ပန္းေဆးေဒသဆိုတာ ရွမ္းျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္း၊ မူဆယ္ခ႐ုိင္အတြင္းက ကြတ္ခိုင္ၿမိဳ႕နယ္နဲ႔ နမ့္ခမ္ၿမိဳ႕နယ္ၾကားမွာရွိတဲ့ ေတာင္ေက်ာႀကီးကုိ ေခၚေဝၚတာျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့ဒီ ပန္းေဆးေတာင္ေက်ာႀကီးဟာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံဘက္ကို မ်က္ႏွာမူထားၿပီး အလ်ားလိုက္ သြယ္တန္းေနတာပါ။ ေရွ႕ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းက အဲ့ဒီေတာင္ေက်ာေပၚမွာ ခိုလံုလီေရွာလူမ်ိဳးေတြ အေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့ၾကၿပီး ေဘးပတ္လည္မွာေတာ့ ရွမ္း၊ ကခ်င္၊ တအာင္း(ပေလာင္) တိုင္းရင္းသား ေက်းရြာေတြ တည္ရွိေနပါတယ္။ ခိုလံုလီေရွာ တိုင္းရင္းသားေတြဟာ ဗုဒၶဘာသာကို ယံုၾကည္သက္ဝင္သူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ပန္းေဆးေဒသလို႔ နာမည္တြင္လာရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီလက္ထက္က ပန္းေဆးရြာလူူႀကီး ဦးေလာက္ႀကိဳင္ကို သူႀကီးအျဖစ္ ခန္႔အပ္ကာ ပန္းေဆးေဒသကို ဗဟိုျပဳၿပီး ခိုလံုလီေရွာ တိုင္းရားသားေတြေနထိုင္ရာ ေတာင္ေက်ာႀကီးတခုလံုးကို အုပ္ခ်ဳပ္ေစခဲ့လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ “က်ေနာ္တို႔ ပန္းေဆးေဒသမွာ ေနထုိင္ခဲ့တာ က်ေနာ္တို႔မ်ိဳးဆက္နဲ႔ဆို မ်ိဳးဆက္ ၇ ဆက္ေလာက္ ရွိခဲ့ၿပီ။ အဂၤလိပ္ေခတ္က က်ေနာ္တို႔ရြာသား ဦးေလာက္ႀကိဳင္ကို သူႀကီးအျဖစ္ ခန္႔တယ္။ လားတေကာင္နဲ႔ တူမီးတလက္ အရင္ထုတ္ေပးတယ္။ ၿပီးေတာ့ ႏွစ္လံုးျပဴးတလက္ေပးတယ္။ လိုအပ္တဲ့ က်ည္ဆန္ကိုလည္း ထုတ္ေပးခဲ့တယ္။ ပန္းေဆးေဒသရဲ႕ တည္ၿငိမ္ေရးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ေစတယ္။ အရင္က ပန္းေဆးမွာ တရားသူႀကီးတဦးလည္း ရွိခဲ့တယ္” လို႔ ပန္းေဆးရြာသား ဦးေလာက္ပါးက ဆိုပါတယ္။ ပန္းေဆးေဒသက ခိုလံုလီေရွာ တိုင္းရင္းသားေတြဟာ ေခတ္အဆက္ဆက္ အုပ္ခ်ဳပ္သူအစိုးရနဲ႔ ပူးေပါင္းခဲ့ၾကပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေနာက္ပိုင္း အစိုးရၾသဇာခံ ကာကြယ္ေရးတပ္ဖြဲ႔အျဖစ္ ရပ္တည္ခဲ့ၿပီး လက္ရွိအခ်ိန္မွာေတာ့ တပ္မေတာ္လက္ေအာက္ခံ ပန္းေဆးျပည္သူ႔စစ္တပ္ဖြဲ႔ (ဌာေန) အျဖစ္ တည္ရွိေနပါတယ္။ ပန္းေဆးျပည္သူ႔စစ္တပ္ဖြဲ႔ (ဌာေန) ရဲ႕ လက္ရွိေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ အဂၤလိပ္လက္ထက္က ပန္းေဆးရြာသူႀကီးရဲ႕ ေဆြးမ်ိဳးနီးစပ္သူေတြ ျဖစ္ၾကတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ “က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ပန္းေဆးျပည္သူ႔စစ္ဥကၠ႒ ဦးေက်ာ္ျမင့္ဟာ အရင္ပန္းေဆးရြာသူႀကီးနဲ႔ အမ်ိဳးေတာ္တယ္။ အခု ပန္းေဆးေဒသတခြင္လံုးကို စစ္ေရးအရ တာဝန္ယူထားတဲ့ ဦးတင္လႈိင္ဆိုရင္လည္း ရြာသူႀကီးရဲ႕အမ်ိဳးပဲ။ ေရွ႕အစဥ္အဆက္ကတည္းက က်ေနာ္တို႔ ခိုလံုလီေရွာလူမ်ိဳးေတြက အစိုးရရဲ႕ လက္ေအာက္ခံအျဖစ္နဲ႔ပဲ ေနခဲ့တယ္။ ေတာ္လွန္ပုန္ကန္တာ မရွိခဲ့ဘူး” လို႔ ပန္းေဆးျပည္သူ႔စစ္တပ္ဖြဲ႔ဝင္ ဖုန္က်င္းယန္က ဆိုပါတယ္။ ပန္းေဆးေက်းရြာမွာ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းကလြဲလို႔ အေဆာက္အဦ ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ မရွိသေလာက္ပါပဲ။ ရာသီဥတုၾကမ္းတမ္းၿပီး လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးလည္း ခက္ခဲလွပါတယ္။ အခ်ိန္အခါမေရြး ႐ုတ္တရက္ မိုးရြာခ်တတ္သလို ေဆာင္းရာသီဆိုရင္လည္း ေရခဲအမွတ္ေအာက္ထိ အပူခ်ိန္က်ဆင္းပါတယ္။ ျမင့္မားတဲ့ ေတာင္တန္းေက်ာေပၚမွာ တည္ရွိေနတာေၾကာင့္ ေလေအးေတြ အၿမဲဆိုသလို တိုက္ခတ္ေနပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ခိုလံုလီေရွာလူမ်ိဳးေတြရဲ႕ ေနအိမ္တိုင္းမွာ မီးလံႈဖို႔အတြက္ မီးဖိုထားရွိပါတယ္။ ရာသီဥတုနဲ႔ နယ္ေျမအေနအထားအရ ေဒသဝမ္းစာအတြက္ စိုက္ပ်ိဳးျဖစ္ထြန္းတဲ့သီးႏွံ သိပ္မရွိလွပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ ပန္းေဆးေဒသမွာ ေနထုိင္သူေတြဟာ ဘိန္းကို မိ႐ုိးဖလာ စိုက္ပ်ိဳးခဲ့ၾကၿပီး ထြက္ရွိလာတဲ့ ဘိန္းစိမ္းေတြကို ဝမ္းစာေရးေျဖရွင္းဖို႔ ေရာင္းခ်စားေသာက္ခဲ့ၾကတာ ဘိုးဘြားေတြ လက္ထက္ကတည္းက ျဖစ္ၾကပါတယ္။ “ဒီေဒသရဲ႕ ရာသီဥတုက အရမ္းၾကမ္းတယ္။ ၿမိဳ႕နဲ႔လည္း အလွမ္းေဝးတယ္။ ပန္းေဆးကေန နမ့္ခမ္းၿမိဳ႕ဘက္ကို သြားမယ္ဆိုရင္ လမ္းေျခာက္တဲ့အခ်ိန္ေတာင္ ဖိုးဝွီးကားနဲ႔ တနာရီေက်ာ္ေက်ာ္ ေမာင္းရတယ္။ မိုးတြင္းဆိုရင္ ဖိုးဝွီးကားအျမင့္ေတာင္ သြားဖို႔ မလြယ္ေတာ့ဘူး။ အရင္ ကားလမ္းမရွိခင္ကဆိုရင္ လမ္းေလွ်ာက္ၿပီး သြားၾကရတယ္။ ဒီကထြက္တဲ့ သီးႏွံေတြကို ၿမိဳ႕တက္ေရာင္းဖို႔ အေတာ္ခက္ခဲတယ္။ ဒီမွာကလည္း ဘာသီးႏွံမွ ေကာင္းေကာင္းစိုက္လို႔မရဘူး။ ေဆာင္းရာသီဆို ေရခဲတယ္။ ေဒသထြက္ကုန္ ဘာမွမရွိေတာ့ ဘိန္းစိုက္ၿပီး ေရာင္းစားၾကတယ္။ ဒီမွာ ဘိန္းကို စီးပြားျဖစ္စိုက္သူေတြေတာ့ ရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ မ်ားေသာအားျဖင့္ေတာ့ မိသားစုဝမ္းေရးအတြက္ စိုက္ပ်ိဳးၾကသူေတြက ပိုမ်ားတယ္။ ဘိန္းမွမစိုက္ရရင္ ဒီေဒသမွာ ေနထိုင္ၾကတဲ့ ဘိန္းစိုက္ေတာင္သူအမ်ားစု စားဝတ္ေနေရး အခက္အခဲေတြ အမ်ားႀကီး ျဖစ္သြားႏိုင္တယ္” လို႔ ပန္းေဆး ေဒသခံတဦးက ေျပာပါတယ္။ ပန္းေဆးနယ္ေျမအတြင္းက ဘိန္းစိုက္ပ်ိဳးမႈကို အေၾကာင္းျပဳကာ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္က စတင္ကာ လက္ရွိအခ်ိန္ထိ တအာင္းအမ်ိဳးသားလြတ္ေျမာက္ေရးတပ္မေတာ္ (TNLA) နဲ႔ ပန္းေဆးျပည္သူ႔စစ္တပ္ဖြဲ႔ (ဌာေန) ၾကား တိုက္ပြဲေတြ ျဖစ္ပြားေနပါတယ္။ အခုလို ပန္းေဆးျပည္သူ႔စစ္တပ္ဖြဲ႔နဲ႔ တိုက္ပြဲေတြ ျဖစ္ပြားေနရတာဟာ ပန္းေဆးေဒသက ထြက္ရွိတဲ့ ဘိန္းနဲ႔ မူးယစ္ေဆးဝါးေတြေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လို႔ TNLA တအာင္းတပ္ဖြဲ႔ဘက္က ဆိုထားပါတယ္။ “အဓိက မူးယစ္ေဆးဝါးက ဘိန္းျဖဴနဲ႔ ရာမေပါ့။ က်ေနာ္တို႔ ေတာင္ေပၚေဒသ ဒီဘက္ တအာင္းေဒသမွာ ထြက္တာမရွိဘူး။ က်ေနာ္ ရဲရဲႀကီးေျပာရဲတာက ပန္းေဆးေက်ာ္ျမင့္က ခ်က္တယ္။ စိုက္တယ္။ ထြက္ေနတဲ့ ကုန္ေခ်ာေတြကို က်ေနာ္တို႔ တအာင္းေဒသမွာ ျဖန္႔ၿပီး ဒီနမ့္ဆန္နဲ႔ ေက်ာက္မဲ၊ မန္တံု၊ သီေပါ ေပါ့ေနာ္။ မူးယစ္ေဆးဝါးေတြ တပုံတေခါင္းေပါ့ေနာ့္။ ကိုယ္တိုင္ က်ေနာ္တို႔ တပ္မႉးေတြက သူတို႔စခန္းေတြကို ဝင္တိုက္တယ္။ တိုက္ပြဲတိုက္ၿပီးတာနဲ႔ သူတို႔ခံစစ္မႏုိင္ေတာ့ ဆုတ္ခြာတဲ့အခ်ိန္ က်ေနာ္တို႔ဝင္စီးတယ္။ က်ေနာ့္တပ္မႉးေတြ အဲ့ဒီအခါ ပစၥည္းေတြ ဖမ္းမိတယ္။ သူ႔ရဲ႕ ပန္းေဆးျပည္သူ႔စစ္ေတြဆီက သိမ္းဆည္းရမိလို႔ ပန္းေဆးေက်ာ္ျမင့္ရဲ႕ ပစၥည္းလို႔ တိတိက်က် ေျပာလို႔ရတာ ျဖစ္ပါတယ္” လို႔ TNLA ရဲ႕ စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ တာဟိုးပလန္းက ၂၀၁၄ ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလ ၁၂ ရက္ေန႔က မီဒီယာေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုစဥ္ ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။ UNODC ရဲ႕ ထုတ္ျပန္ခ်က္အရ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ဘိန္းစိုက္ပ်ိဳးမႈဟာ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္က ဟက္တာ ၃၇၃၀၀ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ရွမ္းျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းေဒသအတြင္းက TNLA တအာင္းတပ္ဖြဲ႔ အပါအဝင္ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႔ အသီးသီးရဲ႕ လႈပ္ရွားနယ္ေျမေတြမွာ ဘိန္းစိုက္ပ်ိဳးမႈေတြ လက္ရွိအခ်ိန္ထိ အမ်ားအျပား ရွိေနပါတယ္။ ဘိန္းစိုက္ပ်ိဳးမႈကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး TNLA တပ္ဖြဲ႔က ပန္းေဆးနယ္ေျမကို က်ဴးေက်ာ္တိုက္ခိုက္တာဟာ ပန္းေဆးေဒသဟာ စစ္ေရးအရ မဟာဗ်ဴဟာက်တာေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ေဝဖန္သူေတြ ရွိေနပါတယ္။ “မိုင္းေယာ္တိုက္နယ္ထဲက ပေလာင္ေက်းရြာေတြ အားလံုးနီးပါး ဘိန္းစိုက္ၾကတယ္။ အိမ္ၿခံဝန္းအတြင္းမွာ ဘိန္းစိုက္သလို ေျမလြတ္တဲ့ေနရာ အေတာ္မ်ားမ်ားမွာလည္း စိုက္ၾကတယ္။ ပေလာင္ေတြစိုက္တဲ့ ဘိန္းၿခံေတြ လက္ညႇဳိးထိုးမလြဲဘူး။ မယံုရင္ သြားၾကည့္လို႔ရပါတယ္။ အဲ့ဒီ နယ္ေျမထဲမွာ TNLA တပ္ဖြဲ႔ အေျခခ်လႈပ္ရွားေနတယ္။ TNLA အေနနဲ႔ ဘိန္းတိုက္ဖ်က္တာကို အမွန္တကယ္လုပ္တယ္ဆိုရင္ မိုင္းေယာ္တိုက္နယ္ထဲက သူတို႔လူမ်ိဳး ပေလာင္ရြာေတြက ဘိန္းစိုက္ခင္းေတြကို အရင္ပေပ်ာက္ေအာင္ လုပ္ျပမွ သဘာဝက်မယ္။ ဘိန္းစိုက္တာကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး TNLA က ပန္းေဆးေဒသကို တိုက္ခိုက္တာဟာ ပန္းေဆးနယ္ကို သူတို႔ထိန္းခ်ဳပ္ခ်င္တာေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ယူဆတယ္” လို႔ တပ္မေတာ္အၿငိမ္းစားတဦးက ေျပာပါတယ္။ ပန္းေဆးေဒသဟာ နမ့္ခမ္းၿမိဳ႕နယ္နဲ႔ ကြတ္ခိုင္ၿမိဳ႕နယ္ၾကားမွာ ကန္႔လန္႔ျဖတ္ အလ်ားလိုက္တည္ရွိေနတဲ့ ေတာင္ေက်ာႀကီးတခု ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ စစ္ေရးအရ အေရးပါေနပါတယ္။ ပန္းေဆးေဒသကေန မူဆယ္၊ နမ့္ခမ္း၊ ကြတ္ခိုင္ၿမိဳ႕နယ္ အပါအဝင္ နီးစပ္ရာ အျခားၿမိဳ႕နယ္ေတြ အတြင္းကို စစ္ေရးလမ္းေၾကာင္းအရ သြားလာလႈပ္ရွားႏိုင္ပါတယ္။ အဲ့ဒီေဒသကို ဘယ္လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႔မဆို ထိန္းခ်ဳပ္သြားႏိုင္ရင္ စစ္ေရးနယ္ေျမအရ အသာစီး ရသြားႏိုင္တာေၾကာင့္ မိမိတို႔ ဇာတိနယ္ေျမကို အၿပီးတိုင္ ကာကြယ္သြားမွာျဖစ္ေၾကာင္း ပန္းေဆးျပည္သူ႔စစ္တပ္ဖြဲ႔ဝင္ေတြက ဆိုၾကပါတယ္။ “က်ေနာ္တို႔ကို စၿပီး လာတိုက္တာက KIA ကခ်င္တပ္ဖြဲ႔ပါ။ ၿပီးမွ TNLA တပ္ဖြဲ႔က လာတိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပန္းေဆးရြာထိပ္က တပ္စခန္းကုန္းထိ သူတို႔ေတြ လာတိုက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ ပန္းေဆးရြာကို မသိမ္းႏိုင္ခဲ့ၾကပါဘူး။ ဒီနယ္ေျမကို သူတို႔ရသြားရင္ သူတို႔ရဲ႕ စစ္ေရးနယ္ေျမဟာ တဆက္စပ္တည္း ျဖစ္သြားလိမ့္မယ္။ က်ေနာ္တို႔ေဒသက သူတို႔ စစ္ေရးလႈပ္ရွားတဲ့နယ္ေျမကို ၾကားခံထားတာ ျဖစ္ေနတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဒီနယ္ေျမကို အရယူခ်င္ၾကတယ္။ က်ေနာ္တို႔လည္း မေပးႏိုင္ဘူး။ ဒီနယ္ေျမဟာ က်ေနာ္တို႔ ဇာတိေျမ ျဖစ္တယ္။ အဘိုးအဘြား လက္ထက္ကတည္းက အခုခ်ိန္ထိ ဘယ္လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႔ရဲ႕ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္မွာမွ မေနခဲ့ၾကဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔နယ္ေျမကို သူမ်ားလက္ထဲ ေရာက္မသြားေအာင္ ကိုယ္စြမ္းဉာဏ္စြမ္းရွိသမွ် ကာကြယ္သြားမွာပါ။ အစိုးရတပ္မေတာ္ကလည္း က်ေနာ္တို႔လိုအပ္တာေတြကို ေထာက္ပံ့ကူညီေနပါတယ္” လို႔ ပန္းေဆး ျပည္သူ႔စစ္တပ္ဖြဲ႔ဝင္ေတြက ဆိုပါတယ္။ ၇ ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ ပန္းေဆးနယ္ေျမအတြင္းက စစ္ေရးပဋိပကၡေတြေၾကာင့္ ေဒသအတြင္း ေက်းရြာေတြမွာ ေနထိုင္တဲ့ ျပည္သူလူထုေတြရဲ႕ သံုးပံုတပုံဟာ နီးစပ္ရာ နမ့္ခမ္းနဲ႔ မူဆယ္ၿမိဳ႕နယ္ေတြဘက္ကို ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္ေနၾကရပါတယ္။ လူငယ္လူရြယ္ အမ်ားစုကေတာ့ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံဘက္မွာ ရရာအလုပ္ေတြ သြားေရာက္လုပ္ကိုင္ေနရင္း ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ က်န္ခဲ့တဲ့ မိသားစုေတြကို ေထာက္ပံ့ေနၾကရပါတယ္။ “နယ္ေျမအေျခအေန မေကာင္းလို႔ က်ေနာ္တို႔ေဒသမွာ ေနထိုင္သူ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ေျပာင္းေရႊ႕သြားၾကပါတယ္။ နမ့္ခမ္းဘက္နဲ႔ မူဆယ္ဘက္ေတြသြားၿပီး အခန္းငွားၿပီး ေနၾကတာေတြ ရွိတယ္။ တခ်ဳိ႕ရြာေတြဆိုရင္ အသက္ႀကီးသူေတြပဲ က်န္ေတာ့တယ္။ လူငယ္ေတြကေတာ့ တ႐ုတ္ျပည္ဘက္သြားၿပီး အလုပ္လုပ္ၿပီး မိဘေတြကို ေထာက္ပံ့ေနရတယ္။ အရင္က ပန္းေဆးအ.ထ.ကေက်ာင္းမွာ ေက်ာင္းသား ၃၀၀ ေက်ာ္ရွိတယ္။ အခု ၁၀၀ ေက်ာ္ပဲ က်န္ေတာ့တယ္။ ေက်ာင္းသားမိဘေတြလည္း ၿမိဳ႕ဘက္ ေျပာင္းေရႊ႕သြားၾကေတာ့ ရြာက စာသင္ေက်ာင္းမွာ ေက်ာင္းသားတဝက္ေက်ာ္ ေလ်ာ့က်သြားတယ္” လို႔ ပန္းေဆးနယ္ခံ ဦးထြန္းရီက ဆိုပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ပန္းေဆးျပည္သူ႔စစ္တပ္ဖြဲ႔က ေဒသအတြင္း ဘိန္းစိုက္ပ်ိဳးမႈ ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္ေနၿပီး TNLA တအာင္းတပ္ဖြဲ႔ကလည္း ပန္းေဆးေဒသအတြင္းက ျပည္သူလူထုေတြကို ဖမ္းဆီးကာ ေငြေၾကးနဲ႔ ျပန္ေရြးယူခိုင္းေနတာေတြ ရွိေနတာေၾကာင့္လည္း အဲ့ဒီေဒသက ျပည္သူေတြဟာ မိမိေနရပ္ကို စြန္႔ခြာၿပီး ေရၾကည္ရာ ၿမိဳ႕ရြာေတြဘက္ကို ေျပာင္းေရႊ႕သြားၾကတာေတြလည္း ရွိေနပါတယ္။ ပန္းေဆးေဒသကေန ေျပာင္းေရႊ႕သြားတဲ့ လူဦးေရဟာ ၇ ႏွစ္ေက်ာ္ကာလအတြင္း ေသာင္းနဲ႔ခ်ီၿပီး ရွိေနၿပီျဖစ္ပါတယ္။ “ၿပီးခဲ့တဲ့လပိုင္းက ပန္ေမာင္းရြာ၊ တာကြမ္းရြာနဲ႔ မန္မိုင္ရြာက ရြာသူရြာသား ၁၈ ေယာက္ကို TNLA တပ္ဖြဲ႔က ရြာအတြင္း ဝင္ဖမ္းၿပီး တေယာက္ကို သိန္း ၃၀ နဲ႔ ျပန္ေရြးခိုင္းတယ္။ တခ်ဳိ႕လူေတြကေတာ့ ေငြေပးၿပီး ျပန္ေရြးလို႔ ျပန္လြတ္လာတယ္။ ေငြမေပးႏိုင္ေသးတဲ့ သူေတြကေတာ့ အခုထိ သူတို႔ဖမ္းထားတုန္းပဲ။ ျပန္လြတ္မလာေသးဘူး။  အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ေပါ့။ က်ေနာ္တို႔ေဒသက လူဦးေရ ေသာင္းနဲ႔ခ်ီၿပီး ေျပာင္းေရႊ႕သြားၾကပါတယ္” လို႔ ပန္းေဆးျပည္သူ႔စစ္တပ္ဖြဲ႔ဝင္တဦးက ေျပာပါတယ္။ ပန္းေဆးေဒသက ျပည္သူေတြကို ဖမ္းဆီးၿပီး ေငြေၾကးနဲ႔ ျပန္ေရြးခိုင္းတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး TNLA တအာင္းတပ္ဖြဲ႔ရဲ႕ ျပန္ၾကားေရးတာဝန္ခံ ဗိုလ္မႉးတာအိုက္ေက်ာ္ကေတာ့ မူးယစ္ေဆးဝါးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ရြာသားေတြကို ဖမ္းဆီးထားတာေတာ့ရွိၿပီး ေငြေၾကးနဲ႔ ျပန္ေရြးခိုင္းတာေတာ့ မရွိဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။ ဘိန္းစိုက္ပ်ိဳးမႈကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး ပန္းေဆးနယ္ေျမအတြင္းမွာ စစ္ေရးပဋိပကၡေတြ ေပၚေပါက္လာတာေၾကာင့္ ေဒသအတြင္းက ဘိန္းစိုက္ပ်ိဳးမႈ ပေပ်ာက္ဖို႔အတြက္ ပန္းေဆးျပည္သူ႔စစ္တပ္ဖြဲဲ႔ (ဌာေန) အေနနဲ႔ ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္ေနတာေတြ ရွိေနပါတယ္။ ဘိန္းပေပ်ာက္ဖို႔အတြက္ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရအေနနဲ႔ ေဒသဖြံ႔ၿဖိဳးေရးနဲ႔ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္းေတြ ဖန္တီးေပးဖို႔ အဓိကက်ေနပါတယ္။ “က်ေနာ္တို႔ေဒသမွာ ဘိန္းစိုက္ပ်ိဳးတာ ပေပ်ာက္ဖို႔ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ စားဝတ္ေနေရးကို ေျဖရွင္းေပးႏိုင္မယ့္ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္းေတြကို အစိုးရက ဖန္တီးေပးဖို႔လိုတယ္။ စက္႐ုံအလုပ္႐ုံေတြ လာတည္ေထာင္ေပးေစခ်င္တယ္။ အဲ့လိုလာလုပ္မွ က်ေနာ္တို႔ ဘိန္းစိုက္ေတာင္သူေတြက အဲ့ဒီစက္႐ုံေတြမွာ အလုပ္အကိုင္ေတြရရွိၿပီး ဘိန္းစိုက္တာကို မလုပ္ေတာ့မွာဗ်။ ဘိန္းစိုက္တာ မေကာင္းမွန္း သိၾကပါတယ္။ ဘိန္းစိုက္ေနရင္ လက္နက္ကိုင္အားလံုးကိုလည္း ေၾကာက္ေနရတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီဘိန္းမွမစိုက္ရင္ အျခားလုပ္စရာမွ မရွိတာဗ်ာ” လို႔ ဘိန္းစိုက္ေတာင္သူတဦးက ဆိုပါတယ္။ ပန္းေဆးေဒသအတြင္းမွာ လက္ရွိျဖစ္ပြားေနတဲ့ စစ္ေရးပဋိပကၡေတြေၾကာင့္ ခိုလံုလီေရွာနဲ႔ တအာင္း(ပေလာင္) တိုင္းရင္းသားေတြၾကားမွာ ယံုၾကည္မႈေတြ ပ်က္ျပားလာၿပီး လူမ်ိဳးေရးဆန္တဲ့ အေျခအေနေတြလည္း ျဖစ္ေပၚေနပါတယ္။ စစ္မျဖစ္မီက လူမ်ိဳးစုႏွစ္ခုၾကားမွာ ၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္းနဲ႔ အတူယွဥ္တြဲ ေနထိုင္ခဲ့ၾကတာေတြဟာ လက္ရွိအခ်ိန္မွာ မရွိသေလာက္ ျဖစ္ေနပါတယ္။ “စစ္မျဖစ္ခင္ကဆိုရင္ က်မတို႔ ပန္းေဆးရြာေစ်းေန႔မွာ ပေလာင္ေစ်းသည္ေတြလာၿပီး