‘သဲမီဒူ’ ဆုိတာ ကယားစကားျဖစ္ၿပီး ကယားတုိ႔႐ုိးရာ ေတာေကာင္လုိက္ပြဲကုိ ေခၚဆုိျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ကယားလူမ်ဳိးေတြဟာ ႐ိုးရာပြဲေတြျဖစ္တဲ့ ေက့ထုိးဘုိး (ေခၚ) တံခြန္တုိင္ပြဲ၊ ေကး (ေခၚ) ေတာလုိက္ပဲြေတြအျပင္ တျခား႐ိုးရာပြဲေတာ္ေတြလည္း က်င္းပေလ့ ရွိၾကပါတယ္။ ေကး (ေခၚ) ေတာလုိက္ပြဲမွာဆုိရင္ ငွက္လုိက္ပြဲနဲ႔ ေတာေကာင္လုိက္ပြဲေတြရွိၿပီး  ေတာေကာင္လုိက္ပြဲကုိ ကယားဘာသာစကားနဲ႔ ‘သဲမီဒူ’ လုိ႔ ေခၚဆုိၾကတာပါ။ အဆုိပါ ေတာေကာင္လုိက္ပြဲကုိ ႏွစ္စဥ္ မတ္လမွာ က်င္းပေလ့ရွိပါတယ္။ ေတာေကာင္လုိက္ပြဲဟာ ေတာေကာင္ရွိရာ ေတာေတာင္ထဲ မသြားမီ ႐ိုးရာအရ ၾကက္႐ိုးထုိးတာ၊ ၾကက္ဥနဲ႔ၾကည့္တာ စတာေတြကုိ အရင္ဆုံး ျပဳလုပ္ေလ့ ရွိၾကပါတယ္။ လြိဳင္ေကာ္ၿမိဳ႕နယ္ ခ်ိကယ္ ေဒါကလို႔ခူရြာ ႐ိုးရာဓေလ့ ေတာေကာင္လိုက္ပြဲကုိ ၿပီးခဲ့တဲ့ မတ္လ ၁၇ နဲ႔ ၁၈ ရက္ေန႔ ၂ ရက္တာ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေတာေကာင္လုိက္တဲ့ ပထမေန႔မွာ ေတာေကာင္မရတဲ့အတြက္ ဒုတိယေန႔ ဆက္လုိက္ခဲ့ၾကတာလုိ႔ ေဒါ့ကလုိ႔ခူ လူငယ္ေခါင္းေဆာင္ ခူးအီးရယ္ဆန္းက ေျပာပါတယ္။ ေတာေကာင္လုိက္ပြဲဟာ ငွက္လုိက္ပြဲၿပီးမွ က်င္းပေလ့ရွိတယ္လုိ႔လည္း သူက ေျပာပါတယ္။ “က်ေနာ္တုိ႔က်ေတာ့ ငွက္လုိက္ပြဲၿပီးရင္ ေတာေကာင္လုိက္ပြဲေပါ့ေနာ္။ သူက ငွက္လုိက္ပြဲထက္ ပိုၿပီးေတာ့ အယူႀကီးတယ္။ ပထမတရက္ဆုိရင္ ၾကက္႐ိုးထုိးပြဲလုပ္တယ္။ ၾကက္႐ိုးကုိၾကည့္ၿပီးမွ မနက္ျဖန္ဆုိရင္ မနက္ျဖန္ေပါ့၊ ၾကက္႐ုိးေပၚမွာ မူတည္တယ္ေပါ့။ မနက္ျဖန္ က်တယ္ဆုိရင္လည္း မနက္ျဖန္ ရြာလုံးကၽြတ္လုိက္ရတယ္။” ႐ိုးရာအရ ေတာေကာင္လုိက္တဲ့ေန႔ေတြမွာဆုိရင္ ရြာမွာရွိတဲ့ အမ်ဳိးသားေတြအားလုံး လုိက္ပါၾကရၿပီး အိမ္မွာက်န္ေနတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြလည္း