“ေရာင္းသူလည္း ေစတနာထားႏုိင္ၾကပါေစ။ ဝယ္သူလည္း ေမတၱာပြားႏုိင္ၾကပါေစ။”
DVB
·
February 3, 2019
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ႀကံဳေတြ႔ရတဲ့ ဥတုသံုးပါးမွာ ေဆာင္းရာသီက ဟင္းသီးဟင္းရြက္ သစ္သီးဝလံ အေပါမ်ားဆံုးျဖစ္ၿပီး အိမ္ရွင္ထီးေတြ၊ အိမ္ရွင္မေတြအေနနဲ႔ တေန႔တမ်ိဳး မ႐ုိးေအာင္ ဝယ္ယူခ်က္ျပဳတ္ စားေသာက္ႏိုင္တဲ့ ကာလလည္းျဖစ္ပါတယ္။ တႏွစ္တခါဆိုသလို လြတ္လပ္ေရးေန႔ ဒါမွမဟုတ္ ျပည္ေထာင္စုေန႔ေတြမွာ စိုက္ပ်ိဳးေရးဌာနကလည္း သစ္သီးဝလံ ပန္းမန္ျပပဲြေတြ က်င္းပတတ္တဲ့ ကာလလည္းျဖစ္ပါတယ္။ အသီးအရြက္ေတြကလည္း ေစ်းထဲသြား ျမင္လုိက္ရရင္ကိုပဲ စိုစိုရႊမ္းရႊမ္း လတ္လတ္ဆတ္ဆတ္နဲ႔ အသီးအရြက္မ်ားမ်ားစားသူေတြ အတြက္ေတာ့ ဝယ္ခ်င့္စဖြယ္ ႀကိဳက္စရာေတြခ်ည္းျဖစ္သည္။
ၿပီးခဲ့တဲ့ ရက္ပိုင္းက ဇနီးျဖစ္သူ အိမ္ရွင္မ ေနမေကာင္းထိုင္မသာျဖစ္တာနဲ႔ အိမ္ရွင္ထီး က်ေနာ္ကပဲ မီးဖိုေခ်ာင္ တာဝန္ယူရတယ္။ ဒါနဲ႔ မနက္ေစာေစာထ ထမင္းအိုးတည္၊ ဟင္းခ်က္ဖို႔ မေန႔ကတည္းက ဝယ္ထားတဲ့ ကိုက္လန္စည္းေတြကို ေရခဲေသတၱာထဲက ထုတ္၊ စားပဲြေပၚတင္ ႏွီးႀကိဳးေလးျဖည္ၿပီး ကိုက္လန္ပင္ေတြ ေကာက္ကိုင္လိုက္တယ္ဆိုရင္ပဲ ျပႆနာက စတက္ပါေတာ့တယ္။ ကိုက္လန္ ၁ စည္းကို လက္တဆုပ္သာသာေလာက္ ရွိတယ္။ ဒီတုိင္းၾကည့္ရင္ေတာ့ အစည္းက ႀကီးၿပီး ေပးရတဲ့ ေစ်းနဲ႔ တန္တယ္ထင္ရတယ္။ ပထမဆံုးကိုင္လုိက္တဲ့ အပင္က ၁ ေတာင္ေက်ာ္ေက်ာ္။ အဲဒါကို ေအာက္ေျခ ၁ မိုက္ေလာက္ကခ်ိဳး အစည္းထဲထည့္ကာ ျပန္စည္းထားတယ္။ ေနာက္အပင္ေတြလည္း ဒီအတုိင္းပဲ။ အပင္ကိုခါးခ်ိဳး ထည့္တာတင္မဟုတ္ေသးဘူး။ ေအာက္ေျခအရြက္ၾကမ္းေတြကိုပါ အစည္းထဲ ညႇပ္ထည့္ထားေသးတယ္။ တကယ္တမ္း ဟင္းရြက္သင္လုိက္တဲ့အခါက်ေတာ့ လက္တဆုပ္သာသာရွိတဲ့ ကိုက္လန္ ၁ စီးက သင္ၿပီးတဲ့အခါက်ေတာ့ အ႐ုိးရင့္လို႔ လႊင့္ရတာနဲ႔။ အရြက္ၾကမ္းလုိ႔ ပယ္ရတာနဲ႔ နည္းနည္းသာ က်န္ခဲ့တယ္။ ကိုက္လန္စည္းတင္လား