံၾကားတာေပါ့။ ေျပာလာၾကတယ္။ ေလွ်ာက္လာၾကတယ္။ သူတို႔ကိုေတာ့ ဘာလုပ္ေပးပါ။ ညာလုပ္ေပးပါဆိုၿပီး တင္ျပတာေတာ့ မရွိေသးဘူး။ ဒါေပမယ့္ ျဖစ္ခ်င္တာကေတာ့ သူတို႔လာေလ့လာရင္းနဲ႔ ဒါေတြကို ဘယ္လိုပံုစံ ထိန္းသိမ္းၾကရေအာင္ ဆိုတာမ်ိဳး။ ေရွးေဟာင္းဘုရားဆိုရင္ ၅၆ ဆူရွိတယ္။ အဲဒါကိုလည္း ဒီထက္မက ေကာင္းေအာင္ ဝိုင္းၿပီးေတာ့ ကူညီ ထိန္းသိမ္းၾကမယ္ဆိုရင္ ေကာင္းတာေပါ့။ ေျပာရရင္ ဘုရားေစတီေတြကလည္း သိပ္မရွိေတာ့ဘူး။ ၿပိဳပ်က္ကုန္ၿပီ။ ကနန္းေဒသရဲ႕ ေရွးေဟာင္းဘုရား ပံုစံေလးေတြကို ဒီထက္မပ်က္စီးေအာင္ ေရွးေဟာင္းသုေတသနအဖဲြ႔ေတြ၊ ႏုိင္ငံေတာ္အေနနဲ႔ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ဝိုင္းဝန္းကူညီထိန္းသိမ္းၾကမယ္ဆိုရင္ ဒီဟာေတြက ကနန္းေဒသရဲ႕ ျပယုဂ္၊ ကနန္းေဒသရဲ႕ သမိုင္းအေထာက္အထားေတြအျဖစ္ ေနာက္မ်ိဳးဆက္ေတြအျဖစ္ ရွိေနမွာေပါ့။
ေမး - အခု အရွင္ဘုရား သီတင္းသံုးေနတဲ့ ေရွးေဟာင္းေဇတဝန္ေက်ာင္းမွာေကာ ဘယ္လုိ ေရွးေဟာင္းပစၥည္းေတြ ထိန္းသိမ္းထားပါသလဲဘုရား။
ေျဖ - ကုန္းေဘာင္ေခတ္လက္ရာ အမ်ားစုပါတဲ့ ႐ုပ္ပြားေတာ္ေတြအျပင္ ေရွးက်တာေတြေတာ့ တစုတစည္းထဲ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ထားတယ္။ မွန္တိုက္ထဲမွာထည့္ထားတာက ႐ုပ္ပြားေတာ့ ၅၀ ေလာက္ရွိတယ္။ ေရႊသာေလ်ာင္း၊ ရပ္ေတာ္မူ ၂ ဆူ၊ ဆင္ခံဘုရား စသျဖင့္႐ုပ္ပြားေတာ္ႀကီးေတြေကာေပါ့။ ၿပီးေတာ့ ေပ၊ ပုရပိုက္ေတြထည့္တဲ့ မွန္စီေရႊခ် ေပစာတုိက္ေတြ၊ နယား႐ုပ္၊ ၁၃×၁၅ ပင္ ေဇတဝန္ေက်ာင္းေဆာင္၊ နယား႐ုပ္၊ သစ္လံုထြင္းေလွ၊ နံရံပန္းခ်ီေတြ ဒါေတြကို ထိန္းသိမ္းထားပါတယ္။ ေရွးေဟာင္းပစၥည္း ခိုးယူသူေတြရန္ကေနကာကြယ္ႏုိင္ေအာင္လည္း လူျပတ္မခံဘဲနဲ႔ ရြာက ဒကာဒကာမေတြနဲ႔ ဝိုင္းဝန္းေစာင့္ေရွာက္ၾကပါတယ္။
ေမး - အခု ေဇတဝန္ေက်ာင္းအျပင္ သက္တမ္းရာခ်ီရွိတဲ့ ေရွးေဟာင္းအေဆာက္အဦး၊ ေစတီပုထိုးေတြက ကနန္းေဒသရဲ႕ ဘယ္ေနရာေတြမွာ ရွိေနပါေသးလဲ။
ေျဖ - ဗန္းေမာက္ၿမိဳ႕နယ္မွာ ကနန္းေဒသကေတာ့ အုပ္စု ၇ အုပ္စုရွိတယ္။ ရြာေပါင္း ၂၄ ရြာေပါ့။ ဗန္းေမာက္ၿမိဳ႕နယ္မွာဆိုရင္ ကတူးလူမ်ိဳးေတြေနထိုင္တဲ့ စက္ေတာေက်းရြာက အႀကီးဆံုးရြာ။ ၿပီးေတာ့ ဘုန္းဘုန္းတို႔ နန္းဇားရြာက ဒုတိယေပါ့။ ဒီနန္းဇားက ဗန္းေမာက္နဲ႔ဆို ၄၃ မိုင္ေဝးတယ္။ အခုထိ ေရွးအိမ္ေတြ နန္းဇားမွာ ရွိေနတယ္။ ကနန္းေဒသမွာဆိုရင္ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္ ေရွးေဟာင္းေက်ာင္းက နန္းဇားဆိုရင္ ႏွစ္ေပါင္း ၂၄၀ သက္တမ္းရွိၿပီ။ ၿပီးေတာ့ လိပ္ေစာေက်ာင္း။ လိပ္ေစာေက်ာင္း၊ နန္းညႇင္းေက်ာင္း၊ တဇြန္းေက်ာင္းေတြလည္း ရွိေသးတယ္။ ခုႏွစ္ေတာ့ အတိအက် မမွတ္မိေတာ့ဘူး။ မွတ္တမ္းေတြေတာ့ ရွိတယ္။
ေစတီပုထိုးနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ကေတာ့ အေကာင္းပကတိေတာ့ တခ်ိဳ႕ေတာ့ မရွိေတာ့ဘူး။ ဘုရားကုန္းေတြ၊ အုတ္ပံုေတြေတာ့ ရွိေသးတယ္။ တူးေဖာ္ၾကည့္ရင္ အေထာက္အထားေတြ ရႏုိင္တယ္။ မွတ္တမ္းအရ ေက်ာင္းကုန္းဘုရားဆိုရင္ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၄၅၃ ႏွစ္က ဆိုတဲ့ မွတ္တမ္းေတြ ေတြ႔တာေပါ့။ အဲဒါေတြကို လက္ေတြ႔က်က် သုေတသနျပဳၿပီးေတာ့ သုေတသနဌာနနဲ႔ ပူးေပါင္း ရွာေဖြၾကမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒီကနန္းေဒသမွာလည္း ႏွစ္ေပါင္းဘယ္ေလာက္က ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္ေတြ ေဖာ္ထုတ္ႏုိင္မွာေပါ့။
ေမး - ဒီေရွးေဟာင္းအေဆာက္အဦးေတြ၊ ေစတီပုထိုးေတြၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ေရာ ကနန္းလူမ်ိဳး၊ ကနန္းေဒသအတြက္ေကာ ဘယ္လိုအက်ိဳးေက်းဇူးေတြ ရွိလာႏုိင္လဲ။
ေျဖ - သမိုင္းရႈေထာင့္က ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒါေတြကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ကနန္းေတြကလည္းပဲ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္က ဒီထက္မက ၾကာတဲ့အခ်ိန္ကစၿပီး ကနန္းေဒသမွာ ကနန္းလူမ်ိဳးေတြ ဒီလိုအေဆာက္အဦးေတြေဆာက္လုပ္ ေနထိုင္ခဲ့တယ္။ လႉဒါန္းခဲ့တယ္။ ဘာသာတရားအေပၚမွာ အေလးအနက္ထားၿပီး သဒၶါတရားအားေကာင္းခဲ့ၾကတယ္ဆိုတာ ဒီအေဆာက္အဦးေတြက ျပန္ေျပာျပတဲ့ အေနအထားခံစားရတာေပါ့။
အခုေခတ္ကနန္းလူမ်ိဳးေတြက ဒီလိုမ်ိဳးမရွိႏုိင္ဘူးေပါ့။ ၿပီးေတာ့ အႏုပညာလက္ရာ၊ ယဥ္ေက်းမႈေတြ ေလ့လာနုိင္တာေပါ့။ ဒီေက်ာင္းမွာဆိုရင္ ေရးဆဲြထားတဲ့ ပန္းခ်ီေတြ၊ ထုထားတဲ့ ပန္းပုလက္ရာေတြက အဆင့္အတန္းကို ေဖာ္ျပေနတာပဲ။ အခုေခတ္မွာ အဲလို စိတ္ရွည္လက္ရွည္ မလုပ္ႏုိင္ၾကေတာ့ဘူး။ နည္းပညာပစၥည္းေပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီေခတ္ အဲဒီအခ်ိန္က မေပါေသးတဲ့ကာလ အေဆာက္အအံုေတြၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ေတာ္ေတာ္ကို အံ့ၾသ အားရစရာေကာင္းတာေပါ့။
ေမး - ဒီေက်ာင္းေဆာင္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ေကာ တျခား ဘာမ်ား မိန္႔ၾကားခ်င္ပါေသးလဲဘုရား။
ေျဖ - ေက်ာင္းကိုေရာက္လာတဲ့ ႏုိင္ငံျခား ခရီးသြားေတြ၊ ေရွးေဟာင္းလက္ရာေတြ လာေရာက္ေလ့လာသူေတြကေန ေလ့လာၿပီး ေရရွည္တည္တံ့ဖို႔ ထိန္းသိမ္းနည္းစနစ္ေတြ၊ အႀကံျပဳတာေတြနဲ႔ ဝိုင္းဝန္းၿပီးေတာ့ ကူညီေစာင့္ေရွာက္ၾကမယ္ဆိုရင္ ဒီေက်ာင္းေဆာင္က လူမ်ိဳး၊ ေဒသတင္မက ႏုိင္ငံ့သာသနာအတြက္ပါ ဂုဏ္တက္ေစတယ္။ ဝိုင္းဝန္းထိန္းသိမ္းၾကေစခ်င္တယ္။