အဝတ္ေလွ်ာ္တာေတြ၊ တျခားအလုပ္ေတြကို မလုပ္ရဘူးလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ “သြားတာက အကုန္လုံးသြားၾကရတယ္။ ေနမေကာင္းတာက လြဲရင္ေပါ့။ မသြားႏုိင္တဲ့ အဘုိးႀကီးေတြဆုိရင္ ေနခဲ့ရတယ္။ ေနခဲ့႐ုံနဲ႔မၿပီး သူတုိ႔က တရြာလုံး ကင္းေစာင့္ရေသးတယ္။ သူတုိ႔က ဧည့္သည္ေတြ ေပးမဝင္ရဘူး။ ၿပီးမွ ရြာက မိန္းကေလးေတြေနခဲ့တဲ့ မိန္းကေလးေတြ ဆုိရင္လည္း ဒီလုိ အဝတ္အစား မေလွ်ာ္ရဘူး၊ တီဗြီေတြဘာေတြ ၾကည့္လုိ႔မရဘူး။ အဲလုိ ဆူဆူညံညံ လုပ္လုိ႔မရဘူးေလ။” အမ်ဳိးသားေတြ ေတာေကာင္လုိက္ခ်ိန္ အမ်ဳိးသမီးေတြ သတိရွိရွိေနရၿပီး ညႊန္ၾကားခ်က္အတုိင္း မေနရင္ေတာ့ ေတာလုိက္တဲ့ အမ်ဳိးသားေတြအတြက္ အႏၱရာယ္ျဖစ္ႏုိင္တယ္လို႔လည္း ေျပာပါတယ္။ “အဲလုိမ်ဳိး မေနလုိ႔ရွိရင္ အေရွ႕မွာ က်ေနာ္တုိ႔သြားတဲ့ အမ်ဳိးသားေတြ၊ လူငယ္ေတြ အကုန္လုံးေပါ့၊ အဲလုိ သြားတဲ့သူေတြအတြက္ အသက္အႏၱရာယ္ မ်ားတယ္ေလ။ ေတာေကာင္လုိက္ပြဲဆုိတာက ေသနတ္နဲ႔ ေမာင္းရတယ္ေလ။ အဲလုိမ်ဳိးက်ေတာ့ ေမာင္းသမားနဲ႔ ေသနတ္သမားဆုိေတာ့ အဲလုိ ေသခ်ာေလး ဂ႐ုစုိက္ရတာေပါ့။ အဓိကလည္း ရြာမွာက်န္ခဲ့တဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြ တခုခုမလုပ္ဖုိ႔ေပါ့။ လုပ္ရင္ လမ္းတအား ပိတ္တယ္ေလ။ လမ္းပိတ္တယ္ဆုိတာ ေတာေကာင္ ဘယ္ေလာက္ပဲထြက္ထြက္ ေသနတ္ပစ္ရင္လည္း မထြက္တာတုိ႔ မမွန္တာတုိ႔ အဲလုိမ်ဳိး ရွိတယ္ေလ။ အဲေတာ့ ရြာမွာက်န္ခဲ့တဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြ တအားကုိ ေကာင္းေကာင္းေလး ေနထုိင္ရမွာေပါ့။” ဒါ့အျပင္ ေတာလုိက္ပြဲသြားတဲ့ အမ်ဳိးသားေတြ အေနနဲ႔လည္း ေတာလုိက္သြား ထမင္းထုပ္ရာမွာ ကန္႔သတ္ထားတဲ့ အစားအစာေတြ မထုပ္ရေၾကာင္းနဲ႔ ထုပ္ပိုးတဲ့အခါမွာလည္း အင္ဖက္ကိုသာ အသုံးျပဳၾကရတယ္လုိ႔လည္း