ကုလတြင္ အုိအုိင္စီႏွင့္အီးယူတင္သြင္းသည့္ ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာဆုံးျဖတ္ခ်က္ မဲခြဲအတည္ျပဳ

ျမန္မာ အၿမဲတမ္းကိုယ္စားလွယ္ သံအမတ္ႀကီး ဦးေဟာက္ဒိုဆြမ္းက မဲမခြဲခင္ အေထြေထြမိန္႔ခြန္းမွာ ဒီမူၾကမ္းကို လုံးဝကန္႔ကြက္ရတဲ့အေၾကာင္း ၄ ခုရွိတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

ပထမဆုံးအခ်က္ကေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီမွာ တင္သြင္းဆုံးျဖတ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံ တႏိုင္ငံခ်င္းရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေနကို အေထြေထြညီလာခံမွာ ႏိုင္ငံဆိုင္ရာ သီးျခားဆုံးျဖတ္ခ်က္အျဖစ္ ထပ္ၿပီး  တင္သြင္းတာဟာ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းအရ မေလ်ာ္ကန္ဘဲ ဒုတိယအခ်က္ကေတာ့ ဒီလို တင္သြင္းတာဟာ အဲဒီႏိုင္ငံေတြကို ေရြးခ်ယ္ဖိအားေပးဖို႔ ႏိုင္ငံေရးအရ ေဆာင္ရြက္တာ သက္သက္ ျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

တတိယအခ်က္ကေတာ့ အခု ဆုံးျဖတ္ခ်က္မူၾကမ္းေခါင္းစဥ္ဟာ “ျမန္မာႏိုင္ငံ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေန” ျဖစ္ေပမယ့္ မူၾကမ္းရဲ႕ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ ရခိုင္ျပည္နယ္က မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးေတြကိုပဲ အသားေပးထားေၾကာင္း၊ မူၾကမ္းမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံတကာ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရးအဖြဲ႔ (FFM) ရဲ႕ အေထာက္အထားမခိုင္လုံတဲ့ အစီရင္ခံစာပါ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြကို သိမ္းက်ဳံးေဖာ္ျပထားေၾကာင္း၊ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ လူမႈစီးပြားေရး တိုးတက္ျဖစ္ေပၚတဲ့ အေျခအေနေတြ၊ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး၊ ဒီမိုကေရစီ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုတည္ေဆာက္ေရးတို႔အတြက္ ျမန္မာအစိုးရရဲ႕ မဆုတ္မနစ္ ႀကိဳးပမ္း ေဆာင္ရြက္တာေတြကို ေထာက္ခံအားေပးတာ မရွိေၾကာင္း၊  ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလနဲ႔ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လမွာ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းက လုံၿခဳံေရးစခန္းမ်ားကို အာဆာ (Arakan Rohingya Salvation Army- ARSA) အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔က တိုက္ခိုက္လို႔ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ အလြန္ဆိုးရြားတဲ့ လူသားခ်င္းစာနာမႈအေျခအေနေတြ ျဖစ္ေပၚခဲ့ရၿပီး၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နယ္စပ္ဘက္ကိုသာမက ရခိုင္ျပည္နယ္ေတာင္ပိုင္း လုံၿခဳံတဲ့ ေနရာေတြကိုပါ ျပည္သူအေျမာက္အျမား ထြက္ေျပးခဲ့ၾကရေၾကာင္း၊ အာဆာအဖြဲ႔ကို အယ္ကိုင္းဒါး၊ ISIL နဲ႔ Tehrik-e-Taliban Pakistan (TTP) အဖြဲ႔ စတဲ့ ျပည္ပ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔ေတြက ပံ့ပိုးေပးေနတယ္လို႔ သိရေၾကာင္း၊ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မူၾကမ္းမွာ အာဆာ အၾကမ္းဖက္သမားေတြရဲ႕ က႑ကို ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ ခ်န္လွပ္ထားတာဟာ ပူးတြဲအဆိုရွင္ေတြရဲ႕ ဆႏၵအမွန္နဲ႔ ႐ိုးသားမႈအေပၚ သံသယ ႀကီးႀကီးမားမား ျဖစ္ေစတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