မဟုတ္ျပန္ဘူး။ ဗူးရြက္စည္းလည္း ထိုနည္းတူပဲ။ ခ်ဥ္ေပါင္စည္းလည္း ဒီအတိုင္းပဲ။ ကန္စြန္းရြက္လည္း ထူးမျခားနားပဲ။ တခ်ိဳ႕ဆို အပင္အရင္းအရိုး အရြက္မပါတာေတာင္ ရွိေသးတယ္။ ဟင္းရြက္တင္လား ဘယ္ကမလဲ။ စီပီၾကက္သားဆို ခ်က္လိုက္ရင္ ေရထည့္စရာမလိုဘူး။ ၾကက္သားက ေရေတြ သူ႔အလိုလို ထြက္ထြက္လာတယ္။ ဒီလိုလုပ္ၿပီးေရာင္းတာေတြက ဗုဒၶဘာသာအလိုအရဆိုရင္ အဒိႏၷဒါနကံ၊ မုသာဝါဒကံ ေျမာက္တယ္ဆိုတာ ေမ့ေလ်ာ့ေနၾကတယ္။ တခ်ိဳ႕လည္း သိသိရက္ရက္ စီးပြားေရးအရ ေရာင္းေနၾကတယ္။ ဒီလိုေတြ ႀကံဳေတြ႔ေနရတာက အခုမွမဟုတ္။ မၾကာခဏပင္။ ဘာလို႔ အခုမွ ဒီအေၾကာင္းေတြ ေရးသလဲဆိုေတာ့ မေနႏိုင္ေတာ့လုိ႔ အႀကံျပဳတဲ့အေနနဲ႔ ေရးရျခင္းပင္။ ဒါက မူလ ပထမ ႀကံဳေတြ႔ရတာပဲ ရွိေသးတယ္။ ေနာက္ထပ္ ေရးစရာေတြ က်န္ေသး အမ်ားႀကီး က်န္ေသးတယ္။ ဆက္လက္ ဖတ္ရႈၾကပါကုန္။
ဟင္းရြက္ေလးသင္ၿပီး ေရေဆးလို႔ ခ်က္။ ကိုက္လန္ အရည္ေသာက္ အဖတ္စားေပါ့။ မီးဖိုေခ်ာင္ဝင္တဲ့အခါေလး လက္စြမ္းက ျပခ်င္ေသးတာကလား။ (မနက္လင္း အဆာေျပစား အလုပ္သြား မအားတာနဲ႔ေရာ အိပ္ယာထ ေနာက္က်တာေကာနဲ႔ အိမ္ရွင္ထီးက မီးဖိုေခ်ာင္ သိပ္မဝင္ျဖစ္ဘူး။) တခါ ကိုက္လန္ခ်က္ေနတုန္း အိမ္ေရွ႕ “ပဲသည္” ဆိုၿပီး သံရွည္ဆဲြေအာ္သံၾကားလုိက္တာနဲ႔ ပဲျပဳတ္စားခ်င္လို႔ ေန႔စဥ္ အိမ္ေရွ႕ စက္ဘီးေလးနဲ႔ လာလာေရာင္းတဲ့ ပဲျပဳတ္သည္ဆီက စားေတာ္ပဲ ၁ ဘူးဝယ္လိုက္တယ္။ ပဲျပဳတ္ကို ၾကက္သြန္နီ မထူမပါးေလး လွီး၊ ႏွမ္းဆီစိမ္းေလးေလာင္း၊ ဆားေလးသင့္႐ုံထည့္ ဟင္းတမယ္တိုးၿပီေပါ့။ အခ်ဥ္ကလည္း အရင္ရက္က ဝယ္ထားတဲ့ သရက္ခ်ဥ္ေလး ရွိတယ္။ အစပ္ကလည္း ျမင္႐ုံနဲ႔ စားခ်င္စဖြယ္ နီနီရဲရဲ ဆီရႊဲရႊဲ ၾကက္သြန္င႐ုပ္သီးေၾကာ္ရွိထားတယ္။ ဒီေန႔အတြက္ေတာ့ စားၿမိန္မယ္ေပါ့။ ၾကက္သားခ်က္ရယ္၊ ကိုက္လန္ရယ္၊ ပဲျပဳတ္ရယ္၊ သရက္ခ်ဥ္ရယ္၊ င႐ုပ္သီးေၾကာ္ရယ္နဲ႔ မနက္စာအတြက္ အဆင္သင့္ေပါ့။