ဆိုပါတယ္။ ပစ္ခတ္လုိ႔ရလာတဲ့ ေတာေကာင္ကုိလည္း ႐ိုးရာနဲ႔ ထမ္းပုိးသယ္ယူလာရၿပီး ညေနမွပဲ ရြာထိပ္ကနတ္စင္မွာ ထားထားရပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ နတ္ဆရာက ဦးေခါင္းကုိကိုင္ၿပီး သားေကာင္ရဲ႕ဦးေခါင္းကို ပူေဇာ္ရတယ္လုိ႔လည္း ဆုိပါတယ္။ “ေတာေကာင္ရၿပီဆုိရင္ ထမ္းျပန္ရတာေပါ့။ ထမ္းျပန္တဲ့အခ်ိန္မွာ ႐ုိးရာဝါးနဲ႔ မႈတ္ၿပီးမွ နတ္စင္အႀကီးမွာ ထားၿပီးမွ သူ႔ေခါင္းေတြကို နတ္ဆရာကပဲ ကုိင္ခြင့္ရွိတယ္။ ၿပီးရင္ ေတာေစာင့္နတ္၊ ေတာင္ေစာင့္နတ္၊ သစ္ပင္ေစာင့္နတ္ နတ္ေတြကို အကုန္လုံးေကၽြးတယ္။ အဲဒါ သူ႔ေခါင္းပဲေနာ္။” အဲဒီေနာက္ က်န္ရွိေနတဲ့ အသားေတြကုိ ရြာမွာရွိတဲ့ အိမ္တုိင္းကုိ ခြဲၿပီး ပုိ႔ေဆာင္ေပးရတယ္လုိ႔လည္း ဆုိပါတယ္။ လြိဳင္ေကာ္ၿမိဳ႕နယ္ ေဒါကလုိခူးေက်းရြာမွာ အခုလုိ ကယားတုိ႔ရဲ႕ ႐ိုးရာ ေတာေကာင္လိုက္ပြဲေတြကို ႏွစ္စဥ္ က်င္းပလာေပမယ့္ ေနရာေဒသတခ်ဳိ႕မွာ ေတာေကာင္ေတြ ရွားပါးလာျခင္းေၾကာင့္ အခုလုိပြဲမ်ဳိး မက်င္းပႏုိင္သလုိ လူငယ္ေတြၾကားမွာလည္း ႐ိုးရာထုံးစံေတြကုိ မသိရွိေတာ့တာေတြလည္း ရွိေနပါတယ္။ ကယားလူမ်ိဳးတုိ႔ဟာ ႐ိုးရာပြဲေတြ ႐ိုးရာပြဲေတာ္ေတြမွာ ေက့ထုိးဘုိး (ေခၚ) တံခြန္တုိင္ပြဲ၊ အဲဒူ (ေခၚ) ေကာက္ညႇင္းထုပ္ပြဲ၊ ေကး (ေခၚ) ေတာလုိက္ပြဲ၊ အိမ္သစ္တက္ပြဲ၊ ဆြမ္းရင္းပြဲ (အသုဘပြဲ) စတဲ့ပြဲေတြ ရာသီအလုိက္ က်င္းပၾကပါတယ္။ ကယားျပည္နယ္ရဲ႕ ထူးျခားတဲ့ ႐ိုးရာအစားအစာေတြကေတာ့ သက္သတ္လြတ္၊ ၾကက္၊ ဝက္တုိ႔နဲ႔ ျပဳလုပ္ထားတဲ့ ကယားဟင္းထုပ္၊ ကယားဝက္အူေခ်ာင္း၊ ခ႐ုျပဳတ္၊ အမဲေခါက္သုပ္၊ အမဲအူသုပ္၊ ေခါင္ရည္ စတဲ့ ႐ိုးရာအစားအစာေတြလည္း ထင္ရွားပါတယ္။ ႐ိုးရာပြဲေတာ္ေတြ က်င္းပတဲ့အခါမွာလည္း ဧည့္သည္ေတြကုိ ထမင္း၊ ဟင္းနဲ႔ ေခါင္ရည္တုိ႔နဲ႔ အဓိကထား ဧည့္ခံေကြၽးေမြးေလ့ ရွိၾကပါတယ္။