ေမး - ေနာက္ဆံုး တခုအေနနဲ႔ အရွင္ဘုရားအေနနဲ႔ေရာ အခုလို ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္ ေက်ာင္းႀကီးမွာ သီတင္းသံုးေနခြင့္ရတဲ့အေပၚ ရင္တြင္းခံစားခ်က္ေတြ မိန္႔ၾကားေပးပါဘုရား။
ေျဖ - စိတ္ထဲမွာေတာ့ ပီတိျဖစ္တယ္ေပါ့။ ဘယ္လိုပီတိျဖစ္လဲဆိုေတာ့ ေရွးက ပုဂၢိဳလ္ေတြတည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့၊ ေရွးက ဆရာေတာ္ေတြ ၊ ဒကာ ဒကာမေတြ ပူးေပါင္းတည္ေဆာက္ခဲ့ၾကတဲ့ ဒီေက်ာင္းေတာ္မွာ ေနခြင့္ရတာ ကုသိုလ္ကံေတြထူးတယ္ေပါ့။ ဒီေက်ာင္းေဆာင္မွာေနၿပီး သာသနာ့အေမြခံ ကိုရင္မ်ိဳးဆက္ေတြကို စာသင္ၾကားေပးခြင့္ရတာ၊ ဒကာဒကာမေတြကို တရားဓမၼေဟာေျပာခြင့္ရတာေတြကလည္း အင္မတန္ ဂုဏ္ယူစရာေကာင္းတယ္။ ေရွးတုန္းကပုဂၢိဳလ္ေတြကလည္း ဒီလုိလုပ္ခဲ့မွာပဲ။ သူတို႔ရဲ႕ သူေတာ္ေကာင္းလမ္းစဥ္အတိုင္းလုိက္ၿပီး သာသနာ့အက်ိဳး၊ လူမ်ိဳးအက်ိဳး၊ ေဒသအက်ိဳး ဆက္လက္သယ္ပိုးခြင့္ရလို႔ ဂုဏ္ယူမဆံုးျဖစ္ရတာေပါ့။
ကနန္းလူမ်ိဳးေတြက ဗန္းေမာက္ၿမိဳ႕နယ္မွာ လူဦးေရ ၁၂၀၀၀ ေက်ာ္ရွိပါတယ္။ အမ်ားေသာအားျဖင့္ ေတာင္ယာခုတ္ လယ္ယာအလုပ္ကိုသာ အဓိက လုပ္ကိုင္ၾကပါတယ္။ ေဒသတြင္း လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး ခက္ခဲမႈေၾကာင့္ စီးပြားေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးေတြမွာ လည္း နိမ့္က်ေနၿပီး လူေနမႈအဆင့္အတန္းေတြကလည္း နိမ့္က်ေနပါေသးတယ္။ မူးျမစ္ စတင္ျမစ္ဖ်ားခံရာ ေဒသျဖစ္တဲ့ ကနန္းေဒသက တဖက္မွာ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး ခက္ခဲေနတယ္ဆိုေပမယ့္ ဒီလမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးခက္ခဲတဲ့အတြက္လည္း ကနန္းလူမ်ိဳးေတြရဲ႕ ႐ုိးသားမႈ၊ ျဖဴစင္မႈ၊ ေရွး႐ုိးအစဥ္အလာႀကီးမားမႈစတဲ့ စ႐ုိက္လကၡဏာေတြအျပင္ ေရွးေဟာင္းေနအိမ္၊ ဘုရားေက်ာင္းကန္ေတြ၊ ယဥ္ေက်းမႈေတြကိုလည္း ယေန႔တုိင္ေတြ႔ျမင္ေနႏိုင္ဆဲျဖစ္ပါတယ္။
လက္ရွိမွာ လူသိနည္းၿပီး သြားလာရန္ခက္ခဲတဲ့ ေတာေတာင္ၾကားက ကနန္းေဒသမွာ ႏွစ္စဥ္ ႐ုိးရာပဲြေတာ္ေတြက်င္းပၿပီး လူသိမ်ားေအာင္၊ ေဒသတြင္းဖြံ႔ၿဖိဳးေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေနၾကၿပီျဖစ္သလို လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ အသက္က စာေပျဖစ္တဲ့အတြက္ ကနန္းစာေပေပၚ ထြက္ႏုိင္ေရးအတြက္လည္း ႀကိဳးစားလုပ္ေဆာင္ေနၾကၿပီျဖစ္ပါတယ္။