အားလံုးအဆင္သင့္ျဖစ္ေတာ့ မိသားစု မနက္စာ စားၾကတယ္။ အဲဒီမွာ ကိုက္လန္က ပိုးသတ္ေဆးနံ႔ရေနတယ္။ မဟုတ္ေလာက္ဘူးေပါ့။ ေနာက္တခါ ပဲျပဳတဇြန္းခပ္စားေတာ့လည္း ပဲသတ္ေဆးနံ႔က ရေနျပန္တယ္။ ကိုယ့္ႏွာေခါင္းကပဲ အနံ႔ခံမွားေနသလားေပါ့။ ဒါနဲ႔ မဟုတ္ေသးပါဘူးဆိုၿပီး က်န္တဲ့သူေတြေကာ ေမးလုိက္တယ္။ ပိုးသတ္ေဆးနံ႔ရသလားဆိုေတာ့ နည္းနည္းရတယ္တဲ့။ ဆိုလိုတာက ကိုယ့္ေလာက္ေတာ့ မရဘူးေပါ့။ ဒါဆို မစားနဲ႔ေတာ့ဆိုၿပီး ပဲျပဳတ္ေကာ၊ ကိုက္လန္ေကာ ထမင္းပဲြကေန ေဘးဖယ္ထားလိုက္တယ္။ က်န္တဲ့ ၃ မယ္နဲ႔ စားမယ္ေပါ့ေလ။ ၾကက္သားစားေတာ့လည္း အသားက ပြတတ၊ ေဖာ့ေတာ့ေတာ့။ ေရေဆးသုပ္ထားတဲ့ သရက္ခ်ဥ္ ျဖဴျဖဴေလးကလည္း ခါးတားတားျဖစ္ေနျပန္တယ္။ မစားသင့္ဘူးထင္လို႔ ဆက္မစားေတာ့ဘူး။ ေရခဲေသတၱာထဲက ထုတ္ထားတဲ့ အဆင့္သင့္ေၾကာ္ေရာင္းတဲ့ င႐ုပ္သီးေၾကာ္ကလည္း ဝယ္တုန္းက ဆီနီနီရဲရဲ အခုေတာ့ ဆီေလးေတြက ခဲလို႔။ အခ်ိဳမႈန္႔ေခ်ာင္းေလးေတြလည္း ဟိုနားတစ ဒီနားတစ ျမင္ရရဲ႕။ တခါတေလမွ မီးဖိုေခ်ာင္ဝင္ရတဲ့ အိမ္ရွင္ထီးရဲ႕ ႀကိဳးစားအားထုတ္ထားတဲ့ မနက္စာထမင္းဝိုင္းေလးက ဟိုဟင္းဖယ္၊ ဒီဟင္းဖယ္နဲ႔ အရသာမရွိဘဲ ေျခာက္ကပ္ကပ္ျဖစ္သြားရတယ္။ ဒါ…. အိမ္ရွင္ထီးေၾကာင့္လား၊ ေစ်းသည္ေတြေၾကာင့္လား၊ ဆင္းရဲလို႔လား။ အစားအေသာက္ႏွင့္ ေဆးဝါးကြပ္ကဲေရးက အလုပ္မလုပ္လို႔လား၊ စိုက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္သူေတြေၾကာင့္လား၊ ေစ်းကြက္ေၾကာင့္လား၊ ဘာေၾကာင့္လဲ၊ ဘယ္သူ႔ေၾကာင့္လဲ၊ ဝိုင္းဝန္းစဥ္းစား အေျဖရွာၾကဖို႔ အေရးႀကီး လိုအပ္ေနေလၿပီ။
ဟိုတေလာက ေဖ့စ္ဘြတ္ခ္မွာ သတင္းတခု ဖတ္လုိက္ရသည္။ ကမၻာေပၚမွာ လူဦးေရ သန္း ၄၀၀ ေလာက္ေန႔စဥ္ အသည္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ေရာဂါ ကူးစက္ခံေနရၿပီး ေန႔စဥ္ လူဦးေရ ၄ ေထာင္ေလာက္ကလည္း အသည္းေၾကာင့္ ေသဆံုးေနတယ္လို႔ ေတြ႔လိုက္ရတယ္။ အသည္းေရာင္အသားဝါ ဘီပိုး၊ စီပိုးအျပင္ အရက္ေသာက္၊ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားနည္း၊ ဓာတုဓာတ္ႂကြင္းေတြမ်ားတဲ့ အသီးအႏွံေတြစားတာ၊ အသင့္စားအစားေသာက္ေတြ စားသံုးတာကေနလည္း အသည္းအဆီဖံုးတာေတြ အေတြ႔ရမ်ားလာတယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားတယ္။