စတုတၱအခ်က္ကေတာ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္ ၃ စုအတြင္း ကုလသမဂၢရဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံ လူ႔အခြင့္အေရး ကိစၥရပ္ေတြကို ကိုင္တြယ္ေဆာင္ရြက္တာဟာ လိုတမ်ိဳး-မလိုတမ်ိဳး စံႏႈန္းႏွစ္မ်ိဳး က်င့္သံုးတာကို ေတြ႔ရေၾကာင္း၊ ဘက္မလိုက္မႈ၊ တိက်ေသခ်ာမႈရွိေရး၊ ေရြးခ်ယ္ေဆာင္ရြက္တာ မလုပ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရးအရ လႈံ႔ေဆာ္မႈမျပဳေရး၊ အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာပိုင္ႏိုင္ငံရဲ႕ ျပည္တြင္းေရးကို မစြက္ဖက္ေရး အပါအဝင္ တည္ရွိဆဲမူေတြကို လုံးဝလ်စ္လ်ဴရႈထားေၾကာင္း စသည္ျဖင့္ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီေနာက္ မဲခြဲဆံုးျဖတ္ရာမွာေတာ့ တ႐ုတ္၊ လာအိုနဲ႔ ႐ုရွား အပါအဝင္ ၁၀ ႏိုင္ငံက ကန္႔ကြက္မဲ၊ ဂ်ပန္ အပါအဝင္ ၂၆ ႏုိင္ငံက ၾကားေနမဲ၊ ဥေရာပသမဂၢအဖြဲ႔ဝင္ႏုိင္ငံေတြအပါအဝင္ ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၄၂ ႏိုင္ငံက  ေထာက္ခံမဲေပးခဲ့ၾကလို႔ အတည္ျပဳခဲ့ပါတယ္။

ျမန္မာအၿမဲတမ္းကိုယ္စားလွယ္က ကန္႔ကြက္မဲနဲ႔ ၾကားေနမဲ ေပးခဲ့ၾကတဲ့ ကိုယ္စားလွယ္ေတြ၊ မဲမေပးခဲ့ၾကတဲ့ ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔ေတြကို ေက်းဇူးတင္တယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္။

ၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ လူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေနဆိုင္ရာ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ စုစုေပါင္း ၂၄ ခုကို ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ကစလို႔ တတိယေကာ္မတီမွာ အတည္ျပဳခဲ့ေၾကာင္း၊ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လမွာ အာဆာအၾကမ္းဖက္ တိုက္ခိုက္မႈေတြ ျဖစ္ၿပီးေနာက္ လုံၿခဳံေရးေကာင္စီမွာ ရခိုင္ျပည္နယ္ အေျခအေနနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အစည္းအေဝး ၁၅ ႀကိမ္ ျပဳလုပ္ခဲ့ေၾကာင္း၊ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီမွာ ရခိုင္ျပည္နယ္က မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အစည္းအေဝး ၇ ႀကိမ္ က်င္းပခဲ့ၿပီး ဆုံးျဖတ္ခ်က္ ၃ ခုကို အတည္ျပဳခဲ့ေၾကာင္း၊ အခုအခါ ျမန္မာ ႏိုင္ငံကို ကုလသမဂၢ ယႏၲရားေတြျဖစ္တဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီ၊ အထူး အစီရင္ခံစာတင္သြင္းသူ၊ ႏိုင္ငံတကာ အခ်က္အလက္ ရွာေဖြေရးအဖြဲ႔ (FFM)၊ လက္ရွိေဖာ္ေဆာင္ဆဲ လြတ္လပ္တဲ့ယႏၲရား၊ အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ရဲ႕ အထူးကိုယ္စားလွယ္၊ အေထြေထြညီလာခံ တတိယေကာ္မတီနဲ႔ လုံၿခဳံေရး ေကာင္စီတို႔က ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ေနတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

ကုလသမဂၢအေနနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး၊ သဟဇာတရွိေစေရးနဲ႔ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးကို ျမႇင့္တင္အားေပးသင့္ၿပီး အမုန္းတရား၊ အယုံအၾကည္ကင္းမဲ့မႈနဲ႔ အယူဝါဒကြဲျပားမႈတို႔ကို အားမေပး သင့္ဘူးလို႔လည္း ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။