ေစ်းေရာင္းၾကတယ္။ အခုေတာ့ က်မတို႔ေစ်းကို ပေလာင္ေစ်းသည္ေတြ လာမေရာင္းၾကေတာ့ဘူး။ ကခ်င္နဲ႔ ရွမ္းလူမ်ိဳး ေစ်းသည္ေတြပဲ လာေရာင္းၾကေတာ့တယ္။ ၿပီးေတာ့ က်မတို႔ ခိုလံုလီေရွာ ႏွစ္သစ္ကူးပြဲေတာ္ဆိုရင္ ပေလာင္လူမ်ိဳးေတြလာၿပီး က်မတို႔နဲ႔အတူ ဝုိင္းဖြဲ႔ကၾကတာေတြ ရွိတယ္။ စစ္ျဖစ္ၿပီးေနာက္ပိုင္း သူတို႔ေတြ မလာၾကေတာ့ဘူး။ အျခားတိုင္းရင္းသားေတြပဲ လာၿပီး ပါဝင္ဆင္ႏႊဲၾကေတာ့တယ္။ က်မဆႏၵကိုေျပာရရင္ စစ္မျဖစ္မီကလိုပဲ လူမ်ိဳးစုတစုနဲ႔တစုၾကား သံသယကင္းကင္းနဲ႔ ေနထိုင္သြားခ်င္တယ္” လို႔ ပန္းေဆးေက်းရြာသူ မနီနီထြန္းက ဆိုပါတယ္။ ပန္းေဆးေဒသမွာ တိုက္ပြဲလံုးဝမရွိဘဲ ၿငိမ္းခ်မ္းေနတဲ့ကာလဟာ တပ္မေတာ္နဲ႔ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႔ေတြၾကား အပစ္အခတ္ရပ္စဲထားတဲ့ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္ေလာက္ကေန ၂၀၁၁ ခုႏွစ္၊ ႏွစ္ဆန္းပိုင္းထိ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ဇြန္လေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ေဒသအတြင္း တေက်ာ့ျပန္တိုက္ပြဲေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့တာေၾကာင့္ ပန္းေဆးေဒသရဲ႕ တည္ၿငိမ္မႈဟာ ပ်က္စီးသြားခဲ့ရပါတယ္။ အရင္က ၿငိမ္းခ်မ္းခဲ့တဲ့ အေျခအေနေတြကို ပန္းေဆးေဒသမွာ ေနထိုင္တဲ့ ျပည္သူလူထုေတြက ျပန္လိုခ်င္ေနၾကပါတယ္။ “ဗကပ ၿပိဳကြဲၿပီးေနာက္ပိုင္း က်ေနာ္တို႔ ရွမ္းေျမာက္က ကိုးကန္႔၊ ဝ၊ ပေလာင္၊ ကခ်င္၊ ရွမ္း စတဲ့ လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႔အစည္းေတြ တခုၿပီးတခု အစိုးရနဲ႔ အပစ္ရပ္ၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ယူခဲ့ၾကတယ္။ အဲ့ဒီ အခ်ိန္က က်ေနာ္တို႔ေဒသက ျပည္သူလူထုေတြ ၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္း ေနခဲ့ၾကရတယ္။ အခုတိုက္ပြဲေတြ ျပန္ျဖစ္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ေဒသက ျပည္သူေတြ ဒုကၡေရာက္ၾကေတာ့တာပဲ။ ေဒသတြင္းမွာ စစ္ပြဲေတြ မရွိေစခ်င္ေတာ့ဘူး။ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ အေျခအေနတခုကိုပဲ လိုခ်င္တယ္” လို႔ ပန္းေဆးျပည္သူ႔စစ္တပ္ဖြဲ႔မႉး ဦးတင္လႈိင္က ဆိုပါတယ္။ ခြန္ေဇာ္ဦး