ဒါ့အျပင္ ျမန္မာႏုိင္ငံက ပိုးသတ္ေဆးဓာတ္ၾကြင္းေၾကာင့္ ကင္ဆာအပါအဝင္ ေရာဂါရမႈမွာ ထိပ္ဆံုးမွာ ရွိေနတယ္လို႔ ဆိုထားျပန္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ဆို အသီးအရြက္မ်ားမ်ားစာေလ က်န္းမာေလျဖစ္ရမယ့္အစား ျမန္ျမန္ေသေလလို႔ေတာင္ ဆိုၾကတယ္။ က်န္းမာျခင္းသည္ လာဘ္တပါးလို႔ ေျပာစမွတ္ျပဳၾကတယ္။ ေန႔စဥ္ စားေသာက္ေနတဲ့ အစားအေသာက္ေတြေၾကာင့္ ေရာဂါဘယေတြ ထူေျပာလာတယ္။ မနက္လင္းတာနဲ႔ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္သြား ဆိုးေဆးပါတဲ့ လက္ဖက္ရည္ေသာက္၊ အထပ္ထပ္ အျပန္ျပန္သံုးၿပီးသား ေစ်းေပါေပါ စားအုန္းဆီနဲ႔ ေၾကာ္ထားတဲ့ မုန္႔စားၿပီး ေန႔စဥ္အမႈျပဳတတ္ၾကတယ္။ ဘယ္မွာ ေရာဂါမရဘဲ ေနမွာလဲ။
စိုက္ပ်ိဳးေရးဘက္ကို လွည့္ရရင္လည္း ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑မွာ မွတ္ပံုတင္ထားတာေကာ၊ တရားမဝင္လမ္းေၾကာင္းက ဝင္လာတဲ့ ပိုးသတ္ေဆး၊ ေပါင္းသတ္ေဆး၊ မႈိသတ္ေဆးေတြေကာ ေပါေပါမ်ားမ်ား ေတြ႔ႏုိင္သလို ေပါေပါမ်ားမ်ားလည္း သံုးစဲြေနၾကတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ပိုးသတ္ေဆးဥပေဒကို ၂၀၁၆ ခုႏွစ္၊ ေျမၾသဇာဥပေဒကို ျပင္ဆင္တဲ့ ဥပေဒကို ၂၀၁၅ ခုႏွစ္၊ မ်ိဳးေစ့ဥပေဒကို ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ေတြမွာ အသီးသီးျပ႒ာန္းခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီေန႔အခ်ိန္အထိ ဥပေဒကို အေကာင္အထည္ေဖာ္မႈအပိုင္းမွာေတာ့ အားနည္းေနဆဲ ရွိေနေသးတယ္။ အဓိကအားျဖင့္ ဥပေဒမွာ ပါထားတာက ေတာင္သူေတြ အလြယ္တကူ ဖတ္လို႔ရမယ့္ ျမန္မာလို ေရးထားတဲ့ အညႊန္းေတြ ပါရမယ္ဆိုတာ ပါတယ္။ စိုက္ပ်ိဳးေရးကို အဓိကလုပ္ကိုင္ေနၾကတဲ့ ေတာင္သူ ဦးႀကီးေတြမွာလည္း ေဆးကို အႀကိဳက္သံုးေနၾကေပမယ့္ ပိုးသတ္ေဆးမွာပါတဲ့ အညႊန္းေတြအတိုင္း လုိက္နာတာေတာ့ အေတာ့္ကို ရွားပါးေနတယ္။ အထူးသျဖင့္ မွတ္ပံုမတင္ထားတဲ့ ေဆးဝါးေတြကို တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ သံုးေနၾကဆဲျဖစ္တယ္။ ရာသီတိုင္း၊ ေနရာတိုင္း၊ ေတာင္သူတုိင္း၊ စိုက္ပ်ိဳးတိုင္း ဓာတုေဆးေတြကို မသံုးတာ မရွိသေလာက္ေတာင္ ျဖစ္ေနၿပီ။ စိုက္ပ်ိဳးေရးမွာ ဓာတုေဆးမသံုးရင္ သီးႏွံက အထြက္နည္းသလို အေရာင္အဆင္းလည္း မလွေတာ့ မျဖစ္မေန သံုးစဲြရတဲ့ အေနအထားျဖစ္ေနၿပီး အရင္က သံုးစဲြခဲ့တဲ့ သဘာဝေျမၾသဇာကလည္း အင္မတန္ရွားပါးလာၿပီ။ ေအာ္ဂဲနစ္ဆိုတာ မရွိသေလာက္ေတာင္ျဖစ္ေနၿပီ။ အခုေနာက္ပိုင္း ေတာင္သူေတြၾကား အေျပာမ်ားလာတဲ့ စိုက္ပ်ိဳးေရးနည္းစနစ္တခုရွိလာတယ္။ ဒါကဘာလဲဆိုေတာ့ GAP (Good Agricultural Pratice) ေခၚတဲ့ စိုက္ပ်ိဳးေရးအေလ့အက်င့္ေကာင္းဆိုတာပဲ။ ဒီစနစ္မွာက်ေတာ့ ဓာတုေဆးေတြသံုးလို႔ရတယ္။ လိုသေလာက္ပဲသံုးရမယ္။ အညႊန္းအတိုင္းပဲ သံုးရမယ္။ သတ္မွတ္ခ်ိန္အတြင္း မခူး၊ မဆြတ္ရ ဆိုတဲ့ ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြ ရွိသလို ေစ်းကြက္မွာလည္း တျခားသီးႏွံေတြထက္ ေစ်းေကာင္းပိုရတယ္လို႔ ဆုိတယ္။ GAP သီးႏွံအတြက္ကေတာ့ ျမန္မာ့စိုက္ပ်ိဳးေရးေလာကမွာ အေတာ္ကို ႀကိဳးစားရဦးမွာျဖစ္တယ္။ အဆင့္ေတြလည္း အမ်ားႀကီးရွိသလို ေငြကုန္ေၾကးက်လည္း မ်ားတယ္လုိ႔ သိရတယ္။ စိုက္ပ်ိဳးေရး အသိပညာေတြကလည္း ေတာင္သူေတြနားထဲေရာက္ဖို႔ အမ်ားႀကီး လုပ္ဖို႔ လုိေနပါေသးတယ္။
ဘာသာတရားေတြရဲ႕ အဆံုးအမလုိ႔ပဲ ေျပာေျပာ လူသားဆန္မႈလုိ႔ပဲေျပာေျပာ စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ေနတဲ့ ေတာင္သူဦးႀကီးေတြအေနနဲ႔လည္း စိုက္ပ်ိဳးေရးမွာ ေစတနာေလးထည့္ၿပီး စိုက္ပ်ိဳးၾကမယ္ဆိုရင္ ကုသိုလ္လည္းရ။ ဝမ္းလည္း ဝ ျဖစ္မယ္။ ဘယ္လိုေစတနာေတြ ထားလုိ႔ရမလဲ။ ေတာင္သူေတြမွာ စိုက္ပ်ိဳးေတာ့မယ္ ဆိုကတည္းက ဝယ္သူလာေရာင္းႏုိင္ေအာင္၊ ေတာင္းသူလာ ေပးႏုိင္ေအာင္ စိုက္ပ်ိဳးသမွ်မ်ိဳးေစ့အားလံုး ရွင္သန္ၾကပါေစ။ အသီးအႏွံေတြလည္း ျဖစ္ထြန္းၾကပါေစလို႔ ေစတနာကို ေရွ႕တန္းတင္ကာ ေရွးေတာင္သူႀကီးေတြကေတာ့ ပါးစပ္က ရြတ္ဆိုၾကတယ္။ ကိုယ္စုိက္ပ်ိဳးလို႔ ထြက္ရွိလာတဲ့ အသီးအႏွံေတြစားသံုးသူမွန္သမွ် အာဟာရျပည့္ဝၾကပါေစ။ ေရာင္းသူေတြလည္း ကိုယ့္အသီးအႏွံေၾကာင့္ စိတ္ခ်မ္းသာၾကပါေစ။ မ်က္ႏွာပန္းလွၾကပါေစဆိုၿပီး ေစတနာကို ေရွ႕တန္းတင္ ကုသိုလ္ပြားၿပီး စိုက္ပ်ိဳး ေရာင္းခ်ၾကဖို႔လိုသလို ကိုယ္စိုက္ပ်ိဳးတဲ့ သီးႏွံမွာ သီးႏွံအထြက္ႏႈန္းေကာင္းဖို႔၊ အေရာင္အဆင္းလွဖို႔သံုးစဲြတဲ့ ဓာတုေဆးေတြေၾကာင့္ ေဘးဥပါဒ္မျဖစ္ေစေရးကိုလည္း အေလးထားႏုိင္ၾကဖို႔ လိုတယ္။ ဒါသည္ အစိုးရက ဥပေဒျပ႒ာန္းဖို႔ မလိုတဲ့ ကိုယ္တိုင္က်င့္ႀကံ လုိက္နာႏုိင္တဲ့ ေလာက နိယာမ ဥပေဒသေတြပဲျဖစ္တယ္။
စိုက္ပ်ိဳး ေရာင္းခ်သူေတြနည္းတူ စားသံုးသူေတြမွာလည္း ေမတၱာပြားႏုိင္ၾကဖို႔ လိုတယ္။ ကိုယ္မစိုက္ပ်ိဳးႏုိင္လို႔ သူမ်ားစိုက္ပ်ိဳးတဲ့ အသီးအႏွံေတြကို အလြယ္တကူ ဝယ္ယူစားေသာက္ႏုိင္တာ။ အမ်ားသူငွာ လြယ္လြယ္ကူကူစားေသာက္ႏုိင္ေအာင္ အသီးအႏွံနဲ႔ ဆက္စပ္သမွ် အပင္ပန္းခံၿပီး စိုက္ပ်ိဳးေပးၾကတဲ့ ေတာင္သူဦးႀကီးေတြ၊ ေရာင္းခ်ေပးၾကတဲ့ ေစ်းသည္ေတြကိုလည္း က်န္းမာၾကပါေစ၊ ခ်မ္းသာၾကပါေစလို႔ ေမတၱာပြားႏုိင္ၾကမည္ဆိုလွ်င္ျဖင့္ လူတိုင္း သက္ရွည္က်န္းမာစြာနဲ႔ သက္တမ္းေစ့ အသက္ရွင္ေနထိုင္ႏုိင္ၾကမွာျဖစ္ပါတယ္။ အစားတလုပ္ေၾကာင့္ ေဘးမျဖစ္ဖို႔၊ အစားတဆုပ္ေၾကာင့္ ေဘးမသင့္ဖို႔ တဦးစီ တေယာက္စီတုိင္း က႑အလိုက္ အေလးထားၾကဖို႔ လိုအပ္ေနတယ္ဆိုတာကို အေတြ႔အႀကံဳကေန ရရွိတဲ့ အေတြးေတြကို တင္ျပလုိက္ရပါတယ္။
လူတိုင္း သက္ရွည္က်န္းမာၿပီး ေဘးဘယာေတြ ကင္းေဝးၾကပါေစ။
ေလးစားစြာျဖင့္
ေအာင္ကိုလတ္
